Budowa systemu zarządzania popytem na rynku

PREZENTACJA PROJEKTU
Budowa systemu zarządzania popytem
na rynku energetycznym
PSE Operator S.A.
Wojciech Lubczyński – Kierownik Projektu
Posiedzenie Sejmowej Podkomisji Stałej ds. Energetyki
Warszawa, 22 lipca 2010
Energia w dobrych rękach
Przesłanki: Polityka energetyczna Polski do
2030 roku – Program Działań Wykonawczych
Działanie 1.9 pkt. 2
• Stopniowe wprowadzenie obowiązku stosowania liczników
elektronicznych umoŜliwiających przekazywanie sygnałów cenowych
odbiorcom energii – od 2011 roku
Działanie 1.9 pkt. 3
• Zastosowanie technik zarządzania popytem (DSM) umoŜliwiających
podwyŜszenie współczynnika czasu uŜytkowania największego
obciąŜenia energii elektrycznej – praca ciągła.
Działanie 5.2 pkt. 4
• Upowszechnienie stosowania elektronicznych liczników energii
elektrycznej, z wprowadzeniem ogólnopolskich standardów
dotyczących cech technicznych, instalowania i odczytu tych liczników
– 2012 r.
2
Energia w dobrych rękach
Cel nadrzędny Projektu
Poprawa konkurencyjności rynku i efektywności uŜytkowania energii
elektrycznej dzięki wdroŜeniu mechanizmów zarządzania popytem
Realizacja projektu:
• Początek – 16.06.2009
• Prezentacja celów projektu na konferencji w Sejmie „Perspektywy rozwoju
inteligentnych sieci energetycznych - technologiczny przełom w polskiej
energetyce i szansa na wypełnienie celów pakietu klimatycznego” w dniu 27
października 2009 roku w Warszawie
• Prezentacja stanu projektu podczas posiedzenia Podkomisji Sejmowej ds.
Energetyki na temat „Inteligentne układy pomiarowe – moŜliwość wdroŜenia
systemów w Polsce” w dniu 20 stycznia 2010 roku w Warszawie
• Do 30.04.2010 opracowano model stosowania mechanizmów zarządzania
popytem (Demand Response) oraz ogólny model rynku opomiarowania
• W dniu 7 maja 2010 roku podczas posiedzenia Podkomisji Sejmowej ds.
Energetyki odbyło się uruchomienie strony internetowej www.piio.pl, która w
załoŜeniach ma skupiać wszelkie informacje dotyczące zagadnień wdraŜania
inteligentnego opomiarowania.
3
Energia w dobrych rękach
Cele projektu
Perspektywa odbiorcy
• Ograniczenie szczytowego zapotrzebowania na moc i zapewnienie zbilansowania
Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, w szczególności w sytuacji wystąpienia
ograniczeń generacji spowodowanych limitami emisji.
• Rozwój konkurencyjnego rynku energii elektrycznej dzięki wprowadzeniu rozliczeń według
rzeczywistego profilu zuŜycia (time of use), ułatwieniach w zmianie sprzedawcy oraz
umoŜliwieniu konkurowania ceną w poszczególnych godzinach doby.
• Zapewnienie informacji o bieŜącym zuŜyciu energii i mediów, w celu umoŜliwienia
oszczędności energii i zwiększenia efektywności jej wykorzystania.
• Ograniczenie podwyŜek cen energii elektrycznej dla odbiorcy końcowego dzięki wdroŜeniu
nowych mechanizmów konkurencyjnych na rynku energii elektrycznej, w szczególności
ujawnienie elastyczności cenowej popytu.
Perspektywa Operatora Systemu Przesyłowego
• Poprawa bezpieczeństwa pracy KSE poprzez zapewnienie rezerwy mocy w szczytach
zapotrzebowania dobowego.
• ObniŜenie kosztów bilansowania systemu elektroenergetycznego w wyniku ograniczenia
siły rynkowej wytwarzania i wprowadzenia mechanizmów zarządzania popytem.
