Program Wychowawczy Szkoły Podstawowej Sióstr Niepokalanek

Załącznik nr 1do Statutu
Szkoły Podstawowej Sióstr Niepokalanek w Jarosławiu
Program Wychowawczy
Szkoły Podstawowej
Sióstr Niepokalanek
im. bł. Marceliny Darowskiej
w Jarosławiu
„Wychowanie stwarza człowieka moralnie”
Wychowanie zakorzenia zasady,
stawia podwalinę życia, uczy żyć;
i jedno, i drugietworzy istotę wedle myśli Bożej”
/ Marcelina Darowska /
2
Wstęp
Misją naszej szkoły jest stworzenie środowiska wychowawczego, w którym
dziecko będzie mogło się rozwijać wszechstronnie ( duchowo, intelektualnie,
emocjonalnie, fizycznie ) w oparciu o wartości ewangeliczne i patriotyczne w celu
osiągnięcia dojrzałości i przygotowania go do podjęcia zadań społecznych, rodzinnych
i zawodowych.
Definicja ta stanowi ujęcie wychowania jako mądrego towarzyszenia uczniowi
w drodze jego rozwoju i stworzenia mu wartościowego środowiska wychowawczego.
Pragniemy dbać o pełny, inteligentny rozwój człowieka we wszystkich sferach jego
osobowości: w sferze duchowej, wolitywnej, intelektualnej, emocjonalnej i fizycznej,
zmierzając do spójności myśli, słowa i czynu.
W toku nauki szkolnej uczeń poznaje KIM JEST, kształtuje coraz pełniejszy obraz
siebie samego, z całym bagażem niedoskonałości oraz talentów. Otrzymuje również
od szkoły ( wychowawców ) cenną podpowiedź KIM MOŻE BYĆ, jak może rozwinąć
w sobie to, co najwartościowsze, co pomoże mu stać się w pełni człowiekiem,
zaspokoić rzeczywiste pragnienia i tęsknoty.
Wychowanie prowadzi do samowychowania, czyli świadomego kierowania własnym
rozwojem związanym ze wszystkimi sferami osobowości.
Program pracy wychowawczej
w Jarosławiu opracowany jest na
bł. Marceliny Darowskiej:
-
w Szkole Podstawowej Sióstr Niepokalanek
podstawie czterech zasad wychowawczych
I Bóg wszystkim, przez wszystko do Boga
II Bóg stworzył nas Polakami
III Wierność swoim obowiązkom
IV Nauczyć dzieci myśleć
Zasada pierwsza była podstawowym wyznacznikiem wychowania w systemie
pedagogicznym bł. Marceliny Darowskiej. Zasada ta ukazuje nam świat wartości
chrześcijańskich. Bóg uznany jest za nadrzędny cel, a wszystko , czego człowiek
doświadcza, talenty i uposażenia, temperament i osobowość, sytuacja życiowa
i pozycja społeczna – to Jego dary i indywidualna droga do Niego.
Zadaniem wychowawcy jest rozpoznać charakter tej osobistej drogi rozwoju
Każdego ucznia i wskazać mu właściwy kierunek. Każde dziecko jest ważnym
podmiotem wychowania, każde wymaga właściwego sobie postępowania,
indywidualizacji celów, metod i środków wychowania. Trzeba jednak uważać, aby
w zakresie wychowania religijnego nie było przesady.
Zasada druga odnosi się do narodowości i ojczyzny. „ Bóg nas stworzył
Polakami” – to nakłada na człowieka określone obowiązki, których świadomość
powinna towarzyszyć mu od najmłodszych lat. Za nadrzędne zadanie wychowawcze
uważała M. Marcelina wpajanie wychowankom poczucia tożsamości narodowej
2
3
i uczenie patriotyzmu rozumianego jako identyfikowanie się z chrześcijańskimi
korzeniami narodu, z jego najszlachetniejszymi tradycjami.
Darowska uważała, że przywiązanie do polskości wyraża się podjęciem od
najmłodszych lat zmagania z wadami narodowymi, znajomością dziejów ojczystych i
literatury, zapoznaniem się z całokształtem spuścizny kulturowej i z pięknem
własnego kraju, kultywowanie polskich obyczajów. W „ Kartkach” bł. Marcelina
napisała: Dziatki wiedzieć mają, że każda z nich cząstką narodu, że kto wierny łasce,
ten ściąga błogosławieństwo Boże na cały kraj, służy Ojczyźnie, wiernym jej synem
i córką...
