Program wychowawczy szkoły podstawowej

Załącznik nr 1 do statutu
Program Wychowawczy
Szkoły Podstawowej
Sióstr Niepokalanek
im. Jana Pawła II
w Nowym Sączu
2
Wstęp
Misją naszej szkoły jest stworzenie środowiska wychowawczego,
w którym dziecko będzie mogło się rozwijać wszechstronnie ( duchowo,
intelektualnie, emocjonalnie, fizycznie ) w oparciu o wartości ewangeliczne
i patriotyczne w celu osiągnięcia dojrzałości i przygotowania go do podjęcia
zadań społecznych, rodzinnych i zawodowych. Definicja ta stanowi ujęcie
wychowania jako mądrego towarzyszenia uczniowi w drodze jego rozwoju
i stworzenia mu wartościowego środowiska wychowawczego. Pragniemy dbać
o
pełny,
inteligentny
rozwój
człowieka
we
wszystkich
osobowości: w sferze duchowej, wolitywnej, intelektualnej,
sferach
jego
emocjonalnej
i fizycznej, zmierzając do spójności myśli, słowa i czynu.
W toku nauki szkolnej uczeń poznaje KIM JEST, kształtuje coraz pełniejszy
obraz siebie samego, z całym bagażem niedoskonałości oraz talentów.
Otrzymuje również od szkoły ( wychowawców ) cenną podpowiedź KIM MOŻE
BYĆ, jak może rozwinąć w sobie to, co najwartościowsze, co pomoże mu stać
się w pełni człowiekiem, zaspokoić rzeczywiste pragnienia i tęsknoty.
Wychowanie prowadzi do samowychowania, czyli świadomego kierowania
własnym rozwojem związanym ze wszystkimi sferami osobowości.
Program pracy wychowawczej w Szkole Podstawowej Sióstr Niepokalanek
w
Nowym
Sączu
opracowany
jest
na
podstawie
czterech
zasad
wychowawczych bł. Marceliny Darowskiej:
-
I Bóg wszystkim, przez wszystko do Boga
-
II Bóg stworzył nas Polakami
-
III Wierność swoim obowiązkom
-
IV Nauczyć dzieci myśleć
Zasada pierwsza była podstawowym wyznacznikiem wychowania
w systemie pedagogicznym bł. Marceliny Darowskiej. Zasada ta ukazuje nam
świat wartości chrześcijańskich. Bóg uznany jest za nadrzędny cel,
2
3
a wszystko , czego człowiek doświadcza, talenty i uposażenia, temperament
i osobowość,
sytuacja życiowa i pozycja społeczna – to Jego dary
i indywidualna droga do Niego. Zadaniem wychowawcy jest rozpoznać
charakter tej osobistej drogi rozwoju Każdego ucznia i wskazać mu właściwy
kierunek. Każde dziecko jest ważnym podmiotem wychowania, każde
wymaga właściwego sobie postępowania, indywidualizacji celów, metod
i środków wychowania. Trzeba jednak uważać, aby w zakresie wychowania
religijnego nie było przesady.
Zasada druga odnosi się do narodowości i ojczyzny. „ Bóg nas stworzył
Polakami”
–
to
nakłada
na
człowieka
określone
obowiązki,
których
świadomość powinna towarzyszyć mu od najmłodszych lat. Za nadrzędne
zadanie wychowawcze uważała M. Marcelina wpajanie wychowankom
poczucia tożsamości narodowej i
identyfikowanie
się
z
uczenie patriotyzmu rozumianego jako
chrześcijańskimi
korzeniami
narodu,
z
jego
najszlachetniejszymi tradycjami. Darowska uważała, że przywiązanie do
polskości wyraża się podjęciem od najmłodszych lat zmagania z wadami
narodowymi, znajomością dziejów ojczystych i literatury, zapoznaniem się
z
całokształtem
spuścizny
kulturowej
i
z
pięknem własnego
kraju,
kultywowanie polskich obyczajów. W „ Kartkach” bł. Marcelina napisała:
Dziatki wiedzieć mają, że każda z nich cząstką narodu, że kto wierny łasce,
ten ściąga błogosławieństwo Boże na cały kraj, służy Ojczyźnie, wiernym jej
synem
i
córką...
