Budapeszt, 10 listopada 2014 r. Biuletyn Ekonomiczny nr 11/2014 1
Transkrypt
Budapeszt, 10 listopada 2014 r. Biuletyn Ekonomiczny nr 11/2014 1
Budapeszt, 10 listopada 2014 r. Biuletyn Ekonomiczny nr 11/2014 1. Bazowa stopa oprocentowania kredytów bez zmian. Rada Monetarna, zgodnie z zapowiedzią, utrzymała stopę bazową na poziomie 2,1%. 2. Ceny artykułów konsumpcyjnych spadły we wrześniu 2014 roku o 0,5% w stosunku do cen z września 2013 roku. Żywność zdrożała o 0,2%, przy czym mleko o 5,1%, sery o 5,3%, staniały natomiast mąka o 10,5%, olej spożywczy o 10,8%, cukier o 16,4%, wyroby piekarnicze o 2,4%. O 3,3% zdrożał alkohol i wyroby tytoniowe. W porównaniu z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych obniżyły się o 12,0%, przy czym koszt gazu sieciowego był niższy o 16,9%, ogrzewania centralnego o 11,4%, energii elektrycznej o 11,3%, ceny paliw o 2,1%. Odzież staniała o 0,5%, opłaty za komunikację lokalną 6,8%, usługi zaś zdrożały o 1,6%. O 0,7% zmniejszyły się ceny dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku. W stosunku do poprzedniego miesiąca ceny artykułów konsumpcyjnych we wrześniu 2014 roku były niższe przeciętnie o 0,2%. (KSH) 3. W okresie lipiec-wrzesień 2014 roku bezrobocie na Węgrzech wyniosło 7,4% r/r i było najniższe od siedmiu lat. W badanym okresie liczba bezrobotnych stanowiła 333 tysiące osób i była o 102 tys. (2,4%) niższa r/r. W grupie wiekowej 25-54 lat bezrobocie spadło o 2,3% r/r i wyniosło 6,3%, w grupie wiekowej 55-64 też skurczyło się o 1,6% do 6,1%, a wśród osób młodszych (15-24 lat) wyniosło 21,3% i obniżyło się o 6,1% w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku. Spośród ogółu bezrobotnych 50,2% poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres przebywania bez zatrudnienia wynosił 19,5 miesięcy. Analitycy wskazują jednak, że statystyki dotyczące zatrudnienia obejmują także tych, którzy pracują za granicą (ok. pół miliona osób) oraz zatrudnionych przy tzw. pracach publicznych, co zniekształca obraz. (KSH) 4. W okresie lipiec-wrzesień 2014 roku zatrudnionych na Węgrzech było 4.182 tysiące osób, co oznacza o 192 tysiące osób więcej niż rok wcześniej, tym samym wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lat wzrósł do 62,8% (o 3,6% r/r). (KSH) 5. W okresie styczeń-sierpień 2014 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym etacie bez uwzględnienia osób zatrudnionych w ramach robót publicznych wzrosła na poziomie gospodarki narodowej o 5,3% r/r i wyniosła 246.400 HUF, przy czym w sektorze prywatnym średnia płaca brutto wzrosła o 4,7% (do 251.000 HUF), w budżetówce o 6,8% (do 237.000 HUF). Średnia płaca netto w gospodarce narodowej (liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 2,9% r/r i wyniosła 153.600 HUF. (KSH) 6. W sierpniu 2014 roku produkcja przemysłowa w relacji r/r odnotowała wzrost na poziomie 0,5% (po wyeliminowaniu czynników kalendarzowych: 2,9%). Analitycy wskazują, że głównym powodem była miesięczna przerwa wakacyjna prducenów samochodów (przede wszystkim Audi). W stosunku do poprzedniego miesiąca, po wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wskaźnik produkcji spadł w sierpniu 2014 roku o 5,7%. Produkcja w okresie styczeń-sierpień była wyższa o 8,7% r/r. Eksport produktów przemysłowych wzrósł w sierpniu o 2,5%, w okresie styczeń-sierpień o 11,4% r/r, sprzedaż krajowa produktów przemysłowych odpowiednio o 0,3% i 1,4% r/r. (KSH) 7. W sierpniu 2014 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były niższe o 0,4% w stosunku do sierpnia 2013 roku, od początku roku kumulowany spadek wyniósł 0,7%, a w stosunku do poprzedniego miesiąca ceny wzrosły o 0,7%, przy czym ceny sprzedaży krajowej w sierpniu skurczyły się o 2,9% r/r, a sprzedaży na eksport wzrosły o 1,2% r/r. (KSH) 8. Węgierski przemysł budowlany odnotował w sierpniu 2014 roku wzrost o 13,1% w porównaniu z sierpniem 2013 roku, przy czym produkcja budynków wzrosła o 4,1% r/r, zaś wykonanie robót budowlanych innego typu było wyższe o 22,5% r/r. W stosunku do sierpnia 2013 roku w sierpniu 2014 roku portfel nowych zamówień na roboty budowlane był niższy o 31,4%, a skumulowana liczba zamówień była wyższa o 35,8%. r/r (KSH) 9. W okresie styczeń-sierpień 2014 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 55.149,5 mln EUR (wzrost o 4,0% r/r), a importu 51.105,1 mln EUR (wzrost o 4,3% r/r), co oznacza, że - dodatnie dla Węgier - saldo obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 4.044,4 mln EUR. W sierpniu nadwyżka obrotów handlowych stanowiła 279 mln EUR. (KSH) 10. W sierpniu 2014 roku wolumen obrotów handlu detalicznego po wyeliminowaniu czynników kalendarzowych - wzrósł o 2,0% r/r. W stosunku do poprzedniego miesiąca, po wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wolumen obrotów handlu detalicznego wzrósł o 0,3%. Wartość obrotów handlu detalicznego (w tym również internetowego i wysyłkowego) w sierpniu 2014 roku wyniosła 793,0 mld HUF. (KSH) 11. W stosunku do sierpnia 2013 roku ceny produktów rolnych spadły w sierpniu 2014 roku o 3,3%, przy czym ceny upraw roślinnych skurczyły się o 4,49% r/r, a zwierząt żywych i produktów pochodzenia zwierzęcego o 0,8%. (KSH) 12. Międzynarodowe rezerwy węgierskiego banku centralnego MNB wyniosły na koniec września 2014 roku 35.684,0 mln EUR (w analogicznym okresie 2013 roku rezerwy wynosiły 30.815,0 mln EUR). 