Darmowy fragment www.bezkartek.pl

Transkrypt

t
en
m
l
ragek.p
f
wy kart
o
rm.bez
a
D ww
w
B. Dymara, Dziecko w świecie edukacji. Przykłady zajęć..., Kraków 2009
ISBN: 978-83-7850-338-5, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2009
© Copyright by Bronisława Dymara, 2009
© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2009
Tłumaczenie wstępu:
dr hab. Andrzej Murzyn
Recenzent serii N–N:
prof. dr hab. Genowefa Koć-Seniuch
Recenzent tomu XIX:
prof. zw. dr hab. Bogusław Śliwerski
Redakcja wydawnicza:
Aleksandra Jastrzębska
t
en
m
l
Projekt okładki:
ragek.p
f
Ewa Beniak-Haremska
wy kart
o
rm.bez
a
D ww
w
ISBN 978-83-7308-000-3
ISBN 978-83-7850-338-5
Oficyna Wydawnicza „Impuls”
30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5
tel. (012) 422-41-80, fax (012) 422-59-47
www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: [email protected]
Wydanie I, Kraków 2009
Spis treści
Wstęp .............................................................................................................. 7
Introduction .................................................................................................... 9
Rozdział I
O sztuce uczenia się, czyli nauczanie kompleksowe „w pigułce”
1. O tym, co w sztuce uczenia się jest najważniejsze ................................... 11
2. Programy nauczania a sztuka projektowania zajęć kompleksowych
z uczniami ............................................................................................. 16
3. Kompleks. Kompleksowe uczenie się – nauczanie. Strategie
współdziałania ....................................................................................... 22
4. Przyjazne sposoby oceniania i współbycia .............................................. 29
5. Podmiotowość z bliska .......................................................................... 33
t
en
Rozdział II
m
Człowiek. Świat. Edukacja. Dziwne historie rze
agsłowem
.pl „pomiędzy”
k
f
e
t
................................. 39
1. Słowo „pomiędzy” – klucz, wytrych
rnadzieja? .
wy kczy
aczłowieczeństwa ..........................
o
do
42
2. Człowiek w świecie a wychowanie
z
e
rmpermanentna .
b
a
.
3. Dorosły i dziecko a edukacja
.
..........................................
46
D ww
Światy dziecka ................................. 49
4. Dziecko (uczeń) w wieluwświatach.
5. Człowiek i człowieczeństwo na marginesach edukacji. Jak długo
jeszcze? .................................................................................................. 52
Rozdział III
Kompleksowe uczenie się w szkole podstawowej – podstawy więzi
1. Klasa szkolna jako przestrzeń tworzenia kultury. Dom i książka
w życiu dziecka ..................................................................................... 55
2. Dom niejedno ma imię i z tego właśnie słynie. Projektowanie
kompleksu w klasie VI – podstawy więzi ............................................... 58
3. Obowiązek, potrzeba i pasja uczenia się. Bogactwo form
uczenia się a cechy dialogu w lekcjach ćwiczeniowo-badawczych ........... 61
4. Zarys kompleksu o książkach, lekturach i czytaniu ................................ 66
5. Rodzaje więzi interpersonalnych jako wynik kompleksowych działań.
Typy integracji rzeczywistej ................................................................... 70
Rozdział IV
Strategie twórczego uczenia się – realizacja kompleksów w gimnazjum
1. Pojęcie strategii i organizacji pracy w klasie szkolnej .............................. 73
2. Odpowiedzialność za dobro wspólne. Projektowanie kompleksu
w klasie III gimnazjum .......................................................................... 77
Spis treści
3. Twórcze funkcjonowanie uczniów podczas realizacji kompleksu
„Odpowiedzialność za dobro wspólne” .................................................. 81
4. Piękno a formy i język literatury. Zarys kompleksu
w klasie II gimnazjum ........................................................................... 84
5. Twórca, twórczość, twórczy uczeń i nauczyciel – rozmowy
i dyskusje bez granic .............................................................................. 88
Rozdział V
Kształcenie i kształtowanie człowieka. Edukacja kompleksowa w liceum
