Doświadeczenia z pierwszego okresu programowania
Transkrypt
Doświadeczenia z pierwszego okresu programowania
Wrocław, czerwiec 2006r Radosław Gawlik Prezes Stowarzyszenia Ekologicznego Eko- Unia Członek Komitetów Monitorujących PROW i SPO „Rolny” Doświadczenia z pierwszego okresu programowania we wdrażaniu funduszy na rozwój obszarów wiejskich Minęło 30 miesięcy z 36 miesięcznego okresu pierwszego Narodowego Programu Rozwoju po wejściu naszego kraju do UE. Był to czas wytężonej pracy w programowania i wdrażania funduszy przeznaczonych na rozwój obszarów wiejskich. Warto dokonywać już obecnie podsumowań i wyciągać wnioski, choćby ze względu na programowanie znacznie większych zadań i środków na przyszły 7 letni okres 2007-2013. I. Programy pomocowe UE dla wsi Po wejściu do Unii Europejskiej na lata 2004-2006 uruchomiono w Polsce dwa główne programy rozwoju wsi: 1. Sektorowy Program Operacyjny (SPO) – „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006” – 1 784 mln EURO 2. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) – 3 592 mln EURO Działania SPO to m.in. 1. Inwestycje w gospodarstwach rolnych 2. Ułatwienie startu młodym rolnikom 3. Szkolenia i wsparcie doradztwa 4. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych 5. Odnowa wsi oraz zachowanie „i ochrona dziedzictwa kulturowego 6. Scalanie gruntów 7. Różnicowanie działalności rolniczej 8. Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem 9. Pilotażowy program Leader + Działania PROW to min. 1. Renty strukturalne 2. Programy rolnośrodowiskowe i dobrostan zwierząt 3. Zalesianie gruntów rolnych 4. Wspieranie gospodarstw niskotowarowych 5. Grupy producentów rolnych 1 6. Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE Działania z obydwu tych programów na rzecz wsi zostały wpisane w 3 takie same priorytety: 1. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym 2. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich 3. Pomoc techniczna Instytucja Zarządzająca SPO i PROW to: MRiRW a w nim Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich współpracujący z Departamentem Finansów (zajmującym się kasową obsługą funduszy strukturalnych), Departamentem Gospodarki Ziemią (w ramach działań 2.2 Scalanie gruntów i 2.5 Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi) oraz Departamentem Infrastruktury Wsi i Komunikacji Społecznej (w ramach działań 2.3 Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego i 1.3 Szkolenia). Instytucje Wdrażające to: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacja FAPA, Samorządy Województw VII. Uwarunkowania we wdrażaniu funduszy rolnych w NPR ( 20042006) 1. Trudności pierwszego okresu po wejściu do UE Słabość administracji Nasza integracja z UE to zadanie, które niewątpliwie przerosło możliwości i zdolności polskich polityków i administracji. Dla kogoś, kto miał okazję przyjrzeć się tej administracji z bliska nie jest to wielkie zaskoczenie. Administracja centralna stanowi problem. Jest tam niewiele osób rzeczywiście twórczych i otwartych. W sytuacjach krytycznych często to na ich barkach spoczywa ratowanie twarzy polityków. Wielu (zdecydowanie zbyt wielu) urzędników jest dowodem na negatywną selekcję kadr. Niskie place, rotacja pracowników, przeciążenie obowiązkami, stres z tym związany powodują, że wielu młodych, cennych pracowników po odbyciu stażu przenosi się do sektora prywatnego. To o czym piszę powyżej jest jednocześnie tematem tabu dla polityków. Żaden z nich, z obawy przed opinia publiczną, nie ma odwagi głośno powiedzieć o potrzebie dowartościowania materialnego administracji. Złożony proces wdrażania- legislacji wykonawczej Sektorowe Programy Operacyjne przygotowane i zatwierdzone mimo pośpiechu i politycznych nacisków często po 1 maja 2004r stanowiły zaledwie początek złożonego procesu wdrażania. Ministerstwo Rolnictwa przyjęło taktykę uruchamiania poszczególnych działań w miarę przygotowywania kolejnych złożonych dokumentówoprzyrządowania prawnego ( wzory umów, wzory wniosków, instrukcje- w formie rozporządzeń Rady Ministrów, Ministra Rolnictwa lub załączników do rozporządzeń- spis załącznik 1). Jak trudny to był proces i jak słabo jest do niego przygotowany rząd świadczy min.to, że czekaliśmy jeszcze do niedawna na ostatnie rozporządzenia uruchamiające formalnie działania np. w programie Leader +. Ostatnie działania w SPO w imieniu Ministerstwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa formalnie uruchomiła 15 lutego 2005r i bardzo szybko- zamknęła (!) z powodu wyczerpania środków. 2 Zdarzały się wpadki finansowe spowodowane nadmiernym optymizmem polityków. I tak na przykład rolnikom ekologicznym, którzy pierwsi w 2004 r złożyli wnioski o płatności w ramach nowo uruchomionych programów rolnośrodowiskowych zapewniono w rozporządzeniu ich wypłatę do listopada 2004r. Trzeba było zmienić rozporządzenie i przepraszać rolników, bowiem okazało się, ze agencja płatnicza- Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ( ARiMR) nie ma akredytacji. Udzielona ona zostało warunkowo i w lutym 2005 r. rolnicy ekologiczni otrzymali należne środki. Ostrożnie zapisano w rozporządzeniach i decyzjach o realizacji płatności w ramach programów rolnośrodowiskowych ( PRŚ) w 2 miesiące po uzyskaniu akredytacji przez tę instytucję. Dla przeciętnego rolnika jest to kompletnie niezrozumiała sytuacja, gdy na początku III roku realizacji SPO podstawowa instytucja ma kłopoty z przelewaniem środków, które leżą na kontach i na które czekają tysiące rolników. Błędy. Duża część pracy Komitetu Monitorującego poświęcana jest poprawianiu błędów i uściślaniu Uzupełnienia do SPO, które stanowi podstawowy przewodnik wdrażający programy pomocowe w rolnictwie. Swoje poprawki dołącza także regularnie przedstawicielstwo UE reprezentowane