Marcelina stawiała wysokie wymagania siostrom wychowawczyniom odnośnie
wychowania w duchu patriotyzmu. Powinny one kształtować człowieka, który swoją
ojczyznę nie tylko kocha, ale szanuje ją i wspiera, umacnia, usilnia - więc strzeże,
broni kraju, ubogaca go i podnosi.
W systemie pedagogicznym pozostawionym przez M. Darowską wychowanie
patriotyczne łączy się z wyrobieniem poczucia „ odpowiedzialności publicznej”. Już
w dziecku ma powstać przeświadczenie, że ono należy do ojczyzny, a ojczyzna należy
do niego.
Trzecia zasada mówi o wierności obowiązkom. Obowiązki to nie tylko to, by
odrobić lekcje, wytrzeć kurze czy umyć tablicę. Matka Marcelina sięgała szerzej:
wierność to odpowiedź na sytuację, w której się człowiek znalazł i którą przyjmuje.
Zrozumienie wagi obowiązku na tyle, na ile dziecko potrafi to zrozumieć, prowadzi do
wierności w dalszym życiu. Osoby wychowujące nie mogą być nieobowiązkowe,
nieścisłe, nie umiejące dotrwać do końca. Dzieci powinny widzieć wierność u swoich
wychowawców w podejściu do pracy, do obowiązków, w kończeniu każdej sprawy.
Wierności może nauczyć człowiek wierny, wierny nawet w drobiazgach.. Wierności
uczy matka, która nie mówi o niej, ale uczy całym swoim życiem.
W korespondencjach do sióstr wychowawczyń Darowska pisała: .. trzymaj
dzieci miłośnie, ale w obowiązkach... Jej zdaniem tylko przykład i przyjazne
tłumaczenie rozwinie w nich poczucie obowiązku, ścisłości i delikatności. Nigdy
przymus – on przeciwny polskiej naturze. Należy dodać, że poczucie obowiązkowości
ściśle związane jest z pracą nad sobą i silną wolą, czyli z samowychowaniem.
Czwarta zasada mówi o „nauce myślenia”. Zasadę tę pojmowano
wszechstronnie, w całym postępowaniu wychowawczym, zwłaszcza w kształtowaniu
władz umysłowych: tworzenia samodzielnych sądów , przekonań, umiejętności
wartościowania, zdolności analizy i syntezy, kształcenia umiejętności mówienia,
dyskusji, zdrowego krytycyzmu w stosunku do siebie.
Należy nauczyć dzieci myśleć, ponieważ człowiek obdarzony rozumem
potrzebuje wiele spraw zrozumieć, by przyjąć za swoje. Rozum jest wielkim darem,
który człowiek otrzymał od Stwórcy. Wychowawca powinien tak prowadzić proces
wychowania, aby wychowanek w swych wyborach i decyzjach działał zgodnie ze
swoim przekonaniem i ze zrozumieniem. Wychowawca powinien więc wyjaśniać sens
i celowość stawianych wymagań czy wydawanych poleceń. Nie wolno zmuszać do
wykonania czegoś, ale przekonywać, wyjaśniać, by dziecko samo umiało podjąć
decyzję.
M. Darowska w swoim systemie pedagogicznym uczulała wychowawców, aby
rozwijać w dziecku nie tylko intelekt, ale także kształtować jego myślenie moralne, bo
3
4
ono to wyrabia w dziecku właściwy sąd o różnych sprawach, a przede wszystkim
samokrytycyzm. Jest on niezbędny i konieczny – jak mówił – na całe ich życie,
okoliczności w jakich się znajdą. Uważała, że dzieci należy prowadzić drogą przez
rozum do przekonania. Prawdy, które się podaje, dzieci same powinny ocenić
rozumem i sercem, by następnie włączyć je w swój sposób wartościowania i patrzenia
na świat, gdyż tylko wtedy będą umiały ich bronić, gdy spotkają się z poglądami
przeciwnymi. Dzieci winny nauczyć się właściwego wartościowania, kształcić swą
pamięć, uwagę, spostrzegawczość, zdrowy krytycyzm.
