rektor – uczony – działacz społeczny

SPRAWOZDANIA
167
Na zakończenie spotkania ks. prof. Walewander podziekowa raz jeszcze ks. prof.
Kowalczykowi i zaznaczy, ze dzień prezentacji jego ksiaz
ki jest wyjatkowy
równiez
i dlatego, ze jest dniem rozpoczecia konklawe.
KS. MAREK WÓDKA
Katedra Katolickiej Nauki Spoecznej
i Etyki Spoeczno-Gospodarczej KUL
SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI
KS. ANTONI SZYMAŃSKI (1881-1942).
REKTOR – UCZONY – DZIAŁACZ SPOŁECZNY
(LUBLIN, 9 PAŹDZIERNIKA 2012 R.)
Siedemdziesiata
rocznica śmierci ks. prof. Antoniego Szymańskiego staa sie
okazja do modlitewnej pamieci i naukowej syntezy pracy akademickiej piatego
z kolei rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. 9 października 2012 roku
Katedra Katolickiej Nauki Spoecznej i Etyki Spoeczno-Gospodarczej KUL zorganizowaa konferencje poświecona osobie i myśli rektora tej uczelni w latach 19331939. Tytu konferencji brzmia: Ks. Antoni Szymański (1881-1942). Rektor – Uczony
– Działacz społeczny. Konferencje poprzedzia Msza świeta w intencji śp. ks. Szymańskiego, pod przewodnictwem o. prof. Andrzeja Derdziuka OFMCap, prorektora
KUL. On tez dokona otwarcia konferencji. Moderatorem sesji naukowej by ks. prof.
Stanisaw Fel, dziekan Wydziau Nauk Spoecznych i kierownik Katedry Katolickiej
Nauki Spoecznej i Etyki Spoeczno-Gospodarczej KUL.
Ks. Antoni Szymański urodzi sie 27 października 1881 roku w Praszce koo Wielunia. Po ukończeniu Diecezjalnego Seminarium Duchownego we Wocawku (19001904) i przyjeciu świeceń kapańskich, kontynuowa nauke z zakresu filozofii i nauk
spoecznych w Katolickim Uniwersytecie w Louvain (1905-1908). Doktoryzowa sie
na podstawie rozprawy La démocratie chrétienne en France. Po studiach by wykadowca w Diecezjalnym Seminarium Duchownym we Wocawku (1908-1918)
i wspóredaktorem „Ateneum Kapańskiego”. W 1918 roku zosta zatrudniony na
Uniwersytecie Lubelskim (późniejszy KUL). Rok później uzyska habilitacje na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Bedac
rektorem KUL, 9 listopada
1939 roku zosta aresztowany przez wadze okupacyjne i wieziony na Zamku w Lublinie. Po uwolnieniu wyjecha do Bezyc, skad
nadal kierowa Uniwersytetem. Zmar
9 października 1942 roku w Bezycach. Po wojnie jego doczesne szczatki
zostay
ROCZNIKI NAUK SPOECZNYCH 5(41), 4, 2013
168
SPRAWOZDANIA
sprowadzone do Lublina i zozone w grobowcu pierwszego rektora KUL ks. Idziego
Radziszewskiego.
Ks. Antoni Szymański, wyksztacony w zakresie filozofii i nauk spoecznych
w Katolickim Uniwersytecie w Louvain, by niewatpliwie
pierwszym uczonym, który
zaszczepia myśl spoeczna Kościoa w lubelskiej uczelni tuz po jej powstaniu.
Mozna zatem uznać go za prekursora Szkoy Lubelskiej Katolickiej Nauki Spoecznej
przynajmniej z dwóch powodów: zatrudniony w roku powstania Uniwersytetu, podja
wykady z polityki ekonomicznej i spoecznej, socjologii oraz etyki przy jednoczesnym silnym zainteresowaniu katolicka nauka spoeczna.
Bedac
zaś rektorem,
zatrudni – dobrze zapowiadajacego
sie doktora SGGW w Warszawie – Czesawa
Strzeszewskiego, twórce wspomnianej Szkoy.
Tematyka referatów wygoszonych 9 października 2012 roku na konferencji
naukowej w KUL oscylowaa wokó osoby, zainteresowań naukowych, pracy dydaktycznej i badawczej ks. Antoniego Szymańskiego. Lubelski okres jego dziaalności
naukowej i administracyjnej poprzedziy mao znane lata wocawskie (1904-1918),
poświecone dziaalności dydaktycznej w seminarium duchownym we Wocawku oraz
redakcyjnej w „Ateneum Kapańskim”. Okres ten omówi ks. prof. Zdzisaw Pawlak
z UMK w Toruniu. Autor dowiód, ze praca ta istotnie wpynea na ksztatowanie
sie świadomości spoecznej duzych kregów duchowieństwa i inteligencji katolickiej
w Polsce.
