Pobierz plik pdf - SKN Ekologów

SPITSBERGEN
MOJA ARKTYCZNA PRZYGODA
OGÓLNOPOLSKA
STUDENCKO-DOKTORANCKA
KONFERENCJA NAUKOWA
WROCŁAW, 30 MAJA 2015
Organizator
Studenckie Koło Naukowe Ekologów
działające przy Katedrze Ekologii, Biogeochenii i Ochrony Środowiska UWr
Komitet Organizacyjny
Anna Adamczyk
Jagoda Gawlik
Agnieszka Hajduk
Maria Kolon
Kinga Mielcarska
Ewelina Panek
Redakcja techniczna
Kinga Mielcarska
Projekt graficzny
Agata Ceckowska
Program konferencji
10:00–10:30
Rejestracja uczestników
10:30-10:40
Uroczyste otwarcie konferencji przez opiekuna naukowego
SKN Ekologów, dra Tomasza Szymurę
10:40–12:40
Sesja ekspercka
Prof. dr hab. Bronisław Wojtuń, Uniwersytet Wrocławski: Roślinność i flora Svalbardu
Dr hab. Krzysztof Migała, prof. UWr, Uniwersytet Wrocławski: Wybrane zagadnienia
klimatu Arktyki
12:40–13:10
Przerwa kawowa
13:10–14:50 I sesja referatowa
Bieńkuńska D. M., Politechnika Gdańska: Interdyscyplinarne badania Arktyki na przykładzie pracy Polskiej Stacji Polarnej na Spitsbergenie
Bieńkuńska D. M., Politechnika Gdańska: Rejsy w rejony Arktyczne na pokładzie statku szkoleniowo badawczego "Horyzont II"
Zagajewski B., Uniwersytet Warszawski: Teledetekcyjna ocena kondycji wybranych
gatunków roślinnych Svalbardu
Hamryszczak D., Uniwersytet Wrocławski: Stabilne izotopy węgla δ13C oraz analizy
palinologiczne – jako narzędzia do odtwarzania warunków paleośrodowiskowych na
przykładzie fenu ze strefy polarnej
Kalinowska A., Politechnika Gdańska: Porównanie liczebności, biomasy i zróżnicowania morfologicznego bakterioplanktonu w fiordach Arktyki (Spitsbergen)
14:50–15:50
Przerwa obiadowa
15:50–17:30 II sesja referatowa
Siekacz L., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu: Przyrosty roczne krzewinek Salix polaris poddanych osuwiskom i soliflukcji w warunkach klimatu polarnego
(Ebbadalen, Spitsbergen)
Pawłowski Ł., Uniwersytet Wrocławski: Analiza porównawcza wpływu procesów ekstremalnych na kształtowanie się strefy wybrzeża południowo-wschodniego Bellsundu
oraz Zatoki Petunia
Jaskólski M., Uniwersytet Wrocławski: Ocena wpływu zmian strefy brzegowej na infrastrukturę osadniczą miast arktycznych na przykładzie wybranych miast archipelagu
Svalbard
Zielonka A., Uniwersytet Jagielloński: Mikromorfologiczne właściwości gruntów
strukturalnych
Tomczyk A. M., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu: Międzydobowe
zmiany temperatury powietrza w Ny-Ålesund (NW Spitsbergen)
18:00–...
Spotkanie integracyjne ("Barka Tumska", ul. Wyspa Słodowa 10)
3
Abstrakty
Daria Maria Bieńkuńska
Politechnika Gdańska, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska,
Katedra Geotechniki, Geologii i Budownictwa Morskiego
[email protected]
Interdyscyplinarne badania Arktyki na przykładzie pracy
Polskiej Stacji Polarnej na Spitsbergenie = Interdisciplinary
studies of the Arctic in Polish Polar Station in Spitsbergen
Słowa kluczowe: Polska Stacja Polarna, badania, klimat, Archipelag Svalbard
Key words: Polish Polar Station, research, climate, the Svalbard Archipelago
P
olska Stacja Polarna im. Stanisława Siedleckiego mieści się nad zatoką Isbjornhamna w fiordzie Hornsund i jest najdalej wysuniętą na północ stałą polską instytucją
naukową. Placówka prowadzi całoroczne, interdyscyplinarne badania naukowe.
