ppt - BS.net

WYZWANIA DLA
BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH
W POLSCE
Prof. dr hab. Jan Szambelańczyk
Nowoczesny Bank Spółdzielczy 2008
NBS
UNIWERSALIZACJA POŚREDNICTWA
FINANSOWEGO W BS-ACH
W SEKULARNYCH PROCESACH RYNKOWYCH
• Konstytutywnym elementem samopomocowego ruchu spółdzielczego była idea
współdziałania i przeciwstawiania się egoizmowi charakterystycznemu dla
prywatnego biznesu.
• Spółdzielnie kredytowe pojawiły się w systemach społeczno-gospodarczych nie
jako organizacje mające cel sam w sobie, ale jako organy pomocnicze ruchu
spółdzielczego, wspierające potencjał wytwórczy członków spółdzielni.
• Eksponowanie efektywności w działalności spółdzielni, bez odpowiedniego
kształtowania społeczno-wychowawczych celów kooperacji, prowadziło do
marginalizacji wspierania interesów słabych ekonomiczne.
• Poszerzanie terenu działania pociągało za sobą ryzyko przyjmowania lub
kredytowania członków, których wiarygodności nie moŜna było kontrolować w
oparciu o zasadę „jak kto siedzi”, natomiast wymagało stosowania metod
badania zdolności kredytowej, powodując konieczność akumulacji rezerw, w
miejsce solidarnej poręki członków.
• Poddawanie BS-ów uniwersalnym regulacjom nadzorczym i ostroŜnościowym
przyczyniało się do ich komercjalizacji.
DEZINTEGRACJA INTERESARIUSZY
• Upaństwowienie działalności banków - poprzez ograniczanie ich podmiotowości
w gospodarce nakazowo-rozdzielczej - doprowadziło do zerwania więzi
ekonomicznej pomiędzy interesami członków a operacjami banku.
• Upolitycznienie gospodarki i finansów wpłynęło na erozję samorządności
spółdzielczej, przyczyniając się w bardzo wielu przypadkach - do ukształtowania
jej fasadowego charakteru.
• Systemowy i długookresowy brak zainteresowania udziałowców w podnoszeniu
kapitałów BS-ów i centralizacja funduszy celowych, doprowadziły do bardzo
niskiej kapitalizacji tych instytucji finansowych, wobec europejskich standardów
bankowych, choć utrzymywane są stosunkowo wysokie współczynniki
wypłacalności.
• Struktura sektora bankowości spółdzielczej pochodną ścierania się interesów
interesariuszy, a zwłaszcza kadry, nadzorców, polityków, klientów i właścicieli.
ELEMENTY DIAGNOZY SYSTEMOWEJ
(1)
• Młody rynek, kształtowany bez sekularnej akumulacji
kapitału, z „raczkująca” strukturą własnościową i
brakiem ładu korporacyjnego.
• Sektor BS-ów istotnie róŜny od sektora banków
komercyjnych (konsekwencje!!!).
• Banki komercyjne jako podmioty rynku kapitałowego
są bardziej podatne na procesy globalizacji i
umiędzynarodowienia (zalety i wady) choć
integralnie powiązane rynkiem międzybankowym.
ELEMENTY DIAGNOZY SYSTEMOWEJ
(2)
• Struktura tzw. lokalnych instytucji finansowych, ze
względu na stopień rozwoju rynku usług finansowych
jest in statu nascendi.
• Zmniejszanie stóp procentowych, prowizji i marŜ
(obniŜanie inflacji, konkurencja) oraz kształtowanie
świadomości rynkowej klientów wymuszają:
racjonalizację kosztów i struktur organizacyjnych
oraz oferowanie nowych usług po cenach rynkowych.
ELEMENTY DIAGNOZY SYSTEMOWEJ
• Niska świadomość społeczności lokalnych na temat
związków dobrobytu lokalnego z uczestnictwem w,
i korzystaniu z lokalnych instytucji finansowych.
• Niski udział BS-ów w strukturze aktywów sektora
finansowego ogranicza ich pozycję negocjacyjną
oraz polityczną wobec decydentów.
(3)
HETEROGENICZNY CHARAKTER
SPÓŁDZIELCZEGO SEKTORA BANKOWEGO
Z r ó Ŝ n i c o w a n a s y t u a c j a BS-ów pod względem:
- stopnia realizacji swych misji,
- osiągniętego poziomu rozwoju,
- efektywności prowadzonej działalności,
- uzyskanej pozycji i szans rynkowych,
- kwalifikacji pracowników i samorządowców,
- charakteru współpracy z bankami zrzeszającymi,
- przyzwyczajeń zarządczych i potrzeb niezaleŜności,
- braku zaufania biznesowego do partnerów w innych BS-ach
stanowi wyznacznik braku consensusu co do modelu reformy
bankowości spółdzielczej w Polsce.