Marcelina
stawiała
wysokie
wymagania
siostrom
wychowawczyniom odnośnie wychowania w duchu patriotyzmu. Powinny
one kształtować człowieka, który swoją ojczyznę nie tylko kocha, ale szanuje
ją i wspiera, umacnia, usilnia - więc strzeże, broni kraju, ubogaca go
i podnosi. W systemie pedagogicznym pozostawionym przez M. Darowską
wychowanie
patriotyczne
łączy
się
z
wyrobieniem
poczucia
„ odpowiedzialności publicznej”. Już w dziecku ma powstać przeświadczenie,
że ono należy do ojczyzny, a ojczyzna należy do niego.
Trzecia zasada mówi o wierności obowiązkom. Obowiązki to nie tylko
to, by odrobić lekcje, wytrzeć kurze czy umyć tablicę. Matka Marcelina
3
4
sięgała szerzej: wierność to odpowiedź na sytuację, w której się człowiek
znalazł i którą przyjmuje. Zrozumienie wagi obowiązku na tyle, na ile dziecko
potrafi to zrozumieć, prowadzi do wierności w dalszym życiu. Osoby
wychowujące nie mogą być nieobowiązkowe, nieścisłe, nie umiejące dotrwać
do końca. Dzieci powinny widzieć wierność u swoich wychowawców
w podejściu do pracy, do obowiązków, w kończeniu każdej sprawy. Wierności
może nauczyć człowiek wierny, wierny nawet w drobiazgach.. Wierności uczy
matka,
która
nie
mówi
o
niej,
ale
uczy
całym
swoim
życiem.
W korespondencjach do sióstr wychowawczyń Darowska pisała: .. trzymaj
dzieci miłośnie, ale w obowiązkach... Jej zdaniem tylko przykład i przyjazne
tłumaczenie rozwinie w nich poczucie obowiązku, ścisłości i delikatności.
Nigdy przymus – on przeciwny polskiej naturze. Należy dodać, że poczucie
obowiązkowości ściśle związane jest z pracą nad sobą i silną wolą, czyli
z samowychowaniem.
Czwarta zasada mówi o „nauce myślenia”. Zasadę tę pojmowano
wszechstronnie,
w
całym
postępowaniu
wychowawczym,
zwłaszcza
w kształtowaniu władz umysłowych: tworzenia samodzielnych sądów,
przekonań,
kształcenia
umiejętności
umiejętności
wartościowania,
mówienia,
zdolności
dyskusji,
analizy
zdrowego
i
syntezy,
krytycyzmu
w stosunku do siebie. Należy nauczyć dzieci myśleć, ponieważ człowiek
obdarzony rozumem potrzebuje wiele spraw zrozumieć, by przyjąć za swoje.
Rozum
jest
wielkim
darem,
który
człowiek
otrzymał
od
Stwórcy.
Wychowawca powinien tak prowadzić proces wychowania, aby wychowanek
w swych wyborach i decyzjach działał zgodnie ze swoim przekonaniem i ze
zrozumieniem. Wychowawca powinien więc wyjaśniać sens i celowość
stawianych wymagań czy wydawanych poleceń. Nie wolno zmuszać do
wykonania czegoś, ale przekonywać, wyjaśniać, by dziecko samo umiało
podjąć decyzję. M. Darowska w swoim systemie pedagogicznym uczulała
wychowawców, aby rozwijać w dziecku nie tylko intelekt, ale także
kształtować jego myślenie moralne, bo ono to wyrabia w dziecku właściwy
sąd o różnych sprawach, a przede wszystkim samokrytycyzm. Jest on
niezbędny i konieczny – jak mówił – na całe ich życie, okoliczności w jakich
4
5
się znajdą. Uważała, że dzieci należy prowadzić drogą przez rozum do
przekonania. Prawdy, które się podaje, dzieci same powinny ocenić rozumem
i sercem, by następnie włączyć je w swój sposób wartościowania i patrzenia
na świat, gdyż tylko wtedy będą umiały ich bronić, gdy spotkają się
z
poglądami
przeciwnymi.
