Światło w architekturze

Piotr GRADZIŃSKI6
Światło w architekturze – nowe spojrzenie
Light in architecture – a new look
Tekst jest próbą kształtowania procesu projektowego z wykorzystaniem elementu światła
w sposób integrujący rytmy i cykle biologiczne wpływające na organizm. Śledząc, analizując rozwój
współczesnej architektury, można postawić tezę, iż architektura współczesna w swej budowie
i funkcjonowaniu naśladuje cechy organizmów żywych, nie wpływając w pełni na zmysły percepcyjne
człowieka oraz rytmy biologiczne na przykład za pomocą światła w pełnym spektrum. Budynek
poprzez ustalenie głównych elementów wprowadzanych oraz koordynowanych przez architektaprojektanta we wczesnym stadium procesu projektowego staje się integralną częścią środowiska
naturalnego, w której przebywa człowiek – imitując zachowania rządzące w naturze. Człowiek spędza
około 3% swego życia na zewnątrz, a 97% we wnętrzach, w których mieszka, pracuje, przemieszcza
się, etc. Poprzez rytm, styl życia i eskalację środowiska naturalnego oddala się od natury i rytmów
biologicznych w niej i nim rządzących.
W pracy przedstawiono czynniki; elementy określające w szerokim znaczeniu czas,
wyznaczany przez światło naturalne/sztuczne oraz wpływ oświetlenia na rytmy okołodobowe.
Przytoczono dociekania z dziedzin biologii – chronobiologii i architektury wraz z próbą implementacji
elementów odpowiedzialnych za fizjologię organizmu. Przedstawiono badania nad wpływem światła
na fizjologię organizmu w znaczeniu samoistnie światłoczułej komórki zwojowej siatkówki – ipRGCs
(intrinsicallyphotosensitiveRetinal Ganglion Cells), rytmów okołodobowych – circadianrythms, dawcy
czasu –zeitgeberoraz obiekty referencyjne, podejmujące temat referatu m.in. Diurnism i Split Time
Café – PhillipeRahm i projekty InterdisciplinaryLaboratory of Performance-Integrated Design (LIPID)
z ÉcolePolytechniqueFédérale de Lausanne.
Tym samym praca wskazuje możliwości świadomego projektowania architektury przyszłości
oraz jest próbą dyskursu nad powyższymi zagadnieniami światła i rytmów biologicznych człowieka,
cyklów życiowych w przyszłości architektury XXI wieku.
6
Zakład Projektowania Architektonicznego, Instytut Architektury i Planowania Przestrzennego,
Wydział Budownictwa i Architektury, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie.
Department of Architectural Design, Institute of Architecture and Urban Planning, Faculty of Civil Engineering
And Architecture, West PomeranianUniversity of Technology Szczecin.
25
The paper attempts about shaping the design process using the element of light in a way that
integrates biological rhythms and cycles affecting the organism. Tracking, analyzing the development
of contemporary architecture, is possible to create a thesis, that the contemporary architecture in his
structure and functioning mimics the characteristics of living organisms, affecting not fully on
the human perceptual senses and biological rhythms, for example using a full-spectrum of light.
The building, by establishing the main elements introduced and coordinated by the architectdesigner in the early stages of the design process becomes an integral part of the environment
in which resides - mimicking the behavior governing in nature. Peoples spends about 3% of life
outdoors and 97% indoors, where they lives, works, moves, etc. Through rhythm, lifestyle
and environmental escalation is moving away from nature and biological rhythms in it, and its rulers.
In the paper presents factors; elements defining the broad sense of the time, determined by
natural light / artificial lighting and the impact on circadian rhythms. Quoted inquiry from the areas
of biology - chronobiology and architecture, along with the attempt to implement elements
responsible for the organism physiolog. Presented the recent studies about the effect of light on the
physiology of the organism in the sense of intrinsically photosensitive Retinal ganglion Cells - ipRGCs,
circadian rythms, the giver of time - Zeitgeber and reference objects, including paper makers
Diurnism and Split Time Café - Philippe Rahm and projects Interdisciplinary Laboratory
of Performance-Integrated Design (LIPID) from the ÉcolePolytechniqueFédérale de Lausanne.
Thus, the work indicates the possibility of conscious design architecture of the future and
is an attempt to discourse on these topics light and human biological rhythms, cycles of life in
the future of architecture twenty-first century.
