Fobia społeczna – przyczyny, objawy, leczenie

Fobia społeczna – przyczyny, objawy,
leczenie
O nieśmiałości mówi się wiele. Każdy zna osobę lub osoby, które unikają
wypowiedzi w gronie towarzyskim, są zakłopotane, gdy muszą rozmawiać z
obcą sobie osobą lub nigdy nie zgodziłyby się na wystąpienie przed
publicznością. Jest to kwestia charakteru, na który wpływa wiele czynników,
często niezależnych od danego człowieka.
Takie zachowania są zazwyczaj akceptowane w społeczeństwie i uznawane za
naturalne. Czasem jednak mamy do czynienia z ludźmi, których przeraża perspektywa
jakiegokolwiek kontaktu z inną osobą, a przebywanie w większym gronie znajomych
powoduje patologiczny lęk, którego nie da się logicznie uzasadnić. Tego stanu nie
można porównać do tremy, jaka towarzyszy osobom udzielającym się publicznie, ani
też do napięcia, jakie odczuwa się przed rozmową na trudny dla nas temat.
Charakterystyki tego zjawiska podjęli się specjaliści – neurologowie, psychologowie,
psychiatrzy, którzy nazwali je fobią społeczną.
Fobia społeczna
Fobie to zaburzenia psychiczne, które polegają na nieuzasadnionym, panicznym lęku
przed konkretnym zjawiskiem, przedmiotem lub czynnością. Cierpiące na nie osoby są
w pełni świadome tego, jak bardzo irracjonalny jest strach przed daną rzeczą, jednak
nie są w stanie go przezwyciężyć. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych dzieli fobie na
sytuacyjne i specyficzne, które dotyczą kolejno: wykonywania danej czynności w
obecności ludzi oraz kontaktu z konkretnym czynnikiem np. zwierzęciem czy
przedmiotem. Charakterystyczną cechą fobii jest występowanie nadmiernego lęku tylko
w określonych sytuacjach. U każdej z osób nią dotkniętych, strach ten może mieć
różne nasilenie.
Fobia społeczna należy do zaburzeń nerwicowych. Nie jest ona, wbrew pozorom,
rzadkim schorzeniem. Według oficjalnych danych znajduje się w ścisłej
czołówce najczęściej występujących chorób populacji, mających podłoże
nerwicowe. W częstości występowania w społeczeństwie, wśród tego rodzaju
chorób, wyprzedziły ją tylko depresja i uzależnienie alkoholowe. Wciąż jednak mówi się o
tym zaburzeniu zbyt mało, by rodziny lub znajomi chorych mogli rozpoznać problem.
Fobia społeczna – objawy
Osoba dotknięta fobią społeczną unika jakiegokolwiek kontaktu z ludźmi, a zwłaszcza z
ich większą grupą. Nie jest zdolna do tworzenia poprawnych relacji, zarówno
towarzyskich jak i zawodowych. Boi się znaleźć w centrum uwagi, nie zabiera głosu w
dyskusjach, nie wykonuje zdecydowanych gestów. Człowiek, który cierpi na tę
przypadłość krępuje się wykonywać w towarzystwie takich czynności, jak
jedzenie, pisanie, odbieranie telefonów, obsługiwanie współtowarzyszy przy
stole (przeraża ich perspektywa np. podania siedzącej obok osobie
przyprawy czy dolania napoju do szklanki). Fobia społeczna ogranicza również
relacje damsko-męskie. Perspektywa jakiegokolwiek flirtu czy umówionych spotkań z
osobą płci przeciwnej, wywołuje ataki paniki nawet wtedy, gdy osoba chora jest
zainteresowana pogłębianiem znajomości. We wszystkich wymienionych wyżej
sytuacjach nasilenie strachu może być różne, jednak zazwyczaj występują typowe
objawy somatyczne, jak np. drżenie rąk, silne pocenie się, mdłości, szum w uszach,
kołatanie serca, duszności, zaczerwienienie twarzy, wrażenie uginania się nóg, potrzeba
częstego korzystania z toalety i chęć ucieczki w odosobnione miejsce. Osoba
cierpiąca na fobię społeczną często stara się zatuszować objawy
zdenerwowania, co jest dodatkowym czynnikiem, nasilającym stres. Ze
względu na specyfikę choroby, zdarza się, że ludzie dotknięci tym zaburzeniem mają
skłonność do depresji. Notuje się również stosunkowo dużą liczbę samobójstw,
popełnianych wśród osób chorych na fobię społeczną.
Warto podkreślić, że na to zaburzenie zapadają również dzieci. Zazwyczaj unikają one
kontaktu z rówieśnikami, nie próbują stworzyć przyjacielskich relacji z innymi dziećmi
oraz osobami dorosłymi. Często niechętnie chodzą na zajęcia szkolne lub próbują za
wszelką cenę się na nich nie zjawić. W młodszym wieku prowadzi to do częstego
symulowania choroby, niekiedy dziecko wymiotuje lub pojawiają się inne
objawy ze strony układu pokarmowego, występujące na tle nerwowym.
Dzieci starsze i młodzież dotknięta chorobą zazwyczaj wagaruje, ucieka z
lekcji lub chowa się w rzadko odwiedzanych pomieszczeniach w szkole.
