PDFotwiera się w nowym oknie

Sygn. akt I ACa 277/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 września 2011 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący – Sędzia SA Ewa Kaniok
Sędzia SA Marzena Konsek – Bitkowska
Sędzia SO del. Edyta Mroczek (spr.)
Protokolant st. sekr. sąd. Marta Rudnik
po rozpoznaniu w dniu 22 września 2011 r. w Warszawie
na rozprawie sprawy z powództwa A. S. Z.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Skarbu Państwa
o zapłatę
na skutek apelacji powoda
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 15 grudnia 2010 r. sygn. akt II C 395/10
1. oddala apelację;
2. zasądza od A. S. Z. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.
2
Sygn. akt I ACa 277/11
UZASADNIENIE
Powód A. S. Z. pozwem z dnia […] maja 2010 r. wniósł o zasądzenie
od pozwanego Skarbu Państwa – Ministra Skarbu Państwa kwoty 80 000 zł
wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu do dnia
zapłaty tytułem rekompensaty za utratę własności nieruchomości leśnych
„[Dobra …]” i „[Dobra …]”, które należały do jego spadkodawców, a
zostały
przejęte
przez
Skarb
Państwa.
Jako
podstawę
prawną
odszkodowania powód wskazał art. 7 ustawy z dnia z dnia 6 lipca
2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów
naturalnych kraju (Dz. U. z 2001 r., nr 97, poz. 1051 ze zm.). Jako
ewentualną podstawę pozwu wskazał art. 417 1 § 4 k.c., podnosząc, że
poprzez
nie
wydanie
aktu
normatywnego
odnośnie
wypłaty
odszkodowań za przejęte nieruchomości leśne, Skarb Państwa dopuścił
się zaniechania legislacyjnego.
W piśmie z dnia […] grudnia 2010 r. powód sprecyzował
powództwo, podnosząc, że wnosi o zapłatę 0,001 % części należnego mu
roszczenia.
Pozwany Skarb Państwa - Minister Skarbu Państwa wniósł o
oddalenie powództwa, podnosząc, że art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o
zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych
kraju nie kreuje nowych uprawnień z tytułu utraty zasobów w stosunku do
byłych właścicieli i ich spadkobierców. Ustalenie istnienia takich roszczeń
może nastąpić dopiero na podstawie innych aktów prawnych.
Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy w Warszawie
oddalił powództwo oraz orzekł o kosztach procesu.
3
Powyższy wyrok został oparty na następujących ustaleniach
faktycznych oraz ocenie prawnej.
Spadkodawcy powoda byli właścicielami nieruchomości „Dobra […]”
i „Dobra […]” i co najmniej część z tych nieruchomości miała charakter
leśny. Nieruchomości te zostały przejęte na własność Skarbu Państwa na
podstawie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6
września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. Nr 4 poz.17 ze
zm.).
Zgodnie z treścią art. 417 1 § 4 k.c., jeżeli szkoda została
wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek
wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania
tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.
Powyższy przepis obowiązuje od 1 września 2004 r., zaś do dnia 31
sierpnia 2004 r. nie było przepisu przewidującego odpowiedzialność za
zaniechanie legislacyjne. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu
Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 19 maja 2009 r., sygn. akt:
III CZP 139/08 (OSNC 2009/11/144) podjętej w składzie siedmiu
sędziów, w której stwierdzono, że „Skarb Państwa odpowiada za szkodę
wyrządzoną niewydaniem aktu normatywnego, którego obowiązek
wydania powstał po wejściu w życie Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej”. Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego
charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (dalej: ustawa o
zasobach) weszła w życie po wejściu w życie Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej, a zatem roszczenie powoda należy rozpatrywać w oparciu o art.
417 k.c. w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej ustawą z dnia 17 czerwca
2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw w
zw. z art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Na podstawie tych
przepisów zachodzi odpowiedzialność Skarbu Państwa za zaniechanie
4
legislacyjne mające swoje źródło w aktach prawnych uchwalonych po
wejściu w życie Konstytucji RP, a przed wejściem w życie art. 417 1 § 4 k.c.