13. W październiku 2014 roku obroty na Budapeszteńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (BÉT) wyniosły 123.277,2 mln HUF (spadek o 28,6% w stosunku do poprzedniego miesiąca; spadek o 47,5% w stosunku do października 2013 roku), a średnia wartość dziennej transakcji wyniosła 5.870,3 mln HUF. 14. Deficyt budżetowy. Według resortu gospodarki deficyt w pierwszych dziesięciu miesiącach 2014 roku wyniósł 809,6 mld HUF, czyli 82,2% całego deficytu założonego na rok bieżący (984,6 mld HUF). W samym październiku odnotowano nadwyżkę rzędu 35 mld HUF. 15. Jesienna prognoza Komisji Europejskiej Prognoza KE dla Węgier: http://ec.europa.eu/economy_finance/eu/forecasts/2014_autumn/hu_en.pdf 2013 2014 2015 2016 Wzrost PKB (%, r/r) 1,5 3,2 2,5 2,0 Inflacja (%, r/r) 1,7 0,1 2,5 3,0 Bezrobocie (%) 10,2 8,0 7,8 7,8 Deficyt budżetowy (% PKB) -2,4 -2,9 -2,8 -2,5 Zadłużenia państwa brutto (% PKB) 77,3 76,9 76,4 75,2 16. Prognoza instytutu GKI. Instytut Badań nad Gospodarką przewiduje, że jesienią br. dojdzie do stopniowego wyhamowania wzrostu gospodarczego na Węgrzech, a percepcja kraju ulegnie dalszemu pogorszeniu w wyniku prowadzonej – antyrynkowej – polityki gospodarczej i zjawiska korupcji. GKI przewiduje też, że po ujawnieniu faktycznych i pełnych informacji dotyczących zmian w systemie podatkowym i budżecie atmosfera na rynku ulegnie dalszemu osłabieniu. Instytut prognozuje, że po wzroście PKB na poziomie 3,7% w I półroczu br., w drugiej połowie roku spodziewać się można już tylko 2,5% wzrostu, a w 2015 roku 2%. Narastające tak w świecie, jak i w najbliższym sąsiedztwie konflikty polityczno-gospodarcze i wynikające z nich ryzyka wpływają na pogorszenie ogólnych warunków globalnego systemu finansowego i zwiększają stopień narażenia Węgier na te ryzyka, a spadający optymizm gospodarczy u najważniejszego partnera gospodarczego Węgier, jakim są Niemcy, będzie miał duży wpływ na możliwości eksportowe kraju. W tym samym czasie następuje coraz głębsza izolacja międzynarodowa Węgier. Chybiony pomysł opodatkowania internetu doprowadził tak w kraju, jak i zagranicą do erozji zaufania wobec instytucji rządowych. Środki pochodzące z UE nie narastają już, a ich ożywczy wpływ na gospodarkę powoli się wyczerpuje. Kończy się też oddziaływanie programu redukcji kosztów energii i mediów. W przyszłym roku pod wpływem oddziaływania podwyżek podatków spodziewać się można 2% wzrostu cen. Państwowy holding, świadczący usługi energetyczne typu non-profit dla ludności, prawdopodobnie do pewnego stopnia wesprze ochronę dotychczasowych osiągnięć programu redukcji kosztów energii, lecz na dłuższą metę pogorszy wydajność tego sektora, a koszty redukcji wcześniej czy później będą musiały zostać przez kogoś zapłacone. W celu zapewnienia na koniec br. redukcji zadłużenia rozpoczęto wykorzystywanie rezerw i prawdopodobnie dojdzie do tymczasowego wzmocnienia forinta. GKI zwraca dodatkowo uwagę, że choć w 2013 roku napłynął na Węgry 1 mld EUR netto FDI, to jeśli odejmie się 1,9 mld EUR, który trafił tu do sektora finansowego jako dokapitalizowanie węgierskich filii zagranicznych banków, okazuje się, że w rzeczywistości doszło do odpływu z Węgier niemal 1 mld EUR. Podobnie jest w roku bieżącym – w I połowie roku odnotowano odpływ FDI na poziomie 0,7 mld EUR, a po doliczeniu 0,6 mld EUR, które trafiło do sektora finansowego, odpływ FDI wyniósł już 1,3 mld EUR. Co więcej, przyciągnięcie kapitału zagranicznego na Węgry jest coraz kosztowniejszym zadaniem, bo np. każde nowe miejsce pracy w fabryce opon koncernu Apollo kosztowało Węgry już 30 mln HUF wsparcia (3-4 razy więcej niż w latach wcześniejszych). Dodatkowym elementem obciążającym jest wszechobecny aktualnie temat korupcji na Węgrzech, co bez wątpienia przyniesie jeszcze bardziej ostrożne zachowania ze strony inwestorów, a od „wykrwawionych” banków nie sposób oczekiwać wzmożenia ich aktywności kredytowej. Autorzy raportu podumowują, że ani ze strony popytu wewnętrznego, ani zewnętrznego, ani też ze strony inwestorów nie można spodziewać się pozytywnego, zrównoważonego, pro-wzrostowego impulsu dla gospodarki węgierskiej. 