W Stacji zbierane są dane meteorologiczne do celów synoptycznych i klimatologicznych. Laboratorium sejsmologiczne należy do międzynarodowej sieci obserwatoriów, jej głównym zadaniem jest ciągła rejestracja lokalnych trzęsień Ziemi pochodzenia tektonicznego i lodowcowego. W stacji prowadzona jest ciągła rejestracja zmian
elementów naturalnego ziemskiego pola magnetycznego. Dodatkowo, prowadzone
są długoterminowe badania struktury jonosfery. Obserwacje zjawisk w atmosferze
obejmują między innymi zmiany pola elektrycznego Ziemi, promieniowania UV oraz
aerozolu. Obiektem badań glacjologicznych w rejonie Hornsundu jest pobliski Lodowiec Hansa, gdzie wykonywane są pomiary mające na celu określenie bilansu masy
i dynamiki zmian lodowców, a także obserwacje grubości pokrywy śnieżnej. W laboratorium chemicznym prowadzone są analizy składu chemicznego wód powierzchniowych oraz opadowych. Ich celem jest określenie zachodzących w nich procesów
biogeochemicznych oraz ilości docierających i odkładających się zanieczyszczeń pochodzenia naturalnego i antropogenicznego. Oprócz badań prowadzonych w ramach
całorocznego planu badawczego Stacji, w sezonach wiosennych i letnich w rejonie
Hornsundu prowadzone są także m.in. badania biologiczne, geologiczne, geodezyjne,
geomorfologiczne, glacjologiczne i oceanologiczne.
4
Daria Maria Bieńkuńska
Politechnika Gdańska, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska,
Katedra Geotechniki, Geologii i Budownictwa Morskiego
[email protected]
Rejsy w rejony Arktyczne na pokładzie statku szkoleniowo
badawczego "Horyzont II" = Cruises in regions of the Arctic on
board training and research ship "Horizon II"
Słowa kluczowe: statek "Horyzont II", rejs badawczy, badania morskie
Key words: ship "Horizon II", research cruise, marine research
P
olska Stacja Polarna im. Stanisława Siedleckiego mieści się nad zatoką Isbjornhamna w fiordzie Hornsund i jest najdalej wysuniętą na północ stałą polską instytucją
naukową. W jej rejon przypływa Statek szkoleniowo-badawczy "Horyzont II".
Statek szkoleniowo-badawczy "Horyzont II" jest nowoczesnym pływającym laboratorium dydaktycznym. Zbudowany został w 2000 roku, na kadłubie wyprawowego żaglowca polarnego "Polarex". Jednostka wyposażona jest w różnorodne systemy
współczesnej nawigacji. Pozwala doskonalić wiedzę i praktyczne umiejętności niezbędne w praktyce oficerów – nawigatorów, mechaników i elektryków – służących na
statkach floty handlowej.
Statek regularnie wykorzystywany jest przez Polską Akademię Nauk do rejsów
zaopatrzeniowych na Spitsbergen, połączonych z wymianą ekip naukowych na Polskiej Stacji Polarnej. Statek przystosowany jest także do prowadzenia specjalistycznych
morskich prac badawczych, regularnie odbywa rejsy w rejony polarne. W 2000/2001
r. odbył także rejs na stację antarktyczną im. Henryka Arctowskiego w archipelagu
Szetlandów Południowych.
