Trudne dziecko – jak radzić sobie z

Trudne dziecko – jak radzić sobie z zachowaniami agresywnymi dzieci w wieku
przedszkolnym
Agresja wśród dzieci nasila się z roku na rok jak twierdzą pracujący z nimi nauczyciele,
pedagodzy, psycholodzy, a nawet rodzice. To budzi niepokój, zwłaszcza, że nierzadko
napotykają na trudność jak sobie z nią radzić.
Przemoc, agresja – to dziś bardzo modne i często nadużywane słowa. Widzimy, że dziecko
wyrywa zabawkę drugiemu dziecku, stwierdzamy: „O, ależ ten Jacuś agresywny!” A czym
właściwie jest agresja/zachowanie agresywne? To zachowanie, którego celem jest
wyrządzenie komuś, sobie lub jakiemuś przedmiotowi krzywdy, bólu, jakaś forma
zniszczenia. Oznacza to, że w sposób celowy, zamierzony, świadomy chcemy komuś
wyrządzić krzywdę bezpośrednio lub symbolicznie. A więc: czy nasze dzieci mają naturalną
potrzebę krzywdzenia? Nie, agresja jest czymś normalnym, tak u dziecka jak i dorosłego
człowieka. To emocja, której należy dać upust. Złość, gniew, frustracja to normalne ludzkie
emocje, dziecko w wieku przedszkolnym uczy się je rozpoznawać i rozładowywać. Natomiast
pozostaje kwestia, w jakiej formie wolno ją rozładować. Bo właśnie na to, w jaki sposób dziecko
ją wyraża jako rodzice i nauczyciele powinniśmy reagować.
Czego NA PEWNO NIE powinniśmy robić?
∙ zabraniać mu wyrażania złości – dziecko ma prawo wyrazić swoje emocje, tak samo
jak my. Zbyt długo tłumiona złość w końcu wybuchnie ze zdwojoną siłą ­ najlepiej
pokazać, że może ją wyładować inaczej np. w zabawie. Zachęcamy do wymyślania
zabaw na rozładowywanie negatywnych emocji. Możemy np. bawić się w dmuchanie
balonika, w ten sposób dziecko już daje upust energii, emocjom, złość z niego niejako
„schodzi”.
∙ krzyczeć, szarpać – czyli samemu przejawiać agresję. Nasze dziecko zachowań
agresywnych uczy się… od nas. To świetny mały obserwator i naśladowca – jeśli nasza
strategia wyrażania negatywnych emocji zawiera w sobie elementy agresji słownej czy
fizycznej, dziecko powtarza to, co widzi u nas.
∙ „zapychać”, „zatykać” je czekoladką, zabawką, ustępowaniem dla świętego
spokoju, etc. – wtedy dziecko dostaje czytelny sygnał: „Wygrałeś! Jesteś silniejszy, a ja
słabszy” i… wie, że w przyszłości może sobie na wiele pozwolić. Wie, że nie tylko nie
spotka je kara, ale wręcz nagroda i osiągnie swój cel.
A co zatem MOŻEMY zrobić?
● złapać za ręce i stanowczo, spokojnie, patrząc w oczy powiedzieć: “Nie wolno bić, bo to
boli”
● uczyć nazywania emocji: “Uderzyłeś Jasia, bo byłeś zły, że nie dał ci zabawki.
Rozumiem, że byłeś zły, ale nie wolno bić, bo Jasia to boli” ­ pamiętajmy, że dziecko
odczuwa emocje, ale nie rozumie ich znaczenia, nie potrafi ich nazywać, pod tym
względem działa bardzo instynktownie. To naszym zadaniem jest uczyć go rozróżniania
Stowarzyszenie Psychologii, Edukacji i Rozwoju Osobistego „Kropla Słońca”
33­100 Tarnów, ul. Szpitalna 8/11
tel. 792 954 275, e­mail: [email protected]
NIP 873 32 49 917, REGON 122622218
KRS 0000426947, Sąd Rejonowy dla Krakowa­Śródmieścia w Krakowie, XII Wydział Gospodarczy KRS
www.kropla­slonca.pl
i nazywania całej gamy uczuć i… społecznie przyjętego reagowania na nie.
● ograniczyć i uporządkować ilość bodźców w otoczeniu przedszkolnym poprzez:
wyznaczenie stałych miejsc na pomoce w sali i czytelnie ich oznaczenie.
● przygotować w sali „ ciche miejsce”, umożliwiające relaks o odpoczynek od bodzców­
np. namiot z kocyków, duże pudło wypełnione poduszkami, lub woreczków z grochem,
● Wykorzystać podczas zajęć elementów MRR W. Sherborne, wykorzystujących
masażyki i zabawy w parach. – relacja „naprzeciwko”.
● Wykorzystać elementy Pedagogiki zabawy w celu unikania sytuacji i przyczyn trudnych
w adaptacji i funkcjonowaniu w grupie przedszkolnej.
● Tworzyć z dziećmi procedury postępowania
● Puszczać dzieciom muzyki relaksacyjnej i poważnej – w „tle”
● Uczyć dzieci zabaw „ podtrzymywanie ściany” i wykorzystywać ją szczególnie w
momentach przejść z jednej aktywności do drugiej oraz w sytuacjach trudnych.
Autorki:
Weronika Wrzesińska – psycholog, trener i coach, założycielka i prezes Stowarzyszenia Psychologii,
Edukacji i Rozwoju Osobistego „Kropla Słońca”. Prowadzi warsztaty rozwoju osobistego,
poradnictwo psychologiczne, organizuje Festiwale Psychologii i Rozwoju Osobistego w Tarnowie.
Marta Falińska­ pedagog, wykładowca, szkoleniowiec i nauczyciel języka angielskiego z 14 – letnim
stażem pracy w placówkach oświatowych. Zajmuje się prowadzeniem zajęć warsztatowych oraz
szkoleń dla studentów oraz nauczycieli z zakresu pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Członek
Stowarzyszenia Psychologii, Edukacji i Rozwoju Osobistego „Kropla Słońca”
Stowarzyszenie Psychologii, Edukacji i Rozwoju Osobistego „Kropla Słońca”
33­100 Tarnów, ul. Szpitalna 8/11
tel. 792 954 275, e­mail: [email protected]
NIP 873 32 49 917, REGON 122622218
KRS 0000426947, Sąd Rejonowy dla Krakowa­Śródmieścia w Krakowie, XII Wydział Gospodarczy KRS
www.kropla­slonca.pl