Manufaktura Ceglarska na Zamku w Gniewie
Transkrypt
Manufaktura Ceglarska na Zamku w Gniewie
ELEWACJE Manufaktura Ceglarska na Zamku w Gniewie „Manufaktura Ceglarska na Zamku w Gniewie” to inicjatywa mająca na celu produkcję ceramicznych elementów architektonicznych przy zastosowaniu tradycyjnej technologii. Manufaktura specjalizuje się głównie w architekturze średniowiecznej. „Rogiński Warsztat Artystyczny” jest rodzinną firmą, od 2000 r. zajmującą się produkcją wyrobów ceramicznych. Właściciel Warsztatu, Łukasz Rogiński, jest uznanym na wybrzeżu artystą grafikiem, absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Ceramiką zajmuje się od roku 1989. Prace artysty znajdują się zarówno w zbiorach publicznych jak i prywatnych, w Polsce i zagranicą. Współwłaścicielem firmy jest syn Łukasza - Grzegorz, również absolwent Gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych. W roku 2002 we współpracy z kasztelanem Zamku w Gniewie, Jarosławem Struczyńskim, postanowiliśmy fot. 1 Kształtka gzymsowa, zleceniodawca: Zamek w Gniewie, miejsce realizacji: dziedziniec zamkowy stworzyć eksperymentalną pracownię ceramiki. Warsztat zlokalizowany wśród nastrojowych murów podzamcza ten spotka się z dużym zainteresowaniem oraz życzli- stanowi integralną część zamku (dostępną dla zwiedzają- wością wielu osób i instytucji. W związku z tym zaczęli- cych) – jego rolą jest poznawanie i popularyzacja starych śmy stopniowo „dopracowywać” naszą ofertę, kierując technik ceramicznych, szczególnie tych związanych ze ją do instytucji (Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, średniowieczem. „Archeologia stosowana” – to pojęcie, Muzeum Zamkowe w Malborku) oraz do firm i osób które staramy się studiować, wcielać w życie i propagować. Następnym zadaniem, jakie sobie postawiliśmy, jest produkcja materiałów budowlanych i elementów architektonicznych w oparciu o technologie tradycyjne. Ostatecznie pracownia przybrała nazwę: Manufaktury Ceglarskiej na Zamku w Gniewie. Przyjazna technologia Początkowo produkcja nasza nastawiona była tylko na potrzeby renowacji miejscowego zamku, jednakże w trakcie powstawania pracowni okazało się, że pomysł 1 fot. 8 Kształtki gzymsowe na dziedzińcu Zamku w Gniewie 1 fot. 5 Ten sam mur po renowacji fot. 4 Mur zamkowy (Gniew) tuż przed renowacją fot. 6 Zbliżenie odnowionego muru związanych z konserwacją zabytków. Zainteresowanie Stosowane przez nas metody pozwalają na adapta- osób prywatnych spowodowało dalsze poszerzenie cję starych wzorów do współczesnych potrzeb i wa- oferty o elementy związane z wystrojem, urządzaniem runków. Dobrym przykładem są produkowane przez i wykańczaniem wnętrz. nas licówki, które imitują fakturę i wątek muru śre- Manufaktura Ceglarska bazuje przede wszystkim na dniowiecznego (główka + wozówka). Licówki stoso- ręcznych metodach obróbki ceramiki. Większość wyro- wać można np. na elewacje budynków docieplonych bów jest wypalana w piecu gołopłomiennym, opala- styropianem lub też we wnętrzach (np. przyklejając je nym węglem i drewnem. Wypał taki często pozostawia bezpośrednio do płyt g-k). Jeśli zachodzi taka potrze- charakterystyczne ślady „malowania ogniem”, tworzące ba, wymiary licówek mogą zostać dopasowane do przypadkowy i zawsze piękny wzór barw. Wzór ten jest potrzeb klientów. szczególnie dobrze widoczny w projektowanych przez Innym przykładem udanego mariażu starych i nowych nas podłogach. Uważamy, że stosowanie tradycyjnych technologii są płytki podłogowe. Ze względu na ich technologii kreuje produkt, który jest przyjazny ludziom ręczne wykonanie posiadają one porowatą strukturę, i buduje naturalny, ciepły klimat w najbliższym otocze- która czyni je słabszymi niż formowane maszynowo niu człowieka – w jego domu. płytki glazurowane. Jednak w praktyce cecha ta doskonale współgra z systemami ogrzewania podłogowego Produkty – płytki z Manufaktury Ceglarskiej dobrze przewodzą ciepło, oddając je bez zbędnych strat do ogrzewanego 2 Praca z ceramiką wymaga połączenia kilku szczególnych pomieszczenia. Jeśli zaś chodzi o