17. Projekt budżetu na 2015 rok. Minister gospodarki Mihály Varga, przekazując projekt budżetu przewodniczącemu parlamentu, nazwał go „budżetem rozliczeń z bankami”. Ogólna debata nad projektem ustawy budżetowej odbyć się ma 17 listopada, debaty w odpowiednich komisjach toczyć się będą w dniach 26-27 listopada, a końcowe głosowanie nad budżetem odbędzie się 15 grudnia. Rząd zakłada w 2015 roku 2,5% wzrostu PKB (podwyższył jednocześnie prognozę na rok bieżący z 3,1% do 3,2%). Dochody państwa zaplanowane zostały na poziomie 16.380,6 mld HUF, wydatki na 17.258,2 mld HUF, co oznacza deficyt 877,6 mld HUF, czyli 2,4% PKB (wobec progu 3% PKB daje to „awaryjne” pole manewru dla rządu o wartości 150 mld HUF). Zadłużenie państwa na koniec 2015 roku wynieść ma 25.100,4 mld HUF, co przy kursach 310,1 HUF/EUR, 255,2 HUF/CHF, 230,1 HUF/USD (opierając się o nominalny PKB na poziomie 33.227,6 mld HUF) oznaczać ma 75,4% PKB (w roku 2014 rząd zakłada 76,3%). Koszty obsługi zadłużenia miałyby się obniżyć o 4,5%. Analitycy wskazują, że rząd uwzględnił obawy Rady Budżetowej wobec zbyt niskich rezerw, podwyższając środki Funduszu Ochrony Kraju do 60 mld HUF (z 40 mld) plus dodatkowe rezerwy rzędu 100 mld HUF (w sumie daje to 160 mld HUF - w roku bieżącym 213 mld HUF). Opinia rady wpłynęła też na obniżenie zakładanej inflacji do 1,8% (z 2,2%) - o tyle też mają wzrosnąć emerytury w przyszłym roku. Założono, że o 2,6% wzrośnie konsumpcja gospodarstw domowych, a eksport i import produktów i usług o 7%. Prezentując budżet, przy temacie konsumpcji gospodarstw domowych minister Varga odniósł się też do rozliczenia banków, które przysporzyć ma osobom zadłużonym dodatkowych środków (lub obniżyć ich raty kredytowe) o 25-30%, łącznie na kwotę ok. 1 mld EUR. Rząd pozostawił w mocy podatki: bankowy, od transakcji finansowych i reklam. Nowością będzie rozszerzenie podatku od transakcji finansowych na fundusze inwestycyjne (stawka 25%), co przynieść ma budżetowi w przyszłym roku 10 mld HUF. Od przyszłego roku miał też być wprowadzony – bardzo kontrowersyjny - nowy podatek za korzystanie z internetu (planowane dochody budżetu z tego tytułu miały osiągnąć ok. 20 mld HUF, jednakże ze względu na masowe protesty społeczne rząd wycofał się i odłożył w czasie wprowadzenie podatku ‘w tej formie’). Użytkownicy mieli zapłacić 150 HUF (ok. 2 zł) za każdy rozpoczęty gigabajt danych, przy czym maksymalny miesięczny wymiar podatku miał wynieść 700 HUF dla odbiorców indywidualnych i 5 tys. HUF dla firm. Obok podatku internetowego pojawił się też inny kontrowersyjny projekt obciążenia (po raz kolejny) podatkiem handel wielkopowierzchniowy (podatek ‘tesco’). Przepisy zostały tak skonstruowane, że najbardziej dotkną właśnie sieć Tesco, stąd nazwa podatku (w 2013 roku sieć Tesco odnotowała 705 mld HUF obrotu, Spar 453 mld HUF; podatek nie dotknie raczej węgierskich sieci detalicznych CBA i Coop – ich obroty kształtują się na poziomie ok. 500 mln HUF w skali roku). Stawka podatku ma być progresywna i uzależniona od rocznego obrotu: stawkę 0,1% będą płacić te firmy, których obroty znajdą się w przedziale 0,5-50 mld HUF, 1% zapłacą ci, których obroty są wyższe niż 50 mld HUF. Kolejny 1% będzie płacony za każde 50 mld HUF obrotów rocznie. Najwyższą stawkę podatku 6% zastosuje się przy obrotach powyżej 300 mld HUF. Nie planuje się na razie wprowadzenia jednocyfrowego PIT (pozostaje 16%), nie nastąpi też połączenie stawek CIT w jedną (obecnie 10% - do 500 mln HUF podstawy opodatkowania i 19%), choć tu minister gospodarki zapowiedział, że w perspektywie kilkuletniej jednolitej stawce CIT bliżej będzie jednak do 10%. Kończy się też czteroletnia walka rządu z KE o zerową akcyzę dla palinki – zostanie podniesiona do 50% (oznacza to w przypadku produkcji 1 litra 50%-owego destylatu 1.670 HUF akcyzy do ilości 50 litrów, a powyżej 50 litrów dwukrotność stawki). Produkcja palinki na cele własne oznaczać będzie symboliczną roczną opłatę rzędu 1.000 HUF. Dotychczasowy tzw. podatek chipsowy (od niezdrowej żywności) obejmie również napoje alkoholowe (przy stawce rosnącej wraz z zawartością alkoholu), przy czym z ich kręgu wyłączono produkty słodzone miodem, gdzie zawartość miodu wynosi co najmniej 20%, a cukru nie więcej niż 40% - co oznacza usunięcie z kręgu produktów podlegających temu podatkowi pálinek (wódek owocowych) słodzonych miodem, wyjęto też produkty spirytusowo-ziołowe wyprodukowane z wykorzystaniem co najmniej siedmiu ziół. Propozycja budżetu na 2015 rok zawiera korekty opodatkowania ubezpieczeń na życie (wyprowadzenie dotychczasowych ulg) oraz opłacanej przez pracodawców tzw. kafeterii na rzecz pracowników (podwyższenie składek pracodawców), Obniżony VAT na mięso wieprzowe (od początku 2014 r. do 5%) obejmie też w przyszłym roku mięso wołowe, kozie i owcze (celem jest tu ukrócenie oszustw VAT). Pakiet ustaw zmieniających przepisy podatkowe związane z ustawą budżetową modyfikuje też ustawę o podatkach lokalnych, dając wolną rękę samorządom w ustanawianiu podatków na nowe przedmioty, które nie zostały jeszcze objęte centralnym ciężarem publicznym, zwolniono też z obowiązku uiszczania VAT akt nieodpłatnego przekazania lub zakup sprzętu wojskowego przez państwo i organy administracji centralnej na podstawie porozumienia międzynarodowego. Do kręgu produktów, od których należy odprowadzać tzw. opłatę środowiskową zaklasyfikowano także papier biurowy oraz środki czyszczące, wprowadzono też sześć nowych kategorii zanieczyszczania środowiska. Rząd przyjął, że dochody państwa wzrosną o 2,5% (w stopniu równym jak wzrost gospodarczy), w tym podatki związane z konsumpcją o 3,4%. Po stronie wydatków budżet zawiera propozycję podwyżek wynagrodzeń dla wojskowych i służb mundurowych o 44 mld HUF (od lipca 2015 roku ich wynagrodzenia mają być wyższe o 30%, a przez następne cztery lata wzrost wynieść ma rocznie 5% - w sumie do 2019 