Festiwal Języka Ojczystego w Katowicach

XCV 4
JĘZYK POLSKI
Trzech Wieszczów, by dotrzeć do pałacu Pugetów,
notabene (nb.) ostoi jerzyków. Miał jednak pecha.
Wnet zbrakło w mieście choćby półdziewic, które
by nie klęły jak szewc. Tychże psiajucha nie trawił.
Od krakowian otrzymał wegański furaż: morzypła,
możylinki, merzyki, storzyszki i storzany, i inne
chabazie przyprószone ostryżem. Juhasi z Podhala
w trzcinowych króbkach przywozili płaskurkę i życicę, reż, zeprzałą pszenicę oraz żyto krzycę. Do
menu dorzucono dary mórz: terpużkę wielosmużkę, chryzor, mikiżę, wachę i strzeżki. Lecz niby-Hydrę nadal głód morzył i zbój hejnalistę z wieży
mariackiej spożył. I tak nie doczekał dożynek niczym rzeżuchowiec zorzynek, jako że w niespełna rok zabił go krakowski, wysokosiarkowy smog.
Festiwal Języka Ojczystego w Katowicach
Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego 1)
to ważne wydarzenie, które każdego roku mobilizuje do aktywnego świętowania wszystkie oddziały Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego. Tym razem UNESCO zaproponowało, aby
obchodom towarzyszyło hasło: Inclusion in and
through Education: Language counts (Włączanie do i za pomocą edukacji. Język ma znaczenie). I owo «włączenie» tak dalece zainspirowało
Zarząd Katowickiego Oddziału TMJP, że postanowił zorganizować kilkudniowy Festiwal Języka
Ojczystego, zapraszając do współpracy inne instytucje: Instytut Języka Polskiego Uniwersytetu
Śląskiego, Centrum Informacji Naukowej i Bibliotekę Akademicką Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytetu Ekonomicznego, Wydział Teologiczny
Uniwersytetu Śląskiego i Wydział Katechetyczny
Kurii Metropolitalnej w Katowicach. «Włączenie»
)Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego obchodzony jest 21 lutego. Święto zostało
ustanowione przez UNESCO 17 listopada 1999 r.
jako forma upamiętnienia wydarzeń, które miały
miejsce w Dhace (obecnej stolicy Bangladeszu)
w 1952 r. Wtedy to pięciu studentów tamtejszego
uniwersytetu zginęło podczas demonstracji zwolenników nadania językowi bengalskiemu (bangla)
statusu języka urzędowego. Obchodzony każdego
roku Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego
ma się przyczyniać do ochrony różnorodności językowej, stanowiącej ważny element dziedzictwa
kulturowego.
1
395
dotyczyło nie tylko współorganizatorów, ale również odbiorców, ponieważ poza środowiskiem akademickim do uczestnictwa w przygotowywanych
spotkaniach zaproszeni zostali uczniowie śląskich
szkół. Pomysł śmiały i logistycznie skomplikowany, ale okazało się, że możliwy do realizacji, bo
naprawdę dla wielu Język się liczy.
Festiwal rozpoczął się w przededniu Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego, 20 lutego.
Pierwszy dzień był przeznaczony dla uczniów,
którzy zostali zaproszeni w gościnne mury jednej z najnowocześniejszych i najpiękniejszych bibliotek współczesnych. Młodzież reprezentowała
Gimnazjum nr 7 im. Adama Mickiewicza w Chorzowie oraz Katolickie Liceum Ogólnokształcącego im. bł. ks. Emila Szramka w Katowicach.
Pierwszym punktem programu był wykład dr Joanny Przyklenk (wiceprzewodniczącej katowickiego oddziału TMJP) Czy słowa znaczą to, co znaczą? wzbogacony częścią warsztatową, w której
zgromadzeni mogli sami zmierzyć się m.in. z niełatwym leksykograficznym zadaniem, jakim jest
tworzenie definicji słownikowej. Drugim ważnym
i pasjonującym punktem było zwiedzanie supernowoczesnej siedziby Centrum Informacji Naukowej
i Biblioteki Akademickiej (CINiBA). Przewodnikiem był pracownik CINiBA mgr Tomasz Zięba.
Zwieńczeniem pobytu w Centrum było szkolenie Sztuka szukania w labiryncie informacji, które w świetnie wyposażonej sali dydaktycznej poprowadziła mgr Jadwiga Witek, pełniąca funkcję
rzecznika prasowego biblioteki. Drugi dzień, 25
lutego, przebiegał pod hasłem: Nic o nas bez języka — studenci studentom o naturze języka polskiego, na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu
Śląskiego. Zarząd katowickiego oddziału TMJP
poprosił o przygotowanie tego spotkania koła językoznawcze związane zarówno z Towarzystwem, jak
i z Instytutem Języka Polskiego UŚ. Jako pierwsze
zaprezentowało się najstarsze z nich, Studenckie
Koło Naukowe Językoznawców (SKJN), którego
opiekunem naukowym jest dr hab. Tomasz Nowak.