w Komitecie Monitorującym. Kłopot polega na tym, że poprawki KM muszą być wydane w formie zmiany rozporządzenia wykonawczego. W SPO rolnym część zmian czekała ok. 9 miesięcy na wydanie tego rozporządzenia. Słabość współpracy w rządzie Niewątpliwie czynnikiem, który przyczynił się do opróżnień wdrażania SPO i PROW, szczególnie z zakresie PRŚ, była słaba współpraca i kooperacja pomiędzy Ministerstwem Środowiska i Rolnictwa. Wynikało to między innymi z niezrozumiałej polityki Ministerstwa Środowiska oporu przed tworzeniem sieci Natura 2000. Zaowocowało to pojawieniem się listy obszarów przygotowanych przez organizacje społeczne tzw.” Shadow list”. W efekcie do dzisiaj rolnik, który z tytułu znajdowania się jego gospodarstwa na terenie Natury 2000 powinien otrzymać powiększone o 20 % płatności rolnośrodowiskowe ma kłopoty z dowiedzeniem się, czy jego działki leżą na tym terenie a Polsce grożą sankcje unijne za ukrywanie terenów cennych przyrodniczo o europejskim znaczeniu. VIII. Charakterystyka stanu realizacji wybranych działań SPO „ Restrukturyzacja i modernizacja...” ( dane szczegółowe z IV kwartału 2005r) Warto przeanalizować charakterystykę i stopień wdrożenia poszczególnych działań w programach operacyjnych. W środowisku organizacji proekologicznych, szczególnie ciekawe wydaje się pytanie zadawane od początku procesu naszego wejścia do UE- na ile działania w programach operacyjnych przyczyniają się do realizacji konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju ? Odpowiedz nie jest łatwa, ale poniższe szczegółowe tabele i wnioski płynące z danych dają pewien obraz. Działanie Limit środków (mln PLN) Wnioski złożone (wykorzystani e limitu %) Zawarte umowy (wykorzystanie limitu %) 3 Wnioski o płatność (wykorzystanie limitu %) Zrealizowane płatności (wykorzystanie limitu %) Priorytet 1. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze Priorytet 2 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Priorytet 3. Pomoc techniczna 5 185 141 80 40 31 1 748 133 63 11 6 94 169 44 25 0,4 Stan realizacji SPO na 14.06.2006r Szczegółowe dane w dużych tabelach oparte są o dane z ostatniego kwartału 2005 r. Tylko takimi danymi autor dysponował w czasie opracowywania tego materiału. Tabele te dają pewien pogląd na szczegółowe rodzaje projektów, które współfinansują oba programy rolne. Wiele wskazuje, że kwartał ten był przełomowy. Zaczynały zaskakiwać tryby mechanizmów wcześniej przygotowanych i wdrażanie SPO i PROW nabierało tempa. Natomiast dane procentowe zawansowania poszczególnych działań w SPO i PROW pochodzą z najnowszych danych z Komitetów Monitorujących z połowy czerwca b.r. Działanie 1.1 Inwestycje w gospodarstwach rolnych Podział projektów zatwierdzonych do realizacji - według kierunków produkcji głównej Produkcja główna Procentowy udział wydatków przeznaczonych Liczba na "zielone zatwierdzonych inwestycje"* w projektów całkowitych wydatkach kwalifikowalnych Całkowity wydatek ponoszony przez beneficjentów (w zł) Całkowite wydatki kwalifikowalne (w zł) Uprawy zbóż 784 96 173 148,47 203 716 250,41 Ogrodnictwo 355 29 150 772,71 59 485 109,00 19 937 978,05 43 449 573,00 Produkcja sadownicza Pozostałe (w tym produkcja mieszana) 338 32 684 003,41 68 917 825,96 Bydło mleczne 784 53 181 805,07 123 775 050,00 Bydło mięsne 31 2 344 568,80 5 289 168,00 571 44 804 190,00 98 679 295,87 Drób 48 6 557 423,90 14 426 441,00 Inna produkcja zwierzęca 31 2 872 322,45 6 508 131,00 Trzoda chlewna Pozostałe (niesklasyfikowane) RAZEM z gospodarstw prowadzonych przez młodych rolników 28 3 350 375,05 7 049 888,90 3310 291 056 587,91 631 296 733,14 524 35 285 874,17 85 808 313,77 4 Większość inwestycji, dla których podpisano umowy w okresie IV kwartału 2005 (86%) kwalifikuje się do kategorii „Wyposażenie i sprzęt ruchomy”, około 8% do kategorii „Budynki”, a około 3% do kategorii „Zakładanie plantacji wieloletnich”. Około 24% zatwierdzonych projektów realizowanych jest w gospodarstwach, w których dominująca jest uprawa zbóż, tyle samo w gospodarstwach ukierunkowanych na produkcję mleka, a około 17% w gospodarstwach zajmujących się produkcją trzody chlewnej. Około 16 % zatwierdzonych w okresie sprawozdawczym projektów realizowanych jest w gospodarstwach prowadzonych przez młodych rolników. Rozpoczęte projekty w największym stopniu realizują cele Redukcja kosztów produkcji oraz Poprawa warunków i bezpieczeństwa pracy, określone w Uzupełnieniu Programu W trakcie realizacji było 6 487 projektów, co stanowi ponad 38% przewidywanej łącznej docelowej liczby projektów w ramach działania (w Programie określono, że w ramach działania zostanie zrealizowanych około 17 000 projektów). Spośród realizowanych projektów ponad 50% zostało rozpoczętych w IV kwartale 2005 r. Zaawansowanie tego działania w połowie czerwca 2006r było znaczące. Zawarte umowy to 72 % wykorzystania limitu i 29 % limitu to już zrealizowane płatności Działanie Priorytet 1. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze Działanie 1.1 Inwestycje ... Limit środków (mln PLN) 5 185 Wnioski złożone (wykorzystani e limitu %) 141 Zawarte umowy (wykorzystanie limitu %) 80 Wnioski o płatność (wykorzystanie limitu %) 40 Zrealizowane płatności (wykorzystanie limitu %) 31 2 365 129 72 41 29 Działanie 1.2. Ułatwianie startu młodym rolnikom Podział projektów, dla których dokonano płatności końcowej - według typu produkcji głównej w gospodarstwie rolnym Produkcja główna Liczba zrealizowanych projektów Kwota wydatkowanych środków publicznych Średnia wielkość wsparcia (w zł) jednorazowa dotacja (w zł) udział subwencji (w zł) całkowita (w zł) z EFOiGR (w zł) Uprawy zbóż 1116 50 000,00 55 800 000,00 55 800 000,00 55 800 000,00 41 850 000,00 Ogrodnictwo 332 50 000,00 16 600 000,00 16 600 000,00 16 600 000,00 12 450 000,00 Produkcja sadownicza 301 50 000,00 15 050 000,00 15 050 000,00 15 050 000,00 11 287 500,00 Pozostałe (w tym prod. mieszana) 493 50 000,00 24 650 000,00 24 650 000,00 24 650 000,00 18 487 500,00 Bydło mleczne 503 50 000,00 25 150 000,00 25 150 000,00 25 150 000,00 18 862 500,00 Bydło mięsne 50 000,00 3 450 000,00 3 450 000,00 3 450 000,00 2 587 500,00 445 50 000,00 22 250 000,00 22 250 000,00 22 250 000,00 16 687 500,00 Drób 15 50 000,00 750 000,00 750 000,00 750 000,00 562 500,00 Inna produkcja zwierzęca 65 50 000,00 3 250 000,00 3 250 000,00 3 250 000,00 2 437 500,00 Trzoda chlewna 5 Pozostałe (nie sklasyfikowane) RAZEM gospodarstwa o wielkości ekonomicznej do 4 ESU gospodarstwa o wielkości ekonomicznej powyżej 4 ESU 53 50 000,00 2 650 000,00 2 650 000,00 2 650 000,00 1 987 500,00 3392 50 000,00 169 600 000,00 169 600 000,00 169 600 000,00 127 200 000,00 1831 91 550 000,00 68 662 500,00 1561 78 050 000,00 58 537 500,00 Tabela IV Kw.2005 Pomoc udzielana beneficjentowi polega na wypłaceniu jednorazowej premii w wysokości 50 000 złotych. Wśród zatwierdzonych i zrealizowanych w okresie sprawozdawczym wniosków, przeważają gospodarstwa, w których dominuje uprawa zbóż (odpowiednio około 31% i 33%). Podobnie jak w ubiegłym kwartale ponad 50% beneficjentów z którymi podpisano umowy, oraz którym wypłacono środki to rolnicy poniżej 25 roku życia. A ponad 60 % to gospodarstwa małe o słabej sile ekonomicznej. Zaawansowanie tego działania w połowie kwietnia 2006r było wzorowe. Właściwie w najbliższym czasie zostanie ono skończone a środki wypłacone w 100 % co pokazuje poniższa tabela Działanie Priorytet 1. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze Działanie 1.2 Ułatwianie startu... Limit środków (mln PLN) 5 185 708 Wnioski złożone (wykorzystani e limitu %) 141 Zawarte umowy (wykorzystanie limitu %) 80 Wnioski o płatność (wykorzystanie limitu %) 40 Zrealizowane płatności (wykorzystanie limitu %) 31 133 100 100 97 Działania 1.3 Szkolenia i 1.4. Wsparcie doradztwa rolniczego Działania są wdrażane przez Fundację FAPA. Poniższa tabela pokazuje, że te miękkie ale jakże ważne instrumenty SPO i PROW zaprogramowane zostały i realizowane są słabo. Od powodzenie tych działań w dużej mierze zależy realizacja całego wsparcia rozwoju obszarów wiejskich. W połowie ostatniego roku programów operacyjnych zaawansowanie szkoleń i doradztwa rolniczego powinno być bliskie 100% Poniższa tabela pokazuje, że jesteśmy dość daleko od tego ideału. Zawarte umowy wykorzystują limit na szkolenia w 42 % i doradztwo w 80 % , natomiast zrealizowane płatności to odpowiednio 10 i 38 % Działanie Limit Wnioski Zawarte 6 Wnioski o Zrealizowane Priorytet 1. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze Działanie 1.3 Szkolenia. Działanie 1.4 Wsparcie doradztwa złożone (wykorzystani e limitu %) 141 umowy (wykorzystanie limitu %) 80 płatność płatności (wykorzystanie (wykorzystanie limitu %) limitu %) 40 31 79 212 42 32 10 208 103 80 46 38 środków (mln PLN) 5 185 Działanie 1.5.Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych – największa liczba rozpoczętych inwestycji realizowana była w sektorze mięsnym (prawie 24%) i mleczarskim (około 19%). Rozpoczęte projekty w największym stopniu realizują cele działania związane z poprawą i kontrolą warunków zdrowotnych (28% liczby wniosków), poprawą i kontrolą jakości (22% liczby wniosków) oraz stosowaniem nowych technologii (20% liczby wniosków). W prognozie na IV kwartał 2005 r. przewidziano, że w trakcie realizacji będzie 145 projektów, faktycznie realizowano 474 projekty, co stanowi ponad 47% efektów realizacji przewidywanych w Programie (około 1000 projektów). Spośród realizowanych projektów ponad 46% zostało rozpoczętych w IV kw. 2005r. Ale mimo to opóźnienia odbijają się na realizacji tego działania. Wnioski o płatność to 15 % limitu a wykorzystanie środków wynosi zaledwie 7 % Działanie Priorytet 1. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze Działanie 1.5 Poprawa przetwórstwa. Limit środków (mln PLN) 5 185 Wnioski złożone (wykorzystani e limitu %) 141 Zawarte umowy (wykorzystanie limitu %) 80 Wnioski o płatność (wykorzystanie limitu %) 40 1 824 160 84 15 Zrealizowane płatności (wykorzystanie limitu %) 31 7 Działania w Priorytecie 2. zrównoważony rozwój obszarów wiejskich są słabo zawansowane. Łączne wnioski o płatność to 11 % limitu a zrealizowane płatności 6 % (tabela poniżej) W poszczególnych działaniach wygląda to następująco Działanie 2.1 Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych – w IV kwartale 2005 r. w ramach Działania 2.1 w trakcie realizacji były 7 33 projekty co stanowi 22 % łącznej docelowej liczby projektów w ramach działania (w Programie określono, że w ramach działania zrealizowanych zostanie około 150 projektów). Spośród realizowanych projektów ponad 30% (10) zostało rozpoczętych w omawianym kwartale. Działanie Priorytet 2 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Działanie 2.1. Przywracanie potencjału prod. leśnej Limit środkó w (mln PLN) 1 748 49 Wnioski złożone (wykorzystanie limitu %) 133 Zawarte umowy (wykorzystanie limitu %) 63 Wnioski o płatność (wykorzystanie limitu %) 11 Zrealizowane płatności (wykorzystanie limitu %) 6 167 102 10 6 Działanie 2.2 Scalanie gruntów W IV kw.2005 nastąpił start działania -zostało podpisanych 12 pierwszych umów. Działanie wdrażane jest przez Urzędy Marszałkowskie. Wnioski złożone przewyższają limit o 102 %, stosunkowo duży limit obejmują zawarte umowy 72 %, ale działanie praktycznie startuje – o czym świadczą wnioski o płatność 3 % Działanie Priorytet 2 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Działanie 2.2 Scalanie gruntów Limit środkó w (mln PLN) 1 748 84 Wnioski złożone (wykorzystanie limitu %) 133 Zawarte umowy (wykorzystanie