zmiana podejścia. Model Kontraktowania Usług Społecznych
Transkrypt
zmiana podejścia. Model Kontraktowania Usług Społecznych
Zlecanie zadań publicznych organizacjom pozarządowym – zmiana podejścia. Model Kontraktowania Usług Społecznych Grzegorz Basarab, Centrum Inicjatyw Obywatelskich Szczecin 27.11.2014 r. Kontekst Model Kontraktowania Usług Społecznych (MKUS) proponuje nowe podejście w zlecaniu realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym. Głównymi przesłankami dla jego stworzenia były wyniki badań oraz doświadczenia, które wskazują na to, Ŝe dotychczasowy sposób przekazywania zadań nie jest wystarczająco efektywny i wbrew załoŜeniom twórców Ustawy o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie w ograniczonym zakresie realizuje zasadę pomocniczości. Kluczowe słabości obecnego podejścia Problem 1. Rozdrobnienie dotacji Problem 2. Niewielka skala przekazywanych „duŜych zadań” Problem 3. Słabe nastawienie na rozwiązywanie problemów Problem 4. Nieefektywne rozliczanie zadań Bariery współpracy (oczami JST) • • • • • • • • • niska zdolność do realizowania duŜych, powaŜnych projektów uwikłanie organizacji w rywalizację między sobą wypalenie zawodowe części liderów i działaczy niewystarczające kompetencje przedstawicieli organizacji, zwłaszcza w zakresie przepisów oraz kwestii formalnych brak zaufania trzeciego sektora do władz samorządowych roszczeniowa postaw a organizacji brak znajomości specyfiki funkcjonowania samorządu JST nie zawsze doceniają kompetencje organizacji w zakresie rozwiązywania problemów społeczności nieprzejawianie wystarczającego zainteresowania organizacjami pozarządowymi Bariery współpracy (oczami NGO) • Biurokratyzacja relacji • Oparcie o nieformalnie kontakty, brak przejrzystości relacji • niski stopień profesjonalizacji organizacji • Układ silnie asymetryczny (samorząd jest na uprzywilejowanej pozycji) • Dostosowywanie działań do moŜliwości uzyskania finansowania, a nie do swojej misji • Nowym organizacjom cięŜko się przebić Odsetek JST szczebla gminnego przekazujących organizacjom pozarządowym środki na podstawie poszczególnych ustaw Dziedziny poŜytku publicznego wspierane przez gminy w trybie ustawy o poŜytku w 2011 r. Dynamika wydatków gmin na zlecanie zadań organizacjom pozarządowym Model Kontraktowania Usług Społecznych Krok 1. Wybór zadania • Zadanie, które dotychczas jest realizowane przez instytucję samorządową (np. prowadzenie szkoły, schroniska dla zwierząt) • Nowe zadanie, które dotychczas na danym terenie nie było realizowane (np. Centrum Wolontariatu, Biuro Porad Obywatelskich) • suma zadań, które dotychczas były realizowane w sposób rozproszony (np. małe dotacje na działania w dziedzinie kultury będą zlecane jednemu operatorowi) Krok 1. Wybór zadania Kluczowe kryteria decyzji o zmianie: •Chęć wygenerowania oszczędności w budŜecie samorządu (zlecenie zadania, które zapewni mniejszy jego koszt), z dwoma zasadniczymi podejściami: – zachowanie tego samego poziomu usług, przy mniejszych nakładach; – poprawienie jakości, przy zachowaniu tych samych nakładów; •Skalę potrzeby społecznej na usługę danego rodzaju (głównie usługi kierowane do ludności – opieka i pomoc społeczna, oświata, kultura i rekreacja, rzadziej np. schroniska dla zwierząt); •Występowanie trudności w realizacji danego zadania przez JST we własnym zakresie lub brak doświadczenia JST w realizacji danego zadania (np. tworzenie nowej instytucji, wprowadzanie nowej usługi); •Istnienie partnera pozarządowego, mającego wiedzę i doświadczenie w wykonaniu zadania; •Zaufanie do organizacji pozarządowych; •Dysponowanie dodatkowymi zasobami (nadwyŜka funduszy, niewykorzystane zasoby lokalowe). Krok 1. Narzędzia • Diagnoza lokalna • Narzędzie badania efektywności społecznej i ekonomicznej zmiany formy realizacji zadania Krok 2. Wybór typu zlecenia Krok 2. Bon na aktywność – regranting • Bon na aktywność to sposób dla zlecania niewielkich dotacji. • Ich zasadniczym celem jest wspieranie aktywności społecznej. • Charakterystyczne w tym typie jest zminimalizowanie procedur w odniesieniu do skali realizowanych działań. Krok 2. Bon na aktywność – regranting • Regranting - czyli przekazywanie „dotacji na dotację”. • W tej ścieŜce samorząd ogłasza konkurs w którym wybiera tzw. „operatora”. • Wybrana organizacja otrzymuje pieniądze, które przekazuje dalej, najczęściej w formie mniejszych dotacji. • Nie jest ona zobligowana do korzystania z trybów Ustawy o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie. MoŜe zatem przygotować prostsze formularze ofert, umów i sprawozdań z wykonanego zadania • Regranting pozwala odciąŜyć samorządy od wielu działań związanych z przeprowadzeniem duŜej ilości konkursów dotacyjnych. Krok 2. Zlecanie usług • Zleceniem jest prowadzenie usługi