W prezentacji o znaczącym tytule: I Ty możesz zostać de Saussure’em! Młodzi lingwiści na tropach
tajemnic mowy członkinie SKNJ przedstawiły historię i współczesność Koła, a także opowiedziały
o dalszych planach naukowych. Po tym wystąpieniu przyszła kolej na Sekcję Historycznojęzykową SKNJ, nad którą opiekę naukową sprawują
mgr Ewelina Ładziak i dr Wioletta Wilczek. O pracach Sekcji jego członkinie mówiły w wystąpieniu
396
JĘZYK POLSKI
zatytułowanym Archeolodzy języka na tropie słów
i znaczeń, a następnie przeprowadziły konkurs historycznojęzykowy (z nagrodami!), który zapewnił zebranym nie tylko sporą dawkę wiedzy, ale
również dużo dobrej zabawy. Ten klimat łączenia
nauki i rozrywki podtrzymało Koło Kultury Języka, prowadzone przez dr Kingę Knapik, które zaproponowało zebranym ciasteczka z zagadkami
językowymi. Zabawa odbywała się pod hasłem:
Wróżby językowe, czyli co Twój język o Tobie powie. Ostatnim punktem tego aktywnego dnia były
warsztaty Koła Naukowego „KOMUNIKATOR”,
którego opiekunką naukową jest mgr Emilia Kałuzińska. Koło założyli studenci kierunku komunikacja promocyjna i kryzysowa, utworzonego przed
trzema laty dzięki staraniom pracowników Instytutu Języka Polskiego UŚ. Pierwszy warsztat zatytułowany Serce, rozum i blondynka — o grach
językowych w reklamie poprowadziła Amanda
Caban, drugi Autoprezentacja Grzegorza Brzęczyszczykiewicza — o językowym aspekcie autoprezentacji Ewa Starczewska. W zajęciach tych
uczestniczyli zarówno studenci, jak i uczniowie
II Liceum Ogólnokształcącego im. Czesława Miłosza w Jaworznie.
Ostatni, trzeci dzień Festiwalu Języka Ojczystego miał miejsce 26 lutego na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Śląskiego. W pięknej
auli zebrali się bardzo różnorodni widzowie. Byli
wśród nich studenci i pracownicy UŚ, alumni śląs­
kiego seminarium, księża diakoni, gimnazjaliści
oraz licealiści z Tychów, Gliwic, Tarnowskich Gór,
a także osoby spoza środowiska akademickiego
i szkolnego. Przybyłych ekspertów oraz słuchaczy
przywitał gospodarz miejsca — ks. dr hab. Antoni
Bartoszek, dziekan Wydziału Teologicznego. Następnie słowo wprowadzające do panelu wygłosiła dr Ewa Biłas-Pleszak (przewodnicząca katowickiego oddziału Towarzystwa Miłośników Języka
Polskiego), która po przedstawieniu panelistów
rozpoczęła moderowanie dyskusji: Co z tym ojczystym? Jako pierwsza o wystąpienie została poproszona prof. dr hab. Aldona Skudrzyk, która skomentowała wpływ dwóch znaczących wynalazków,
tj. pisma i telewizji, na język oraz charakter i przebieg komunikacji, a także odniosła się do zjawiska
analfabetyzmu funkcjonalnego. Następnie głos zabrał dr Jan Grzenia, ekspert w dziedzinie komunikacji językowej w Internecie. Charakteryzując
ją, wypowiedział się na temat polskiej ortografii,
XCV 4
omówił postawy internautów wobec polszczyzny
oraz przedstawił specyfikę słownictwa internetowego i modeli komunikowania za pośrednictwem
tego medium. Z kolei dr hab. prof. UŚ Jolanta
Tambor skupiła się na znaczeniu słowa «ojczysty»,
wskazując na związane z tym językowe i kulturowe
konotacje. Zwróciła również uwagę na udział języka w kształtowaniu tożsamości człowieka i o rozwinięcie tego wątku poprosiła troje studentów
polskiego pochodzenia studiujących na Uniwersytecie Śląskim: Svetlanę Borovkovą z Ukrainy,
Leonarda Sopchaki z Brazylii i Margaritę Borovikovą z Kazachstanu. Po ciekawych, a momentami wręcz wzruszających wystąpieniach studentów
głos zabrał ostatni z zaproszonych ekspertów ks.
dr Roman Buchta, który wyraził troskę o jakość
słowa w seminarium duchownym. W swoim wystąpieniu zajął się teoretycznymi podstawami starań
o prawidłową i trafną wymowę w kościołach i na
lekcjach religii, omówił również praktyczne aspekty tego zagadnienia w odniesieniu do kształcenia
językowego, szczególnie w zakresie emisji głosu.
Po tych prezentacjach eksperci dyskutowali ze
sobą, a także odpowiadali na pytania otrzymane
od słuchaczy.
Przygotowywane przez katowicki oddział
TMJP obchody Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego wzbudziły również zainteresowanie mediów zarówno przed Festiwalem, kiedy to
w Radiu eM dr Ewa Biłas-Pleszak wzięła udział
w audycji poświęconej zagadnieniom językowym
oraz promocji wydarzenia i ogólnie Towarzystwa
Miłośników Języka Polskiego, jak i w czasie jego
trwania — obradom panelowym towarzyszyła telewizja internetowa UŚ, w której wypowiadały się,
podsumowując FJO, prof. dr hab. Aldona Skud­
rzyk, dr Ewa Biłas-Pleszak i dr Joanna Przyklenk.
Trzy bogate w wydarzenia dni pokazały, że warto organizować tego typu spotkania nie tylko ze
względów naukowych, ale też społecznych, wspólnotowych. Zaproponowana różnorodność nadawców, odbiorców i miejsc zaowocowała nową synergiczną jakością wrażeń, znacznie poszerzając krąg
miłośników języka, dla których, powtórzmy to raz
jeszcze, Język się liczy.
Opracowała Ewa Biłas-Pleszak