limitu %) 63 Wnioski o płatność (wykorzystanie limitu %) 11 Zrealizowane płatności (wykorzystanie limitu %) 6 202 72 3 0 Działanie 2.3. Odnowa wsi oraz ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego Działanie jest wdrażane przez Urzędy Marszałkowskie. Do połowy kwietnia 2006r podpisano 1422 umowy, co stanowi ponad 71% wykorzystani limitu wynoszącego 442 mln zł. Praktyczna realizacja w postaci wypłaconych środków jest nikła- 2,3 % limitu Przeważają projekty dotyczące realizacji inwestycji w zakresie odnowy wsi, następnie rozwoju instytucji kultury oraz ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego wsi. Działanie Limit środków Wnioski złożone Zawarte umowy Wnioski o (wykorzystanie płatność 8 Zrealizowane płatności Priorytet 2 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Działanie 2.3. Odnowa wsi (mln PLN) 1 748 442 (wykorzystanie limitu %) 133 142 limitu %) 63 (wykorzystanie limitu %) 11 (wykorzystanie limitu %) 6 71 6 2,3 Działanie 2.4. Różnicowanie działalności rolniczej zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów Podział projektów zatwierdzonych do realizacji - według kategorii projektu Typ projektu Agroturystyka Usługi związane z turystyką i wypoczynkiem Usługi na rzecz rolnictwa i gospodarki leśnej Drobne usługi na rzecz mieszkańców obszarów wiejskich Prowadzone na małą skalę przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych Sprzedaż bezpośrednia produktów pochodzących w większości z własnego gospodarstwa Wytwarzanie materiałów energetycznych z biomasy (zagospodarowanie słomy, odpadów łąkowych, leśnych) oraz zakładanie plantacji roślin wieloletnich przeznaczonych na cele energetyczne Rzemiosło i rękodzielnictwo E-commerce - sprzedaż lub promocja przez internet produktów rolnych, objętych Załącznikiem I do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz towarów i usług odpowiadających zakresowi niniejszego działania Inne RAZEM Wielkosć ekonomiczna gospodarstwa do 4 ESU Liczba zatwierdzonych projektów Całkowity wydatek poniesiony przez beneficjentów (w zł) Całkowite wydatki kwalifikowalne (w zł) 107 6 124 700,80 12 086 127,30 powyżej 4 ESU 34 2 458 656,00 4 670 000,00 do 4 ESU 39 3 259 993,00 6 276 710,00 7 601 296,00 1 157 319,00 5 036 664,50 9 399 876,00 powyżej 4 ESU do 4 ESU powyżej 4 ESU do 4 ESU powyżej 4 ESU 53 4 438 955,50 8 512 030,00 195 17 384 286,50 31 961 532,00 44 3 508 614,50 6 663 411,00 do 4 ESU 6 423 077,00 830 861,00 powyżej 4 ESU 5 486 341,00 921 121,00 do 4 ESU 0 0,00 0,00 powyżej 4 ESU 0 0,00 0,00 do 4 ESU 9 552 385,50 1 089 970,00 powyżej 4 ESU 3 222 250,00 444 500,00 21 1 692 116,50 3 275 676,00 powyżej 4 ESU do 4 ESU 4 518 317,00 905 803,00 do 4 ESU 1 113 086,00 213 086,00 powyżej 4 ESU 0 0,00 0,00 do 4 ESU 1 92 626,50 185 253,00 powyżej 4 ESU 0 0,00 0,00 do 4 ESU 440 34 678 936,30 65 319 091,30 powyżej 4 ESU 150 12 234 430,00 23 274 184,00 W ramach działania 2.4 wdrażanego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wspierane są różne ciekawe przedsięwzięcia, które mogą przyczyniać się do realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. Pojawiają się tu min. następujące typy projektów: agroturystyka, usługi związane z turystyką i wypoczynkiem, prowadzone na małą skalę przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych, sprzedaż 9 bezpośrednia produktów pochodzących w większości z własnego gospodarstwa, wytwarzanie materiałów energetycznych z biomasy (zagospodarowanie słomy, odpadów łąkowych, leśnych) oraz zakładanie plantacji roślin wieloletnich przeznaczonych na cele energetyczne, rzemiosło i rękodzielnictwo, E-commerce - sprzedaż lub promocja przez internet produktów rolnych. Większość rozpoczętych inwestycji (75%) realizowanych jest w gospodarstwach, których wielkość ekonomiczna nie przekracza 4 ESU. Najwięcej rozpoczętych inwestycji (ponad 40%) realizowanych jest w zakresie drobnych usług na rzecz mieszkańców obszarów wiejskich. Działanie to w priorytecie 2. jest na tle innych lepiej zaawansowane, choć 24 % limitu wniosków o płatność i 14 % realizacji po półmetku programu nie może nadmiernie cieszyć. Działanie Priorytet 2 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Działanie 2.4. Różnicowanie... Limit środkó w (mln PLN) 1 748 420 Wnioski złożone (wykorzystanie limitu %) 133 Zawarte umowy (wykorzystanie limitu %) 63 Wnioski o płatność (wykorzystanie limitu %) 11 Zrealizowane płatności (wykorzystanie limitu %) 6 125 47 24 14 Działanie 2.5 Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi jest wdrażane przez Urzędy Marszałkowskie Podział projektów zatwierdzonych do realizacji - według zakresu prac Liczba zatwierdzonych projektów Działanie RAZEM Całkowity wydatek poniesiony przez beneficjentów (w zł) Całkowite wydatki kwalifikowalne (w zł) 7 6 275 253,52 6 010 006,00 melioracje wodne szczegółowe 1 758 781,00 613 308,00 budowa i modernizacja urządzeń melioracji wodnych podstawowych wraz z robotami związanymi z kształtowaniem przekroju podłużnego i poprzecznego, a także układu poziomego koryta cieku naturalnego, wykraczającymi poza działania związane z utrzymaniem wód 6 5 516 472,52 5 396 698,00 projekty kompleksowe obejmujące melioracje wodne szczegółowe oraz budowę i modernizację urządzeń melioracji wodnych podstawowych wraz z robotami związanymi z kształtowaniem przekroju podłużnego i poprzecznego, a także układu poziomego koryta cieku naturalnego, wykraczającymi poza działania związane z utrzymaniem wód 0 z czego: W IV kwartale 2005 proces oceny i wyboru projektów zakończono w Województwie Lubelskim. Zostało wydanych siedem Decyzji Marszałka Województwa Lubelskiego o wykonaniu urządzeń melioracji wodnych. Wszystkie projekty przyjęte do realizacji dotyczą budowy i modernizacji urządzeń melioracji wodnych podstawowych, wraz