ich trwałość, to nale- umiejętności, takich jak wrażliwość na formę, kolor czy ży pamiętać, że płytki wykonywane w podobny spo- fakturę oraz cierpliwość i wiedzę w zakresie technologii. sób istnieją i są często nadal eksploatowane w obiek- Cechy te w połączeniu z dużym doświadczeniem projek- tach liczących sobie kilkaset lat. Nasza najstarsza reali- towym pozwalają nam podchodzić do każdego zlece- zacja z wykorzystaniem płytek podłogowych liczy sobie nia w sposób indywidualny. Chcielibyśmy, aby produkty zaledwie lat siedem, trudno więc cokolwiek powiedzieć nasze traktowane były jako autorska forma ekspresji. o trwałości wyrobów. 2 Manufaktura wciąż eksperymentuje i wprowadza wła- wartość w znacznym stopniu zależą od miejsca pocho- sne, autorskie pomysły. Ich przykładem jest kominko- dzenia: regionu i złoża. wy blat o kolorze i strukturze zbliżonej do marmuru W początkowym okresie naszego istnienia próbowa- (zresztą w ten sposób możemy wykonać wszelkie pła- liśmy korzystać ze złóż lokalnych oraz mas ceramicz- skie powierzchnie, np. półki, szczególnie kominkowe nych, na których pracują lokalne cegielnie – okazało się czy blaty stołów). jednak, że masy te nie posiadają zadawalających nas Ostatnią pozycją w ofercie Manufaktury jest tzw. cera- właściwości i jakości. Wykorzystując nasze wcześniejsze mika ozdobna – autorskie misy, dzbany, donice itd. kontakty nawiązaliśmy współpracę ze znaną w branży Odniesienie sukcesu w ceramice wymaga nie tylko Klinkiernią Ołdrzychów (grupa Wacław Jopek), więk- opanowania umiejętności wytwarzania przedmiotu. szość naszej produkcji opiera się na doskonałej jako- Ogromne znaczenie ma także rodzaj materiału jaki ści masie klinkierowej pochodzącej z tego właśnie wykorzystuje się w produkcji – Manufaktura Ceglarska zakładu. Korzystamy także z doskonałej jakości mas na Zamku w Gniewie korzysta tylko i wyłącznie z pro- kamionkowych pochodzące z Gozdnickich Zakładów fesjonalnych mas klinkierowych, których używają także Ceramicznych (grupa CRH Klinkier). takie firmy jak CRH Klinkier czy FCB Wacław Jopek. Różne rodzaje mas łączymy ze sobą, tworząc pożądane przez nas efekty, kolory i struktury. Uzyskiwane przez Technologia produkcji nas kolory są wypadkową składu masy oraz temperatury osiąganej podczas wypału. Masy ceramiczne Kluczową sprawą jest rodzaj i przygotowanie materia- Formowanie wyrobów łu, na którym pracujemy. Trzeba pamiętać, że wyro- Formowanie wyrobów powstających w Manufakturze by gliniane (szczególnie w branży budowlanej) nie są odbywa się za pomocą sposobów od wieków stosowa- wykonywane ze zwykłej, wykopywanej z ziemi gliny. nych w ceramice przez wszystkie cywilizacje. Główną Mówiąc współcześnie o materiale ceramicznym mamy wykorzystywaną przez nas metodą jest wyklejanie/wyci- na myśli różne masy ceramiczne. Masy takie zawierają skanie w formie, sposób ten nadaje się znakomicie do bardzo wiele różnych dodatków, których postać i za- produkcji kafli, licówek itp. Formowanie płytki podłogowej w drewnianej formie 3 3 Asortyment wyrobów Manufaktury Ceglarskiej na Zamku w Gniewie l cegła gotycka, fakturowana ręcznie, różne formaty, l cegła licówka, zarówno „główka”, jak i „wozówka”, fakturowana ręcznie, różne formaty, l cegła licówka „kominkowa”, format 195 x 85 x 45 mm, l płytki podłogowe (faktura piasek), format 200 x 200 mm, l płytki podłogowe (gładkie), format 200 x 200 mm, l płytki podłogowe („łamane” – mozaikowe), format 250 x 250 mm, l płytki podłogowe (sześciokątne), średnica 200 mm, l kształtki profilowane (dowolne wzory i formaty), l blaty „marmurkowe”, dowolne formaty i kształty, l wszelkiego typu naczynia ceramiczne, l autorskie rzeźby ceramiczne i płaskorzeźby. Nazwa pieca bierze się ze sposobu jego funkcjonowania – płomień z palenisk wchodzi bezpośrednio do komory pieca i dopiero stamtąd do przewodu kominowego. W takim piecu płomień bezpośrednio oddziałuje na przedmioty tworząc nieraz bardzo ciekawe, nierównomierne przebarwienia. Wyroby do wypału ustawia się bezpośrednio jedne na drugich, np. jednorazowo do komory o