• Zwiększenie efektywności wykorzystania infrastruktury przesyłowej poprzez poprawę
dynamiki przepływów w sieci
• Utworzenie centralnego repozytorium danych pomiarowych jako zarządcy pomiarów i
gwaranta równoprawnego dostępu do danych pomiarowych oraz utrzymania standardów
ich wymiany
4
Energia w dobrych rękach
Reakcja strony popytowej (DR – demand response) w
problematyce zarządzania stroną popytową
ZARZĄDZANIE STRONĄ POPYTOWĄ
Reakcja strony popytowej (DR, DSR)
Kształtowanie krzywej obciążeń, poprzez
sterowanie obciążeniem, czyli zmniejszenie
obciążenia lub przesunięcie obciążenia na okres
poza szczytem
Efektywne i oszczędne
wykorzystanie energii
DR – dobrowolne, tymczasowe dostosowanie zapotrzebowania na moc,
realizowane przez użytkownika końcowego:
Realizowane na podstawie umowy lub
W odpowiedzi na sygnał cenowy energii elektrycznej
(cena taryfowa lub rynkowa)
[definicja ENTSO-E]
5
Energia w dobrych rękach
Mechanizmy zarządzania stroną popytową
Główne cele mechanizmów DR:
Redukcja maksymalnych obciążeń szczytowych (typowo kilka godzin w ciągu
roku)
Kiedy relacje ceny/koszty są wysokie na skutek zdarzeń takich jak awarie czy wzrost
zapotrzebowania
Przesunięcie obciążeń pomiędzy różnymi porami dnia lub porami roku
DR
Programy bodźcowe (motywacyjne)
• Bezpośrednie sterowanie odbiorem
• Taryfy z wyłączeniem
• Programy przeciwawaryjnej odpowiedzi
strony popytowej
• Oferty strony popytowej na ograniczenie
obciążenia
• Programy rynku usług regulacyjnych
6
Programy cenowe (taryfowe)
•Taryfy wielostrefowe
•Taryfy z krytyczną stawką cenową
•Taryfy czasu rzeczywistego
Energia w dobrych rękach
Warunki konieczne dla skutecznego działania
programów zarządzania popytem
1. WdroŜenie na szeroką skalę inteligentnego opomiarowania wymagane działania legislacyjne
2. Działania informacyjne podnoszące świadomość odbiorców
energii elektrycznej
3. Aktywność sprzedawców na REE
4. Standaryzacja wymiany informacji na REE
5. Brak barier formalnych w procesie zmiany sprzedawcy
Wniosek:
konieczność opracowania modelu pozwalającego na
redystrybucję korzyści w konsekwencji wdroŜenia
inteligentnego opomiarowania
7
Energia w dobrych rękach
Ogólny Model Rynku Opomiarowania:
Analiza zysków grup interesu
Klient końcowy
Sprzedawca
8
•Świadome zużycie Energii – wyzwolenie zachowań na
rzecz efektywnego wykorzystania energii: obniżenie zużycia
•Bonifikata Jakościowa
•Możliwość zmiany sprzedawcy /oferty
•Bonifikata z tytułu przerw w dostawie energii
•Zarządzanie popytem
•Dopasowanie portfela zakupów (ograniczenie
niezbilansowania).
•Skrócenie czasu do wystawienia faktury
•Zwiększenie przychodów poprzez ograniczenie strat –
nierealizowanie sprzedaży i dystrybucji energii.
•Ograniczenie zaległych zobowiązań klientów
•Możliwość oferowania nowych produktów
Energia w dobrych rękach
Ogólny Model Rynku Opomiarowania:
Analiza zysków grup interesu
OSD
OSP
9
•Oszczędności na kosztach odczytów
•Ograniczenie strat przychodów (redukcja strat handlowych i
technicznych)
•Odłożenie inwestycji w sieć (uwolnienie zdolności dystrybucyjnej)
•Oszczędności w obsłudze call center
• Lepsze wykorzystanie majątku, optymalizacja wykorzystania
majątku.
•Opłata nałożona na odbiorców za ponad umowny pobór energii
biernej
•Ograniczenie prac w terenie, np: zarządzanie wyłączeniami
•Ograniczenie szczytowego zapotrzebowania na moc
•Ograniczenie ryzyka awarii systemu przesyłowego tzw. blackout-ów
Energia w dobrych rękach
Ogólny Model Rynku Opomiarowania:
podsumowanie korzyści
Korzyści [PLN]
6 000 000 000 zł
5 000 000 000 zł
4 000 000 000 zł
3 000 000 000 zł
2 000 000 000 zł
1 000 000 000 zł
0 zł
Korzyści [PLN]
10
OSD
Klient Końcowy
Sprzedawca
OSP
5 041 840 284
3 501 267 478
3 005 093 729
2 562 388 885
Energia w dobrych rękach
Ogólny Model Rynku Opomiarowania:
korzyści dla interesariuszy
11
Energia w dobrych rękach
Ogólny model rynku opomiarowania (OMR)
ODBIORCA
OSD
LICZNIK SM EE
NOP
INNE PODMIOTY RYNKU
Sprzedawcy
(EE, GAZ, WODA, …)
KONCENTRATOR
DANE ROZLICZENIOWE
SYSTEM
ODCZYTOWY
HAN (z
panelem
inform.)