Ramowa misja banku spółdzielczego
Efektywne zaspokajanie potrzeb
na usługi finansowe
klientów indywidualnych i instytucjonalnych,
będących współwłaścicielami banku,
w środowisku lokalnym i ku jego poŜytkom,
wspierane kapitałowo i organizacyjnie
przez bank zrzeszający.
POMOCNICZOŚĆ
Wymiary misji banku spółdzielczego
JO
C
RA
LN
A
N
Ć
Ś
O
TERYTORIALNOŚĆ
STRUKTURA MISJI
SPÓŁDZIELCZEGO SEKTORA BANKOWEGO
RACJONALNOŚĆ
Efektywne
zaspokajanie
potrzeb
na usługi finansowe
klientów
indywidualnych i
instytucjonalnych
SUBSYDIARNOŚĆ
klientów
indywidualnych i
instytucjonalnych
będących
współwłaścicielami
banku
w środowisku
lokalnym i ku jego
poŜytkom
TERYTORIALNOŚĆ
w środowisku
lokalnym i ku jego
poŜytkom,
wspierane
kapitałowo i
organizacyjnie
przez bank
zrzeszający
Cykl Ŝycia banku spółdzielczego
1. Spółdzielnie zwykle rozwijają się w warunkach gdy rynki i
instytucje rynkowe nie zaspakajają potrzeb ludzi.
2. W fazie „dojrzałości” dystans pomiędzy spółdzielnią a jej
członkami powiększa się, a zarządzanie przedsiębiorstwem
spółdzielni staje się coraz bardziej profesjonalne i oderwane
od spółdzielczej samorządności.
3. Sukces rynkowy i istnienie dojrzałej spółdzielni zaleŜy od jej
konkurencyjności, zarządu, kadry i stosunków z członkami.
4. Zasady spółdzielcze i tradycyjne sposoby zarządzania BS-em
wywodzą się z działania w społecznościach lokalnych o silnych
relacjach wewnętrznych.
5. Siły rynkowe słabiej upowszechniają dobre praktyki
zarządzania w spółdzielniach niŜ w spółkach akcyjnych.
Kompozycja celów działalności banku spółdzielczego
Działalność komercyjna
Model pośrednika
Model menedŜera
Działalność spółdzielcza
ROA, C/TA
Model udziałowca
Model interesariusza
TRZY RODZAJE WYZWAŃ
SPÓŁDZIELCZEGO SEKTORA BANKOWEGO
R
a
l
u
g
e
ne
j
cy
W
ew
nę
tr
zn
e
Rynkowe
Ujęcie okresu transformacji systemowej
CZTERY RODZAJE WYZWAŃ
SPÓŁDZIELCZEGO SEKTORA BANKOWEGO
WYZWANIA
REGULACYJNE
WYZWANIA
RYNKOWE
WYZWANIA
SPOŁECZNO-ŚRODOWISKOWE
WYZWANIA
WEWNĘTRZNE
Ujęcie wyzwań społecznej gospodarki rynkowej
WYZWANIA REGULACYJNE
• Rozwiązania systemowe (np. podatkowe, terytorium,
kapitalizacja bs-ów, BZ bankiem powiernikiem dla
rezerwy obowiązkowej)
• Skład akcjonariatu banku zrzeszającego
• Regulacje ostroŜnościowe (zwłaszcza NUK)
• Uprawnienia nadzorcze banku zrzeszającego
• Obowiązek lokowania nadwyŜek środków w banku
zrzeszającym bez gwarancji BFG
• Ograniczenia podziału nadwyŜki bilansowej w
przypadku korzystania z FRBS
WYZWANIA RYNKOWE
• Konkurencyjna oferta usług
- asortyment
- dedykowany personalnie pakiet usług
- dostępność (bariery uzyskania usługi, lokalizacja,
kanał dystrybucji)
- cena (marŜe, prowizje, opłaty)
- jakość
• Konkurencja wewnątrz spółdzielczego SB (strategia
„jeden rynek jeden bank spółdzielczy”)
• Wzrost profesjonalizmu kadr
• Zaufanie interesariuszy
lepiej
lepiej
gorzej
gorzej
MISJA BS-ÓW A KOSZTY USŁUG FINANSOWYCH
MarŜa odsetkowa banków komercyjnych i spółdzielczych
udział wyniku z odsetek w
srednich aktywach
7
6,7
6
5,6
5,9
5,6
5
4,8
4,7
3,19
3,24
4
3
3,27
3,05
3,14
3,16
2
1
0
2002
2003
2004
2005
Lata
2006
2007
WYZWANIA WEWNĘTRZNE (BS)
• Misja spółdzielcza vs efektywność kapitałowa i menedŜerska.
• Specjalistyczny bank dla klientów udziałowców (spółdzielnia
zamknięta) vs bank quasi uniwersalny dla interesariuszy
(spółdzielnia otwarta).