Dzieci
winny
nauczyć
się
właściwego
wartościowania, kształcić swą pamięć, uwagę, spostrzegawczość, zdrowy
krytycyzm. Przedstawione powyżej zasady dydaktyczno-wychowawcze są jak
gdyby „filarami” w całym systemie pedagogicznym bł. M. Darowskiej, które
zostały tu przedstawione w bardzo krótkim zarysie. Są one logicznie
powiązane, jedne z drugich wypływają, łączą się ściśle ze sobą tworząc
organiczną całość.
Opracowując program wychowawczy na podstawie systemu pedagogicznego
pozostawionego przez bł. Marcelinę Darowską należy zwrócić uwagę na rolę
nauczyciela, który pełni bardzo odpowiedzialną funkcję w tym dziele. Trzeba
przykładów mówiących napisała Matka Marcelina w „Pamiętniku”. Aby
człowiek mógł być przykładem dla innych, musi być sam przedtem
ukształtowany. Człowiek promieniuje na innych tym co sam posiada, co
stanowi jego człowieczeństwo. Tak samo nauczyciel – wychowawca, uczy
dziecko nie tylko tego, czego się nauczył, ale równocześnie przekazuje mu te
wartości,
które
sam
posiada.
Toteż
Darowska
przypominała
wychowawczyniom, że każda z nich wpływa na dzieci, choćby się o to
świadomie nie starała. Aby odpowiednio wpływać na wychowanie dzieci
wychowawca musi umieć kochać, musi być człowiekiem prawym, godnym
zaufania. Jeżeli dzieci będą miały zaufanie do wychowawców, jeżeli zobaczą
w nich prawdziwe świadectwo życia, jeżeli odczują, że oni pragną ich dobra,
wówczas na pewno będą wobec nich szczere. Praca nauczyciela, który
jednocześnie jest wychowawcą, /każdy bowiem nauczyciel wychowuje/
rozpoczyna się od samego początku wkroczenia w mury szkolne. Musi on
wiedzieć, iż każdy jego czyn, każde słowo i nawet wyraz twarzy odbija się,
jeśli nie świadomie, to na pewno w podświadomości wychowanka.
Oto cechy, które zdaniem naszej Założycielki powinien posiadać każdy
nauczyciel:
5
6
-
bezinteresowność,
-
równa miłość,
-
umiejętność wymagania,
-
długomyślność,
-
cierpliwość,
-
wyrozumiałość,
-
sprawiedliwość,
-
spokojny, roztropny sąd i stałość usposobienia
W pracy wychowawczej ogromną rolę odgrywa atmosfera wychowawcza.
W naszej szkole zwracamy szczególną uwagę na prawość i czystość
atmosfery. Wychowuje nie tylko nauczyciel uczący w danej klasie, ale całe
Grono Pedagogiczne pracujące w szkole. Staramy się więc, aby klimat był
pogodny, swobodny, a nade wszystko serdeczny i rodzinny, bo tylko w takiej
atmosferze uczniowie mogą się prawidłowo rozwijać. W ten sposób
pragniemy, aby szkoła stała się przedłużeniem domu rodzinnego, w którym
dziecko czuje się kochane, akceptowane i zawsze jest pewne, że wokół ma
życzliwe sobie osoby. Stworzenie i utrzymanie odpowiedniej atmosfery jest
rzeczą pierwszorzędnej wagi; pod jej działaniem dużo trudności przestaje
istnieć. Aby stworzyć właściwa atmosferę potrzebne jest;
W
-
zaufanie,
-
dyskrecja,
-
radość,
-
pomoc,
-
dobrze zorganizowana zabawa
naszym
systemie
indywidualizacje
stosowanie
w
się
wychowawczym
nauczaniu.
we
duży
Niezmiernie
wszystkich
nacisk
ważnym
poczynaniach
kładzie
się
na
zadaniem
jest
pedagogicznych
do
indywidualności każdego dziecka, jego charakteru, usposobienia, wad, zalet,
zdolności,
okresu
rozwoju.