LICZNIK GAZ
MDM
LICZNIK WODA
LICZNIK …
ARE, GUS, URE
ZAGREGOWANE DANE
STATYSTYCZNE
DANE O PRACY SIECI
PSE
DANE CENNIKOWE (cena
produktu, strefa czasowa odbioru,
…)
WYTWARZANIE
REALIZACJA ZARZĄDZANIA
POPYTEM (impulsy cenowe /
programy bodźcowe /
ograniczenia mocy)
OSD
(gaz, woda, inne usługi)
Zarządzanie Wersjami
Oprogramowania Urządzeń
(Firmware)
PRODUCENT LICZNIKA
Alarmy
Przekazywanie danych dot. produktu do urządzenia (ceny za sprzedawany produkt, strefy czasowe, … )
Sterowanie urządzeniem, zmiana trybu pracy (pre / post-paid), wyłączenia
Impulsy cenowe / programy bodźcowe / ograniczenia mocy
Aktualizacja Oprogramowania Urządzenia ( Firmware )
Dane Pomiarowe
12
Energia w dobrych rękach
Ogólny model rynku opomiarowania:
przepływy pienięŜne
Faktura
•Opłaty dystrybucyjne
Faktura
•Sprzedaż EE
•Opłaty dystrybucyjne
•Odczyt
ODBIORCA
SPRZEDAWCA
Płatność
Faktura
Faktura
•Usługi NOPa
•Dane pomiarowe
Dane pomiarowe
Płatność
NOP
•Dane pomiarowe
Dane pomiarowe
DYSTRYBUCJA
Płatność
Płatność
Odczyt
13
Energia w dobrych rękach
Cechy charakterystyczne OMR
•
•
•
•
•
14
Infrastruktura inteligentnego opomiarowania (AMI) musi umoŜliwiać
przesyłanie informacji od interesariuszy (sprzedawcy, OSP) do
liczników elektronicznych
Centralne repozytorium danych pomiarowych pozyskuje odpłatnie
dane pomiarowe od OSD i przechowuje je w odpersonalizowanej
formie dla wszystkich odbiorców energii elektrycznej i innych
mediów
Model zakłada wprowadzenie opłat za korzystanie z danych
pomiarowych i przesyłanie informacji przez infrastrukturę AMI do
liczników elektronicznych. Opłata za pomiar wymusza przepływy
finansowe przenoszące korzyści od sprzedawców i OSP do
dystrybutorów. OSD otrzymuje wynagrodzenie od Zarządcy
Pomiarów,
prowadzącego
centralne
repozytorium
danych
pomiarowych a Zarządca Pomiarów otrzymuje wynagrodzenie za
udostępnianie przetworzonych danych pomiarowych od sprzedawców
i OSP
Taryfa dystrybucyjna powinna uwzględniać istnienie niezaleŜnego
strumienia przychodów za udostępnianie danych pomiarowych i
udostępnianie infrastruktury AMI sprzedawcom i OSP, a takŜe
własne korzyści uzyskiwane przez OSD w konsekwencji wdroŜenia
inteligentnego opomiarowania
Właścicielem i dysponentem danych pomiarowych będzie odbiorca
Energia w dobrych rękach
Kolejny etap projektu – opracowanie 3 wariantów
Efektywność energetyczna
/ Konkurencyjność
Interesariusz:
- Klient końcowy
Cele szczegółowe:
- Świadome zuŜycie energii
- Zarządzanie popytem
- Dopasowanie portfela
zakupów
- Ograniczenie szczytowego
zapotrzebowania na moc
Korzyści:
- wzrost konkurencyjności
rynku
15
DSR
Interesariusz:
- OSP
Cele szczegółowe:
- Ograniczenie
szczytowego
zapotrzebowania na
moc
- Ograniczenie ryzyka
awarii systemu
przesyłowego
Korzyści:
- wzrost poziomu
bezpieczeństwa
energetycznego
Rozwój nowego rynku
usług
Interesariusz:
- NOP/OSD/Sprzedawca
Cele szczegółowe:
- Wzrost strumienia
przychodów
- Skrócenie czasu zwrotu
inwestycji
Korzyści:
- wykorzystanie efektu
mnoŜnikowego i
akceleracja zwrotu z
inwestycji
Energia w dobrych rękach
Harmonogram ogólny projektu
Zakres projektu OSP
Model
>>
Legislacja
Instalacje systemów inteligentnych liczników u
odbiorców
Projekty pilotażowe - funkcjonalne
Projekty pilotażowe - obszarowe
Rozszerzenia projektów na całą
sieć
Niezależny Operator Pomiarów
30.09.2010
16
31.05.2011
31.12.2016
Energia w dobrych rękach
Harmonogram
NOP
Zbudowanie Bazy
Odczytów NOP-2011
Rozpoczęcie kolekcji
pomiarów-2012
Wybrany obszar wg kryteriów
niezbędnych do:
•Bilansowania systemu elektroenergetycznego (obszar zagrożony