5
Bogdan Zagajewski1, Karolina Orłowska1, 2, Hans Tommervik3,
Jarle Werner Bjerke3, Zbigniew Bochenek4, Dariusz Ziółkowski4, Andrzej Kłos5
Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych,
Zakład Geoinformatyki, Kartografii i Teledetekcji
1
Uniwersytet Warszawski, Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych
Studiów Matematyczno-Przyrodniczych
2
Norwegian Institute for Nature Research, Department of Arctic Ecology,
Trondheim, Norwegia
3
Centrum Teledetekcji, Instytut Geodezji i Kartografii, Warszawa
4
Uniwersytet Opolski, Wydział Przyrodniczo-Techniczny,
Samodzielna Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej
5
[email protected], [email protected],
[email protected], [email protected],
[email protected], [email protected],
[email protected]
Teledetekcyjna ocena kondycji wybranych gatunków roślinnych
Svalbardu
Słowa kluczowe: teledetekcja środowiska, kondycja roślinności, Svalbard
T
6
eledetekcja środowiska wykorzystuje promieniowanie elektromagnetyczne do
analizy i oceny zjawisk zachodzących w środowisku przyrodniczym. Promieniowanie ulega rozproszeniu i absorpcji, przy czym zależności te zachodzą oddmiennie
w kontakcie z różnymi formami pokrycia terenu. Zależności te można zwizualizować
za pomocą tzw. krzywych odbicia spektralnego przedstawiających ilość odbitego i pochłoniętego promieniowania elektromagnetycznego w poszczególnych zakresach długości fali. Kształt krzywych jest silne zależny od cech fizycznych przedmiotu badań,
co pozwala na identyfikację obiektów lub typów pokrycia terenu jedynie na podstawie
ich właściwości spektralnych.
Jednym z obiektów identyfikowalnych za pomocą cech spektralnych jest roślinność, szczególnie jeśli chodzi o rozróżnienie gatunkowe. Co więcej, promieniowanie
elektromagnetyczne jest czułe na zmiany parametrów biofizycznych roślin tj. jej budowę, zawartość barwników czy też wody, co pozwala na określenie kondycji roślinnej
wykorzystując metody teledetekcyjne.
Celem analizy było sprawdzenie zastosowania metod teledetekcyjnych do badania kondycji roślinności Svalbardu. Badania przeprowadzone zostały w sierpniu 2014
roku. Wytypowano cztery gatunki: rdest żyworodny (Bistorta vivipara), kasjopeja
czworokątna (Cassiope tetragona), dębik ośmiopłatkowy (Dryas octopetala), wierzba polarna (Salix polaris), dla których pozyskane zostały w terenie krzywe odbicia
spektralnego przy użyciu spektroradiometru ASD FieldSpec 3 (pomiar w zakresie
350-2500 nm długości fali). Wybrano siedem obszarów pomiarowych, każdy podzielony na cztery poligony testowe. Na każdym poligonie pozyskano ok. 10-15 krzywych
odbicia spektralnego dla danego gatunku.
Dane zostały zwizualizowane i przeanalizowane statystycznie. Wskazane zostały
zakresy krzywych odbicia spektralnego, w których zaszły najistotniejsze zmiany. Obliczone zostały teledetekcyjne wskaźniki kondycji roślinnej (m.in. NDVI, PRI, MSI)
określające m.in. ogólny wigor, zawartość wody i pigmentów (chlorofil i karotenoidy).
Wskazane zostały gatunki w najlepszej kondycji, przy czym ogólny stan roślinności
można określić jako dobry. Wyróżniono także zakresy widma, w których zauważalny
jest stres roślinności.
Badania przeprowadzone zostały w ramach projektu "Ecosystem stress from the combined effects of winter climate change and air pollution – how do the impacts differ
between biomes? (WICLAP)" (POL-NOR/198571/83/2013,192600-501-55-09) finansowanego w ramach funduszy norweskich.
