Gazeta Wyborcza 18 września 2012

Uczenie się przez całe życie,
czyli kształcenie ustawiczne w rzemiośle
Działania UE zmierzają do otwarcia i poszerzenia rynków pracy państw członkowskich i przystosowania ich do zmian i wyzwań, jakie niesie z sobą globalizacja, oraz stworzenie bardziej
produktywnych miejsc pracy. Aby ten cel osiągnąć, stworzono
tzw. model flexicurity, którego wdrożenie ma z jednej strony zagwarantować obywatelom UE możliwości szybkiego znalezienia
pracy na każdym etapie życia zawodowego i duże szanse rozwoju zawodowego w warunkach szybko zmieniającej się gospodarki (bezpieczeństwo). Z drugiej strony – umożliwić
zarówno pracownikom, jak i pracodawcom maksymalne wykorzystanie szans wynikających z globalizacji (elastyczność). Jednym z czterech elementów modelu flexicurity są kompleksowe
strategie uczenia się przez całe życie.
Tradycja rzemieślnicza, a później również statuty cechów wymagały od adeptów rzemiosła odbycia tzw. wędrówki czeladniczej (nierzadko zagranicznej) w celu udoskonalenia
i poszerzenia zdobytych podczas nauki umiejętności. W dzisiejszych czasach, w przypadku większości zawodów taka wędrówka praktycznie nie ma końca. W badaniach społecznych
przeprowadzonych w ramach projektu „Razem dla rozwoju rzemiosła” wśród wielkopolskich rzemieślników poruszano między innymi właśnie problematykę kształcenia ustawicznego.
Większość uczestników badania zgadzała się co do tego,
że kształcenie ustawiczne jest obecnie koniecznością – i to
nie zaskakuje. Niepokojące z punktu widzenia przyszłości rze-
miosła były natomiast wypowiedzi wskazujące na problemy, tj.
brak odpowiedniej oferty szkoleniowej, a przede wszystkim
osób, które takie szkolenia mogłyby prowadzić. Na pytanie o to
Jakie są główne problemy z kształceniem ustawicznym w rzemiośle?, uczestniczący w badaniu mistrz kominiarski odpowiedział: Brak wykładowców i brak mądrych wykładowców.
Stwierdzenie wielkopolskiego kamieniarza wskazuje na podobne problemy: Ja bym się chętnie dokształcał nawet teraz, tuż
przed emeryturą, ale nie ma od kogo. (…) … trudno znaleźć
specjalistę, od którego dowiedziałbym się czegoś nowego.
W małych zakładach rzemieślniczych lub firmach o krótkim stażu na rynku, w samorozwoju przeszkadza po prostu brak pieniędzy na kursy doszkalające. Wielu badanych właścicieli
zakładów rzemieślniczych wspominało też o kwestii przechodzenia do konkurencji i braku lojalności pracowników, w których firma zainwestowała. Uczestnicy badania podkreślali też
istotną – choć nie zawsze satysfakcjonującą i wystarczającą
– rolę organizacji rzemieślniczych w informowaniu, organizowaniu i przeprowadzaniu szkoleń mających na celu podnoszenie kwalifikacji w zawodach.
Z badań wśród rzemieślników wynika, że choć nierzadko
nie znają oni znaczenia terminów, tj. flexicurity, CSR, czy LLL
(lifelong learning), to wiele rozwiązań z zakresu tych pojęć stosują oni w praktyce. Wypowiedzi badanych wskazują na działania związane np. z zarządzaniem wiedzą – niektóre firmy
mają charakter organizacji uczących się, natomiast właścicie-
le pełnią funkcje, które wpisują się w tzw. mentoring. Podejmują też działania innowacyjne, czego dowodzą wypowiedzi
uczestniczących w badaniu cukierników, modelarzy, kosmetyczek, fryzjerów, czy przedstawicieli branży motoryzacyjnej. Uzasadnionym zatem wydaje się stwierdzenie, że wielkopolskie
rzemiosło, zgodnie ze stereotypami, wciąż cechuje przedsiębiorczość, zaradność i elastyczność.
Artykuł jest trzecim z dziesięciu przewidzianych w ramach
projektu „Razem dla rozwoju rzemiosła”, realizowanego przez
Wielkopolską Izbę Rzemieślniczą w Poznaniu w partnerstwie
z firmą Doradztwo Społeczne i Gospodarcze w okresie od
stycznia 2012 r. do czerwca 2013 r. Projekt ma służyć poprawie zdolności adaptacyjnych wielkopolskich rzemieślników
w zakresie stosowania zasad społecznej odpowiedzialności
biznesu (ang. CorporateSocialResponsibility – CSR) i idei flexicurity, czyli łączenia elastyczności (flexibility) rynku pracy
z bezpieczeństwem (security) uczestnictwa w nim, poprzez budowanie świadomości i wiedzy wśród rzemieślników oraz
kształtowanie właściwego wizerunku w mediach.
Projekt „Razem dla rozwoju rzemiosła” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Priorytetu VIII, Poddziałanie
8.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Dominik Postaremczak