Służą
temu
wszelkiego
rodzaju
kółka
zainteresowań, na których uczniowie mogą rozwijać swoje talenty. Są też
prowadzone
tzw.
kółka
wyrównawcze,
czy
indywidualne
spotkania
6
7
z nauczycielami w celu wyrównywania braków. Lekcje też są prowadzone pod
kątem możliwości ucznia.
W naszym programie wychowawczym dużą wagę przywiązuje się do roli
zespołu wychowawczego. Ważną rzeczą jest jedność wśród tych, którzy
pracują
z
dziećmi.
One
wychwytującymi
wszystkie
wychowawczego.
Potrafią
są
doskonałymi
rozdźwięki
to
obserwatorami
pomiędzy
wykorzystać
dla
członkami
swoich
celów.
szybko
zespołu
Nasza
Założycielka często mówiła, że jeżeli będzie jedność trud wychowawczy będzie
owocny. Jedność powinna dotyczyć kierunku nauczania i wychowania. Tak
więc zwracamy uwagę, aby nauczyciele porozumiewali się w sprawach
dotyczących uczniów trudnych wychowawczo, czy naukowo. Przy jednym
kierunku nauczania i wychowania dziecko czuje się bezpiecznie, nie
przeżywa niepokojów i domysłów – kto ma rację, kogo powinno słuchać, kto
chce dla niego dobra itd. Nauczyciel czując odpowiedzialność za powierzone
swojej pieczy dziecko oraz mając na względzie jego dobro, musi sam dokładać
starań, aby te jedność budować. Oto krótki zarys teorii naszego programu
wychowania,
opracowanego
na
podstawie
systemu
pedagogicznego
pozostawionego przez bł. Marcelinę Darowską.
A oto jak realizujemy program wychowawczy w praktyce:
I. BÓG WSZYSTKIM PRZEZ WSZYSTKO DO BOGA
Cel: Kształtowanie w dzieciach właściwej postawy chrześcijańskiej.
1. Miłość Boga ( Bóg jest w życiu na pierwszym miejscu ).
Realizujemy przez:
a) codzienną modlitwę poranną ( dzieci i nauczycieli ),
b) modlitwę przed posiłkiem
c) sakrament pokuty i pojednania oraz Mszę św. w pierwszy piątek
miesiąca
d) praktyki religijne związane z rokiem liturgicznym:
7
8
-
Adwent ( Roraty, rekolekcje szkolne, podejmowanie
indywidualnych i wspólnych postanowień ),
-
Boże Narodzenie ( przygotowanie jasełek przez dzieci;
wspólna wigilia dzieci, nauczycieli, śpiewanie i granie
kolęd, poświęcenie sal lekcyjnych),
-
Wielki
Post
przygotowane
szkolne,
(
nabożeństwo
przez
Misterium
poszczególne
Męki
Drogi
Krzyżowej
klasy,
rekolekcje
Pańskiej,
postanowienia
indywidualne i wspólne),
e) Msze święte z okazji świąt i uroczystości religijnych i szkolnych,
f) uczenie
się
kolęd
i
pieśni
okolicznościowych
oraz
piosenek
religijnych,
2. Miłość bliźniego staramy się realizować przez:
a) okazywanie szacunku starszym (nauczycielom, innym pracownikom
szkoły, rodzicom, innym osobom ),
b) zbiórkę
ubrań,
zabawek,
słodyczy
dla
dzieci
z
rodzin
potrzebujących,
c) ofiarność w stosunku do koleżanek i kolegów ze szkoły (pomoc w
nauce, uprzejmość, życzliwość, uczynność)
d) poszanowanie pomocy szkolnych, sprzętu i rzeczy prywatnych
e) dbałość o kulturę na co dzień, dbałość o piękno języka ),
3. Miłość samego siebie staramy się realizować przez:
a) odkrywanie własnych zdolności i zainteresowań,
b) próby refleksji nad swoim postępowaniem,
c) uczenie się samooceny,
d) troskę o własne zdrowie.