Dawid Hamryszczak1, Wojciech Drzewicki1, Małgorzata Malkiewicz2
Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych
Zakład Geologii Stosowanej, Geochemii i Gospodarki Środowiskiem
1
Zakład Geologii Stratygraficznej
2
[email protected], [email protected],
[email protected]
Stabilne izotopy węgla δ13C oraz analizy palinologiczne – jako
narzędzia do odtwarzania warunków paleośrodowiskowych
na przykładzie fenu ze strefy polarnej = Stable isotopes of
carbon δ13C and analysis of palynological - as a tool for playback of
paleoenvironmental conditions on the example fen from polar zone
7
Słowa kluczowe: izotopy węgla, analizy palinologiczne, analizy geochemiczne, zmiany
klimatu
Key words: stable isotope, palynological analyses, geolochemical analyses, climat
change
Z
arówno badania izotopowe, jak i palinologiczne umożliwiają przedstawienie interpretacji o zapisie paleogeograficznym minionych okresów geologicznych. Badania
profili torfowych dostarczają cennych informacji o zmianach warunków klimatycznych, tempie zachodzących przemian w środowisku przyrodniczym danego regionu,
sukcesji roślinności subfosylnej oraz historycznego natężenia antropopresji.
Badania oparto o analizy trzech profili torfowych (torfy niskie) pobranych u wybrzeży fiordu Hornsund, znajdującego się w południowo-zachodniej części wyspy
Spitsbergen, w norweskim archipelagu Svalbard leżącym na Oceanie Arktycznym.
Poprzez zapis izotopowy węgla, znajdujący się w roślinach, zaobserwowano zmianę temperatury. Dzięki temu zyskano kilka okresów chłodnych i ciepłych w poszczególnych profilach torfowych. Dodatkowym celem była próba odtworzenia ważnych
warunków palośrodowiskowych w profilach torfowych.
Wstępnym badaniom palinologicznym poddano osady jednego profilu. Uzyskany
obraz pyłkowy wskazuje na rozwój zbiorowisk tundrowych, ze zmiennym udziałem
roślinności zielnej. Natomiast obecność pyłku Betula, Corylus, Alnus, Tilia i Pinus
należy wiązać z transportem dalekim, z obszarów znacznie cieplejszych.
Agnieszka Kalinowska, Katarzyna Jankowska
Politechnika Gdańska, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska,
Katedra Technologii Wody i Ścieków
[email protected], [email protected]
Porównanie
liczebności,
morfologicznego
biomasy
bakterioplanktonu
i
w
zróżnicowania
fiordach
Arktyki
(Spitsbergen) = Comparison of bacterioplankton abundance,
biomass and morphological diversity in Arctic fjords (Spitsbergen)
8
Słowa kluczowe: Hornsund, Kongsfjord, bakterioplankton, OLB, biomasa
Key words: Hornsund, Kongsfjord, bacterioplankton, TBN, biomass
P
onieważ obszar Arktyki jest unikatowy, a jednocześnie narażony na destrukcyjną
działalność człowieka, szczególnie istotne jest dokładne poznanie tych ekosystemów, poczynając od jego najmniejszych elementów.
Latem 2013 w ramach dwóch projektów badawczych: Face2Face ora GAME zebrano próbki wody z różnych głębokości w dwóch polarnych fiordach: Hornsund oraz
Kongsfjorden. Zostały one poddane analizie mikrobiologicznej. Wykorzystano do tego
celu barwnik fluorescencyjny DAPI oraz metodę bezpośredniego liczenia. Otrzymano
podstawowe parametry bakterioplanktonu, takie jak ogólna liczba bakterii (OLB),
biomasa czy zróżnicowanie morfologiczne.
Niższe wartości OLB zaobserwowano w północnym fiordzie Kongsfjord oraz
w punkcie H6, usytuowanym na ujściu fiordu Hornsund. Biomasa przedstawiała podobny trend. Podział na kilka grup morfologicznych dopełnia tą wielowymiarową
analizę pomiarów. Na wyższe ilości komórek bakteryjnych w Hornsundzie może mieć
wpływ większa liczba ptasich kolonii, a co za tym idzie, zwiększony spływ substancji
odżywczych z lądu do wód fiordu.