z robotami związanymi z kształtowaniem przekroju podłużnego i poprzecznego, a także 10 0,00 układu poziomego koryta cieku naturalnego, wykraczającymi poza działania związane z utrzymaniem wód. Działanie to budzi największe obawy ze względu na możliwe zniszczenie środowiska dolin rzek, na których prowadzone będą te prace. Opis zatwierdzonych projektów potwierdzać może tylko obawy. Małym uspokojeniem jest tu nikłe zaawansowanie działania, jeśli chodzi o płatności. WZMiUZ złożyły 232 wnioski na kwotę 635 mln zł, tj. 122 % limitu , w ciągu ostatnich dwóch miesięcy ( maj- czerwiec 2006) nastąpiło olbrzymie przyspieszenie w zawieraniu umów- zawarto ich 128 na kwotę 358 mln zł ( 69 % limitu). Działanie Priorytet 2 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Działanie 2.5 Gospodarowanie zasobami wodnymi Limit środkó w (mln PLN) 1 748 519 Wnioski złożone (wykorzystanie limitu %) 133 Zawarte umowy (wykorzystanie limitu %) 63 Wnioski o płatność (wykorzystanie limitu %) 11 Zrealizowane płatności (wykorzystanie limitu %) 6 122 69 0 0 Działanie 2.6 Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem jest wdrażane także przez Urzędy Marszałkowskie Podział projektów zatwierdzonych do realizacji - według typu projektu Średnia wysokość Liczba pomocy zatwierdzonych wyrażona w projektów procentach wydatków kwalifikowalnych Typ projektu RAZEM zaopatrzenie w wodę budowa lub modernizacja dróg wewnętrznych w tym: odprowadzanie lub oczyszczanie ścieków zaopatrzenie w energię inne Średnia wielkość wsparcia (w zł) Całkowity Całkowite wydatek poniesiony wydatki kwalifikowalne przez beneficjentów (w zł) (w zł) 607 49% 47 320,53 29 869 675,30 58 593 237,00 15 47% 23 787,17 408 686,50 765 494,00 354 49% 73 391,14 27 047 598,50 53 028 061,00 195 50% 6 361,48 1 245 444,80 2 485 934,00 50% 26 646,57 1 167 945,50 2 313 748,00 0% 0,00 0,00 0,00 0 Większość (prawie 58% ilościowo, a 90 % finansowo) projektów realizowanych w ramach tego działania dotyczy budowy lub remontu połączonego z modernizacją dróg wewnętrznych, 32 % ilości to inwestycje w odprowadzanie i oczyszczanie ścieków( finansowo 4 %- średnie dofinansowanie 6,3 tys. zł, przydomowe oczyszczalnie ścieków lub przyłącza). Spośród powyższych projektów prawie 48% zostało rozpoczętych okresie IV kw.2005r Działanie Limit Wnioski Zawarte 11 Wnioski o Zrealizowane Priorytet 2 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Działanie 2.6. Rozwój infrastruktury środkó w (mln PLN) 1 748 160 złożone (wykorzystanie limitu %) 133 umowy (wykorzystanie limitu %) 63 płatność płatności (wykorzystanie (wykorzystanie limitu %) limitu %) 11 6 163 63 20 14 W czerwcu 2006 r. w ramach Działania 2.6 w trakcie realizacji było 2 247 projektów, które wykorzystywały limit w 63 %. Zrealizowano 747 projektów, wykorzystując 14 % limitu. Złożono 4944 wniosków, które przewyższają limit ( 163 %). W Programie określono, że w ramach działania zrealizowanych zostanie około 12 000 projektów. Mamy tu prawdopodobnie do czynienia z dużymi wnioskami na drogi wewnętrzne na obszarach wiejskich. Potrzeby są tu tak olbrzymie, że jesteśmy w najbliższych latach zrealizować finansowo każdy plan PROW Działanie 2.7 Pilotażowy Program Leader+ Jest to program, który ma szansę być mocnym narzędziem wdrażania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Plan zakładał wykonanie 174 projektów. W rzeczywistości realizowano 172 projekty – dwóch beneficjentów odstąpiło od realizacji umowy. Program w I schemacie został dość sprawnie zrealizowany. Obecnie złożonych zostało ok. 200 wniosków do II Schematu- maksymalna kwota wnioskowana wynosi 750 tys. PLN na jedno partnerstwo. Działanie Priorytet 2 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Działanie 2.7. Leader + Limit środkó w (mln PLN) 1 748 74 Wnioski złożone (wykorzystanie limitu %) 133 42 Zawarte umowy (wykorzystanie limitu %) 63 Wnioski o płatność (wykorzystanie limitu %) 11 29 24 Zrealizowane płatności (wykorzystanie limitu %) 6 3 Główne problemy z którymi spotykają się tu beneficjenci to: a. zbiurokratyzowana procedura zawierania i rozliczania umów przez Fundację FAPA a. olbrzymie opóźnienie w zawieraniu umów i realizacji płatności (wnioski o płatność w ramach tego działania na dzień 14.06.2006 wynosiły 17,7 mln, zrealizowano płatności w wysokości 2,5 mln), b. brak zaliczkowania projektów- konieczność zaciągnięcia kredytów przez nowo powstałe podmioty prawne reprezentujące partnerstwa – tzw. LGD ( obecnie po dużej kampanii i decyzji Komitetu Monitorującego z 21.06.06 istnieje możliwość otrzymania jednej zaliczki do 20 % wartości projektu w II schemacie) b. brak zagwarantowania środków dla wszystkich LGD, które spełniły kryteria w I schemacie 12 IV. Ustalenia i rekomendacje z ewaluacji SPO ( jesień 2005 r) W październiku i listopadzie 2005r wykonano ocenę systemu zarządzania i wdrażania SPO „ Restrukturyzacja...”. Wnioski są bardzo szczegółowe i konkretne. Potwierdzają opinie płynące ze spotkań Komitetów Monitorujących o wielu mankamentach systemu. Lp. Wnioski 1. Nadmierna regulacja systemu wdrażania SPO„Restrukturyzacja…” 2. Zaangażowanie Instytucji Zarządzającej w operacyjną działalność programu 3. System informacji o problemach we wdrażaniu SPO „Restrukturyzacja…” 4. Poszerzenie funkcji informacyjnych OR ARiMR 5. Szczegółowa analiza (audyt) procedur wewnętrznych 6. Planowanie procesu przygotowań do wdrażania SPO „Restrukturyzacja…” 7. System nadzoru ex-post nad instytucjami wdrażającymi 8. Środki na prefinansowanie pomocy technicznej 9. Dokumenty wymagane do złożenia wniosków o dofinansowanie realizacji Rekomendacje Rozważenie możliwości uproszczenia systemu wdrażania SPO „Restrukturyzacja…” poprzez rozważenie, które z zasad i wymagań powinny nadal być ujęte w aktach prawnych o charakterze