Historiografia czowieka warunkowana jest jego biografia:
korzeniami rodzinnymi,
wyksztaceniem, osobistymi doświadczeniami, zdolnościami, kontekstem spoecznym
i kulturowym. Ks. prof. Edward Walewander wykaza te zalezność w perspektywie
zasug ks. Antoniego Szymańskiego dla lubelskiej uczelni. Autor omawia wpyw
kierowanej przez ks. Szymańskiego lubelskiej uczelni na wychowanie modziezy
odradzajacej
sie Polski. Nie pomina
on owocnej wspópracy KUL z ośrodkami zycia
religijnego i spoecznego na Lubelszczyźnie. Dziaalność ta konsolidowaa polska
inteligencje katolicka,
a dzieki niej pierwszy lubelski uniwersytet w II Rzeczypospolitej zaliczany by do najwazniejszych ośrodków „ruchu odrodzeniowego”.
Podobna zalezność dostrzeg o. prof. Jan Mazur z UPJPII w Krakowie. Stawiajac
ks. Szymańskiego w szeregu pionierów polityki spoecznej w Polsce, zwróci on
uwage na zasadność ustalenia, w jakim środowisku ksztatowaa sie jego pastoralna,
spoeczna i polityczna postawa oraz, jakie byy jej uwarunkowania kościelne i kulturowe.
O wkadzie rektora KUL w moda wówczas socjologie polska mówi dr Edward
Balawajder w referacie Antoni Szymański jako socjolog katolicki. Zaznaczy on, ze
wszelkie pola zainteresowań badawczych Szymańskiego przenikaa perspektywa antropologiczno-personalistyczna. Choć nauki spoeczne, a wśród nich socjologia, nie
tworza norm moralnych, ich aczność
z etyka jest oczywista i nie podwaza ich autonomii badawczej – przypomnia prelegent. Uwzglednienie nauki spoecznej Kościoa
i dociekań naukowych etyków spoecznych jest nieocenionym wkadem w personalistyczno-integralna wizje zycia spoecznego. Balawajder dowodzi, z e Szymański
tworzy swoisty pomost miedzy socjologia a katolicka nauka spoeczna;
myśl te
podjea i rozwija Szkoa Lubelska KNS.
SPRAWOZDANIA
169
Doniesienia prasowe, uwazane czesto za pozornie mao znaczace
informacje,
z upywem czasu nabieraja ogromnej wagi dla badań zarówno jednostek, jak i kontekstów spoecznych. W badaniach historycznych nie sposób pominać
artykuów czy
nawet krótkich relacji prasowych, które przedstawiay masowemu odbiorcy peny
zakres dziaań Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie miedzywojennym,
a tym samym takze dziaań pastoralnych, naukowych i organizacyjnych jego rektora.
Dziś pozóke stronice prasy lubelskiej nie tylko opiewaja zasugi tego uczonego
i spoecznika, ale tez dokumentuja kontrowersje powstae wokó jego osoby. Analizy
recepcji dziaalności ks. Szymańskiego wśród spoeczności lokalnej oraz środowisk
ideowych i politycznych dokonaa Patrycja Burba w referacie Ks. Antoni Szymański
w prasie lubelskiej.
Prorektor KUL, o. prof. Andrzej Derdziuk, otwierajac
konferencje naukowa,
zwróci uwage jej uczestników na dychotomie modlitwy i czynu, charakteryzujac
a
zycie ks. prof. Antoniego Szymańskiego. Te pozornie sprzeczne postawy – kontemplacja i aktywizm – stay sie treścia zycia tego wielkiego rektora, który z lubelskiej
uczelni uczyni ośrodek formacji czowieka w jego wymiarach: intelektualnym, religijnym i spoecznym.
Majac
na uwadze wartość badań podjetych przez prelegentów, organizatorzy konferencji zadecydowali o wydaniu drukiem monografii pokonferencyjnej. Znajda sie
w niej teksty poszerzone i wzbogacone o literature źródowa.
Publikacja ta wpisze
sie w podejmowane przez Wadze uczelni przygotowania do obchodu setnej rocznicy
powstania Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, która przypada jesienia 2018 roku.