Liliana Siekacz
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Zakład Badań Kriosfery
[email protected]
Przyrosty roczne krzewinek Salix polaris poddanych osuwiskom
i soliflukcji w warunkach klimatu polarnego (Ebbadalen,
Spitsbergen)
Słowa kluczowe: Salix polaris, przyrosty roczne, procesy stokowe
C
elem pracy jest przedstawienie potencjału cech przyrostowych Salix polaris do
interpretacji procesów stokowych w zachodzących w warunkach klimatu polarnego w Arktyce Wysokiej. Zaobserwowane odpowiedzi anatomiczne i morfologiczne
krzewinek na procesy soliflukcji oraz zachodzenia osuwisk warstwy czynnej wieloletniej zmarzliny zostały zaprezentowane jakościowo w formie zdjęć mikroskopowych
oraz ilościowo jako częstotliwość ich występowania. Wyniki zostały skonfrontowane
z innymi badaniami w tej dziedzinie. Badania zostały przeprowadzone w dolinie Eb-
9
10
by w otoczeniu zatoki Petunia, najbardziej na północ wysuniętej części Billefjordu
w centralnej części Spitsbergenu. Roczne sumy opadów na tym obszarze nie przekraczają 200 (Hagen et al.,1993), a średnia temperatura lata wynosi ok 5°C, z maksimum
dziennym rzadko przekraczającym 10°C (Rachlewicz, 2009).
Zebrane krzewinki zostały przygotowane zgodnie z preparatyką opracowaną
przez Schweingrubera i Poschloda (2005). Przezrocza cienkie (ok. 15-20μm) zostały ścięte za pomocą mikrotomu saneczkowego, zabarwione mieszaniną Safraniny
i Asrablue, a następnie przytwierdzone za pomocą balsamu kanadyjskiego i wysuszone. Zdjęcia fragmentów preparatów były wykonywane za pomocą aparatu cyfrowego
(ColorView III, Olympus) połączonego z mikroskopem (Olympus BX41), a następnie
połączone w jeden obraz wysokiej rozdzielczości. Na tak przygotowanych zdjęciach
szerokości przyrostów rocznych były mierzone w 3-4 promieniach w obrębie każdego
z przezroczy za pomocą oprogramowania ImageJ.
Przeanalizowane rośliny ujawniły ekstremalnie trudne warunki ich wzrostu. Buchwał i in. (2013) dostarczyła danych ilościowych dotyczących przyrostów brakujących i lokalnie brakujących w krzewinkach rosnących w obrębie dna doliny Ebby.
Średnia szerokość przyrostu na poziomie 79μm reprezentuje jedną z najniższych wartości przyrostu kiedykolwiek odnotowanych. Udział przyrostów brakujących i lokalnie brakujących kształtował się na poziomie odpowiednio 11,2% and 13,6%. Rośliny
rosnące na stoku doliny Ebby wykazują prawie dwukrotnie niższe wartości przyrostu
rocznego (41μm) oraz większy udział przyrostów brakujących i lokalnie brakujących. Udział przyrostów brakujących u roślin rosnących w obrębie osuwiska warstwy
czynnej wieloletniej zmarzliny oraz na otaczającej części stoku wynosi odpowiednio
16,22% oraz 15,36%. Jeszcze wyższe zróżnicowanie jest obserwowane w przypadku
przyrostów lokalnie brakujących, których udział w obrębie osuwiska wynosi 31,07%,
natomiast na otaczającym stoku 23,39%. Wartości te są ponad dwukrotnie wyższe
niż te zaobserwowane w dolinie. Zaobserwowano również znaczną różnicę pomiędzy
osuwiskiem i otaczającym stokiem w przypadku przyrostów wyklinowujących się,
co wskazuje, że przyrosty wyklinowujące się są efektem stresu mechanicznego wyższego w obrębie osuwiska. Porównując wzór przyrostowy w częściach nadziemnych
i podziemnych analizowanych roślin, zaobserwowano różnicę w lokowaniu przyrostów rocznych. Rok, w którym wystąpiło analizowane osuwisko, został wykształcony
tylko w nadziemnych częściach roślin. Założono, że stres mechanicznych opóźnia
rozpoczęcie wzrostu roślin podobnie jak niskie temperatury (Buchwał et al., 2013), co
skutkuje niedostatkiem czasu na wykształcenie przyrostu w częściach podziemnych.
