D - Sąd Rejonowy w Toruniu

Sygn. akt: XI Ns 1227/15
POSTANOWIENIE
Dnia 23 marca 2016 r.
Sąd Rejonowy w Toruniu XI Wydział Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący:
SSR Paweł Liberadzki
Protokolant:
st. sekr. sądowy Aneta Bober
po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2016 r. w Toruniu na rozprawie
sprawy z wniosku M. J.
z udziałem Lasów Państwowych Nadleśnictwo D.
W. K.
Ustanowienie drogi koniecznej
postanawia:
I. Ustanowić na nieruchomości działka numer (...) posiadającej w Sądzie Rejonowym w Toruniu urządzoną księgę
wieczystą (...) oraz na nieruchomości działka (...) posiadającej w Sądzie Rejonowym w Toruniu urządzoną księgę
wieczystą (...) służebność drogi koniecznej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości działka (...) posiadającej
w Sądzie Rejonowym w Toruniu urządzoną księgę wieczystą (...) zgodnie z opinią biegłego D. A. z grudnia 2015r, karta
47 akt stanowiącym integralną część postanowienia,
II. Zasądzić od wnioskodawczyni M. J. na rzecz W. K. kwotę 50,00 (pięćdziesiąt złotych) oraz na rzecz Skarbu Państwa
Lasy Państwowe – Nadleśnictwo D. kwotę 300,00 (trzysta złotych) płatne w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia
się postanowienia w sprawie wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności spłaty,
III. Ustalić, że wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty sądowe zgodnie ze swoim udziałem w sprawie.
XI Ns 1227/15
UZASADNIENIE
M. J. wniosła o ustanowienie za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 840 zł (tj. 10 zł/ m2) na swoją rzecz oraz
każdoczesnego właściciela nieruchomości rolnej o pow. 4,21 ha, oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...),
położonej w obrębie S., gmina O., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr Kw (...), służebność drogi koniecznej,
o łącznej długości 10,65 m i szerokości 8 m, przez nieruchomości położone w obrębie S. gmina O. należące do:
- Skarbu Państwa – Lasów Państwowych Nadleśnictwa D. – Kw (...) oznaczonej numerem działki (...),
- J. K., Kw (...), oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...).
W uzasadnieniu wskazała, że przez szereg lat była przekonana, że jej działka posiada dostęp do drogi publicznej: tak
twierdził poprzedni właściciel nieruchomości, a stan ten potwierdzał wyrys z mapy ewidencyjnej, znajdujący się w
aktach księgi Kw TO1T/00041695/1. W 2012 roku wnioskodawczyni dowiedziała się, przy okazji wydawania decyzji
o warunkach zabudowy działki (...), że nie ma ona dostępu do drogi publicznej - w okresie między zakupem działki w
1996 r. a 2012 r. mapy w Starostwie Powiatowym zostały przetworzone w taki sposób, że obecnie wynika z nich brak
dostępu działki (...) do drogi publicznej. Wnioskodawczyni wskazała, że od 1996 roku korzysta z dojazdu do działki
przez działki wskazane we wniosku (zaznaczone kolorem czerwonym na załączonej mapie geodezyjnej). Podkreśliła,
że próba doprowadzenia do wymiany gruntów z Nadleśnictwem D. nie powiodła się.
Jako uczestników postępowania wskazała: Skarb Państwa – Lasy Państwowe Nadleśnictwa D. i W. K. (wnuka J. K.).
Uczestnik Nadleśnictwo D. na rozprawie w dniu 26.08.2015 r. wskazał, że drogi dojazdowe są własnością Lasów
Państwowych. Podkreślił, że „na dole” jest droga publiczna i przez działkę następną dojazd do drogi publicznej.
Wnioskodawczyni wskazała, natomiast, że grunt wskazywany przez uczestnika nie jest drogą, lecz działką wydzieloną
pod drogę i w rzeczywistości stanowi wał.
Uczestnik W. K. (k. 72) sprzeciwiał się ustanowieniu służebności drogi koniecznej po działce (...), wskazując, że
nie toczyło się postępowanie spadkowe po J. K., wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności jest niska, a
wnioskodawczyni w dacie zakupu nieruchomości miała świadomość braku dostępu działki (...) do drogi publicznej.
Sąd ustalił, co następuje:
W dniu 5 marca 1996 roku M. J. kupiła nieruchomość - niezabudowaną działkę o pow. 4,21 ha numer 111/1, dla której
Sąd Rejonowy w Toruniu Wydział VI Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr Kw (...).