powszechnie obowiązującym, a które mogą być uregulowane w procedurach wewnętrznych poszczególnych instytucji lub umowach pomiędzy tymi instytucjami a beneficjentami. Rozważenie możliwości zwiększenia zakresu odpowiedzialności i kompetencji Instytucji Wdrażających z jednoczesnym zmniejszeniem zaangażowania operacyjnego Instytucji Zarządzającej we wdrażanie SPO „Restrukturyzacja…” oraz zwiększeniem skuteczności nadzoru Instytucji Zarządzającej nad systemem wdrażania SPO „Restrukturyzacja…”. Wzmocnienie przepływu informacji pomiędzy Instytucjami Wdrażającymi a Instytucją Zarządzającą w zakresie wyników oceny prawidłowości i skuteczności realizacji SPO „Restrukturyzacja…”. Rozważenie możliwości poszerzenia funkcji realizowanych przez OR ARiMR, FAPA oraz samorządy województw o funkcje informacyjne i doradcze dla beneficjentów. Przeprowadzenie przez audyt wewnętrzny każdej z Instytucji Wdrażających, a w przypadku braku możliwości przeprowadzenia takiej analizy przez audyt wewnętrzny danej Instytucji Wdrażającej - przez odpowiednie służby Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi lub inne podmioty (np. w ramach audytu systemu wdrożenia SPO „Restrukturyzacja…”) szczegółowej analizy podziału kompetencji wewnątrz każdej z instytucji w zakresie realizacji procedur SPO „Restrukturyzacja…”. Opracowanie harmonogramu przygotowań zwiększy przejrzystość procesu przygotowań, a także ułatwi zarządzenie procesem przygotowań do wdrożenia Programu. Wzmocnienie systemu nadzoru nad instytucjami zaangażowanymi we wdrażanie Programu w celu monitorowania stanu ich przygotowania do wdrażania Programu oraz wzmocnienie komunikacji i przepływu informacji pomiędzy Instytucją Zarządzającą, Instytucjami Wdrażającymi i innymi podmiotami zaangażowanymi we wdrażanie programu z zakresu słabości przyjętych rozwiązań wdrożeniowych i procedur. Rozważenie możliwości zapewnienia środków na prefinansowanie projektów Pomocy Technicznej dla Instytucji Wdrażających, które nie dysponują wystarczającymi środkami własnymi na tego typu wydatki. Przeprowadzenie analizy wymaganych dokumentów składanych wraz z wnioskiem beneficjenta pod kątem możliwości uproszczenia warunków udziału w działaniach Programu oraz pod 13 Lp. Wnioski Rekomendacje projektów kątem uproszczenia procedur oceny i wyboru wniosków. Dokonanie analizy celowości i zakresu udziału Grup Roboczych Komitetów Sterujących w procesie merytorycznej oceny wniosków dla działań 1.3, 1.4 i 2.7. Analiza powinna określić, jaką wartość dodaną w porównaniu z dokonywaniem podobnej oceny przez Instytucje Wdrażające mogą wnieść do procesu oceny Grupy Robocze Komitetu Sterującego. Skoordynowanie różnego rodzaju działań, które w efekcie mogłyby skutkować uproszczeniem i skróceniem faktycznych terminów oceny wniosków o dofinansowanie. Przeprowadzenie oceny potrzeb szkoleniowych instytucji zaangażowanych we wdrażanie SPO „Restrukturyzacja…”, ze szczególnym uwzględnieniem Instytucji Wdrażających. Ocena potrzeb szkoleniowych powinna posłużyć do wzmocnienia istniejącego systemu szkoleń i uzupełnienia go o tematy, które są szczególnie istotne dla prawidłowej realizacji zadań Instytucji Wdrażających. Podjęcie decyzji w sprawie systemu informatycznego wspierającego pozyskiwanie i przetwarzanie danych monitoringu finansowego i rzeczowego SPO „Restrukturyzacja…”. Wzmocnienie przepływu informacji na temat postępów w realizacji SPO „Restrukturyzacja…”pomiędzy Instytucjami Wdrażającymi, Instytucją Zarządzającą, a także Komitetem Monitorującym. 10. Udział Grup Roboczych w procesie oceny merytorycznej działań 1.3, 1.4 i 2.7 11. Terminy oceny wniosków 12. Szkolenia w zakresie SPO „Restrukturyzacja…” 13. Brak funkcjonującego systemu informatycznego wspierającego monitorowanie SPO „Restrukturyzacja…” 14. Brak danych do kontroli wnioskodawców 15 Częstotliwość wnioskowania o środki przez ARiMR Przeprowadzenie analizy procedur wewnętrznych Instytucji Wdrażających pod kątem oceny, czy informacje dotyczące: - danych dłużników bądź jednolitej listy dłużników Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (zadłużenie z tytułu kredytów preferencyjnych, PO SAPARD, SPO, PROW, dopłat bezpośrednich), - faktu czy wnioskodawca korzystał z innych środków publicznych na przedmiotową inwestycję, - liczby ludności w miejscowościach, - poziomu cen w kosztorysach budowlanych, - cen referencyjnych, czyli katalogu kosztów do poziomu którego ARiMR uznaje je jako kwalifikowane są wskazane w procedurach. Jeśli nie, rekomendowane jest określenie sposobu uzyskiwania tych informacji do procesu oceny wniosków. Przeprowadzenie analizy możliwości wprowadzenia częstszego niż raz na miesiąc systemu przesyłania zapotrzebowań na środki Unii Europejskiej i środki krajowego współfinansowania odpowiednio do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Ministerstwa Finansów. Zwiększenie częstotliwości przekazywania zapotrzebowań i w ślad za nimi środków do ARiMR umożliwi elastyczniejsze dokonywanie wypłat na rzecz beneficjentów. 