Słowa kluczowe: natura, rytmy, biologia, architektura
Keywords: nature, rhythms, biology, architecture
Bibliografia / References
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
Gradziński P., Integracja budynku ze środowiskiem, Integracja sztuki i techniki w architekturze
i urbanistyce, Tom 2, Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy
im. J. i J Śniadeckich, Bydgoszcz 2014, 117-127.
Gradziński P., Cykl życia architektury analogie architektury z organizmami żywymi, w: Architektura
przyszłości, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2014, 167-183.
Zabiegała B., Partyka M., Namieśnik J., Jakość powietrza wewnętrznego - analityka i monitoring,
w: Nowe horyzonty i wyzwania w analityce i monitoringu środowiskowym, Centrum Doskonałości
Analityki i Monitoringu Środowiskowego, 2003, 539-561.
Münch M., Bromundt V., Light and chronobiology: implications for health and disease, Dialogues Clinical
Neuroscience Vol.14, No.4: 2012, s. 448–453.
Kramer A., When the circadian clock becomes blind, Science Vol.347, 2015, 476-477.
Rockcastle S., Andersen M., Measuring the dynamics of contrast & daylight variability in architecture:
A proof-of-concept methodology, Building and Environment Vol.81, 2014, 320-333.
Rahm P., Clement G., Borasi G., Environ(ne)ment: Approaches for Tomorrow. Skira. Bilingual edition. 2007.
26
Światło w architekturze – nowe spojrzenie
Light in architecture – a new look
Piotr GRADZIŃSKI
DNA decyzji procesu projektowego obiektu wpływający na DNA organizmu
1
DNA decisions design process of buildingaffectingatDNA of the organism
Dystopia procesów cywilizacyjnych
2
Dystopia of civilizationprocesses
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA I WYJAZD NAUKOWO - STUDIALNY - NIEMCY, HOLANDIA
PT. "NATURA - TECHNOLOGIA - KULTURA ZRÓWNOWAŻONE ŚRODOWISKO ŻYCIA."
THE CONFERENCE OF POLISH UNIVERSITIES AND RESEARCH TRIP – GERMANY, NETHERLANDS
‘NATURE – TECHNOLOGY – CULTURE – SUSTAINABLE LIVING ENVIRONMENT’
27
Światło w architekturze – nowe spojrzenie
Light in architecture – a new look
Piotr GRADZIŃSKI
Wykorzystanie oprogramowania do kreacji budynku
3
Software for building creation
Tabela spędzania czasu w poszczególnych środowiskach
4
Table spending time in various environments
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA I WYJAZD NAUKOWO - STUDIALNY - NIEMCY, HOLANDIA
PT. "NATURA - TECHNOLOGIA - KULTURA ZRÓWNOWAŻONE ŚRODOWISKO ŻYCIA."
THE CONFERENCE OF POLISH UNIVERSITIES AND RESEARCH TRIP – GERMANY, NETHERLANDS
‘NATURE – TECHNOLOGY – CULTURE – SUSTAINABLE LIVING ENVIRONMENT’
28
Światło w architekturze – nowe spojrzenie
Light in architecture – a new look
Piotr GRADZIŃSKI
Dzień – noc – budynek – okno
5
Day – night – building – window
Zaburzenie rytmów okołodobowych
6
Disorder of circadianrhythms
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA I WYJAZD NAUKOWO - STUDIALNY - NIEMCY, HOLANDIA
PT. "NATURA - TECHNOLOGIA - KULTURA ZRÓWNOWAŻONE ŚRODOWISKO ŻYCIA."
THE CONFERENCE OF POLISH UNIVERSITIES AND RESEARCH TRIP – GERMANY, NETHERLANDS
‘NATURE – TECHNOLOGY – CULTURE – SUSTAINABLE LIVING ENVIRONMENT’
29
Światło w architekturze – nowe spojrzenie
Light in architecture – a new look
Piotr GRADZIŃSKI
Pory roku
7
Seasons
Pory dnia
8
Time of day
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA I WYJAZD NAUKOWO - STUDIALNY - NIEMCY, HOLANDIA
PT. "NATURA - TECHNOLOGIA - KULTURA ZRÓWNOWAŻONE ŚRODOWISKO ŻYCIA."
THE CONFERENCE OF POLISH UNIVERSITIES AND RESEARCH TRIP – GERMANY, NETHERLANDS
‘NATURE – TECHNOLOGY – CULTURE – SUSTAINABLE LIVING ENVIRONMENT’
30