Przedstawione powyżej zasady dydaktyczno-wychowawcze są jak gdyby
„filarami” w całym systemie pedagogicznym bł. M. Darowskiej, które zostały tu
przedstawione w bardzo krótkim zarysie. Są one logicznie powiązane, jedne z drugich
wypływają, łączą się ściśle ze sobą tworząc organiczną całość.
Opracowując program wychowawczy na podstawie systemu pedagogicznego
pozostawionego przez bł. Marcelinę Darowską należy zwrócić uwagę na rolę
nauczyciela, który pełni bardzo odpowiedzialną funkcję w tym dziele. Trzeba
przykładów mówiących napisała Matka Marcelina w „Pamiętniku”. Aby człowiek
mógł być przykładem dla innych, musi być sam przedtem ukształtowany. Człowiek
promieniuje na innych tym co sam posiada, co stanowi jego człowieczeństwo. Tak
samo nauczyciel – wychowawca, uczy dziecko nie tylko tego, czego się nauczył, ale
równocześnie przekazuje mu te wartości, które sam posiada. Toteż Darowska
przypominała wychowawczyniom, że każda z nich wpływa na dzieci, choćby się o to
świadomie nie starała.
Aby odpowiednio wpływać na wychowanie dzieci wychowawca musi umieć
kochać, musi być człowiekiem prawym, godnym zaufania. Jeżeli dzieci będą miały
zaufanie do wychowawców, jeżeli zobaczą w nich prawdziwe świadectwo życia, jeżeli
odczują, że oni pragną ich dobra, wówczas na pewno będą wobec nich szczere.
Praca nauczyciela, który jednocześnie jest wychowawcą, /każdy bowiem
nauczyciel wychowuje/ rozpoczyna się od samego początku wkroczenia w mury
szkolne. Musi on wiedzieć, iż każdy jego czyn, każde słowo i nawet wyraz twarzy
odbija się, jeśli nie świadomie, to na pewno w podświadomości wychowanka.
Oto cechy, które zdaniem naszej Założycielki powinien posiadać każdy nauczyciel:
- bezinteresowność,
- równa miłość,
- umiejętność wymagania,
- długomyślność,
- cierpliwość,
- wyrozumiałość,
- sprawiedliwość,
- spokojny, roztropny sąd i stałość usposobienia
W pracy wychowawczej ogromną rolę odgrywa atmosfera wychowawcza W naszej
szkole zwracamy szczególną uwagę na prawość i czystość atmosfery. Wychowuje nie
tylko nauczyciel uczący w danej klasie, ale całe Grono Pedagogiczne pracujące
w szkole. Staramy się więc, aby klimat był pogodny, swobodny, a nade wszystko
serdeczny i rodzinny, bo tylko w takiej atmosferze uczniowie mogą się prawidłowo
rozwijać. W ten sposób pragniemy, aby szkoła stała się przedłużeniem domu
4
5
rodzinnego, w którym dziecko czuje się kochane, akceptowane i zawsze jest pewne, że
wokół ma życzliwe sobie osoby. Stworzenie i utrzymanie odpowiedniej atmosfery jest
rzeczą pierwszorzędnej wagi; pod jej działaniem dużo trudności przestaje istnieć. Aby
stworzyć właściwa atmosferę potrzebne jest;
- zaufanie,
- dyskrecja,
- radość,
- pomoc,
- dobrze zorganizowana zabawa
W naszym systemie wychowawczym duży nacisk kładzie się na
indywidualizacje w nauczaniu. Niezmiernie ważnym zadaniem jest stosowanie się we
wszystkich poczynaniach pedagogicznych do indywidualności każdego dziecka, jego
charakteru, usposobienia, wad, zalet, zdolności, okresu rozwoju. Służą temu
wszelkiego rodzaju kółka zainteresowań, na których uczniowie mogą rozwijać swoje
talenty. Są też prowadzone tzw. kółka wyrównawcze, czy indywidualne spotkania
z nauczycielami w celu wyrównywania braków. Lekcje też są prowadzone pod kątem
możliwości ucznia.