pojemności 10 m3 wchodzi ok. 1300 pełnych, dużych cegieł gotyckich. Piec opalany jest węglem i drewnem, cykl wypału trwa około 5 dni palenia i kilku dni, w czasie których piec stygnie. Trzeba dodać, że powolne stygnięcie jest również bardzo ważnym etapem produkcji. Końcowa obróbka przedmiotów Formy jakich używamy, wykonujemy sami, w zależności Po rozładowaniu pieca odbywa się sortowanie i ewen- od pożądanego wymiaru przedmiotu. Do ich wykona- tualna końcowa obróbka wyrobów. Niektóre produk- nia stosujemy stal lub drewno. Ciekawostką tutaj jest ty, jak np. kafle podłogowe wymagają dodatkowych sposób wykonania kształtek gzymsowych. W pierwszej zabiegów mających na celu poprawę ich właściwości kolejności formujemy „cegłę” o zadanym formacie, użytkowych. Używając odpowiednich preparatów kafle później wkładamy ją do formy drewnianej o otwar- są natłuszczane, aby uzyskały gładką, nie przyjmującą tym boku z wyciętym profilem. Tnąc cegłę wzdłuż pro- zanieczyszczeń powierzchnię. Kafle wykonane tą meto- filu otrzymujemy odpowiednią kształtkę. dą nadają się doskonale do salonów czy korytarzy, naj- Inne metody to formowanie na toczku ceramicz- starsza nasza realizacja tego typu podłogi liczy sobie nym oraz wylepianie gotowych przedmiotów z wał- już 7 lat i jak do tej pory nie wykazuje żadnych śladów ków lub plastrów. Ostatnia metoda mimo, że praco- zużycia. Niekiedy zamawiający chce podbarwić elemen- chłonna i długotrwała, to umożliwia tworzenie przed- ty przeznaczone na elewacje, głównie chodzi tu o liców- miotów o dużych rozmiarach – przykładem jest tutaj ki, które dzięki temu uzyskują „jeszcze starszy” wygląd. dzban o wysokości 170 cm wykonany na zamówienie Sposób podbarwiania wypalonego przedmiotu jest pro- Zamku w Gniewie. sty – wcieramy w jego powierzchnię zawiesinę tlenków metali i środków natłuszczających. Trwały efekt kilku- Wypalanie przedmiotów setletniego brudu jest gwarantowany. Sercem każdego zakładu ceramicznego jest piec słu- Inną metodą barwienia jest angobowanie. W tej meto- żący do wypalania wyrobów. Piec, na którym pracu- dzie przed wypaleniem w piecu na wysuszony wyrób jemy należy do grupy tzw. pieców gołopłomiennych. napylana jest delikatna zawiesina tlenku i masy glinia- fot. 9 Pokaz wypału ceramiki w „piecu węgierskim” 4 fot. 10 Wypał w „piecu skrzyniowym” 4 fot. 2 Kształtka gzymsowa przeznaczona na wykończenie kominka, wyprodukowana na zlecenie prywatnego inwestora fot. 3 Cegła-licówka gotycka, przeznaczona do rekonstrukcji elewacji zewnętrznej, zleceniodawca: osoba prywatna nej w innym kolorze (zależy on od rodzaju tlenku uży- łów, niekiedy specjalnie wymyślonych na potrzeby tego w zawiesinie – angobie). danej realizacji. Nasi klienci Terminy realizacji Oferta Manufaktury jest skierowana przede wszystkim Bardzo ważną sprawą dotyczącą realizacji inwesty- do firm oraz instytucji związanych z ochroną zabytków. cji jest pytanie o termin jej zakończenia. Manufaktura Szybko jednak się okazało, że oferta są zainteresowane Ceglarska opiera się na tradycyjnych metodach pro- również firmy i jednostki samorządowe, które są zobo- dukcji i w związku z tym jesteśmy ograniczeni wymo- wiązane do dbania o wygląd swoich miast czy dzielnic. gami technologii. Głównym problemem jest tutaj susze- Naszym niejako naturalnym klientem są muzea, na zle- nie uformowanych przedmiotów, które odbywa się na cenie których przygotowujemy różne elementy ekspo- powietrzu („suszarnia naturalna”). Proces ten, w zależ- zycji, jak np. kopie dawnych wyrobów ceramicznych ności od pogody, trwa zwykle około miesiąca i nie ma czy elementy imitujące elewacje dawnych budynków możliwości jego skrócenia. Składając u nas zamówie- (licówka gotycka). nie trzeba się liczyć z co najmniej miesięcznym termi- Naszymi klientami są również osoby prywatne, dla któ- nem realizacji. rych projektujemy i wykonujemy zabudowy kominków – tylko przy użyciu wytworzonych przez nas materiaGrzegorz Rogiński Rogiński Warsztat Artystyczny www.ceramika.roginski.pl fot. 7 Blat kominkowy, wykonany dla inwestora prywatnego 5 5