W ocenie
Sądu
sformułowane
Okręgowego
niezasadne
jest
roszczenie powoda
ten
że
nie
wydano
w
konkretyzujących
sposób,
obowiązek
wypłaty
skoro
rekompensat
za
przepisów
pozbawienie
własności lasów, to powodowi należy się odszkodowanie na zasadach
ogólnych, w tym określonych w kodeksie cywilnym, ewentualnie
odszkodowanie za zaniechanie legislacyjne stanowiące wartość utraconych
przez jego spadkodawców lasów. Z normy prawnej zawartej w art. 7 ustawy
o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych
kraju
nie
wynika
obowiązek
ustawodawczy
rodzący
roszczenie
odszkodowawcze osób uprawnionych za zaniechanie legislacyjne. Sąd
pierwszej instancji podkreślił, że przepis ten ma charakter delegacji
ustawodawcy, pewnego ogólnego założenia, że osoby poszkodowane w
związku z odebraniem im własności nieruchomości wymienionych w
ustawie powinny otrzymać jakieś rekompensaty. Deklaracja ta powinna
zostać zrealizowana w odrębnej ustawie, która przewidziałaby konkretne
rozwiązania, w tym wysokość odszkodowania, sposób jego obliczenia,
ewentualne ograniczenia przyjęte z uwagi przede wszystkim na możliwości
finansowe Skarbu Państwa, a więc społeczeństwa, z którego środków ma
być wypłacona rekompensata. Głównym celem wskazanej wyżej ustawy z
dnia 6 lipca 2001 r. jest zachowanie narodowego charakteru
strategicznych zasobów naturalnych kraju. Zgodnie z art. 2 ustawy,
zasoby naturalne wymienione w art. 1 stanowiące własność Skarbu
Państwa nie podlegają przekształceniom własnościowym, z zastrzeżeniem
przepisów zawartych w ustawach szczególnych. Celem ustawodawcy było
zachowanie wymienionych w ustawie zasobów naturalnych, także tych, które
zostały wcześniej przejęte na własność Skarbu Państwa z pokrzywdzeniem
5
właścicieli. Przepis art. 7 tej ustawy podkreśla, że nie jest możliwy zwrot
zasobów w naturze z uwagi na ich strategiczne znaczenie, zasygnalizowana
została
jednak
potrzeba
uregulowania
kwestii
przyznania
jakichś
rekompensat dla byłych właścicieli m. in. odebranych lasów. Ustawa o
zasobach nie uregulowała tych kwestii, a z art. 7 ustawy nie wynika
delegacja ustawowa do wydania rozporządzenia na podstawie tego przepisu,
brak jest adresata ewentualnej delegacji oraz inny jest sens i znaczenie tego
przepisu, kwestie rekompensat pozostawiono do dalszego rozstrzygnięcia
przez ustawodawcę.
Ponadto, jak podkreślił Sąd Okręgowy, przepis art. 7 ma charakter
bardzo ogólny, nie precyzuje sposobu wyliczenia rekompensaty, jej
wysokości, ewentualnych ograniczeń czy wymagań, jakie muszą spełnić
osoby uprawnione w celu uzyskania rekompensaty. Zdaniem Sądu
Okręgowego nie może on zastąpić w tym zakresie ustawodawcy i wkraczać
w ten sposób w jego kompetencje. Sąd Okręgowy przywołał stanowisko
Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu do uchwały z dnia 6 lipca
2006 r., sygn. akt: III CZP 37/06 (OSNC 2007/4/56) zgodnie, z którym
„aby można było przyjąć, że ustawodawca podjął takie zobowiązanie, a
nie tylko przewidywał możliwość uregulowania pewnej kwestii w
innej ustawie, obowiązek wydania ustawy musi być wyrażony w sposób
jednoznaczny, wyłączający możliwość jego ustalenia dopiero w drodze
wykładni dokonanej przez sąd”. A zatem pomimo deklaracji ustawowej
ustawodawca może zmienić swoją decyzję przez uchylenie danego przepisu,
jego zmianę lub ograniczenie. „Suwerennym prawem ustawodawcy jest
zmiana uprzednio podjętej decyzji lub odstąpienie od niej, czego
wyrazem jest nie tylko nieuchwalenie ustawy, o której mowa w art. 12b
ust. 2 zdanie drugie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., ale przede
6
wszystkim
uchylenie
wymienionego
przepisu”(cytowane
wyżej
orzeczenie Sądu Najwyższego).