roku do 50%). Dodatkowo, na podwyżkę płac nauczycieli przeznaczono 38 mld HUF (z drugiej strony planowane są cięcia dla gimnazjalnego ogólnokształcącego szkolnictwa średniego, co obniżyć może z kolei liczbę nauczycieli korzystających z tych podwyżek), dotacje dla rodzin wychowujących dwójkę dzieci wzrosną w następnych czterech latach w równym stopniu do 20 tys. HUF od dziecka (z 10 tys. HUF), wprowadzona też zostanie ulga podatkowa dla par skłonnych zawrzeć małżeństwo wynosząca w ciągu dwóch lat podatkowych - w sumie 120 tys. HUF. Na program robót publicznych przeznaczone zostanie o 35 mld HUF więcej niż w obecnym roku – w sumie 270 mld HUF. Co ważne, rząd planuje rezygnację z wypłacania zasiłku dla bezrobotnych i zastąpienie go w całości programem robót publicznych. Dodatki rodzinne miałyby być wypłacane tylko tym, którzy mają pracę (klub Fideszu zwrócił się do rządu o zbadanie konstytucyjności takiego rozwiązania). Ulgi podatkowe od dodatków socjalnych pozostaną niezmienione do poziomu 200 tys. HUF, powyżej niego zostaną obniżone. Przyszłoroczne wydatki na wojsko zostaną podwyższone o 9 mld HUF - do ponad 250 mld HUF (czyli 0,75% założonego na przyszły rok PKB). Wydatki związane z kwestiami dotyczącymi majątku państwa wzrosną do 210 mld HUF (z 180 mld HUF), z czego 50 mld HUF przeznaczone zostanie na podwyżkę kapitału MVM Zrt., a 28 mld HUF na inwestycje w elektrowni nuklearnej w Paks. Rząd podkreśla, że 1,71% wzrostu wydatków to mniej niż 1,8% wzrostu cen. Analitycy rynkowi oceniają projekt budżetu jako generalnie realny, choć niektóre elementy uznają za zbyt optymistyczne (np. wpływy z VAT). Ponadto wskazują na nieznane im powody, które miałyby się przyczynić do wzrostu wpływów budżetu z PIT o 5,4% (o 84 mld HUF). Podkreślają jednocześnie, że utrzymanie deficytu poniżej 3% PKB można byłoby osiągnąć bez wprowadzania nowych podatków (‘tesco’, czy wobec funduszy inwestycyjnych). Pozytywnie oceniają decyzję obniżenia celu inflacyjnego (w przeciwieństwie do praktyki poprzednich lat, gdy zaplanowana zbyt wysoko inflacja skutkowała zwiększeniem wydatków indeksowanych np. na emerytury). Negatywnie natomiast oceniają pominięcie wyprowadzenia z systemu podatków sektorowych, zwracają też uwagę na trudności, jakie mogą stanąć na drodze redukcji zadłużenia przy zaplanowanym na 310 HUF kursie EUR. Fakt podwyższenia wydatków administracji centralnej o 500 mld HUF interpretują jako przygotowanie do poważnego przetasowania środków w jej ramach (potencjalnie edukacja, służba zdrowia, system emerytalny). 18. Węgry zmieniają prawo pod South Stream? Poprawkę do ustawy o zaopatrzeniu w gaz zakładającą dopuszczenie do gazociągu firm, których nie zarejestrowano jako operatorów sieci złożył 21.10 przewodniczący klubu Fidesz i zarazem przewodniczący komisji gospodarczej parlamentu A. Rogan. I chociaż sama nazwa South Stream nigdzie oficjalnie nie padła, to eksperci nie mają wątpliwości, że chodzi właśnie o ten gazociąg, bowiem żaden inny tego typu projekt w najbliższym czasie na Węgrzech nie będzie realizowany. Wskazuje się, że takie rozwiązanie prawne jest sprzeczne z unijnymi zasadami. Pierwsza propozycja zmian przedstawiona pod koniec września br. przez parlamentarzystę Fideszu Rolanda Mengyiego (przygotowująca legislacyjny aspekt statusu magazynowania rosyjskiego gazu w węgierskich zbiornikach gazu) zakładała, iż przeniesienie prawa własności gazu umieszczonego w wyznaczonym przez rząd magazynie zakwalifikowanym jako publiczny skład celny (eksporter składujący w nim swój towar nie byłby zobowiązany do zapłaty cła do czasu sprzedaży surowca, co oznacza, że Rosjanie płaciliby tylko opłatę za przechowywanie gazu) nie byłoby uzależnione od dysponowania zezwoleniem na handel gazem. Do tej poprawki A. Rogán złożył dalszą propozycję modyfikacji, określającą dodatkową definicję nowego podmiotu obsługującego gazociąg przesyłowy, którym mógłby zostać przedsiębiorca z branży gazowej nie posiadający zezwolenia na zarządzanie systemem przesyłowym, a który otrzymał na podstawie ustawy o zaopatrzeniu gazowym zezwolenie na założenie/powstanie (tj. budowę) gazociągu przesyłowego”. W uzasadnieniu do projektu poprawki znalazł się zapis, że „doprecyzowanie procedury dot. zezwoleń na budowę, powstawanie/budowa gazociągów na Węgrzech jest wskazane z uwagi na bezpieczeństwo długoterminowego zaopatrzenia kraju w gaz”. W dalszej części przedłożonego wniosku widnieje, że budowa gazociągów przesyłowych przez nowo definiowane podmioty zaangażowane w powstanie gazociągu będzie działalnością gospodarczą koncesjonowaną, podlegającą obowiązkowi uzyskania zezwolenia Narodowego Urzędu ds. Energetyki i Regulacji Mediów (MEKH), udzielonego na określony czas budowy traktów przesyłowych. Wg obserwatorów rynku oznaczałoby to wprost, że budowę gazociągów na Węgrzech wykonywać mogłyby także podmioty nie będące operatorami systemu przesyłowego, tj. nie posiadające międzynarodowych certyfikatów będących wynikiem uzgodnień unijnych, a co za tym idzie wszczęcie budowy traktów przesyłowych znalazłoby się poza zakresem oddziaływania wszelkich międzynarodowych gremiów. Węgierska