Charakterystyczne jest to, że najczęściej spędzają ten czas samotnie, często
niewypełniając go żadnymi interesującymi czynnościami. Na zajęciach taka osoba
wydaje się zdenerwowana, zazwyczaj unika rozmów z uczniami i pracownikami szkoły,
niekiedy, mimo wystarczającej wiedzy, nie jest w stanie odpowiedzieć na polecenie
nauczyciela, co owocuje słabymi stopniami w dzienniku. Paniczny lęk wywołuje również
perspektywa podejścia do tablicy lub wykonywania innej czynności, która skupiłaby
uwagę obecnych w klasie osób.
Fobia społeczna – przyczyny
Mimo licznych badań, wciąż nie stwierdzono bezpośredniej, neurologicznej przyczyny
tej choroby. Istnieją doniesienia, że taki stan może wynikać z zaburzeń w metabolizmie
dopaminy, a konkretnie jej przenoszenia i łączenia się z neuroprzekaźnikami. Wciąż
jednak nie potwierdzono tego wystarczającą liczbą danych.
Najczęściej za występowanie fobii społecznej, według psychologów, odpowiadają
czynniki środowiskowe. Osoby chore często przyznają, że wychowywały się w
patologicznych rodzinach lub rodzice nie poświęcali im wystarczającej uwagi. Ludzie z
tego rodzaju zaburzeniami zazwyczaj są w stanie dokładnie opisać sytuację lub szereg
traumatycznych sytuacji, jakich doświadczyli w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym.
Czasem udaje się im również określić moment, od którego objawy zaczęły się nasilać i
uniemożliwiać normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Może to być np.
publiczna kompromitacja podczas dyskusji, przebywanie w towarzystwie
skłonnym do wyszydzania pewnych cech danej osoby i uwypuklania jej
kompleksów. Stopniowe zaniżanie własnej samooceny potęguje uczucie wstydu i
strachu przed kompromitacją, coraz częściej pojawia się więc chęć unikania sytuacji, w
których należałoby zwrócić na siebie uwagę.
Szacuje się, że częstotliwość występowania fobii społecznej jest znacznie większa u
kobiet, niż u mężczyzn.
Fobia społeczna – leczenie
Stosowaną najczęściej metodą leczenia fobii społecznej jest psychoterapia. Poleca się
zarówno terapie indywidualne jak i grupowe. Ma to na celu zwalczanie panicznego lęku
przed różnymi sytuacjami społecznymi oraz pomoc w nawiązywaniu prawidłowych
relacji z innymi ludźmi. Należy pamiętać, że im dłużej pozwoli się choremu na unikanie
spotkań towarzyskich, tym bardziej będą się nasilać objawy. Długotrwała alienacja
zdecydowanie zmniejsza szanse na leczenie, zakończone sukcesem. Warto
wiedzieć, że często fobia przed przebywaniem w towarzystwie wiąże się z bardzo niską
samooceną chorego, dlatego odpowiednia terapia powinna pomóc danej osobie
uwierzyć we własne możliwości oraz dostrzec swoje mocne cechy.
Psychoterapię często wspomaga się leczeniem farmakologicznym. Zazwyczaj obejmuje
ono leki antydepresyjne, uspokajające lub zwalczające uciążliwe objawy, jak np. kołatanie
serca w stresowej sytuacji czy nadmierną potliwość.
WażneNie bez znaczenia jest także zaangażowanie bliskich w powrót osoby cierpiącej
na fobię społeczną do normalnego funkcjonowania. Stały, lecz odpowiednio
umiarkowany kontakt ze znajomymi ludźmi może znacznie zwiększyć
prawdopodobieństwo wyleczenia fobii.
Warto pamiętać, że osoba dotknięta fobią społeczną nie jest w stanie poradzić sobie z
tym zaburzeniem sama. W przypadku, kiedy pojawia się podejrzenie tej choroby u
znajomej osoby, należy podjąć próbę pomocy np. w postaci rozmowy z nią i/lub jej
rodziną. Ludzie cierpiący na tego rodzaju zaburzenia nerwicowe często sięgają po
rozmaite leki, które wydają się minimalizować objawy choroby lub mają działanie
uspokajające. Zdarza się, że prowadzi to do uzależnienia – według statystyk, duży
odsetek osób z fobią społeczną to lekomani lub narkomani. Uzależnienie alkoholowe
także jest częstą chorobą towarzyszącą fobii – chory sięga po środki, które działają
rozluźniająco i powodują, że staje się bardziej śmiały w towarzystwie. Badania społeczne
potwierdzają, że ludzie, cierpiący na fobię społeczną to często osoby samotne,
bezrobotne lub wykonujące pracę, która nie wymaga kontaktu z ludźmi oraz
odpowiedzialności.
Literatura:
„Zaburzenia nerwicowe. Postępowanie w praktyce ogólnolekarskiej.” A. Kokoszka
„Stany lękowe” J. Krzyżowski
Author: Joanna Rojkowicz
Link do artykułu: http://bonavita.pl/fobia-spoleczna-przyczyny-objawy-leczenie