W naszym programie wychowawczym dużą wagę przywiązuje się do roli
zespołu wychowawczego. Ważną rzeczą jest jedność wśród tych, którzy pracują
z dziećmi. One są doskonałymi obserwatorami szybko wychwytującymi wszystkie
rozdźwięki pomiędzy członkami zespołu wychowawczego. Potrafią to wykorzystać
dla swoich celów. Nasza Założycielka często mówiła, że jeżeli będzie jedność trud
wychowawczy będzie owocny. Jedność powinna dotyczyć kierunku nauczania
i wychowania. Tak więc zwracamy uwagę, aby nauczyciele porozumiewali się
w sprawach dotyczących uczniów trudnych wychowawczo, czy naukowo. Przy
jednym kierunku nauczania i wychowania dziecko czuje się bezpiecznie, nie przeżywa
niepokojów i domysłów – kto ma rację, kogo powinno słuchać, kto chce dla niego
dobra itd. Nauczyciel czując odpowiedzialność za powierzone swojej pieczy dziecko
oraz mając na względzie jego dobro, musi sam dokładać starań, aby te jedność
budować.
Oto krótki zarys teorii naszego programu wychowania, opracowanego na
podstawie systemu pedagogicznego pozostawionego przez bł. Marcelinę Darowską.
A oto jak realizujemy program wychowawczy w praktyce
I. BÓG WSZYSTKIM PRZEZ WSZYSTKO DO BOGA
Cel: Kształtowanie w dzieciach właściwej postawy chrześcijańskiej.
1. Miłość Boga ( Bóg jest w życiu na pierwszym miejscu ).
Realizujemy przez:
a) codzienną modlitwę poranną ( dzieci i nauczycieli ),
b) modlitwę przed posiłkiem
c) sakrament pokuty i pojednania oraz Mszę św. w pierwszy piątek miesiąca
5
6
d) praktyki religijne związane z rokiem liturgicznym:
- Adwent ( Roraty, rekolekcje szkolne, podejmowanie
indywidualnych i wspólnych postanowień ),
- Boże Narodzenie ( przygotowanie jasełek przez dzieci;
wspólna wigilia dzieci, nauczycieli oraz przedstawicieli
rodziców, śpiewanie i granie kolęd, poświęcenie sal
lekcyjnych),
- Wielki Post ( nabożeństwo Drogi Krzyżowej przygotowane
przez poszczególne klasy, rekolekcje szkolne, Misterium Męki
Pańskiej, postanowienia indywidualne i wspólne),
e) Msze święte z okazji świąt i uroczystości religijnych i szkolnych,
f) uczenie się kolęd i pieśni okolicznościowych oraz piosenek religijnych,
2. Miłość bliźniego staramy się realizować przez:
a) okazywanie szacunku starszym (nauczycielom, innym pracownikom szkoły,
rodzicom, innym osobom ),
b) zbiórkę ubrań, zabawek, słodyczy dla dzieci z rodzin potrzebujących,
c) ofiarność w stosunku do koleżanek i kolegów ze szkoły (pomoc w nauce,
uprzejmość, życzliwość, uczynność)
d) poszanowanie pomocy szkolnych, sprzętu i rzeczy prywatnych
e) dbałość o kulturę na co dzień, dbałość o piękno języka ),
3. Miłość samego siebie staramy się realizować przez:
a) odkrywanie własnych zdolności i zainteresowań,
b) próby refleksji nad swoim postępowaniem,
c) uczenie się samooceny,
d) troskę o własne zdrowie.
Nauczyciel ( rodzice ) – wzorzec osobowy dla dziecka.
Nauczyciel jest przewodnikiem po otaczającej rzeczywistości, mistrzem
i przyjacielem służącym radą i pomocą. Musi być osobą autentyczną i wiarygodną.
II. BÓG STWORZYŁ NAS POLAKAMI
Cel: Kształtowanie postawy patriotycznej
1. Poznanie historii szkoły staramy się realizować przez:
a) przedstawienia dotyczące Patronki szkoły
b) uroczyste obchody Święta Patronalnego szkoły – 5 stycznia ( wspomnienie
liturgiczne bł. Marceliny Darowskiej )
c) spotkanie z zaproszonymi Siostrami.
