budżet partycypacyjny

Budżet partycypacyjny
I ja mogę decydować
o wydatkach
z budżetu miasta!
Scenariusz zajęć dla uczniów szkół gimnazjalnych
Podstawowe pojęcia związane z budżetem
BUDŻET – plan finansowy przygotowywany na określony czas
stanowiący zestawienie dochodów oraz wydatków, np. dzielnicy
DEFICYT BUDŻETOWY – stan budżetu w sytuacji, w której suma
wydatków przewyższa sumę dochodów
NADWYŻKA BUDŻETOWA – stan budżetu w sytuacji, w której
suma dochodów przewyższa sumę wydatków
DOCHODY – strumienie finansowe wpływające do budżetu
RÓWNOWAGA BUDŻETOWA – sytuacja, gdy suma dochodów
równa się sumie wydatków
WYDATKI – wszystkie strumienie finansowe, które pomniejszają
zasób pieniędzy w budżecie
STRUKTURA BUDŻETU – procentowe zestawienie dochodów
i wydatków budżetowych
BUDŻET GOSPODARSTWA DOMOWEGO – zestawienie
dochodów wydatków członków rodziny
Pojęcie budżetu partycypacyjnego
Budżety partycypacyjne to procesy decyzyjne,
w ramach których mieszkańcy współtworzą
budżet danego miasta lub instytucji, tym samym
współdecydując o dystrybucji określonej puli
środków publicznych.
Źródło: W. Kłębowski, „Budżet partycypacyjny. Krótka historia obsługi”, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013
Pojęcie budżetu partycypacyjnego, idea budżetu




Partycypować tzn. uczestniczyć w działaniach,
brać czynny udział.
Budżet partycypacyjny to szczególny sposób
decydowania o części wydatków publicznych.
Polega na tym, że władze lokalne, np. dzielnicy,
gminy, powiatu oddają do dyspozycji ich
mieszkańców część miejskiego budżetu.
Dzięki temu, każdy z nas może samodzielnie
zgłaszać propozycje własnych projektów,
a potem decydować w głosowaniu, na co te
pieniądze zostaną wydane (głosując na wybrany
przez nich projekt).