dla społeczności lokalnej lub wybranej grupy społecznej. • Samorząd określa przedmiot usługi, wskaźniki ilościowe dotyczące jej dostarczania (np. usługi opiekuńcze, poradnictwo psychologiczne dla rodzin etc.) oraz jakościowe (świadczenie usługi na podstawie standardu minimalnego). • Usługa świadczona jest z wykorzystaniem infrastruktury organizacji. Krok 2. Zlecenie prowadzenia instytucji • Zleceniem jest prowadzenie trwałej instytucji o charakterze publicznym, świadczącej usługi na rzecz społeczności. • Instytucją tą moŜe być np. dom pomocy społecznej, szkoła lub świetlica środowiskowa, a takŜe centrum organizacji pozarządowych czy świetlica wiejska. • Dla prowadzenia takiej instytucji niezbędne jest posiadanie odpowiedniej infrastruktury, która przekazywana jest przez samorząd lub pozostaje w dyspozycji organizacji, ale samorząd ponosi koszty jej utrzymania (w ramach zleconego zadania). Krok 2. Kooperacyjne rozwiązywanie problemów • Ten typ zlecenia zadania polega na kontraktowaniu zestawu zadań dla partnerstwa tworzonego do rozwiązania konkretnego, zdefiniowanego przez samorząd problemu. • Rozwiązanie tego problemu ze względu na jego naturę, wymaga kooperacji wielu instytucji, z róŜnych obszarów działalności (zarówno podmiotów publicznych, społecznych jak i prywatnych). Narzędzia kroku 2 • Analiza prawna moŜliwości realizacji MKUS • Przykłady praktyk z Polski Krok 3. Przeprowadzenie zmiany Krok 3. Etap 1. Analiza • Celem tego etapu jest zdobycie jak największej ilości informacji, która potrzebna będzie do podjęcia decyzji o zleceniu realizacji zadania publicznego oraz przygotowanie listy kolejnych działań, które pozwolą na przeprowadzenie całego procesu zmiany. • Narzędzia: tabela z kluczowymi pytaniami Krok 3. Etap 2. Przygotowanie Opracowanie koncepcji zmiany, obejmującej: – komunikację wewnętrzną – zapowiedź zmiany wewnątrz instytucji publicznych, przygotowanie pracowników do przeprowadzenia zmiany; – konsultacje z interesariuszami – a więc tymi osobami i grupami osób, które potencjalnie mogą być zainteresowane zmianą (z róŜnych powodów – poniewaŜ mogą coś zyskać lub stracić); – opracowanie zmian formalno-prawnych – przygotowanie projektów uchwał, zarządzeń lub zmiany w istniejących dokumentach (np. w programie współpracy) Krok 3. Etap 2. Przygotowanie Opracowanie koncepcji zmiany, obejmującej: – komunikację zewnętrzną – poinformowanie o zamiarze zmiany społeczność lokalną, w sposób zwyczajowo przyjęty w danej jednostce samorządu terytorialnego; – konsultacje społeczne – przeprowadzenie konsultacji społecznych, zarówno samej koncepcji zmiany, jak i projektów aktów prawnych, które mają ją wdroŜyć; – wprowadzenie korekt do planu – po przeprowadzonych konsultacjach niezbędne jest wprowadzenie korekt, które uwzględnią uwagi zgłoszone przez społeczność lokalną i interesariuszy; – przeprowadzenie zmian formalno-prawnych – przyjęcie przygotowanych zarządzeń, przyjęcie stosownych uchwał lub zmian w istniejących aktach prawnych. Krok 3. Etap 2. Przygotowanie Narzędzia: • • • • Analiza potrzeb i oczekiwań mieszkańców Analiza interesariuszy i ich nastawienia Analiza organizacji i planowanie wsparcia Obliczenie czasu potrzebnego na zmianę – harmonogram • Standaryzacja zadań publicznych Krok 3. Etap 3. WdroŜenie W kroku tym przewidziane są następujące działania: •Przygotowanie potencjalnych realizatorów – w tym działaniu naleŜy przeprowadzić zestaw działań wspierających, w przypadku, gdy na etapie diagnozy stwierdzono, Ŝe wśród istniejących organizacji brak jest dostatecznego potencjału do realizacji zadania publicznego. •Przygotowanie innych interesariuszy – to działanie przewiduje wspieranie równieŜ innych interesariuszy, którzy zyskają lub stracą na zmianie formy realizacji zadania (np. dotychczasowa kadra zmieni miejsce pracy, zmieni się formuła korzystania z zadania publicznego dla obecnych klientów). •Zlecenie realizacji zadania – to działanie, w którym przeprowadzany jest proces zakontraktowania zadania – albo za pomocą procedury konkursowej, albo innej procedury przyjętej przez samorząd zgodnie z prawem. Krok 3. Etap 3. WdroŜenie Narzędzia: • Jak wspierać potencjalnych realizatorów zadania? Krok 3. Etap 4. Ocena • Etap ten podzielony jest na trzy kluczowe zadania: – BieŜący monitoring realizacji zadania – którego zasadniczym celem jest rzeczowe i finansowe badanie postępu realizacji zawartej umowy – Ewaluacja realizacji zadania – to badanie na ile cele, określone w umowie zostały osiągnięte, na ile zadanie zrealizowano efektywnie – Ewaluacja procesu zmiany – to ocena na ile zmiana formy realizacji usługi przyniosła oczekiwane rezultaty, co moŜna było zrobić lepiej? Krok 3. Etap 4. Ocena Narzędzia: • Jak prowadzić monitoring i ewaluację? Strona projektu www.zlecaniezadan.pl