Wzór przyrostowy jest bardzo nieregularny, co wskazuje na to, że stok ulega postępującej soliflukcji, która zakłóca warunki wzrostu. Analizowane krzewinki wskazały na dwa możliwe lata wystąpienie osuwiska: 2006 i 2008. Temperatury powietrza
i gruntu potwierdzają możliwość wystąpienia osuwiska w roku 2006.
Łukasz Pawłowski
Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska
[email protected]
Analiza porównawcza, wpływu procesów ekstremalnych na
kształtowanie się strefy wybrzeża południowo - wschodniego
Bellsundu oraz Zatoki Petunia = The comparative analysis of
impact of extreme processes on the development of the coastal
zones south - east Bellsund and Petunia bay
Słowa kluczowe: strefa wybrzeża, falowanie, erozja, akumulacja
Key words: coastal zone, waving, erosion, accumulation
W
wyniku zmian klimatycznych, strefa wybrzeża w obszarach polarnych jest
jedną z najszybciej zmieniających się części Ziemi. Proces przekształceń jest
niezwykle złożony i wpływa na niego wiele powiązanych czynników. Wzrost temperatury ściśle koreluje z topnieniem lodowców, powiększaniem się rzek glacjalnych,
rozmarzaniem "permafrostu" oraz szybszym tajaniem lodu morskiego. Dodatkowo
zwiększa się intensywność i gwałtowność sztormów oraz wielkość fal, które mają największy wpływ na kształtowanie wybrzeży. Również ważnym elementem jest wzrost
ilości epizodów wystąpienia ruchów masowych na badanym obszarze.
Podczas wystąpienia zostaną zaprezentowane wyniki analizy porównawczej dla
zmian dwóch typów wybrzeży: nisko- oraz wysokoenergetycznych. Badania zostały
oparte na kartowaniu geomorfologicznym, wykorzystaniu metody wskaźnika CVI
oraz metody Digital Shoreline Analysis.
Projekt: "Assessment of impact of coastal hazards on scientific and community infrastructure in polar regions using remote sensing, geoinformation and new geomorphological mapping methods" jest realizowany w ramach programu Homing Plus Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.
11
Marek Jaskólski
Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska
[email protected]
Ocena wpływu zmian strefy brzegowej na infrastrukturę
osadniczą miast arktycznych na przykładzie wybranych miast
archipelagu Svalbard
Słowa kluczowe: strefa wybrzeża, falowanie, erozja, akumulacja
O
statni raport stanu wybrzeża arktycznego (2010 r.) ukazuje zwiększenie roli strefy
przybrzeżnej jako obszaru, w którym zmiany środowiska wpływają bezpośrednio na społeczności Arktyki. Następujące ocieplenie strefy arktycznej intensyfikuje
działalność procesów geomorfologicznych oddziałujących na funkcjonowanie strefy
przybrzeżnej.
Spitsbergen, wyspa archipelagu Svalbard, położonego w europejskiej części Arktyki, jest regionem charakteryzującym się intensywną działalnością człowieka. Rozwój
osadniczy Svalbardu koncentruje się w wąskim pasie przybrzeżnym, przez co narażony jest na zagrożenia wynikające z działalności ekstremalnych procesów przekształcających. Pomijając oczywistość atrakcyjności turystycznej regionu oraz unikalność
prowadzonych badań, najbardziej zagrożony procesami niszczącymi jest przemysł
wydobywczy oraz osadnictwo. Gospodarka wielu krajów świata uzależniona jest od
wysokiej jakości węgla kamiennego, który wydobywany jest na Spitsbergenie m.in.
w osadach Longyearbyen, Barentsburg oraz Sveagruva.