14 V. Charakterystyka stanu realizacji wybranych działań PROW ( dane szczegółowe z czerwca 2006r) a. Programy rolnośrodowiskowe To najbardziej obiecujące, ciekawe i obowiązkowe działanie w ramach reformy Wspólnej Polityki Rolnej. Według danych Min Rolnictwa z czerwca 2006r złożono blisko 47 tys. wniosków na lata 2004,2005 i 2006 , w tym : 9,5 tys. z nich dotyczyło pakietu- rolnictwo ekologiczne, 33,1 tys pakietu ochrona gleb i wód 9,6 tys. ochrony łąk ekstensywnych 1,0 tys. utrzymania pastwisk ekstensywnych 1,7 tys. rolnictwa zrównoważonego 648 zachowanie lokalnych ras zwierząt gospodarskich i zaledwie 90 tworzenia stref buforowych Brak akredytacji instytucji płatniczej ARiMR hamował przez blisko 2 lata ( !) podejmowanie decyzji administracyjnych i płatniczych. W latach 2004-2006 zaplanowano ok. 350 mln EURO przewidując złożenie przez rolników 125 tys. wniosków. Na skutek mniejszej liczby wnioskodawców Komitet Monitorujący na wniosek resortu zmniejszył kwotę przeznaczoną na PRŚ do 219 mln Euro. Płatności rolnośrodowiskowe do wiosny 2006r otrzymało 3,5 tys. beneficjentów, którzy złożyli wnioski w 2004r w wysokości 33,3 mln zł. Znaczne przyspieszenie działania po stronie administracyjnej ARi MR miało miejsce w ostatnich 3 miesiącach. Wydano do 9 czerwca 25 tys. decyzji przyznających wsparcie. Płatności otrzymało 28,3 tys. wnioskodawców na kwotę 66,8 mln Euro ( 30,5%) a. Zalesienia gruntów rolnych Budżet na lata 2004-2006: 91,7 mln Euro Do kwietnia 2006 r złożono 6,4 tys. wniosków. ARiMR wydała 4,7 tys. postanowień o płatności a wsparcia udzielono 2,1 tys. producentom w wysokości 16,4 mln Euro ( ok 18 % limitu). c. Dostosowanie gospodarstw do standardów UE W działaniu tym przewidziano 100 % dofinansowanie głównie do płyt gnojowych i zbiorników na gnojowicę- obowiązku związanego ze zwykłą dobra praktyką rolnicza, z którego rolnicy mają się wywiązać do października 2008 r. Działanie to cieszyło się wielkim powodzeniem. Nabór wniosków rozpoczęto 1.02.2005 r. Wstrzymano nabór po otrzymaniu 73 tys. wniosków na kwotę 2,61 mld. zł już 15 marca. W PROW przewidziano na ten cel ok 1 mld zł. Brakujące środki Komitet Monitorujący przesunął w ramach priorytetu min. z PRŚ. Do 9 czerwca 2006 wypłacono ponad 58 tys. beneficjentów I ratę wsparcia. Dało to 269 mln Euro ( 38,4 %) z zaplanowanych na ten cel 687 mln Euro. VI. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich ? 15 Odpowiedz na pytanie zadane na wstępie o realizację zasady zrównoważonego rozwoju poprzez oba wyżej omawiane programy operacyjne jest złożona. W dużym uproszczeniu możemy stwierdzić, że działania wpisane do priorytetu 2 SPO jak: przywracanie potencjału produkcji leśnej, scalanie gruntów, odnowa wsi, oraz różnicowanie działalności rolniczej i pilotażowy program Leader +, czy działania z PROW jak programy rolnośrodowiskowe, zalesienia gruntów rolnych, czy dostosowanie gospodarstw do standardów UE równoważą rozwój obszarów wiejskich. Niewątpliwie też cały system socjalnego wsparcia w działaniach PROW, które tu nie były omawiane, takich jak emerytury rolnicze, wsparcie dla obszarów ONW, czy wsparcie dla gospodarstw niskotowarowych wspiera ład społeczny na wsi dając miejsca pracy i transferując znaczne pieniądze do tysięcy małych i średnich rolników. Obawy bezpośrednie budzi działanie 2.6., zapisane paradoksalnie w priorytecie zrównoważonego rozwoju, że przy wsparciu niemałymi środkami UE w wysokości ponad 500 mln zł nastąpi niszczenie rzek i potoków poprzez stosowanie z punktu widzenia przyrodniczego archaicznych metod ich regulacji. Tu pozostaje liczyć na kontrolna rolę organizacji wędkarzy i przyrodników oraz zgodę Komitetu Monitorującego na uzupełnienie SPO o wykonanie obowiązkowych ocen oddziaływania na środowisko tych inwestycji. Należy jedna zauważyć, że priorytet finansowy w tych programach to nadal wspieranie towarowego, przemysłowego rolnictwa ze wszystkimi negatywnymi skutkami tego faktu dla przyrody. A tu trudno mówić o zrównoważonym rozwoju. Na koniec na dowód tego twierdzenia zestawienie dwóch liczb. Ilość gospodarstw ekologicznych, z certyfikatem i przestawiających się wzrosła dzięki PRŚ w ciągu tych 3 lat znacznie z ok 1,2 tys. do 9,5 tys. Na tle 1,5 mln. gospodarstw występujących o płatności to jednak ciągle bardzo skromny krok na drodze zrównoważonego rozwoju. II. Przyszłość PO ROW 2007-2013 Przedstawiciele społeczni i naukowi włączyli się w planowanie przyszłego PO ROW pracując w grupach roboczych. Lekcja z SPO i PROW z lat 2004-2006 powinna być dobrze przeanalizowana przed nowym okresem, który ma trwać 7 lat i który niewątpliwie będzie miał wielki wpływ na charakter naszej wsi. Już obecnie panuje powszechne przekonanie po stronie rządu i beneficjentów o "przeregulowaniu" systemu wdrażania programów pomocowych ( pokazuję w załączniku 1 dowód – obszerne obecne ramy legislacyjne, które krępują wszytkich) . Postulowana była i jest zmiana ustawy o NPR, która powinna skrócić i uprościć procedury, które skomplikowaliśmy sobie na własne życzenie. Dziś wiemy, że to nie były wymogi UE, aby w formie rozporządzeń publikować wzorce umów do realizacji poszczególnych działań programów operacyjnych. Procedury UE są dostatecznie skomplikowane, aby je jeszcze dodatkowo utrudniać dokładaniem naszej „polskiej drogi” wdrażania wsparcie dla rozwoju obszarów wiejskich Mamy jednak również optymistyczne sygnały. Pierwsze projekty PO ROW pokazane na stronach internetowych Ministerstwa Rolnictwa wskazują na spore zmiany. W projekcie np. programów rolośrodowiskowych mamy 5 nowych pakietów: ekstensywne trwałe użytki zielone, mozaika gruntów ornych, zachowanie lokalnych odmian roślin uprawnych, użytki przyrodnicze oraz inwestycje nieprodukcyjne. Pozostałe pakiety są znacznie rozbudowane w stosunku do PROW z lat 2004-2006. 