Sąd pierwszej instancji wskazał także, że istnieje duża grupa
poszkodowanych przez wydawane w czasach Polskiej Rzeczypospolitej
Ludowej akty prawne, także w zakresie odebrania majątku bez słusznego lub
żadnego odszkodowania. Co do pewnych grup ustawodawca zdecydował o
zasadach i trybie przyznania odszkodowania, co do innych brak takich
uregulowań, dotyczy to także poszkodowanych dekretem Polskiego
Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o
przeprowadzeniu reformy rolnej czy z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu
niektórych lasów na własność Skarbu Państwa. Sąd pierwszej instancji
podkreślił, że przepisy tych dekretów nie przewidywały odszkodowania.
Zdaniem tego Sądu z art. 7 ustawy o zasobach nie sposób wywieść
bezpośredniego roszczenia o zapłatę rekompensaty. Nie wiadomo, w jakiej
ewentualnie wysokości zostanie ustalona taka rekompensata, a sąd w tym
zakresie nie może zastępować ustawodawcy i kreować norm prawnych.
Powyższy przepis zawiera jedynie deklarację ustawodawcy oznaczającą, że
zamierza uregulować kwestię przyznania rekompensat, między innymi dla
osób, które utraciły własność lasów. Ustawodawca przesądził jedynie, że nie
nastąpi zwrot w naturze m.in. utraconych lasów czy nieruchomości, na
których obecnie znajdują się lasy.
W ocenie Sądu Okręgowego nie można także zastosować na zasadzie
analogii ani wprost przepisów kodeksu cywilnego, które uzasadniałyby
zapłatę odszkodowania za utracone lasy. Oceniając zatem roszczenie na
podstawie przytoczonych wyżej przepisów, w tym art. 417 k.c. Sąd uznał
brak podstaw do uwzględnienia powództwa. Nie została wykazana
bezprawność działania Skarbu Państwa, gdyż przejście własności lasów
7
nastąpiło na podstawie przepisów dekretu, a nie została stwierdzona
niezgodność z Konstytucją żadnego z tych dekretów.
Zdaniem Sądu Okręgowego właściwą jednostką organizacyjną do
reprezentowania Skarbu Państwa jest Minister Skarbu Państwa. Lektura art.
7 ustawy o zasobach wskazuje, na to, że rekompensata a więc realizacja
uprawnień dawnych właścicieli lub ich spadkobierców odbywałaby się ze
środków Skarbu Państwa. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 4 września
1997r. o działach administracji rządowej (Dz. U. Nr 159 z 2003r., poz.1548
z zm.), działem administracji rządowej Skarbu Państwa kieruje Minister
Skarbu Państwa, dba o interesy Skarbu Państwa, a ponadto ma inicjatywę
ustawodawczą w zakresie aktów normatywnych. Skoro Minister zgodnie z
art.34 w/w ustawy obowiązany jest w zakresie powierzonych mu zadań nie
tylko inicjować i opracowywać projekty ustaw, ale i ma uprawnienia do
występowania z inicjatywą ustawodawczą, to wobec tego, z działaniem tej
jednostki najbardziej funkcjonalnie powiązane jest roszczenie powoda.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw.
z art. 102 k.p.c.
Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, który zaskarżył
wyrok w całości, zarzucając:
1. naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 7
ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru
strategicznych zasobów naturalnych kraju poprzez uznanie, że z
przepisu tego nie sposób wywieść roszczenia o zapłatę rekompensaty;
2. naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie przepisów art. 7 ustawy o zasobach w zw. z art. 417 k.c.
w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej ustawą z dnia 17 czerwca 2004
r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw w
zw. z art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez
8
uznanie, że ustawodawca nie dopuścił się zaniechania legislacyjnego
na skutek niewydania przepisów określających zasady wypłaty
rekompensat;
3. naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na
treść rozstrzygnięcia w postaci przepisów art. 227 k.p.c. oraz 233 § 1
k.p.c. przez oddalenie wniosków dowodowych o przeprowadzenie
dowodu z opinii biegłych: geodety, leśnika i rzeczoznawcy
majątkowego.
Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o:
I. na zasadzie art. 380 k.p.c. rozpoznanie postanowień Sądu Okręgowego
o oddaleniu wniosków dowodowych o przeprowadzenie dowodów z
opinii biegłych: geodety, leśnika oraz rzeczoznawcy majątkowego
przez uwzględnienie tych wniosków dowodowych;
II. zmianę zaskarżonego wyroku w całości przez uwzględnienie
powództwa w całości, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa
procesowego
w
postępowaniu
apelacyjnym,
według
norm
przepisanych, ewentualnie
III. uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi I instancji wraz z przekazaniem temu
Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.
Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu.
Zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego - art. 227 k.p.c. oraz
art. 233 § 1 k.p.c. uznać należało za chybiony. Zgłoszone przez powoda
dowody z opinii biegłych: geodety, leśnika i rzeczoznawcy majątkowego nie
mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, a zatem oddalenie wniosków o
9
przeprowadzenie tych dowodów nie doprowadziło do obrazy wspomnianych
norm i nie wywarło wpływu na wynik postępowania.
Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej wykładni art. 7 ustawy z dnia 6
lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów
naturalnych kraju (Dz. U. z 2001 r., nr 97, poz. 1051 ze zm.) przyjmując, iż z
przepisu tego nie sposób wywieść roszczenia o zapłatę rekompensaty za
utratę własności nieruchomości leśnych przejętych na rzecz Skarbu
Państwa na podstawie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia
Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy
rolnej (Dz. U. z 1944 r., nr 4, poz. 17 ze zm.).
Roszczenie, to mające umocowanie w przepisach prawa,
uprawnienie do żądania, aby oznaczona osoba zachowała się w ściśle
określony sposób. Roszczenie znamionuje, zatem z jednej strony to, że
pojawia się wtedy, gdy zachodzi uprawnienie skonkretyzowane pod
względem treści i podmiotu, z drugiej strony to, że bezpośrednio
przyporządkowany
jest
mu
obowiązek
świadczenia
innego
określonego podmiotu.
Art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego
charakteru
strategicznych
zasobów
naturalnych
kraju
nie
zawiera
wystarczającej treści normatywnej, by przyjąć, że kreuje roszczenie. Przepis
ten nie konkretyzuje uprawnień byłych właścicieli tak pod względem
podmiotowym jak i przedmiotowym. Nie wskazano bowiem, czy chodzi o
roszczenia o odszkodowanie, czy o wynagrodzenie, czy o roszczenia o zwrot
nieruchomości przejętych na podstawie określonych aktów prawa. Nie
wiadomo, co ustawodawca rozumie pod pojęciem utraty własności, czy
chodzi o bezprawne pozbawienie własności, czy o działanie zgodne z
prawem. Nie wiadomo, jaki charakter ma mieć rekompensata, czy ma
odpowiadać wartości nieruchomości, czy tylko częściowo wyrównywać
10
uszczerbek związany z utratą własności i w jakiej części. Nie sposób w tej
sytuacji przyjąć, że art. 7 w/w ustawy stanowi normę zawierającą
bezwzględny obowiązek konkretnego zachowania Skarbu Państwa tj.
obowiązek wypłaty konkretnej kwoty pieniężnej na rzecz indywidualnie
określonego podmiotu. Ukształtowanie reguł odpowiedzialności Skarbu
Państwa wymaga ustawowego określenia dalszych, niż to czyni art. 7 ustawy
z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych
zasobów naturalnych kraju, przesłanek skutecznego roszczenia.
Rację ma sąd I instancji, że jest to przepis o charakterze
blankietowym, wyrażający pewne ogólne założenia ustawodawcy, który nie
precyzuje ani wysokości rekompensaty ani wymagań, jakie należy spełnić,
aby ową rekompensatę uzyskać, oraz że sąd nie może zastępować
ustawodawcy, nie może bowiem wkraczać w uprawnienia zastrzeżone dla
władzy ustawodawczej. Zawarte w wymienionym artykule swoiste
potwierdzenie idei odpowiedzialności Państwa wobec byłych właścicieli,
którzy utracili własność zasobów wymienionych w art. 1 tej ustawy, bez
określenia zasadniczych elementów tej odpowiedzialności a zwłaszcza
granic, w jakich ta odpowiedzialność może się urzeczywistnić, pozbawione
jest wszelkiego znaczenia gwarancyjnego i jako takie nie wywiera skutków
prawnych.
W ocenie Sądu Apelacyjnego art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o
zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych
kraju odwołuje się do roszczeń już istniejących, a więc mających
umocowanie (skonkretyzowanych) w innych obowiązujących przepisach
prawa. Brak dostatecznej ilości samodzielnych elementów normatywnych
konkretyzujących odpowiedzialność Państwa nie pozwala na przyjęcie, że
art. 7 tej ustawy przyznaje powodom roszczenia o wypłatę rekompensaty.