prasa gospodarcza dość zgodnie stwierdza, że to jednoznaczny gest wobec Rosji, bo – choć wniosek nie wymienia gazociągu z nazwy - na obecną chwilę może być mowa wyłącznie o South Stream. Tuż po ukazaniu się pierwszych informacji nt. poprawki Rogána na rządowym portalu (w części przeznaczonej dla sekretariatu stanu ds. energii w resorcie rozwoju narodowego) pojawił się komunikat o zgodności planowanych modyfikacji ustawy o zaopatrzeniu w gaz z wszelkimi przepisami unijnymi. W komunikacie mówi się też o tym, że „propozycja modyfikacji służy likwidacji wysokich jak na miarę europejską ograniczeń możliwości wejścia na rynek wypaczających wolną konkurencję”. Dalej przeczytać można, że: „Wg obowiązujących przepisów ustawy XL. z 2008 roku o zaopatrzeniu w gaz tylko i wyłącznie spółki posiadające zezwolenie tj. status operatora systemu, mają prawo wykonywać na Węgrzech inwestycje budowlane tras przesyłowych. Natomiast zezwolenie na status operatora systemu otrzymać mogą jedynie te spółki, które są już w posiadaniu systemu przesyłowego, stanowi to więc wysokie jak na Europę ograniczenie w dziedzinie inwestycji infrastrukturalnych poprawiających zaopatrzenie w gaz, będące barierą wejścia dla innych podmiotów, deformującym wolny rynek”. Ponadto: „Poprawa wszelkimi, możliwymi środkami bezpieczeństwa zaopatrzenia jest narodowym, strategicznym celem, bowiem większa liczba tras przesyłu zapewnia Węgrom bardziej zrównoważony dostęp do gazu.” W komunikacie podkreśla się przekonanie rządu, że inicjatywa jest zharmonizowana ze wszystkimi przepisami prawa unijnego, w tym z założeniami trzeciego pakietu energetycznego. 19. Komisja Europejska zaniepokojona ‘lex Gazprom’. Komisja Europejska „skontaktowała się z węgierskim rządem” w sprawie powyższych, kontrowersyjnych zmian w węgierskiej ustawie o zaopatrzeniu w gaz (media wprost określiły ją mianem ‘lex Gazprom’ właśnie). Rzecznik KE Anna-Kaisa Itkonen komentując węgierskie zmiany prawne w tym zakresie podkreśliła, że „ustawa sama w sobie nie łamie przepisów dyrektywy gazowej”. Dodała jednak, że wszelkie przepisy dotyczące wydawania zgód na budowę gazociągów powinny być transparentne, oparte o obiektywne kryteria i niedyskryminacyjne. Jej zdaniem, obecnie nie jest jasne, jakimi kryteriami będzie się posługiwać węgierska spółka gazowa wydając pozwolenia, dlatego KE będzie się bacznie przyglądać tej kwestii. Dodała również, że KE obecnie konsultuje się z rządem węgierskim w sprawie trybu stosowania nowej regulacji. 20. Oficjalne potwierdzenie faktu składowania rosyjskiego gazu. Na portalu państwowej grupy energetycznej MVM Zrt. 10 października ukazał się komunikat informujący o zawarciu ze spółką Gazprom Export porozumienia o przechowywaniu („odpłatnej umowy o świadczeniu usług logistycznych”) w węgierskich zbiornikach strategicznych na rzecz rosyjskiego przedsiębiorstwa 700 mln m³ gazu ziemnego, na wypadek ewentualnych przeszkód pojawiających się w przyszłości na trasach dostaw. W wyniku wstrzymanych dostaw rewersowych gazu na Ukrainę na początku października poziom napełnienia zbiorników osiągnął poziom 4 mld m³, wystarczających na zaspokojenie 2/3 zimowego zapotrzebowania Węgier na gaz. MVM dodał, że dodatkowe 700 mln m³ gazu podwyższy poziom napełnienia krajowych zbiorników o ponad 10%. 21. Gazowy stress test. Komisja Europejska przeprowadziła, wraz z ENTSO-G, analizę skutków sytuacji, w której dostawy gazu z Rosji przerwane zostałyby na okres sześciu miesięcy, przy co najmniej dwóch mroźnych tygodniach. Z testu wynika, że Węgrom brakowałoby w okresie październik 2014 - luty 2015 roku 2,17 mld m3 surowca (to nieco więcej niż jedna czwarta rocznej krajowej konsumpcji). Plasuje to Węgry na drugim miejscu (po Finlandii – 2,25 mld m3) wśród państw UE, które należałoby wspomóc. Według raportu spośród krajów dysponujących zbiornikami gazu jedynie w Polsce i na Węgrzech poziom napełnienia gazu nie sięga 80%. Jednocześnie KE stwierdza, że na Węgrzech ilość gazu umieszczona w zbiornikach i tak przewyższa poziom konieczny do zaspokojenia krajowych potrzeb. Pozytywnie oceniono też przepisy węgierskie obniżające opłaty z tytułu użytkowania systemu podczas wtłaczania gazu, ułatwiając gromadzenie rezerw na okres zimowy. Ilość gazu znajdująca się w pięciu węgierskich zbiornikach w okresie przeprowadzania testu wynosiła ok. 65% szacowanego zimowego zużycia gazu na Węgrzech. 