1. Od haseł o edukacji „zintegrowanej” do rzeczywistej integracji
osoby wychowanka ............................................................................... 91
2. Kształcenie i kształtowanie postaw licealistów w trakcie
projektowania cyklu zajęć o człowieku i człowieczeństwie ...................... 97
3. Człowiek i człowieczeństwo, sacrum i profanum w literaturze,
sztuce, życiu. Realizacja zajęć ćwiczeniowo-badawczych ........................ 100
4. Zarys kompleksu o gościnności i życiu codziennym ............................... 105
5. Innowacyjne kształcenie i kształtowanie postaw uczniów
wyzwaniem XXI wieku ......................................................................... 112
Rozdział VI
nt Studenci pedagogiki
Poszukiwanie zagubionego klucza do radości i fascynacji.
e
jako współtwórcy kompleksowej edukacji agm .pl
r ek
y fjako
oporu wobec
1. Fascynacje studentów innowacjami
w
art przejaw
o
k
schematów szkolnej oraz uniwersyteckiej
edukacji .
................................ 117
z
e rolach: student-uczeń
rmw.bdwóch
a
2. Funkcjonowanie studentów
D ww
i student-nauczyciel ............................................................................... 122
w
3. Innowacje edukacyjne źródłem wiedzy o nauczycielach-studentach,
współczesnej szkole i dziecku ................................................................. 128
4. Studencki przykład cyklu lekcji i jego wymowa ..................................... 133
5. Niektóre opinie o trudzie i radości tworzenia kompleksowych zajęć ...... 149
Rozdział VII
Pedagogika współbycia jako odmiana personalizmu. Bliżej integracji osoby
1. Pedagogika teorią innowacyjnej edukacji ............................................... 153
2. Konteksty pedagogiki współbycia jako odmiany personalizmu .............. 155
3. Bliżej integracji osoby. Istota pedagogiki współbycia .............................. 160
4. Siedem przestrzeni pedagogiki współbycia jako rezultat kompleksowej
edukacji ................................................................................................ 163
5. Pedagogika współbycia odpowiedzią na edukacyjne
wyzwania XXI wieku ............................................................................. 171
Wstęp
Książka Dziecko w świecie edukacji. Przykłady zajęć kompleksowych. Bliżej integracji osoby i pedagogiki współbycia jest drugą częścią publikacji Dziecko w świecie
edukacji. Podstawy uczenia się kompleksowego – nowe kształty i wymiary edukacji
o tym samym tytule głównym, a zarazem XIX tomem serii „Nauczyciele – Nauczycielom”, wydawanej od 1996 roku w Oficynie Wydawniczej „Impuls”.
Wątek egzystencjalny, filozofia codzienności przenika całą nasza serię. Bliskie
nam są słowa Cypriana Kamila Norwida zawarte w Promethidionie:
Kto kocha, małe temu ogromnieje
i lada promyk rozbudza nadzieję.
W tomie tym jest – sadzę – wiele promyków i nadziei na lepszą edukację.
nt uczenia się i zmaganiach
Pierwsza część (rozdziały I–II) to opowieść o sztuce
e
mających na celu ocalenie w ludziach współczesnych
gm.plistoty człowieczeństwa. Ukaa
r
f
zujemy tu także, jak wiele znaczeń mieści
tweksłowie „pomiędzy”. Tworzy ono
y się
r
w
a
o pełne
przestrzenie obojętne, wrogie, życzliwe,
k nadziei. Bywa niekiedy wytrychem,
ez człowieka, do dziecięcej wrażliwości.
rm.binnego
a
ale częściej kluczem do serc i umysłów
D ww
Dalsza c z ę ś ć g ł ó w n a w
(rozdziały III–VI) p r z y b l i ż a ż y c z l i w e p r z estrzenie interpersonalne współtworzone wraz z uczniami
w k o m p l e k s o w e j e d u k a c j i w szkole podstawowej, gimnazjum, liceum
i na uniwersytecie. Ukazano, że dzięki różnorodnym, a zarazem innowacyjnym
działaniom najbardziej z pozoru przeciętna szkoła, może stać się przestrzenią
tworzenia kultury. Uzasadniono również, że innowacyjnie prowadzona edukacja
kompleksowa nie tylko dostarcza uczniom wiedzy przedmiotowej, strategicznej
i autokreacyjnej, lecz także pobudza różne sfery aktywności. Bywa źródłem fascynacji, radości i poszukiwania sensów życia oraz wartości wykonywanej pracy.
Problemy te przybliża ostatni rozdział o pedagogice współbycia, która jest odmianą personalizmu, a zarazem rezultatem kompleksowych działań. Działaniom