( dowód : wypis aktu notarialnego Rep. A nr (...) k. 4-6, wypis z rejestru gruntów k. 9, wydruk z księgi wieczystej
Kw (...), kopie map ewidencyjnych k. 7- 8)
Działka (...) nie ma dostępu do drogi publicznej. M. J. od 1996 roku korzysta z dojazdu do swojej działki przez działki
nr (...).
( dowód : okoliczność bezsporna)
Działka (...) o pow. 7,34 ha, dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgę wieczystą nr Kw (...) należy do Skarbu
Państwa i pozostaje w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych - Nadleśnictwo D.. Działka
(...) o pow. 0,84 ha, dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgę wieczystą nr Kw (...) należy do J. K.. Działki
te porośnięte są w części małymi krzewami, drzewami.
( dowód : wypisy z rejestru gruntów k. 59 i 62, odpis Kw (...) k. 23-30, opinia biegłego k. 45-53)
Służebność drogi koniecznej zapewniającej działce nr (...) dostęp do drogi publicznej może przebiegać przez działkę
(...) (właściciel Skarb Państwa Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo D.)– pow. 60 m
2
(szerokość 8 m) i przez działkę (...) (będącej własnością J. K.) – pow. 10 m 2 (szerokość 8 m). Przyjęcie innego wariantu
przebiegu służebności wymagałoby dużych nakładów finansowych w związku z koniecznością utwardzenia dużego
kawałka drogi, który jest nieprzejezdny i trudny do fizycznej realizacji.
Wartość służebności dla właściciela działki nr (...) wyniosła 300 zł (60m 2 x 8,5 zł x współczynnik 0,5), dla właściciela
działki nr (...) - 50 zł (10 m2 x 8,5 zł x współczynnik 0,5).
( dowód : opinia biegłego z grudnia 2015r. k. 45-53, zeznania biegłego D. A. k. 91)
Sąd zważył, co następuje:
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dokumentów oraz na podstawie dowodu z opinii
biegłego oraz z zeznań biegłego D. A.. Treść i prawdziwość dokumentów nie była kwestionowana przez żadnego z
uczestników postępowania. Nie budziły one również wątpliwości Sądu, stąd zostały one uznane za wiarygodne.
Brak dostępu działki (...) do drogi publicznej początkowo był kwestionowany przez uczestnika Skarb Państwa – Lasy
Państwowe Nadleśnictwo D., który podnosił, że dostęp do drogi publicznej jest „od południa” poprzez inną działkę.
Wnioskodawczyni wskazywała natomiast, że od momentu nabycia działki (...) korzysta z dojazdu do drogi publicznej
po działkach nr (...), działka po której miałaby biec służebność w rzeczywistości jest wydzielona pod drogę i stanowi
wał. Nadto w przyszłości planuje podział przedmiotowej działki.
Uczestnik W. K. sprzeciwiał się ustanowieniu służebności drogi koniecznej po działce nr (...), wskazując, że nie toczyło
się postępowanie spadkowe po J. K., nie zgodził się z wyceną służebności dokonaną przez biegłego. Nadto wskazywał,
że w dacie jej zakupu wnioskodawczyni wiedziała, co kupuje.
Głównym przedmiotem sporu był natomiast przebieg projektowanej służebności drogi koniecznej i wysokość
jednorazowego wynagrodzenia przysługującego właścicielowi nieruchomości – działki nr (...).
Przy wyborze jednego z możliwych wariantów wytyczenia służebności drogi koniecznej Sąd musi kierować się
kryteriami określonymi w art. 145 kc. Zgodnie z tym przepisem jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu
do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od
właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).
Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi
publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia
drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do
porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej
czynności prawnej. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy. Zgodnie
z powołanym przepisem przeprowadzenie drogi koniecznej winno nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości
władnącej oraz najmniejszym obciążeniem nieruchomości obciążonej oraz z uwzględnieniem interesu społeczno –
gospodarczego. Sąd zatem zobowiązany jest dokonać zawsze wyboru optymalnego - z punktu widzenia kryteriów
przewidzianych w art. 145 § 2 kc przebiegu drogi koniecznej. Podkreślić, należy, że przy wyborze wariantu drogi
koniecznej Sąd nie może kierować się projektami dróg, które mają powstać w przyszłości.
Sąd w pełni podzielił opinię sporządzoną przez biegłego D. A. z grudnia 2015 r. (k. 45-53). Została ona
bowiem sporządzona przez biegłego sądowego posiadającego właściwe kwalifikacje, nadto jest jasna i precyzyjna.