22. Zielona energia na Węgrzech. Z raportu Węgierskiego Urzędu ds. Energetyki i Regulacji Mediów (MEKH) za 2013 rok wynika, że produkcja odnawialnej energii elektrycznej w ubiegłym roku wzrosła na Węgrzech o 3,69% r/r i wyniosła 2.828 GWh (2.728 GWh w 2012 roku). Urząd dodaje, że w znacznym stopniu wzrosło zastosowanie czystej biomasy, energii słonecznej oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Produkcja prądu ze źródeł odnawialnych składała się w zeszłym roku w 30% z biomasy, w 25% z energii wiatrowej, w 22% z mieszanki węgla i biomasy, w 8% z energii wodnej, w 6% z biogazu, w 5% z odnawialnej części odpadów, w 2% z gazów pochodzących z kanalizacji ściekowej, w 2% z gazów pochodzących ze składowisk odpadów i tylko w 1% z energii słonecznej. Na koniec ubiegłego roku moce produkcyjne zielonej energii elektrycznej na Węgrzech ukształtowały się na poziomie 837 MW, przy czym największą część stanowiły elektrownie wiatrowe (dające 40% wszystkich mocy - 328,93 MW), a 39% - biomasa, do której zaliczono także jednostki o mieszanym spalaniu (udział elektrowni spalających tylko czystą biomasę wyniósł 17%). Udział energii słonecznej wrósł do do 4%. Na Węgrzech działa system taryf gwarantowanych (KÁT), czyli mechanizm stymulacji przez państwo przyspieszenia rozwoju inwestycji w zakresie energii odnawialnej. W 2013 roku w ramach KÁT wyprodukowano 581 MW energii ze źródeł odnawialnych, a elektrowniom objętych systemem wypłacono 60,1 mld HUF. Przeciętna cena przejmowanego prądu to 32,18 HUF/kWh, przy wsparciu na poziomie 19,54 HUF/kWh. Węgry zobowiązały się do osiągnięcia do 2020 roku 14,65% udziału energii odnawialnej w całkowitym spożyciu energii brutto. Po stronie energii elektrycznej oznaczałoby to że odnawialna produkcja do 2020 roku powinna sięgnąć 5.597 GWh, co stanowiłoby 10,9% konsumpcji brutto energii elektrycznej (w 2013 roku proporcja ta wyniosła 6,68%). 23. Szef państwowej grupy energetycznej MVM o South Stream i Paks2. Csaba Baji stwierdził, że „uda się dotrzymać wszystkich terminów” i odcinek węgierski powstanie do 2017 roku. MVM ze swej strony podjął wszystkie konieczne decyzje, by inwestycja została wykonana zgodnie z planem. Są co prawda kwestie, które wymagają wyjaśnienia, ale są one związane głównie z UE i innymi krajami włączonymi w projekt South Stream, jak Serbia i Bułgaria. Dodał, że niedawna zmiana trasy gazociągu wymagała podwyższenia kapitału (wspólnej z Gazpromem) spółki projektowej o 10 mld HUF. Pierwsze prace budowlane na Węgrzech mają nastąpić w najbliższych sześciu miesiącach. Odnośnie rozbudowy elektrowni jądrowej w Paks Cs. Baji powiedział, że prace nad inwestycją rozpoczną się najprawdopodobniej w 2018 roku, a produkcja energii powinna ruszyć w 2025 roku. 24. Rozbudowa elektrowni jądrowej w wyłącznej gestii rządu. Skrócenie procesu decyzyjnego jest podstawą do całkowitego przekazania państwu praw własności i bezpośredniego nadzoru nad spółką MVM Paks II. Zrt., odpowiedzialnej za rozbudowę elektrowni. Teraz nadzór nad inwestycją sprawować będzie bezpośrednio Kancelaria Premiera. 25. Lekkie opóźnienie w połączeniu rynków energii elektrycznej. Według Urzędu ds. Energii i Mediów (MEKH) połączone Rynki Dnia Następnego energii elektrycznej Węgier, Słowacji, Czech i Rumunii ruszą 19 listopada br., z tygodniowym poślizgiem. Testowanie funkcji połączonych rynków przez uczestników czterech rynków (OTE, OKTE, HUPX, OPCOM) trwało od 13 do 24 października. 26. Przygotowania MNB do konwersji kredytów walutowych. Rada Monetarna podjęła decyzję o rozszerzeniu o 9 mld EUR ogłoszonego przez siebie 23 września br. programu sprzedaży dewiz dla systemu bankowego. Zabezpieczona z międzynarodowych rezerw dewizowych banku centralnego kwota 9 mld EUR odpowiadać będzie mniej więcej wartości skumulowanej kredytów dla ludności, jaką dysponować będą banki po dokonaniu w pierwszym etapie rozliczenia z tytułu stosowanego spreadu walutowego oraz z tytułu jednostronnych zmian warunków umów kredytowych w postaci podwyżek odsetek (na wartość 942 mld HUF). Celem rozszerzenia programu jest zapewnienie szybkiego wyprowadzenia z węgierskiego systemu finansowego kredytów walutowych przy zachowaniu stabilności systemu bankowego i uniknięciu negatywnego wpływu konwersji na kurs forinta. Węgierski Bank Narodowy (MNB) rozpoczął uzgodnienia ze Związkiem Banków i poszczególnymi bankami ws. zapewnienia bankom odpowiedniej do konwersji ilości dewiz (banki zobowiążą się do zaspokojenia potrzeb dewizowych nie z rynków finansowych, a za pomocą instrumentów finansowych zaproponowanych przez MNB). Nowe instrumenty zaproponowane przez MNB mają wyeliminować też ryzyko nadmiernego uszczuplenia międzynarodowych rezerw banku centralnego. W międzyczasie Rada Stabilności Monetarnej banku centralnego przygotowała pierwsze rozporządzenie wykonawcze (z planowanych czterech), regulujących bankowo-finansową metodologię procesu rozliczeniowego i konwersji (zapoczątkowanych uchwaleniem w lipcu przez parlament ustawy ustalającej teoretyczne podwaliny dla możliwości rozliczenia z bankami [ust. XXXVIII/2014], a następnie ustawy określającej formy i ramy dokonania rozliczenia z konsumentami [ust. XL/2014 o rozliczeniu konsumenckich umów kredytowych udzielanych przez instytucje finansowe]). Pierwsze rozporządzenie MNB (uzgodnione z EBC, Związkiem Banków i delegowanymi ekspertami poszczególnych banków) modeluje złożony, kompleksowy proces obliczeń, za pomocą którego nadpłaty kredytobiorców z przeszłości mają zostać zaliczone odpowiednio na poczet spłaty kapitału z okresu dokonania nadpłaty. O ile pierwsze rozporządzenie dotyczy metodologii rozliczenia wyłącznie umów kredytowych nie problematycznych (nie dotkniętych żadną zwłoką lub wykorzystaniem ulg czy preferencji), dalsze trzy rozporządzenia dotyczyć będą właśnie umów problematycznych (umów zawartych z instytucjami finansowymi, które w międzyczasie poddane zostały likwidacji lub upadłości), określać będą terminy dokonania rozliczeń finansowych, a także zawierać będą przepisy o sposobie informowania konsumentów. Premier Viktor Orbán poinformował też o pracach nad projektem ustawy o „fair banking”, chroniącej interesy kredytobiorców w relacjach z bankami (ogranicza po 1 stycznia 2016 roku do jednego razu możliwość podnoszenia przez banki odsetek kredytowych w ciągu trzech lat, ogranicza też wysokość odsetek naliczanych za zwłokę do dwukrotności odsetek naliczanych od przedmiotowej czynności prawnej, ogranicza ponadto podwyższanie innych niż odsetki opłat, prowizji proporcjonalnie do stopnia wzrostu inflacji itp.). 