Prezentacja ma na celu ukazanie wyników badań oceny zmian strefy brzegowej
miast archipelagu Svalbard.
Projekt: "Assessment of impact of coastal hazards on scientific and community infrastructure in polar regions using remote sensing, geoinformation and new geomorphological mapping methods" jest realizowany w ramach programu Homing Plus Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.
12
Anna Zielonka1, Wojciech Szymański2
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej
Zakład Geomorfologii
1
Zakład Gleboznawstwa i Geografii Gleb
2
[email protected], [email protected]
Mikromorfologiczne właściwości gruntów strukturalnych =
Micromorphological properties of patterned grounds
Słowa kluczowe: grunty strukturalne, mikromorfologia, Spitsbergen, krioturbacja
Key words: patterned ground, micromorphology, Spitsbergen, cryoturbation
G
runty strukturalne występujące głównie w obszarach polarnych są przedmiotem
licznych badań geologicznych, geomorfologicznych i gleboznawczych, a mimo
to ich geneza nie została dotychczas ostatecznie wyjaśniona. Celem prezentowanych
badań była analiza mikromorfologicznych właściwości gruntów strukturalnych z rejonu Hornsundu (SW Spitsbergen) z wykorzystaniem mikroskopu polaryzacyjnego
i skaningowego mikroskopu elektronowego (SEM) w kontekście określenia procesów
zachodzących w tych gruntach.
Badane grunty strukturalne odznaczają się masywno-pęcherzykową mikrostrukturą oraz pęcherzykową mikroporowatością. Znaczna ilość pęcherzyków, pionowe
ułożenie okruchów skalnych i większych ziaren mineralnych oraz występujące na nich
charakterystyczne czapeczki pyłowo-ilaste wskazują na intensywne procesy mrozowe.
Skład mineralny badanych gruntów jest bardzo różnorodny, co wynika ze znacznego
zróżnicowania petrograficznego materiału macierzystego.
Uzyskane wyniki wskazują, że dominującymi procesami zachodzącymi w gruntach strukturalnych są procesy wietrzenia fizycznego i procesy krioturbacyjne (mechaniczne mieszanie materiału w wyniku cyklicznego zamarzania i rozmarzania materiału). Skład chemiczny blaszek biotytu oznaczony pod elektronowym mikroskopem
skaningowym wskazuje również na słabe procesy wietrzenia chemicznego. Dodatkowym procesem zachodzącym w badanych gruntach strukturalnych są procesy glejowe,
o których świadczą nodule żelazisto-manganowe.
13
Arkadiusz M. Tomczyk
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Zakład Klimatologii
[email protected]
Międzydobowe zmiany temperatury powietrza w Ny-Ålesund
(NW Spitsbergen) = Interdiurnal variations of air temperature in
Ny-Ålesund
Słowa kluczowe: temperatura powietrza, zmienność z dnia na dzień, Ny-Ålesund
Key words: air temperature, interdiurnal variability, Ny-Ålesund
W
pracy przedstawiono analizę zmian średniej dobowej temperatury powietrza
(≥6oC) z dnia na dzień w stacji Ny-Ålesund w latach 1981-2010. W badanym
okresie stwierdzono spadek liczby dni zarówno ze wzrostem, jak i spadek temperatury
powietrza o ≥6oC. Dni powyższej kategorii występowały głównie zimą, natomiast nie
były notowane latem. Dni ze wzrostem temperatury powietrza związane były głównie
z adwekcją mas powietrza z sektora południowego, natomiast dni ze spadkiem temperatury powietrza z sektora północnego. Zarówno dni ze wzrostem, jak i ze spadkiem
temperatury powietrza występowały przede wszystkim w cyrkulacji cyklonalnej.
14
Notatki
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
Kontakt:
Studenckie Koło Naukowe Ekologów
Uniwersytet Wrocławski
Katedra Ekologii, Biogeochemii i Ochrony Środowiska
ul. Kanonia 6/8
50-328 Wrocław
E-mail: [email protected]
www.facebook.com/sknekologow