6
7
2. Pogłębienie wiedzy o własnym mieście staramy się realizować przez:
a) lekcje muzealne z zaproszonym gościem lub w muzeum,
b) wycieczki po Jarosławiu,
c) spotkania z ciekawymi ludźmi,
d) poznanie sylwetek osób związanych z Jarosławiem np. Baśki Puzon, Anny
Jenke,
e) udział w konkursie wiedzy o Jarosławiu,
f) organizowanie wycieczek poznawczych
3 Poznanie własnego regionu i kraju staramy się realizować przez:
a) wycieczki turystyczno – krajoznawcze organizowane:
na początku roku szkolnego ( jedno lub dwudniowe),
pod koniec roku szkolnego ( tygodniowe). Z tego rodzaju lekcji dzieci
korzystają bardzo dużo, gdyż poznają zarówno historię jak i współczesność
naszej Ojczyzny poprzez spotkania z ciekawymi ludźmi, zwiedzane muzea,
zamki. Poznają także wiadomości z różnych dziedzin m.in. z geografii,
przyrody, plastyki, muzyki itd,
b) lektury dotyczące historii kraju, legendy, podania
c) kultywowanie tradycji narodowych
- przedstawienia okolicznościowe ( 11 listopada, 3 maja)
- odwiedzanie miejsc Pamięci Narodowej ( Las Kidałowicki,
muzeum pamięci),
d) poznawanie narodowego dziedzictwa kulturowego
- spektakle teatralne
- wyjścia na wystawy
- wyjazdy do filharmonii rzeszowskiej na koncerty
- zwiedzanie skansenów ( Maków)
- spotkania z ludźmi zasłużonymi dla naszej Ojczyzny
- troska o czystość języka polskiego
4. Związek tradycji rodzinnych z narodowo – religijnymi staramy się realizować
przez:
a) wspólne wigilie i inne zwyczaje związane ze Świętami Bożego Narodzenia
( dzielenie się opłatkiem, śpiewanie kolęd, składanie sobie życzeń,
obdarowywanie się prezentami, jasełka ),
b) tradycje Świąt Wielkanocnych ( robienie pisanek, święcenie pokarmów,
adoracja przy Grobie Pańskim, Liturgia Wielkiego Tygodnia ),
c) pamięć o bliskich zmarłych i poległych w obronie Ojczyzny ( wyjście na
cmentarz, wspólna modlitwa),
d) obdarowywanie dzieci prezentami w dniu św. Mikołaja,
e) obchodzenie imienin,
f) pamięć o świętach naszych bliskich tj: Dzień Matki, Dzień Ojca, Dzień
Babci i Dziadka,
7
8
III. WIERNOŚĆ SWOIM OBOWIĄZKOM
Cel: Kształtowanie odpowiedzialności za siebie i innych.
1. Sumienne wypełnianie obowiązków ucznia staramy się realizować przez:
a) przygotowywanie się do lekcji w czasie studium i w domu,
b) pełnienie dyżurów w klasie i w jadalni
c) punktualne przychodzenie na zajęcia,
d) utrzymywanie porządku w szkole ( w rzeczach własnych i wspólnych),
e) dbałość o sprzęt i pomoce szklone oraz o rzeczy własne i innych,
2. Właściwy stosunek do osób starszych i rówieśników staramy się realizować przez:
a) stosowanie zwrotów grzecznościowych,
b) składanie życzeń imieninowych i świątecznych nauczycielom oraz kolegom,
c) wzajemna pomoc,
d) kulturalne zachowanie się na co dzień,
e) dotrzymywanie danego słowa ( przyrzeczenia, obietnicy ),
f) prawdomówność,
g) uczciwość,
IV. NAUCZYĆ DZIECI MYŚLEĆ
Cel: Kształtowanie świadomej i odpowiedzialnej postawy dziecka; umiejętność
podejmowania właściwych decyzji i rozwiązywania problemów.