W naszym kraju budżet partycypacyjny nazywany
jest też budżetem obywatelskim, ponieważ
możliwości uczestniczenia w jego
rozdysponowaniu, mogą mieć nawet gimnazjaliści
(musi być zgoda rodzica, opiekuna). Niektóre
miasta przyjmują granicę wieku 16 lat, inne
dopuszczają tylko osoby pełnoletnie.
Mieszkańcy zapoznają się ze wszystkimi
propozycjami projektów do budżetu
partycypacyjnego i dokonują poprzez głosowanie
wyboru, wg. nich najlepszego projektu.
W Polsce budżet partycypacyjny został
wprowadzony w 2011 roku w Sopocie. Wcześniej
budżety te wprowadzono w Brazylii, Hiszpanii,
Francji.
Budżet partycypacyjny jest budżetem
demokratycznym, każdy z nas ma wpływ na
działania podejmowane w najbliższej okolicy.
Każdy z nas jest współodpowiedzialny
za wydawanie pieniędzy należących do wszystkich
podatników.
Historia budżetu partycypacyjnego
W 1989 r. w Porto Alegre w Brazylii, chcąc poprawić warunki życia najuboższych
obywateli Miasta, po raz pierwszy wprowadzono w życie budżet partycypacyjny.
W Europie projekt budżetu partycypacyjnego jest realizowany m.in. we Włoszech,
Hiszpanii, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii.
Na świecie w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i krajach Ameryki Południowej.
W Polsce budżet partycypacyjny został wprowadzony w 2011 roku w Sopocie.
W 2014 roku już co najmniej 80 miast w Polsce realizowało budżet partycypacyjny.
,,Kiedy czujemy, że to my podjęliśmy decyzję – to jest budżet partycypacyjny.
Kiedy mamy wrażenie, że decydował ktoś inny – to nie jest budżet partycypacyjny”
– Wypowiedź jednego z uczestników projektu budżetu partycypacyjnego w Brazylii.
Budżet partycypacyjny
MOCNE STRONY
Masz wpływ na wydatki z budżetu państwa
SŁABE STRONY
Nie wszystkie potrzeby mieszkańców można
zrealizować
Masz poczucie, że robisz coś słusznego
Niechęć do działań lokalnych
Współuczestniczysz w działaniach lokalnych
Rozwijasz postawę kreatywnego działania
Promujesz ciekawe pomysły
Zbyt mała wiedza mieszkańców na temat
budżetu partycypacyjnego
Brak pomysłów lub pomysły niewykonalne
Harmonogram budżetu partycypacyjnego
1. Ogłoszenie informacji na
temat budżetu
partycypacyjnego
2. Powołanie zespołów
dzielnicowych ds. budżetu
partycypacyjnego
3. Określenie zasad
przeprowadzenia budżetu
w dzielnicach oraz zasad
funkcjonowania dzielnicowych
zespołów
4. Zgłaszanie projektów przez
mieszkańców
5. Publiczne dyskusje
mieszkańców na temat
zgłaszanych projektów
6. Weryfikacja projektów –
sprawdzenie ich z wymogami
formalnymi
7. Przygotowanie list
z zakwalifikowanymi
projektami pod głosowanie
mieszkańców
8. Promocja projektów –
spotkania autorów projektów
z mieszkańcami
9. Głosowanie mieszkańców
na projekty – dokonanie
wyborów projektów do
realizacji
10. Ogłoszenie listy
projektów wybranych do
realizacji
11. Ewaluacja prowadzona przez
cały okres realizacji procesu
budżetu partycypacyjnego
Pomysły na budżet partycypacyjny w Warszawie
Projekt może zgłosić:
•
każda osoba, która mieszka w Warszawie (nie trzeba mieć meldunku, nie trzeba płacić podatków)
•
osoba niepełnoletnia musi mieć zgodę rodzica, opiekuna
•
zgłaszany projekt musi być poparty przez 30 warszawiaków
Zgłaszane projekty mogą dotyczyć:
•
organizacji różnych zajęć np. kulturalnych, oświatowych, sportowych (warsztaty, zajęcia, zawody,
festyny)
•
budowy dróg rowerowych, chodników
•
doposażania bibliotek – rozszerzania księgozbioru
Każda dzielnica decyduje o pewnych aspektach realizacji budżetu partycypacyjnego:
•
decyduje o wprowadzeniu (lub jego braku) podziału na mniejsze obszary, w których będzie można
zgłaszać projekty, a następnie głosować
•
decyduje o podziale kwot pomiędzy te obszary
•
decyduje o tym, czy projekty można zgłaszać na terenach nienależących do dzielnicy lub Miasta
Projekt musi być realizowany w ciągu roku
Przykład projektu budżetu partycypacyjnego dla dzieci
Budżet partycypacyjny skierowany do dzieci w wieku 8 – 13 lat (Newcastle, Wielka Brytania)
W Newcastle dzieci w wieku od 8 do 13 lat mogły współdecydować o tym, jak zagospodarować
wyodrębniony „Fundusz Dziecięcy” (Children’s Fund), czyli środki na działania dotyczące zmniejszenia
przestępczości nieletnich oraz wspierania frekwencji w szkole).
Celem projektu „U decide” było zaangażowanie dzieci w tworzenie pomysłów, które pomogą przezwyciężyć
wymienione problemy. Uczniowie mieli stać się współtwórcami programu skierowanego właśnie do nich.
Dzięki temu rosła szansa, że fundusze zostaną wydane w efektywny sposób i doprowadzą do realnej zmiany
społecznej. W toku projektu dzieci mogły zgłaszać swoje pomysły na działania zachęcające ich rówieśników
do chodzenia do szkoły zamiast wagarowania.
Na ostatnim etapie, ponad 150 dzieci głosowało nad najlepszymi pomysłami. W rezultacie sześć z siedmiu
najwyżej ocenionych działań uzyskało wsparcie finansowe w ramach „Funduszu Dziecięcego”.
Projekt pokazał, że także osoby nieletnie potrafią wypowiadać się na ważne społecznie tematy, pod
warunkiem, że w odpowiedni sposób zada im się pytania.
Źródło: SCWO „Budżet partycypacyjny. Jak mieszkańcy mogą współdecydować o budżecie miasta?”
Zalety budżetu partycypacyjnego
•
Macie wpływ na podejmowanie decyzji dotyczących gospodarowania finansami publicznymi
miejscowości/gminy, w której mieszkacie
•
Uczycie się, jak być obywatelami w pełni odpowiedzialnymi za rozwój własnej okolicy
•
Macie możliwość wypromowania własnego pomysłu
•
Jesteście zaangażowani w działania społeczne obywateli
•
Macie możliwość podniesienia poziomu życia społeczności lokalnej
•
Osoby niepełnoletnie też mogą wypowiadać się w ważnych kwestiach społecznych
Opracowanie:
Joanna Śliżewska
Małgorzata Polkowska