Nauczyciel ( rodzice ) – wzorzec osobowy dla dziecka.
Nauczyciel jest przewodnikiem po otaczającej rzeczywistości, mistrzem
i przyjacielem służącym radą i pomocą. Musi być osobą autentyczną i
wiarygodną.
8
9
II. BÓG STWORZYŁ NAS POLAKAMI
Cel: Kształtowanie postawy patriotycznej
1. Poznanie historii szkoły staramy się realizować przez:
a) przedstawienia dotyczące Patronki szkoły
b) uroczyste obchody Święta Patronalnego szkoły – 5 stycznia
( wspomnienie liturgiczne bł. Marceliny Darowskiej )
c) spotkanie z zaproszonymi Siostrami.
2. Pogłębienie wiedzy o własnym mieście staramy się realizować przez:
a) lekcje muzealne z zaproszonym gościem lub w muzeum,
b) wycieczki po Nowym Sączu,
c)
spotkania z ciekawymi ludźmi,
d) poznanie sylwetek osób związanych z Nowym Sączem
e) organizowanie wycieczek poznawczych
3 Poznanie własnego regionu i kraju staramy się realizować przez:
a) wycieczki turystyczno – krajoznawcze organizowane:
na początku roku szkolnego ( jedno lub dwudniowe),
pod koniec roku szkolnego ( tygodniowe). Z tego rodzaju lekcji dzieci
korzystają bardzo dużo, gdyż poznają zarówno historię jak
i współczesność naszej Ojczyzny poprzez spotkania z ciekawymi
ludźmi, zwiedzane muzea, zamki. Poznają także wiadomości
z różnych dziedzin m.in. z geografii, przyrody, plastyki, muzyki itd,
b) lektury dotyczące historii kraju, legendy, podania
c) kultywowanie tradycji narodowych
-
przedstawienia okolicznościowe ( 11 listopada, 3 maja)
-
odwiedzanie miejsc Pamięci Narodowej
9
10
d) poznawanie narodowego dziedzictwa kulturowego
-
spektakle teatralne
-
wyjścia na wystawy
-
wyjazdy do filharmonii rzeszowskiej na koncerty
-
zwiedzanie skansenów
-
spotkania z ludźmi zasłużonymi dla naszej Ojczyzny
-
troska o czystość języka polskiego
4. Związek tradycji rodzinnych z narodowo – religijnymi staramy się
realizować przez:
a) wspólne wigilie i inne zwyczaje związane ze Świętami Bożego
Narodzenia
( dzielenie się opłatkiem, śpiewanie kolęd, składanie sobie życzeń,
obdarowywanie się prezentami, jasełka ),
b) tradycje
Świąt
Wielkanocnych
(
robienie
pisanek,
święcenie
pokarmów, adoracja przy Grobie Pańskim, Liturgia Wielkiego
Tygodnia ),
c) pamięć o bliskich zmarłych i poległych w obronie Ojczyzny ( wyjście
na cmentarz, wspólna modlitwa),
d) obdarowywanie dzieci prezentami w dniu św. Mikołaja,
e) obchodzenie imienin,
f) pamięć o świętach naszych bliskich tj: Dzień Matki, Dzień Ojca,
Dzień Babci i Dziadka,
III. WIERNOŚĆ SWOIM OBOWIĄZKOM
Cel: Kształtowanie odpowiedzialności za siebie i innych.