1. Twórcze rozwiązywanie problemów staramy się realizować przez:
a) wspólne szukanie odpowiedzi na pojawiające się problemy,
b) rozwiązywanie różnych zadań intelektualnych, praktycznych, życiowych;
przewidywanie efektów rozwiązań,
c) analizowanie i ocenianie własnych pomysłów- próba samooceny
2. Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych staramy się realizować przez:
a)rozpoznawanie i nazywanie problemów
b) rozmowy indywidualne wychowawcy z dzieckiem,
c) wspólne szukanie dróg wyjścia; współpraca w grupie,
d) uzasadnianie swoich wyborów,
e) przewidywanie skutków swego postępowania,
f) szukanie przyczyn konfliktów,
h) branie odpowiedzialności za podjęte decyzje,
8
9
3. Wzajemne relacje, porozumiewanie się realizujemy przez:
a) poznawanie różnych form dyskusji
a) umiejętność słuchania
b) poznawanie różnych form nawiązywania i podtrzymywania dialogu
c) uzasadnianie własnego stanowiska,
d) świadectwo – dzielenie się doświadczeniem,
e) kształtowanie w sobie postawy dialogu, otwartości
4. Rozwijanie zdolności i zainteresowań realizujemy przez:
a) systematyczne i sumienne przygotowanie się do lekcji,
b) przygotowywanie prac dodatkowych ( dla chętnych )
c) aktywny udział w zajęciach lekcyjnych,
d) korzystanie z kół zainteresowań w szkole i poza nią ( kółka: polonistyczne,
matematyczne, historyczne, biologiczne, informatyczne, j. angielskiego,
plastyczne, wokalne, taneczne, SKS, teatralne, )
e) korzystanie ze zbiorów biblioteki i videoteki
f) udział w konkursach
Wychowanie w szkole ma ścisły związek z nauczaniem. Rozwój osobowości
odbywa się w oparciu o doświadczenie, wiedzę i umiejętności. Wychowanie ma zatem
miejsce podczas wszystkich zajęć szklonych, dotyczy pracy wszystkich nauczycieli,
nie tylko tych, którym powierzono funkcję wychowawcy.
WSPÓŁPRACA WYCHOWAWCZA RODZINY I SZKOŁY
Największe prawa wychowawcze w stosunku do dzieci posiadają rodzice.
Szkoła pełni funkcję pomocniczą, wspierającą rodzinę, która jest najważniejszą
i wywierającą największy wpływ na dziecko instytucją. Sukces wychowawczy jest
możliwy, gdy zaistnieje współpraca między rodziną a szkołą. Rodzice w naszej szkole
biorą udział w spotkaniach wychowawczych, na które staramy się zapraszać
prelegentów, a także uczestniczą w corocznych rekolekcjach wielkopostnych.
TREŚCI WYCHOWAWCZE OKREŚLONE W
EDUKACYJNYCH
PROGRAMACH ŚCIEŻEK
 Edukacja filozoficzna - kształtowanie wrażliwości moralnej
- wezwanie do poznania samego siebie
- Kim jestem? Skąd pochodzę? Dokąd zmierzam? Jaki jest sens
ludzkiego życia?
- Koncepcja człowieka jako istoty rozumnej, wolnej, zdolnej do
poznania prawdy i dążącej do dobra
9
10
 Edukacja prozdrowotna - kształtowanie zdrowego stylu życia i harmonijnego
rozwoju (higiena osobista, otoczenia, bezpieczeństwo, aktywność ruchowa,
żywienie )
 Edukacja ekologiczna: - budzenie szacunku do przyrody
 Edukacja czytelnicza i medialna: - przygotowanie do pracy samokształceniowej
( komunikacja medialna, dokumenty gromadzone w bibliotece, ich wartości
informacyjne - lekcje biblioteczne, umiejętność segregowania informacji
i krytycznego ich odbioru
 Edukacja regionalna: - ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej przez rozwój
tożsamości regionalnej ( zabytki przyrody i architektury w regionie, elementy
dziejów kultury regionalnej -–tradycje, obyczaje, język ).
Uwagi końcowe
Mamy nadzieję wychować absolwenta, który:
-
kieruje się w postępowaniu zasadami moralnymi zgodnymi
z etyką chrześcijańską
-
w twórczy sposób rozwija swoje zdolności i zainteresowania
-
jest człowiekiem odpowiedzialnym
-
współdziałać z innymi
-
samodzielnie podejmuje decyzje
-
akceptuje siebie i innych
-
dostrzega piękno wokół siebie i innych
-
dba o zdrowie i sprawność fizyczną
-
jest wrażliwy na potrzeby innych
10