Dunit – dżet - Rynek Kamienia

KAMIENIARSTWO
STEGOS – SŁOWNIK TERMINÓW GEOLOGICZNYCH DLA SKALNIKÓW CZĘŚĆ 27
Dunit – dżet
Dunit – magmowa, tzw. ultrazasadowa (bardzo uboga w krzemionkę – ok. 38%) skała
głębinowa ( magmowe skały), zbudowana niemal wyłącznie z ()) oliwinu
(zazw. 90–100%), ponadto zawiera
niewielkie ilości ()) piroksenów, apatytu, czy minerałów węglanowych,
a także znaczące ilości minerałów
rudnych, np. tytanomagnetytu, ilmenitu, chromitu, platyny; wykazuje strukturę
pełnokrystaliczną z automorficznymi
() kryształami i teksturę masywną; barwa ciemna – zazw.
brunatno- lub zielonoczarna;
skała dość rzadko spotykana
na powierzchni ziemi, buduje
najgłębszą część oceanicznej
skorupy ziemskiej, tworzącej się
cały czas w tzw. ryftach ( Ziemi
dynamika); ze względu na dominację oliwinu (kruchego i podatnego na
wietrzenie) d. nie stanowią przedmiotu
zainteresowania w środowisku skalniczym,
wykorzystywane jako surowiec do produkcji
materiałów ogniotrwałych, występują w nich
złoża chromitu i platyny.
Dyferencjacja – różnicowanie się materiału
skalnego/magmy w wyniku różnych procesów – siły ciężkości działającej na minerały
o różnej gęstości, stopniowego wytapiania
się składników skały w warunkach ()
Zielony – oglądany gołym okiem
i pstrokaty w obrazie mikroskopowym: oliwin – główny składnik
dunitu.
78
NK 55 (5/2011)
Najważniejszy szereg dyferencjacji
magmowej.
metamorfizmu, stopniowego strącania się
substancji chemicznych z roztworów lub selektywnego rozpuszczania składników mineralnych itd.; d. magmowa – podział magmy
pierwotnej na magmy wtórne o odmiennym
składzie, proces ten odpowiedzialny jest za
niezwykłą różnorodność skał magmowych,
którą możemy obserwować (i wykorzystywać); różne magmy dyferencjują wg ściśle
określonych schematów, tworząc tzw. szeregi magmowe – np. wyjściowa magma
gabrowa (przedstawicielami gabr są m.in.
takie odmiany handlowe skał, jak Spektrolit, Volga Blue, American Black) „produkuje” stopniowo coraz bardziej kwaśne ()
magmowe skały, takie jak dioryty (Zhangpu
Black, Padang Dark), tonality, granodioryty (m.in. Mondariz, Sira Grey, Barre Gray)
i granity (np. Rosa Porrino, Merry Gold),
a z drugiej strony – coraz bardziej zasadowe
piroksenity, perydotyty i dunity.
Dyslokacja – ogólne określenie najczęściej
odnoszące się do struktur tektonicznych,
które utworzyły się w wyniku przemieszczenia zespołu skalnego wzdłuż pewnej
powierzchni albo wąskiej strefy – są to ()
uskoki i () fleksury; o uniwersalności tego
określenia świadczy fakt, że stosuje się je zarówno w odniesieniu do drobnych uskoków
obserwowanych na ścianie kamieniołomu,
jak i np. w przypadku wielusetkilkometrowej
długości uskoku San Andreas w Kalifornii.
Dysten – () cyanit
Dżet (jet) – angielskojęzyczna nazwa ()
gagatu, niekiedy – określenie biżuterii wytwarzanej z gagatu; Jet Black – inna nazwa
„granitu” Absolute Black – jest oczywiście
tylko nawiązaniem do czarnej barwy d.
Paweł P. Zagożdżon,
Katarzyna D. Zagożdzon
www.RynekKamienia.pl