tym towarzyszy tworzenie systemu norm i kryteriów ocen przy współudziale
uczniów, systemu przekształcającego się w samoocenę, będącą podstawą uczenia
się przez całe życie. W tym rozdziale omówione zostały różnorodne przestrzenie
interpersonalne: p r z e s t r z e ń i n t e l e k t u a l n a, m e n t a l n a, ś w i a t o p o g l ąd o w a, e m o c j o n a l n a, t e r a p e u t y c z n a i a u t o k r e a c y j n a (m e t a p r z es t r z e ń). Stanowią one syntezę integracji osoby wychowanka.
Wstęp
Powtórzmy za C. K. Norwidem:
Kto kocha, małe temu ogromnieje
i lada promyk rozbudza nadzieję.
Nadzieję na spotęgowanie się przyjaźni, miłości, zrozumienia, tolerancji.
Zrozumienia, że szkoła nie jest miejscem czekania na dorosłość, lecz przestrzenią
radosnego współbycia dorosłych i dorastających, przestrzenią cieszenia się sobą,
szkołą, domem, także groźnym światem i każdą chwilą życia: Tu i Te r a z.
t
en
m
l
ragek.p
f
wy kart
o
rm.bez
a
D ww
w
Introduction
The book A child in the world of education. Examples of complex activities.
Closer to integration of a person and pedagogy of co-existence is a second part of
publication under the same main title and, at the same time, 19th volume of the
series “Teachers for Teachers” whose print commenced in 1996, in Impuls.
Existential motif, philosophy of everyday life is present in our whole series.
Therefore, Cyprian Kamil Norwid’s saying included in Promethidion also suits us:
For one who loves, a little thing gets bigger
And the slightest ray gives hope.
This volume includes – I think – many rays of hope for better education.
Its first part (chapter I and II) is a kind of story about the art of learning and
nt in contemporary people.
a man’s struggle for rescuing the essence of humanity
e
We also show how many different meaningsathe
has got. It creates
gmword
.pl between
r
k
f
neutral, hostile, kind and hopeful spaces.
Sometimes
it
is
a
picklock
but most
e
y art
often it is a key to heart and mind ofow
other
man,
to
child’s
sensitivity.
k
ez o u t l i n e s k i n d i n t e r p e r s o n a l
rmIII–VI)
b
a
Further m a i n p a r t (chapters
.
D ww
s p a c e s c o l l a b o r a t e d bw
y students in the course of complex
e d u c a t i o n in a primary school, a junior high school, a high school and at
the university. It has been shown that during such various and at the same time
innovative activities, seemingly the most ‘mediocre’ school may become a space
of culture creation.
It has been substantiated that innovatively run complex education provides
students not only with objective, strategic and autocreative knowledge but also
activates various spheres of activeness. It happens to be a source of fascination, joy
and search for sense of life as well as value of performed work. These problems
are closely pictured in the last chapter regarding pedagogy of co-existence, being
a kind of personalism and at the same time the effect of complex actions. These
actions are accompanied by creation of system of standards and criteria of evaluations participated by students, system transforming into self-evaluation, being the
basis for learning during the whole life.
Various interpersonal spaces such as: i n t e l l e c t u a l s p a c e, m e n t a l
s p a c e, s p a c e o f o u t l o o k, e m o t i o n a l s p a c e, t h e r a p e u t i c a s w e l l
a s a u t o c r e a t i v e (me t a s p a c e) s p a c e are revealed in this chapter. They
constitute synthesis of student integration.
10
Introduction
Therefore let’s repeat C. K. Norwid’s words:
For one who loves, a little thing gets bigger
And the slightest ray gives hope.
Hopes for enhancing friendship, love, understanding, tolerance. Understanding that school is not a place of waiting for adulthood, but a space of joyful
coexistence of adults and adolescents, a space of being happy with each other,
with school, home as well as dangerous light and each moment of life: H e r e
a n d N o w.
t
en
m
l
ragek.p
f
wy kart
o
rm.bez
a
D ww
w
Rozdział I
O sztuce uczenia się,
czyli nauczanie kompleksowe „w pigułce”
1. O tym, co w sztuce uczenia się jest najważniejsze
Uczenie się, a szczególnie nauczanie, kojarzymy zazwyczaj ze szkołą. Szkoła i lekcje oraz związane z nimi perypetie są często opisywane w wielu dziełach
