Nr wniosku: 203488, nr raportu: 13389. Kierownik (z rap.): dr hab

Nr wniosku: 203488, nr raportu: 13389. Kierownik (z rap.): dr hab. Agnieszka Maria Kuczkiewicz-Fraś
Na wielu dworach tak hinduskich jak i muzułmańskich władców, w licznych królestwach, które przez stulecia przed
przybyciem Brytyjczyków stanowiły składowe części indyjskiego subkontynentu, kurtyzany tworzyły niezwykle
wpływową elitę. Szczególną reputacją cieszyły się kurtyzany z miasta Lakhnau, będącego stolicą bogatej prowincji
Awadh w północnych Indiach. Kurtyzany te, znane jako tawaif, w XVIII i XIX wieku kształtowały obyczaje i gusta
arystokracji związanej z dworem lakhnauskich nawabów, zyskując w ten sposób wielki wpływ na polityczne, społeczne i
kulturalne życie nie tylko samego Lakhnau i prowincji Awadh, ale również innych części Indii, bowiem wykreowana
przez nie, specyficzna kultura, była szeroko i chętnie adaptowana także na dworach innych ówczesnych władców.
Celem projektu zatytułowanego „Tajemnice salonu tawaif. Tradycje kulturowe indo-muzułmańskich kurtyzan w
społeczeństwie Awadhu i Bengalu w XVIII-XIX w.” było przebadanie, opisanie i analiza owej swoistej, złożonej tradycji
kulturowej, stworzonej i przekazywanej z pokolenia na pokolenie w środowisku tawaif oraz jej wpływu na społeczeństwo
Azji Południowej. Badania skoncentrowane były na najważniejszych XVIII- i XIX-wiecznych centrach kultury indomuzułmańskiej: Lakhnau, Benares i Kalkucie, położonych w północnoindyjskich prowincjach Awadh i Bengal, gdzie
kulturowe i społeczne znaczenie tawaif było szczególnie istotne. Przedmiot analizy stanowiły następujące aspekty
omawianej tradycji:
1. kultura duchowa, oparta na starannym wykształceniu, obejmująca takie dziedziny, jak taniec , śpiew, muzyka
instrumentalna oraz literatura;
2. kultura społeczna, obejmująca kształtowanie i przekazywanie wzorców zachowań i norm moralnych w społeczeństwie
indo-muzułmańskim, włączając m.in. takie zjawiska obyczajowe, jak spotkania towarzyskie, organizowane w salonach
kurtyzan bądź w prywatnych domach arystokratów, podczas których kurtyzany dostarczały swym patronom
wyrafinowanych rozrywek kulturalnych i intelektualnych, publiczne występy artystyczne kurtyzan przed męską bądź
mieszaną widownią, zgromadzenia i turnieje poetyckie, ceremonie inicjacji młodych dziewcząt do zawodu kurtyzany, a
także tradycja przekazywania przez kurtyzany ogólnej kultury humanistycznej młodym przedstawicielom rodów
arystokratycznych;
3. kultura materialna, obejmująca zewnętrzne, materialne przejawy i elementy tradycji tawaif, takie jak lupanar i jego
wyposażenie, stroje i ozdoby, kosmetyki i przybory toaletowe, używki itp.
Ślady działalności tawaif oraz liczne elementy ich kulturowej tradycji pozostają wciąż żywo obecne w dzisiejszej Azji
Południowej, choć w nieco zmodyfikowanej formie. Wpływają one nieustannie – w mniej lub bardziej widoczny sposób –
na różne aspekty kultury i społeczeństwa subkontynentu, bez względu na podziały religijne, etniczne czy państwowe,
włączając cieszący się w tym regionie wyjątkowym statusem i ogromnym znaczeniem przemysł filmowy. W ten sposób
tradycje związane z kulturą tawaif wciąż w znacznym stopniu kształtują rodzimą kulturę popularną, odgrywając
jednocześnie istotną rolę w tworzeniu pozaregionalnego wizerunku społeczeństwa Azji Południowej, w związku z coraz
większą popularnością kina bollywoodzkiego na świecie. Jako wspólne kulturowe dziedzictwo indo-muzułmańskiego
społeczeństwa, o wyraźnie świeckim, pozareligijnym charakterze, funkcjonują one również jako „transgraniczne spoiwo
kulturowe” i przeciwwaga dla nurtów silnie nacechowanych religijnie lub nacjonalistycznie, jakich nie brak w dzisiejszej
Azji Południowej. Wnioski wypracowane podczas realizacji kulturoznawczego projektu tego typu bez wątpienia
przyczynią się do poznania i lepszego zrozumienia społeczeństwa o odmiennych tradycjach kulturowych i specyficznym
systemie społecznym, sprzyjając tym samym nawiązywaniu dialogu międzykulturowego, który pozostaje jedną z
podstawowych konieczności w dobie postępującej globalizacji.