Biegły zastosował przy określaniu wartości rynkowej prawa własności gruntu podejście porównawcze, metodę
porównywania nieruchomości parami, zastosował współczynnik 0,5. Do opinii załączony został także projekt drogi
koniecznej ilustrujący jej przebieg.
W ocenie Sądu, wyborem optymalnym jest ustanowienie służebności w sposób wskazany przez biegłego D. A.
jako wariant I. Należy zauważyć, że art. 39a ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. 2015.2100
j.t.) dopuszcza obciążenie służebnością drogową nieruchomości pozostających w zarządzie Lasów Państwowych.
Zgodnie z tym przepisem nadleśniczy może za zgodą dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych obciążyć,
za wynagrodzeniem, nieruchomości pozostające w zarządzie Lasów Państwowych służebnością drogową lub
służebnością przesyłu, zuwzględnieniem zasad gospodarki leśnej. Wynagrodzenie to stanowi własny przychód Lasów
Państwowych.
Propozycje uczestnika Skarbu Państwa Nadleśnictwa D. co do przebiegu drogi koniecznej od południa poprzez działkę
(...) (wariant II) uznać należy za zbyt skomplikowane, kosztowne i trudne do przeprowadzenia – wymagają one
utwardzenia dużego kawałka drogi. Przyjęcie wariantu I jest mniej kosztowne, choć również wymaga nakładów
finansowych związanych z przejezdnością drogi tj. wycinki pojedynczych krzewów i utwardzenia drogi.
Zaznaczyć w tym miejscu należy, że wnioskodawczyni od 20 lat korzysta ze wskazanych działek w sposób
odpowiadający służebności przejazdu i przechodu, żadna ze stron postępowania do tej pory się temu nie sprzeciwiała.
Podkreślenia wymaga, że jak wskazał Sąd Najwyższy utarte zwyczaje i przyzwolenia mogą stanowić wskazówkę
jaka droga wypełnia najlepiej wymagania przepisu art. 145 kc (postanowienie SN – IV CSK 68/07). Sąd zgodził się
wnioskodawczynią, że w dacie zakupu nieruchomości - działki (...) i jej odłączenia z księgi Kw (...) nie wiedziała ona
o tym, że nie posiada ona dostępu do drogi publicznej. Uczestnik W. K. nie udowodnił twierdzenia przeciwnego, do
czego zobowiązywała go treść art. 6 kc.
Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie I. sentencji postanowienia na podstawie art. 145 kc.
Zgodnie z art. 145 § 1 kc ustanowienia służebności można żądać za wynagrodzeniem. Jednoznaczne brzmienie
wskazanego przepisu nie pozostawia zaś wątpliwości, iż do ustanowienia służebności drogi koniecznej dojść może
wyłącznie za ekwiwalentem dla właściciela gruntu obciążonego. Oznacza to, że Sąd, ustanawiając służebność, w
każdym wypadku orzeka o wynagrodzeniu z urzędu, niezależnie od wniosku właściciela nieruchomości służebnej,
chyba że uprawniony zrzekł się wynagrodzenia" (tak. S. Rudnicki, Komentarz..., s. 69). Co więcej, wynagrodzenie
za ustanowienie służebności przysługuje właścicielowi nieruchomości obciążonej, chociażby nie poniósł z tego
tytułu żadnej szkody (postanowienie SN z dn. 2000.05.08, V CKN 43/00, OSNC 2000/11/206). I jak wskazał Sąd
Najwyższy wynagrodzenie obejmuje wszystkie koszty i nakłady na urządzenie i utrzymanie drogi w zakresie, w
jakim uprawniony ze służebności nie ponosi ich bezpośrednio. Wynagrodzenie może także obejmować wyrównanie
uszczerbku majątkowego, jaki właściciel nieruchomości obciążonej poniósł na skutek ustanowienia służebności
drogowej, jednakże w takim przypadku właściciel nieruchomości obciążonej powinien wykazać, że go poniósł
(Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 2008-02-14, II CSK 517/07).
Mając na uwadze powyższe, Sąd w punkcie II sentencji obciążył wnioskodawczynię, będącą właścicielem
nieruchomości władnącej, obowiązkiem zapłaty właścicielowi nieruchomości obciążonej działki nr: (...) – Skarbowi
Państwa Lasom Państwowym – Nadleśnictwu D. wynagrodzenia w wysokości 300 zł i nr 110 W. K. kwoty 50 zł- płatne
w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia w sprawie wraz ustawowymi odsetkami w razie zwłoki
w płatności spłaty.
O kosztach postępowania postanowił po myśli art. 520 § 1 kpc.