27. Pro-wzrostowy program banku centralnego wydłużony o rok. Program MNB (NHP) przedłużony został do końca 2015 roku. Ściągalność przyznanych transz kredytowych wydłużono o kolejne pół roku, do połowy 2016 roku. Dotychczas ponad 16 tys. mśp uzyskało 1.140 mld HUF z tego programu, co stanowi 20% wartości skumulowanej kredytów dla mśp. 28. Pilne utworzenie „złego banku”. W trybie pilnym podjęto decyzję o utworzeniu na Węgrzech tzw. „złego banku”, który ma skumulować i zrestrukturyzować trudne aktywa (niespłacane kredyty czy wzięte w zastaw nieruchomości). Na czele banku stanąć ma Csaba Kandrács. 29. Bank of China otwiera centrum regionalne na Węgrzech, o czym poinformował minister SZiH Węgier Péter Szijjártó, który przebywał z wizytą w Pekinie. Bank of China otworzy swoją siedzibę regionalną w Budapeszcie w grudniu br. i będzie operował na państwa Europy Środkowo-Wschodniej. 30. Czy Węgry powrócą do banku niegdysiejszej RWPG? Mihály Varga, minister gospodarki, przyjął w Budapeszcie prezesa Międzynarodowego Banku Inwestycyjnego IIB Nikołaja Kosowa. Podczas spotkania podpisano oświadczenie o planowanym powrocie Węgier do IIB (bank założony w latach 70-tych przez kraje RWPG). Według opublikowanego komunikatu działalność banku w ostatnich dwóch latach została dostosowana do współczesnych norm międzynarodowych, przechodząc „diametralne przeobrażenia”. Węgierski resort gospodarki poinformował, że „cele IIB oparte są na nowych podwalinach, a strategia działania i mechanizmy kredytowania są zgodne z węgierskimi wyobrażeniami co do rozwoju gospodarki narodowej, są równocześnie dopasowane do strategii węgierskiego otwarcia na Wschód”. Ostateczna decyzja dotycząca członkostwa Węgier ma zapaść w listopadzie br. podczas posiedzenia Rady IIB w Sofii. Na obecną chwilę członkami banku są: Rosja, Bułgaria, Rumunia, Czechy, Słowacja, Kuba, Wietnam i Mongolia. 31. Bank MKB przejęty przez Kancelarię Premiera. Minister rozwoju wyznaczył - do 31 grudnia 2018 roku - Kancelarię Premiera do bezpośredniego wykonywania praw i zobowiązań właścicielskich wobec banku MKB. W lipcu br. węgierski rząd kupił MKB Zrt. od Bayerische Landesbank za 55 mln EUR (bank z Bawarii dokonał jednoczesnego podwyższenia kapitału o 270 mln EUR w ramach spłaty długów banku). Minister gospodarki powiedział, iż zakup MKB był pierwszym krokiem w konsolidacji węgierskiego systemu bankowego, przy pomocy której możliwe będzie stworzenie funkcjonalnego, mocnego i aktywnego (w udzielaniu kredytów) systemu bankowego, w którym udział kapitału krajowego będzie mógł stopniowo wzrastać. 32. Rząd chce przyspieszenia industrializacji. Według Béli Glattfeldera, sekretarza stanu odpowiedzialnego za rozwój gospodarki, celem rządu jest 30% udziału przemysłu w węgierskim PKB do 2020 roku, przy czym dużą rolę odegrać ma przemysł spożywczy, wspierany środkami unijnymi. Znaczna część środków ma być przeznaczona na rozwój mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw, składających się na 98% z 5 tysięcy krajowych przedsiębiorstw branży spożywczej. Priorytetem będą wytwórcy towarów o wysokiej wartości dodanej. Przy inwestycjach połączonych z realizacją budów preferowane będą projekty z zastosowaniem energii odnawialnej. 33. Amnestia podatkowa przyniosła 30 mld HUF. W wyniku uchwalonej w ubiegłym roku ustawy umożliwiającej zakładanie tzw. stabilizacyjnych rachunków oszczędnościowych (chodzi przede wszystkim o próbę zalegalizowania i ściągnięcia środków ulokowanych przez Węgrów w bankach zagranicznych oraz nieopodatkowanej gotówki z szarej strefy) w ciągu trzech kwartałów otwarto 444 rachunki bankowe na wartość 30 mld HUF. Przeciętnie na jednym rachunku znajduje się ok. 66 mln HUF. Urząd podatkowy nie pyta o pochodzenie pieniędzy, a środki pracują przez minimum 5 lat (jeśli zostałyby pobrane wcześniej potrąca się odpowiedni procent w relacji do czasu). 34. Już pół miliarda euro z ‘obligacji osiedleńczych’. Od inauguracji w 2013 roku programu płatnych zezwoleń na osiedlenie na Węgrzech w Chinach sprzedano już 2,2 tysiąca tego typu papierów wartościowych. Obligacja osiedleńcza jest papierem wartościowych szczególnego rodzaju. Pośrednik-dystrybutor HSSDF (Hungary State Special Debt Fund) kupuje obligacje od centrum obsługi zadłużenia (ÁKK), a następnie dokonuje emisji własnego papieru wartościowego, który zostaje zakupiony przez obywatela zagranicznego w cenie min. 250 tys. EUR (rząd planuje podwyższyć cenę obligacji do 300 tys. EUR). W zamian, po otrzymaniu zezwolenia na pobyt, obcokrajowiec w ciągu 6 miesięcy uzyskuje prawo do osiedlenia się na Węgrzech i swobodnego podróżowania w strefie Schengen. Według prezesa HSSDF (firmy dystrybuującej węgierskie obligacje osiedleńcze w Chinach i Wietnamie) wynika, że obecnie toczy się procedura w stosunku do kolejnych 1,1 tysiąca pozwoleń. Węgierskie obligacje nadal są dość konkurencyjne, kosztują mniej więcej połowę tych, które są oferowane przez państwa Europy Zachodniej. 