11
Nie budzi wątpliwości, że do czasu wejścia w życie art. 7 w/w ustawy
osoby, które utraciły własność nieruchomości w oparciu o przepisy dekretu
PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, czy
też w oparciu o art. 1 ust. 2 dekretu z dnia 12 grudnia 1944 r. o
przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa, nie miały
roszczeń o zrekompensowanie utraty tej własności, gdyż przepisy, o
których mowa, roszczeń takich nie wykreowały.
Przepisy dekretów, o których mowa, nie przyznawały prawa do
wynagrodzenia, odszkodowania bądź do zrekompensowania utraty prawa
własności w innej formie. Nie ulega też wątpliwości, że nie została
stwierdzona niezgodność w/w przepisów z Konstytucją RP. Przejęcie
nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa na podstawie norm dekretów z
1944 r. nie było bezprawne i nie może być traktowane jak delikt.
Artykuł 99 Konstytucji RP z 17 marca 1921r. (Dz. U. nr 44 poz. 267)
deklarował wprawdzie ochronę mienia, dopuszczał jednak zniesienie lub
ograniczenie własności ze względu na „pożytek ogółu”. Przepis ten stanowił,
że Rzeczpospolita Polska uznaje wszelką własność, czy to osobistą
poszczególnych obywateli, czy to zbiorową związków obywateli, instytucji,
ciał
samorządowych
i
wreszcie
samego
Państwa,
jako
jedną
z
najważniejszych podstaw ustroju społecznego i porządku prawnego, oraz
poręcza wszystkim mieszkańcom, instytucjom i społecznościom ochronę ich
mienia, a dopuszcza tylko w wypadkach, ustawą przewidzianych, zniesienie
lub ograniczenie własności, czy to osobistej, czy to zbiorowej, ze względów
wyższej użyteczności, za odszkodowaniem. Tylko ustawa może postanowić,
jakie dobra i w jakim zakresie, ze względu na pożytek ogółu, mają stanowić
wyłącznie własność Państwa, oraz o ile prawa obywateli i ich prawnie
uznanych związków do swobodnego użytkowania ziemi, wód, minerałów i
12
innych skarbów przyrody - mogą, ze względów publicznych, doznać
ograniczenia.
Ziemia, jako jeden z najważniejszych czynników bytu narodu i Państwa,
nie może być przedmiotem nieograniczonego obrotu. Ustawy określą
przysługujące
Państwu
prawo
przymusowego
wykupu
ziemi,
oraz
regulowania obrotu ziemią, przy uwzględnieniu zasady, że ustrój rolny
Rzeczypospolitej Polskiej ma się opierać na gospodarstwach rolnych,
zdolnych do prawidłowej wytwórczości i stanowiących osobistą własność.
Prawa podmiotowe bezwzględne, do których zalicza się prawo
własności mogą w wyjątkowych wypadkach podlegać ograniczeniom
ustawowym, gdy przemawiają za tym względy natury społecznej, które
ustawodawca
traktuje
w
sposób
priorytetowy,
ustalając
system
preferencji wśród praw podmiotowych. Powód nie może zatem
konstruować swoich roszczeń wyłącznie w oparciu o prawo podmiotowe
bezwzględne. Zabór mienia w majestacie prawa (w oparciu o przepisy
rangi ustawowej i zgodnie z tymi przepisami) nie jest wystarczający do
przyjęcia, że po stronie powoda powstały roszczenia o wypłatę
wynagrodzenia, odszkodowania bądź o inną formę rekompensaty. Takie
roszczenia muszą mieć umocowanie w prawie, a więc powód powinien
wskazać podstawę prawną (normę przyznającą konkretne roszczenie),
aby możliwe było zastosowanie przymusu, w celu realizacji świadczenia.
Takiej normy prawnej nie ma, zatem nie ma podstawy do uwzględnienia
powództwa.
Rację ma sąd I instancji, że celem ustawy o zachowaniu narodowego
charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju nie było wykreowanie
roszczenia (przyznanie prawa do rekompensaty) za utratę własności, lecz
uniemożliwienie prywatyzacji owych strategicznych zasobów naturalnych
kraju (w art. 2 w/w ustawy wyrażono zasadę, że zasoby te nie podlegają
13
przekształceniom własnościowym), celem ustawy była także ochrona i
racjonalizacja gospodarowania tymi zasobami przez Państwo.