1. Sumienne wypełnianie obowiązków ucznia staramy się realizować przez:
a) przygotowywanie się do lekcji w czasie studium i w domu,
b) pełnienie dyżurów w klasie i w jadalni
c) punktualne przychodzenie na zajęcia,
10
11
d) utrzymywanie
porządku
w
szkole
(
w
rzeczach
własnych
i wspólnych),
e) dbałość o sprzęt i pomoce szklone oraz o rzeczy własne i innych,
2. Właściwy stosunek do osób starszych i rówieśników staramy się
realizować przez:
a) stosowanie zwrotów grzecznościowych,
b) składanie życzeń imieninowych i świątecznych nauczycielom oraz
kolegom,
c) wzajemna pomoc,
d) kulturalne zachowanie się na co dzień,
e) dotrzymywanie danego słowa ( przyrzeczenia, obietnicy ),
f) prawdomówność,
g) uczciwość,
IV. NAUCZYĆ DZIECI MYŚLEĆ
Cel:
Kształtowanie
umiejętność
świadomej
podejmowania
i
odpowiedzialnej
właściwych
decyzji
postawy
i
dziecka;
rozwiązywania
problemów.
1. Twórcze rozwiązywanie problemów staramy się realizować przez:
a) wspólne szukanie odpowiedzi na pojawiające się problemy,
b) rozwiązywanie
różnych
zadań
intelektualnych,
praktycznych,
życiowych; przewidywanie efektów rozwiązań,
c) analizowanie i ocenianie własnych pomysłów- próba samooceny
2. Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych staramy się realizować przez:
a)rozpoznawanie i nazywanie problemów
b) rozmowy indywidualne wychowawcy z dzieckiem,
c) wspólne szukanie dróg wyjścia; współpraca w grupie,
11
12
d) uzasadnianie swoich wyborów,
e) przewidywanie skutków swego postępowania,
f) szukanie przyczyn konfliktów,
h) branie odpowiedzialności za podjęte decyzje,
3. Wzajemne relacje, porozumiewanie się realizujemy przez:
a) poznawanie różnych form dyskusji
a) umiejętność słuchania
b) poznawanie różnych form nawiązywania i podtrzymywania dialogu
c) uzasadnianie własnego stanowiska,
d) świadectwo – dzielenie się doświadczeniem,
e) kształtowanie w sobie postawy dialogu, otwartości
4. Rozwijanie zdolności i zainteresowań realizujemy przez:
a) systematyczne i sumienne przygotowanie się do lekcji,
b) przygotowywanie prac dodatkowych ( dla chętnych )
c) aktywny udział w zajęciach lekcyjnych,
d) korzystanie z kół zainteresowań w szkole i poza
e) udział w konkursach
Wychowanie w szkole ma ścisły związek z nauczaniem. Rozwój osobowości
odbywa się w oparciu o doświadczenie, wiedzę i umiejętności. Wychowanie
ma zatem miejsce podczas wszystkich zajęć szklonych, dotyczy pracy
wszystkich
nauczycieli,
nie
tylko
tych,
którym
powierzono
funkcję
wychowawcy.
WSPÓŁPRACA WYCHOWAWCZA RODZINY I SZKOŁY
Największe prawa wychowawcze w stosunku do dzieci posiadają
rodzice. Szkoła pełni funkcję pomocniczą, wspierającą rodzinę, która jest
najważniejszą i wywierającą największy wpływ na dziecko instytucją. Sukces
wychowawczy jest możliwy, gdy zaistnieje współpraca między rodziną
12
13
a
szkołą.
Rodzice
w
naszej
szkole
biorą
udział
w
spotkaniach
wychowawczych, na które staramy się zapraszać prelegentów, a także
uczestniczą w corocznych rekolekcjach wielkopostnych.
Uwagi końcowe
Mamy nadzieję wychować absolwenta, który:
-
kieruje
się
w
postępowaniu
zasadami
moralnymi
zgodnymi z etyką chrześcijańską
-
w
twórczy
sposób
rozwija
swoje
zdolności
i zainteresowania
-
jest człowiekiem odpowiedzialnym
-
współdziałać z innymi
-
samodzielnie podejmuje decyzje
-
akceptuje siebie i innych
-
dostrzega piękno wokół siebie i innych
-
dba o zdrowie i sprawność fizyczną
-
jest wrażliwy na potrzeby innych
13