35. VII. Węgiersko-Rosyjskie Forum Gospodarcze. Prezes Stowarzyszenia Węgierskich Przedsiębiorców Sándor Ujhelyi powiedział podczas forum (ok. 300 uczestników), iż w odniesieniu do kilku państw europejskich, w tym i Węgier, może dojść w ciągu paru miesięcy do zawieszenia ze strony Rosjan embarga na import żywności. Podkreślił, iż embargo jest bardzo bolesne, bo redukuje węgierski eksport o 4% (jak podkreślił „jest to i tak jeszcze do zniesienia w porównaniu ze skutkami, jakich doznał polski handel zagraniczny, gdzie obroty zmniejszyły się o 26%). Zastępca szefa misji rosyjskiej i rosyjski radca handlowy zgodnie stwierdzili, że punktem stycznym może być nie tylko rozbudowa elektrowni jądrowej w Paks czy realizacja budowy gazociągu South Stream, ale także przemysł motoryzacyjny. W tym też duchu węgierska grupa Evopro i rosyjska firma Nanotechnologiczne Centrum Kompozytów (NCC) podpisały kilka dni wcześniej (podczas moskiewskich międzynarodowych targów „Otwarte Innowacje”) porozumienie o wspólnej produkcji autobusów o strukturze kompozytowej. Wykonano jak dotąd dwa prototypy elektrycznych autobusów, ładowanych w ciągu 4,5 godziny i mieszczących 68 pasażerów. W przyszłym roku wyprodukowane zostanie w Moskwie 50 sztuk takich autobusów, w następnym minimum 300-400. 36. OTP pomyślnie przeszedł stress testy. Największy węgierski bank pomyślnie przeszedł test warunków skrajnych przeprowadzony przez Europejski Urząd Bankowy (EBA). W zakresie współczynnika CET1 osiągnął wynik 15,9%, a w przypadku trzyletniej recesji jego poziom obniżyłby się do 11,9%, czyli i tak prawie dwukrotnie powyżej progu wyznaczonego przez Europejski Bank Centralny, który wynosi 5,5%. Na podstawie scenariusza bazowego określono, że współczynnik CET1 banku OTP wzrośnie do 17% do końca 2016 roku, a jego zysk netto może wzrosnąć z 232 mln EUR w 2014 roku do 294 mln EUR w 2015 roku. 37. Nie będzie reaktywacji kopalni w górach Mecsek. Australijski koncern Wildhorse Energy zapowiedział zakończenie swej działalności na Węgrzech. Przedsiębiorstwo planowało wcześniej realizacje takich projektów, jak: ponowne uruchomienie wydobycia rud uranu na południu kraju, reaktywację jednej z kopalni węgla kamiennego, czy budowę niewielkiej elektrowni z technologią UCG (Underground Coal Gasification). O tej ostatniej wartej 27 mld HUF inwestycji przedsiębiorstwo informowało jeszcze w zeszłym roku. 38. Klimat dla biznesu na Węgrzech bez zmian. Węgry pozostały na tym samym 54. miejscu co rok wcześniej na liście 189 państw w rankingu Banku Światowego Doing Business 2015. Ranking sporządza się na podstawie badania 10 dziedzin związanych z prowadzeniem biznesu (zakładanie firm, zezwalanie budów, podłączenie do prądu, nabycie własności, udzielanie kredytów, ochrona inwestorów, opłacanie podatków, handel z zagranicą, regulacja niewypłacalności). Polska awansowała szósty rok z rzędu, na 32. miejsce. 39. Polski Alumetal zbuduje fabrykę w Komárom. Czwarty co do wielkości wytwórca aluminium wtórnego w Europie, polska spółka Alumetal SA wybuduje nową fabrykę w Komárom - ogłosiła Narodowa Agencja Inwestycyjna (HIPA). O inwestycję konkurowały 23 kraje, ostatecznie jednak przez inwestora zostały wybrane Węgry. Inwestycja zostanie zrealizowana na 40 ha wcześniej niezagospodarowanego terenu, na którym – według umowy – samorząd ma wybudować potrzebną infrastrukturę za sumę 600 mln HUF. To będzie pierwsza zagraniczna inwestycja firmy, która niedawno została wprowadzona na warszawską GPW. Według dyrektora naczelnego Alumetalu Sz. Adamczyka wartość inwestycji wyniesie 28 mln EUR. Nowa fabryka będzie produkowała materiały do silników oraz układów napędowych, pierwotnie dla firmy Nemak w Győr, ale jednym z partnerów jest również niemiecki Volkswagen. Firma już w czwartym kwartale 2016 r. zamierza rozpocząć produkcję w nowym zakładzie, gdzie ma zapewnić bezpośrednie zatrudnienie 150 osobom. Według planów Alumetalu ma uzyskać niezbędne dla produkcji odpady także z Węgier. Zdolność produkcyjna fabryki w Komárom ma rocznie wynieść 50 tysięcy ton. W chwili obecnej roczna produkcja Alumetalu wynosi 165 tysięcy ton, a w firmie zatrudnionych jest 540 osób. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne 2009 2010 Wzrost PKB (%) -6,3 1,2 Produkcja przemysłowa (%) -17,7 10,5 Inflacja (%) 4,2 4,9 Bezrobocie (%) 10,0 11,2 Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH), r/r 2011 1,7 5,4 3,9 10,9 2012 2013 -1,7 -1,7 5,7 1,5 1,4 1,7 10,9 10,2 Opr.: Wydział Polityczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie 2014 3,9 (IV-VI) 2,9 (VIII) -0,5 (IX) 7,4 (VII-IX)