Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Państwowa Agencja
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
01-458 Warszawa, ul. Szańcowa 25
fax: (0-22) 836-81-66, tel. (0-22) 5320-320, 5320-325, 5320-326
e-mail: [email protected]; [email protected]; http://www.parpa.pl
ANA/
/2003
Warszawa, dn. 30.X.2003
Pan Leszek Sikorski
MINISTER ZDROWIA
Zwracam się z uprzejmą prośbą o zdecydowane podtrzymywanie negatywnego stanowiska w
sprawie projektów likwidacji przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
określających zasady wydawania zezwoleń na handel detaliczny napojami alkoholowymi. Propozycję
likwidacji tych zezwoleń zawiera projekt ustawy o swobodzie gospodarczej, przygotowany przez Ministerstwo
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej.
W tej sprawie minister Ewa Kralkowska wystąpiła w dniu 16.X.2003 z pismem do MGPPS
zawierającym stanowisko ministerstwa zdrowia, proponując by spod działania ustawy o swobodzie
gospodarczej wyłączyć regulacje dotyczące zezwoleń zawarte w ustawach o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii.
Niestety, w odpowiedzi (pismo MGPPS z 21.X.04 podpisane z upoważnienia p. min. Ireny Herbst)
zwarte zostało stwierdzenie, że utrzymanie zezwoleń na sprzedaż alkoholu nie jest możliwe – bez żadnego
wyjaśnienia i uzasadnienia. Towarzyszą temu naciski, by przygotować zupełnie nowe rozwiązania
oparte o zamiar zastąpienia zezwoleń na handel alkoholem wpisem do rejestru działalności regulowanej,
dokonywanym automatycznie na podstawie oświadczenia przedsiębiorcy.
Przyjęcie takiego rozwiązania spowodowałoby poważną dezorganizację istniejącego systemu
lokalnej kontroli nad rynkiem napojów alkoholowych, sprawowanej przez samorządy gminne, który z
ogromnym nakładem pracy legislacyjnej i administracyjnej został zbudowany w ciągu ostatnich lat. Ostatnie
zmiany do tego systemu zostały wprowadzone w 2002 roku, w ramach rządowego programu wspierania
przedsiębiorczości i służyły wyłącznie interesom podmiotów gospodarczych handlujących alkoholem.
Przepisy regulujące zasady wydawania i cofania zezwoleń na handel alkoholem stanowią
podstawowy instrument realizacji zadań określonych w art. 1 i 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
Zobowiązującym organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego do prowadzenia działań
zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych oraz do ograniczania dostępności alkoholu.
Oznacza to ustawowe potwierdzenie zasady, że alkohol nie może być traktowany w taki sam sposób jak inne
towary a działalność gospodarcza związana z handlem alkoholem powinna być poddawana szczególnym
regulacjom.
Zastąpienie zezwoleń na handel alkoholem przez zasadę automatycznego wpisywania do rejestru
handlowego uniemożliwi realizację jednej z podstawowych zasad polityki państwa wobec alkoholu.
W ciągu ostatnich dwu tygodni zespół pracowników Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych oraz ekspertów związanych z samorządami gminnymi badał możliwości zastąpienia
istniejącego systemu zezwoleń nowymi regulacjami opartymi o wpisywanie działalności gospodarczej do
rejestrów, (których konstrukcji prawnej nikt do tej pory nie określił). Prace tego zespołu wskazują, że próba
takiej zamiany;
a) nie jest możliwa bez zniszczenia bardzo istotnych elementów systemu kontroli nad rynkiem
alkoholowym, która jest niezbędna ze względu na bardzo częste przypadki łamania prawa zakazującego
sprzedaży alkoholu osobom nieletnim i nietrzeźwym oraz sprzedaż alkoholu nielegalnego pochodzenia
– przepisy proponowane przez ustawę o swobodzie gospodarczej drastycznie ograniczają kompetencje
wójtów, burmistrzów i prezydentów w zakresie kontroli;
b) spowoduje zmniejszenie dochodów gmin z powodu ogromnych ograniczeń w kontrolowaniu
wysokości obrotów alkoholem, od których zależy wysokość opłat. Należy podkreślić, że ostatnio wprowadzone,
przez ustawę o zatrudnieniu socjalnym, zmiany zakładają, że z tych pieniędzy mają być także finansowane
nowe zadania – wspieranie zatrudnienia socjalnego osób uzależnionych od alkoholu, pozalekcyjne zajęcia
sportowe dla dzieci i młodzieży a także dożywianie dzieci uczestniczących w programach opiekuńczowychowawczych i socjoterapeutycznych. Nie ulega wątpliwości, że proponowane obecnie zmiany zostaną
wykorzystane przez przedsiębiorców do minimalizacji wnoszonych opłat;
c) spowoduje ogromny chaos w działalności kontrolno-administracyjnej gmin, które aktualnie
wydają około 165 tysięcy zezwoleń, na okres od dwu do czterech lat. Próba zmiany istniejącego systemu i
rozliczenia od nowa wniesionych opłat będzie wymagała ogromnej pracy tysięcy urzędników gminnych oraz
dodatkowych kosztów.
Należy podkreślić, że w ciągu ostatnich dwu lat podejmowane są kolejne decyzje uszkadzające polski
system rozwiązywania problemów alkoholowych i tworzące zagrożenia dla zdrowia publicznego i porządku
publicznego. Między innymi:
a) Obniżenie w 2002 roku stawek podatku akcyzowego i wynikająca z tego obniżka cen wyrobów
spirytusowych, spowodowały, że w I półroczu 2003 spożycie tych wyrobów wzrosło o 25%. Największy
wzrost spożycia zanotowano wśród uczniów, studentów i osób o niskich dochodach. O ponad 30% wzrosła
populacja osób pijących patologicznie, której wielkość można oszacować aktualnie na około 3 mln osób.
b) Wprowadzone w 2003 roku zmiany w ustawie o wychowaniu w trzeźwości zmniejszyły w istotny
sposób ograniczenia w reklamowaniu alkoholu i sponsoringu, co utrudnia realizację ustawowej zasady
ograniczania spożycia. Mimo zapisu o obowiązku wpłacania 10% wpływów z reklamy na fundusz prowadzony
przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu nie pojawiły się żadne środki, które miały być przeznaczone na
dofinansowanie sportowych zajęć pozalekcyjnych.
Te zjawiska uzyskują dodatkowe znaczenie w obliczu diagnozy zawartej w „Raporcie o Stanie
Zdrowia na Świecie 2002” opracowanym przez Światową Organizację Zdrowia, którego tekst przekazałem
we wrześniu br. Panu Ministrowi. W regionie europejskim, nadużywanie alkoholu znajduje się na 3 miejscu
na liście czynników odpowiedzialnych za całokształt zaburzeń zdrowotnych. Polski system rozwiązywania
problemów alkoholowych zbudowany w latach 90., przy wielu zagrożeniach i wyzwaniach, był do niedawna
uważany za jeden z najlepszych w Europie – w najbliższym czasie może dokonać się w tym zakresie bardzo
poważny regres i uszkodzenie istniejących zasobów.
Dlatego bardzo proszę Pana Ministra o zaangażowanie się w obronę istniejących rozwiązań
regulujących zasady gminnej kontroli rynku alkoholowego. Na działalności samorządów gminnych opiera się
zdecentralizowana polityka państwa wobec problemów alkoholowych.
Prof. n. dr hab. Jerzy Mellibruda
DYREKTOR
Do wiadomości Pani Minister Ewy Kralkowskiej