16 Załącznik 1. Obowiązujące ramy legislacyjne- rozporządzenia, umowy i porozumienia stanowiące ramy legislacyjne Programu Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 września 2004 r. w sprawie przyjęcia Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004—2006” (Dz.U. Nr 197 poz.2032) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 września 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyjęcia Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006” (Dz. U. Nr 185 poz. 1548) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 września 2004 r. w sprawie Uzupełnienia Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004—2006” (Dz.U. Nr 207 poz. 2117) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 września 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie Uzupełnienia Sektorowego Programu Operacyjnego "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006" (Dz. U. Nr 199 poz. 1645) Priorytet / Działanie Data wejścia w życie Dziennik Ustaw Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie trybu składania i wzorów wniosków o dofinansowanie projektu w ramach SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 - 2006” „Szkolenia” „Scalanie gruntów” „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego” „Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych” „Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych” „Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów” „Pilotażowy Program Leader +” 26 listopada 2004 r. 31 grudnia 2004 r. Dz. U. nr 252, poz. 2525 Dz. U. nr 285, poz. 2863 31 grudnia 2004 r. Dz. U. nr 284, poz. 2846 27 grudnia 2004 r. Dz. U. nr 273, poz. 2712 31 grudnia 2004 r. Dz. U. nr 285, poz. 2861 31 grudnia 2004 r. Dz. U. nr 285, poz. 2862 23 grudnia 2004 r. Dz. U. nr 270, poz. 2685 17 „Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem” „Inwestycje w gospodarstwach rolnych” „Wsparcie doradztwa rolniczego” „Ułatwianie startu młodym rolnikom” Priorytet „Pomoc techniczna” (działania: „Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania Programu”, „Rozwój instytucjonalny”, „Informowanie i promocja programu”) „Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi” Priorytet / Działanie 2 grudnia 2004 r. Dz. U. nr 264, poz. 2640 23 grudnia 2004 r. Dz. U. nr 270, poz. 2684 26 listopada 2004 r. Dz. U. nr 252, poz. 2526 16 listopada 2004 r. Dz. U. nr 244, poz. 2454 15 listopada 2004 r. Dz. U. Nr 243, poz. 2435 6 stycznia 2005 r. Data wejścia w życie Dz. U. Nr 2, poz. 7 Dziennik Ustaw Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wzorów umów o dofinansowanie projektów w ramach SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 - 2006” „Ułatwianie startu młodym rolnikom” „Inwestycje w gospodarstwach rolnych” „Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych „Szkolenia „Wsparcie doradztwa rolniczego” „Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych” „Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów” „Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem” Priorytet „Pomoc techniczna” (działania: „Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania Programu”, „Rozwój instytucjonalny”, „Informowanie i promocja programu”) „Scalanie gruntów” „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego” „Pilotażowy Program Leader +” Priorytet / Działanie 26 listopada 2004 r. Dz. U. nr 252, poz. 2527 2 marca 2005 r. Dz. U. nr 36, poz. 325 25 kwietnia 2005 r. Dz. U. nr 68, poz. 600 2 czerwca 2005 r. 16 czerwca 2005 r. Dz. U. nr 96, poz. 818 Dz. U. nr 106, poz. 899 6 lipca 2005 r. Dz. U. Nr 121, poz. 1018 20 lipca 2005 r. Dz. U. Nr 133, poz. 1122 12 lipca 2005 r. Dz. U. Nr 127, poz. 1065 17 sierpnia 2005 r. Dz. U. Nr 154, poz. 1290 14 października 2005 r. Dz. U. Nr 201, poz. 1670 31 października 2005 r. Dz. U. Nr 216, poz. 1830 31 października 2005 r. Dz. U. Nr 217, poz. 1838 Data wejścia w życie 18 Dziennik Ustaw Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów umów o dofinansowanie projektów w ramach SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 - 2006” „Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych” 21 grudnia 2005 r. Dz. U. Nr 250, poz. 2108 Rozporządzenie MRiRW w sprawie wzorów sprawozdań z realizacji projektów, działań i programu w ramach SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” W związku z kolejną, planowaną przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego nowelizacją Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 22 września 2004 r. w sprawie trybu, terminów i zakresu sprawozdawczości dotyczącej realizacji Narodowego Planu Rozwoju, trybu kontroli realizacji Narodowego Planu Rozwoju oraz trybu rozliczeń (Dz.U. Nr 216 poz. 2206) projekt rozporządzenia został wstrzymany na etapie zwolnienia z Komisji Prawniczej. Planowana publikacja na przełomie I i II kwartału 2006 r. Porozumienia / umowy Umowa określająca uprawnienia i obowiązki stron oraz zasady i warunki realizacji zadań w ramach SPO„Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 - 2006”. Strony porozumienia/umowy 1. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2. Agencja Restrukturyzacji Modernizacji Rolnictwa Porozumienie w sprawie zasad współpracy 1. Minister Finansów, w zakresie przepływu środków finansowych 2. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz zarządzania i kontroli w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 - 2006”. 1. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Umowa określająca uprawnienia i 2. Fundacja Programów Pomocy dla obowiązki stron oraz zasady i Rolnictwa, warunki realizacji zadań w ramach 3. Agencja Restrukturyzacji i SPO „Restrukturyzacja i Modernizacji Rolnictwa modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 - 2006”. Porozumienie określające zasady współpracy w zakresie przepływu środków finansowych, księgowości i sprawozdawczości oraz zarządzania i kontroli w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 - 2006”. Umowa określająca uprawnienia i Data podpisania 16 września 2004 r. i 30 września 2004 r. 23 grudnia 2004 r. 1. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jako beneficjent końcowy 18 listopada 2004 r. 1. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 7 stycznia 2005 r. 19 obowiązki stron oraz zasady i warunki realizacji zadań w ramach SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 - 2006”. 2. poszczególne samorządy województw, 3. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Załącznik 2 Tabela informacyjna o stanie realizacji SPO na dzień 14.06.2006 20