• Podział nadwyŜki (wg udziałów vs wg udziału w wytworzeniu
nadwyŜki przy oprocentowaniu udziałów, inne rozwiązania).
• Zwiększenie bazy kapitałowej w bs-ach zdobywających rynek.
• Transfer nadwyŜek środków finansowych i zdolności
kredytowej z bs-ów „depozytowych” do „kredytowych”.
• Konsolidacja: terytorialna, finansowa, organizacyjna,
kapitałowa.
WYZWANIA WEWNĘTRZNE (BWS)
• Konsolidacja duŜych bs-ów w „wielki bs” vs współpraca
w strukturach skonsolidowanych
• RóŜne modele banków wyŜszego rzędu
• Organizacja banków wyŜszego szczebla
• Sprawność i rachunek ekonomiczny kryterium alokacji
funkcji w BS lub BZ (np. SI, usługi finansowo-księgowe,
wspólne produkty)
WBS rozwija neoBANK
Wielkopolski Bank Spółdzielczy uruchomił moŜliwość zakładania
atrakcyjnie oprocentowanych lokat w swoim internetowym neoBANKU.
WYZWANIA SPOŁECZNO-ŚRODOWISKOWE
• Rozbudzenie troski o dobro wspólne społeczności
lokalnych
• Edukacja ekonomiczno-finansowa interesariuszy
banków spółdzielczych
• Rozbudzenie poczucia lokalnego patriotyzmu
finansowego
• Profesjonalne doradztwo finansowe dla klientów
• Lojalność klientów
• Zdyskontowanie kryzysu zaufania do globalnych
instytucji kredytowych i przedsiębiorstw
inwestycyjnych
ŚREDNI ZWROT Z AKTYWÓW ODSETKOWYCH
I ŚREDNI KOSZT PASYWÓW ODSETKOWYCH
BANKI KOMERCYJNE
Rozpiętość odsetkowa
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
2002
2003
2004
2005
2006
BANKI SPÓŁDZIELCZE
Lata
BK-e
BS-y
2002
3,64
8,0
2003
3,12
5,9
2004
3,00
6,2
2005
2,88
5,9
2006
2,96
4,9
2007
2,98
4,8
14
12
10
8
6
4
2
0
2002
2003
2004
2005
2006
Koncepcja Kurta Levina
Stan obecny SSB
w Polsce
Reforma
Restrukturyzacja
Fuzja
Przejęcie
Likwidacja
Upadłość
RozmroŜenie
ZMIANA
Stan docelowy SSB
w Polsce
(wariant 1)
ZamroŜenie
2
2
DYLEMATY STRUKTURALNE
• BS-y bankami uniwersalnymi czy specjalistycznymi na
konkurencyjnym rynku usług finansowych.
• Kierunki zmian rozdrobnionej i zdywersyfikowanej struktury
trzech upodobniających się banków zrzeszających.
• Podział funkcji biznesowych i wspomagających pomiędzy
bank spółdzielczy i bank wyŜszego szczebla.
DYLEMETY STRUKTURALNE
•
Jedna czy więcej spółdzielczych grup bankowych w Polsce?
•
Amatorska samorządność spółdzielcza czy profesjonalizacja
nadzoru właścicielskiego w BS-ach i BZ-ach ?
•
Bank spółdzielczy jako reprezentant interesów finansowych
społeczności lokalnych czy podmiot gry rynkowej?
•
Nadanie stosunkom bs-ów z bankami wyŜszego szczebla
charakteru biznesowego czy solidarnościowego?
•
Odprowadzanie rezerwy obowiązkowej czy gromadzenie jej
jako zabezpieczenia depozytów BS-ów w BZ-ach?
ZARYS PROJEKCJI (1)
• Krótkookresowo
Pomimo rozwoju bankowości elektronicznej,
zwłaszcza w segmencie detalicznym nadal
waŜna będzie bliskość terytorialna i
„przyjazność” placówki bankowej
ZARYS PROJEKCJI (2)
• Średniookresowo
Szanse dla lokalnych instytucji finansowych (głównie
BS-y i SKOK-i) na wzrost udziału w aktywach PSF
w procesach ubankowienia (pogłębianie finansowe
dotychczasowych klientów, odzysk klientów z
banków komercyjnych, aktywizacja absentów
bankowych, podział nadwyŜki bs-u według obrotów a
nie udziałów)
ZARYS PROJEKCJI (3)
• Średniookresowo
Skala wzrostu aktywów będzie m.in. funkcją:
- stabilności finansowej BS-ów, kontrolowanych przez klientów
będących ich współwłaścicielami,
- rozwoju architektury finansowej rynku lokalnego
- reformy zasad alokacji dochodów z podatków,
- wzrostu świadomości ekonomicznej klientów, BS-ów na temat
wpływu przepływów finansowych na dobrobyt społeczności
lokalnych
Bardzo dziękuję za uwagę !
[email protected]