literackich (J. Korczak Feralny tydzień, K. Makuszyński Szatan z siódmej klasy,
Z. Niziurski Sposób na Alcybiadesa itp.). Ze wszystkich dziecięcych bohaterów
znanych lektur jedynie Pippi Längstrumpf, czyli Pończoszanka ze słynnej powieści Astrid Lindgren, nie potrzebowała szkoły. Uczyła się sama i do pewnego
stopnia opanowała sztukę uczenia innych. Jednak wykorzystywała
do tego czary
nt
e
czy też siły pozaziemskie. W sytuacjach pospolitych,
codziennym
życiu dzieci
m
l
ragek.pw sztukę działania nie jest tak
i nauczycieli przekształcanie „nudów na polskim”
f
wypowieściach.
proste jak w fantastyczno-przygodowych
Ale w wypracowywanej od
art
o
k
z
m
e
r
czterdziestu lat koncepcji uczenia
się
kompleksowego
usiłujemy
to czynić, często
a w.b
D
z powodzeniem.
wwnowej koncepcji wychowania, pisze:
Ryszard Łukaszewicz, twórca
Edukacja szkolna jest wielką próbą marszu do przodu, ku otwartym horyzontom
możliwości ludzkich, ku owym obszarom rzeczywistości potencjalnej, przyszłej, innej,
lecz zawsze formowanej przez fantazję, wyobraźnię, prognozy czy wizje.
Aby odpowiedzieć na pytanie: c o w s z t u c e u c z e n i a s i ę j e s t n a j w a żn i e j s z e, spróbuję ustalić kilka istotnych cech, jakie powinien posiadać nauczyciel. S z t u k ę t w ó r c z e g o u c z e n i a s i ę, u c z e n i a s i ę k o m p l e ks o w e g o,
m o ż e u p r a w i a ć n a u c z y c i e l n o w a t o r o r o z w i n i ę t e j w y o b r a ź n i,
który umie zachować równowagę pomiędzy myśleniem logicznym a myśleniem
intuicyjnym, który korzysta z h e u r y s t y k i, tj. nauki o twórczym funkcjonowaniu człowieka, oraz s y n e k t y k i, badającej współwystępowanie, równoległość
pewnych zjawisk w świecie sztuki, przyrody i świecie wewnętrznym ludzi. Wyobraźnia oraz wiedza nauczyciela o wyobraźni i cechach myślenia, badania, odkrywania, pomagają zrozumieć rangę innych cech, związanych z twórczym funkcjonowaniem ludzi, cech niezbędnych w pracy nauczyciela nowatora. Podaję je na
–104.
R. Łukaszewicz: Edukacja dialektyczna i szkoła przyszłości. Ossolineum. Wrocław 1991, s. 103–
12
Rozdział I. O sztuce uczenia się, czyli nauczanie kompleksowe „w pigułce”
podstawie l i s t y o s o b o w o ś c i t w ó r c z e j sporządzonej przez A. Andersona
i C. Taylora:
– wybitna energia, entuzjazm, odwaga;
– dojrzałość emocjonalna;
– rzetelność, prostolinijność;
– umiejętność koncentracji;
– wytrwałość, zdolność do wytężonego trudu;
– umiejętność współpracy;
– spontaniczność, bezpośredniość;
– umiejętność komunikowania się;
– pomysłowość, zmyślność;
– intuicja;
– dążenie do znajomości faktów;
– dążenie do poznawania prawidłowości;
– zdolność szybkiego przyswajania wiedzy;
– zdolność przezwyciężania nawyków myślowych;
– giętkość, zdolność dostosowywania się do nowych faktów i okoliczności;
– umiejętność odrzucania nieistotnego;
– zdolność do widzenia zadania jako całości; ent
– zdolność analizy;
gm.pl
a
r
f
– zdolności kombinatoryjne;
y artek
w
– zdolność syntezy;
o k
rm.bez
– niezależność, sceptycyzm;
a
D w i argumentacji;
– zdolność wartościowaniawzjawisk
w
– oryginalność myślenia;
– zamiłowanie do „pozornego bałaganu”;
– dążenie do rozwoju, „do rodzenia się na nowo”;
– dążenie do samorealizacji;
– zdolność do dziwienia się światem.
Twórczy Czytelniku! Poniżej podaję skalę do samooceny. Możesz ją zmienić
i zwiększyć ilość podanych za każdą cechę punktów do 2 lub 3. Wtedy będziesz
odpowiadał na pytanie: w jakim stopniu wykazuję daną cechę, a nie tylko czy ją
posiadam. U w i e r z, w a r t o s k o n s t r u o w a ć n o w ą s k a l ę o c e n y (27 × 2
lub × 3)!
Skala samooceny. Normy:
1) 27–26 pkt – osobowość zbyt twórcza
2) 25–23 pkt – osobowość bardzo twórcza
3) 22–19 pkt – osobowość twórcza
4) 18–15 pkt – osobowość dość twórcza
Lista ta, wraz z jej szerszym omówieniem, znajduje się w pierwszym tomie serii N–N: Dziecko
w świecie sztuki. Red. B. Dymara. Impuls, Kraków 1996, s. 32–33.

Darmowy fragment www.bezkartek.pl

Transkrypt

Podobne dokumenty

KOMPETENCJE KLUCZOWE

Bibliografia - Annales. Etyka w życiu gospodarczym

15_12_02_Zaproszenie_Kłańska - Konsulat Austrii we Wrocławiu

o finansach publicznych

Powieść obyczajowa