brakiem mocy)
•Największy współczynnik gęstości
zaludnienia (gęstości instalacji
liczników)
•Wielkość obszaru:
•rejon OSD
•GPZ
•powiat
•gmina
Wdrożenie infrastruktury
SM na stacjach SN/nN dla
wybranego obszaru
Wdrożenie infrastruktury SM
dla odbiorców grupy C2
Wdrożenie infrastruktury SM
dla odbiorców grupy C1
Wdrożenie infrastruktury SM
dla odbiorców grupy G
Roll-out
Roll-out
31.12.2015-51%
31.12.2016-70%
Roll-out
31.12.2017-80%
01.07.2011
17
01.01.2012
8 lat
Energia w dobrych rękach
Zmiany prawa mające na celu usunięcie bariery
legalizacji liczników
• PrzedłuŜenia okresu uŜytkowania instalacji liczników starego typu
(ograniczenie „kosztów osieroconych” związanych z wymianą „stare”
na „stare”)
Akt prawny – Rozporządzenie wydane na podstawie art. 9 pkt 4 Prawa o
Miarach
Inicjatywa – Minister Gospodarki
Cel – przedłuŜyć okres Ŝycia zainstalowanych obecnie liczników starego typu
do czasu rozpoczęcia instalacji liczników elektronicznych (okres 2 – 3 lat)
• Wprowadzenie metody statystycznej do legalizacji ponownej liczników
elektronicznych
Akt prawny – Ustawa o Miarach
Rozporządzenie w sprawie kontroli metrologicznej
Cel – zwiększyć czas Ŝycia liczników elektronicznych (obecny okres legalizacji
wynosi 8 lat i jest blisko 2-krotnie krótszy niŜ liczników starego typu). Obecny
stan powoduje w długim okresie nieopłacalność projektów instalacji
inteligentnych liczników
18
Energia w dobrych rękach
Uwarunkowanie prawne wdraŜania inteligentnego
opomiarowania na bazie inteligentnych liczników w
oparciu o Ogólny Model Rynku Opomiarowania
• Określenie wymagań dla inteligentnego opomiarowania
Akt prawny – Ustaw Prawo Energetyczne – doprecyzowanie delegacji
ustawowej do zdefiniowania w Rozporządzeniu Systemowym szczegółowych
wymagań
Rozporządzenie Systemowe określające szczegółowe wymagania, w tym
minimalny zestaw funkcjonalności infrastruktury inteligentnego opomiarowania
• Nowelizacja aktów prawnych dla utworzenia Zarządcy Pomiarów
(dotychczas zwanym NOP) prowadzącego centralne repozytorium
danych pomiarowych
Akt prawny – Ustawa Prawo Energetyczne – określenie pozycji, kompetencji i
obowiązków Zarządcy Pomiarów oraz zmiany w zakresie kompetencji i
obowiązków innych podmiotów
Rozporządzenie systemowe – dostosowanie
Rozporządzenie taryfowe – określenie sposobu finansowania Zarządcy
Pomiarów
Nowe rozporządzenia – np. wprowadzające standardy
19
Energia w dobrych rękach
Podsumowanie
Nowa technologia => Nowe możliwości => Nowe regulacje
• Konieczne wprowadzenia do krajowego systemu prawnego regulacji prawnych
opartych o dyrektywy 2006/32/EC i 2009/72/EC mających na celu wdrożenie
inteligentnego opomiarowania
• Konieczne opracowanie polityki regulacyjnej stwarzającej możliwości
optymalnego (z punktu widzenia odbiorcy) wdrożenia inteligentnego
opomiarowania
Koordynacja projektu /podejmowanie kluczowych decyzji
• Konieczne niezwłoczne alokowanie odpowiedzialności za realizację projektu
wdrożenia inteligentnego opomiarowania w skali kraju zapewniające
synchronizację i koordynację realizacji celów różnych interesariuszy
Społeczna edukacja energetyczna
• Realizacja działań budujących świadomość odbiorców, określonych w
Programie Działań Wykonawczych 1.10
Wsparcie finansowe projektów implementacyjnych
• Wypracowanie mechanizmów wsparcia projektów implementacyjnych (np.
poprzez NFOŚiGW)
20
Energia w dobrych rękach
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Informacje o projekcie
www.piio.pl
Wojciech Lubczyński
[email protected]
21
Energia w dobrych rękach