Rację ma sąd I instancji, że art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o
zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych
kraju nie stanowi źródła obowiązku legislacyjnego. Przepis ten, jako przepis
nieprzyznający uprawnień, nie przewiduje obowiązku wydania aktu
normatywnego umożliwiającego realizację prawa do rekompensaty. Brak
jest zatem podstaw do przyjęcia, że doszło do zaniechania legislacyjnego,
tym samym zarzut naruszenia art. 417 k.c. należy uznać za chybiony.
W ocenie Sądu Apelacyjnego w treści art. 7 w/w ustawy nie można
dopatrzyć się choćby obietnicy przyznania roszczeń o rekompensatę
określonym kategoriom podmiotów, w tym osobom, które utraciły
nieruchomości leśne w wyniku działania przepisów o reformie rolnej z
1944r. Przepis ten jest wyrazem założeń politycznych, a jego celem nie jest
przyznanie praw indywidualnie oznaczonym osobom w sposób oczywisty i
bezwarunkowy.
Sama zapowiedź wydania określonej regulacji w bliżej nieokreślonej
przyszłości, nie jest wystarczająca do konstruowania wniosku, że naruszono
powinność określonego zachowania legislacyjnego. Żeby można było
przyjąć, że ustawodawca zobowiązał się w ustawie do wydania innej ustawy
a nie tylko przewidywał możliwość uregulowania pewnej kwestii w innej
ustawie, obowiązek wydania ustawy musi być wyrażony w sposób
jednoznaczny, wyłączający możliwość jego ustalenia dopiero w drodze
wykładni dokonanej przez sąd, jak trafnie zauważył sąd I instancji,
stanowiłoby to wkroczenie władzy sądowniczej w uprawnienia zastrzeżone
dla ustawodawcy. Trudno przyjąć, aby wykładnia art. 7 ustawy z dnia 6 lipca
2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów
naturalnych kraju prowadząca do wywiedzenia z tego artykułu obowiązku
14
legislacyjnego, była zgodna z wolą ustawodawcy, sąd zaś nie może
przypisywać ustawodawcy działania, które nie było przez niego zamierzone.
Wskazany na wstępie cel wydania ustawy o zachowaniu narodowego
charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju jednoznacznie
wskazuje, że wolą ustawodawcy nie było ustanowienie obowiązku
uchwalenia ustawy przyznającej rekompensaty osobom, które utraciły
własność zasobów w oparciu o przepisy dekretów nacjonalizacyjnych z
1944r. Możliwość taką ustawodawca jedynie dopuścił w ustawie uchwalonej
później, nie związując się terminem jej uchwalenia. Należy przy tym
pamiętać, że koszty zmian ustrojowych Państwa poniosły również inne
grupy osób, w tym prywatni właściciele nieruchomości niestanowiących
zasobów naturalnych kraju i trudno domniemywać, że ustawodawca
wprowadził obowiązek wyrównania „szkód” poniesionych wyłącznie przez
właścicieli nieruchomości zaliczonych do zasobów naturalnych kraju z
pominięciem innych właścicieli.
Artykuł 77 ust. 1 obecnie obowiązującej Konstytucji, co do zasady
wiąże odpowiedzialność kompensacyjną z nielegalnym (niezgodnym z
prawem) działaniem organu władzy publicznej, zatem nie można
domniemywać, że art. 7 ustawy o zachowaniu narodowego charakteru
strategicznych zasobów naturalnych kraju swoim zakresem podmiotowym
obejmuje powodów, których poprzednik prawny utracił własność legalnie.
Nawet gdyby przyjąć, że art. 7 przytoczonej wyżej ustawy kreuje
obowiązek legislacyjny (wobec osób posiadających roszczenia mające
umocowanie w innych przepisach prawa) i że wbrew temu obowiązkowi nie
doszło do uchwalenia ustawy mającej określić tryb przyznawania
rekompensat, nie ma podstaw do przyjęcia, że pomiędzy zaniechaniem
legislacyjnym,
przyczynowy
a
a
szkodą
tym
powodów
samym
brak
zachodzi
jest
adekwatny
podstaw
do
związek
przyjęcia
15
odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa w niniejszej sprawie.
Powodowie nie dysponują bowiem roszczeniem o wypłatę rekompensaty
(brak jest normy prawnej, która roszczenie takie kreuje). Z powyższych
względów brak jest podstaw do uwzględnienia apelacji.
Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny orzekł jak na wstępie na
podstawie art. 385 k.p.c.
O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Apelacyjny orzekł w
oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z wynikiem sporu, nie znajdując
podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c.