Czytam, liczę, poznaję świat – edukacja matematyczna z przyrodniczą

Innowacja pedagogiczna
„Czytam, liczę, poznaję świat
– edukacja matematyczna z
przyrodniczą”
Autorstwa: Magdaleny Andrzejak
Termin realizacji: od 10.02.2016r. do 31.08.2017r.
Innowacja obejmuje:
1) wychowanków z grupy I – Jeżyki
2) wychowanków z grupy III – Zajączki
3)wychowanków z grupy IV – Wiewiórki
„Czytam, liczę poznaję świat – edukacja matematyczna z przyrodniczą.
1. Opis innowacji:
Edukacja matematyczna i przyrodnicza prezentowana w niniejszym programie „Czytam,
liczę, poznaję świat – edukacja matematyczna z przyrodniczą” pozwoli nauczycielom
przedszkola, rozwijać wielostronną aktywność dziecka mającą wpływ na dokonywanie się
zmian w spostrzeganiu, uwadze, pamięci i myśleniu, które są niezbędne w edukacji
matematycznej i przyrodniczej w przedszkolu. Nauka ważnych elementów edukacji
matematycznej oraz przyrodniczej ma przebiegać zgodnie z procesem rozwojowym
człowieka. Zawarte w prezentowanym programie „Czytam, liczę, poznaję świat” zasady i
sposoby osiągania celów pozwolą nauczycielom kształtować procesy poznawcze, mające
wpływ na rozwój intelektualny dzieci oraz na kształtowanie pożądanych postaw wobec świata
przyrody ze wskazaniem harmonii panującej w przyrodzie, z uwzględnieniem jej walorów
estetycznych. Nauczyciel podejmując działania przemyślane i dostosowane do potrzeb i
możliwości rozwojowych wychowanków, ma szansę uświadamiać jej znaczenie dla życia i
zdrowia człowieka.
2. Cel ogólny i cele szczegółowe innowacji:
Celem prezentowanej innowacji jest umożliwienie dziecku nabywanie doświadczeń, ważnych
w rozwoju intelektualnym, które spowodują zmiany w procesach poznawczych takich jak:
spostrzeganie, uwaga, pamięć i myślenie, dzięki którym dziecko odbiera i przechowuje
informacje, odtwarza i przetwarza je. Innowacja zakłada stymulowanie rozwoju dzieci
poprzez kształtowanie postawy gotowości do poznawania i działania oraz nabywanie
umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych i zadaniowych. Główne cele
innowacji zostaną osiągnięte dzięki organizowaniu w przedszkolu odpowiednio dobranych
zajęć i zabaw dostosowanych do potrzeb i możliwości rozwojowych dzieci. Organizowanie
takich zajęć ma umożliwić dziecku zarówno osiągnięcie gotowości do nauki matematyki, jak i
wyposażenie w podstawową wiedzę na temat otaczającej przyrody, o którą dziecko musi
zadbać teraz i w przyszłości jako świadomy i odpowiedzialny człowiek. Dzięki odpowiednio
dobranym zabawom rozwijać będziemy pamięć logiczną i odroczoną, która umożliwia
łączenie faktów w całość poprzez odtwarzanie wiadomości i wykorzystanie ich w działaniu.
Wywołane zmiany zachodzące w sposobie myślenia spowodują, że dziecko dostrzeże i
zrozumie elementy własnego działania oraz samodzielnie dobierze środki i sposoby do
osiągnięcia celu, do którego zmierza.
Cele szczegółowe
Dziecko:
- orientuje się w przestrzeni
- ma świadomość własnego ciała i świadomie porusza się w przestrzeni
- wytycza kierunki w przestrzeni
- rozróżniania stronę lewą i prawą
- określa położenie przedmiotów w przestrzeni
- orientuje się na kartce: góra-dół, lewa-prawa
- dostrzega regularności, wychwytuje powtarzające się sekwencje i kontynuuje je zgodnie z
dostrzeżoną regularnością
- dostrzega skutki wykonywanych przez siebie czynności manipulacyjnych
- potrafi zaplanować kolejne czynności
- zna stałe następstwo dni i nocy, pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku
- rozumie, że coś jest następstwem czegoś innego lub, że kolejno wykonane czynności
prowadzą do określonego celu
- przelicza obiekty, ustala, ile ich jest
- ustala wynik dodawania i odejmowania, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na
innych zbiorach zastępczych
- rozumie, na czym polega dodawanie (dokładanie/dosuwanie elementów), a na czym polega
odejmowanie (odkładanie/odsuwanie elementów), na czym polega rozdzielanie po kilka
- rozumie, że liczba elementów w zbiorze nie zmienia się, jeśli zmieniamy układ tych
elementów
- rozumie, że długość nie zmienia się, mimo że zmienimy wygląd przedmiotu
- rozumienie, że ilość płynu nie zmienia się (jeśli nie dolaliśmy go więcej) po przelaniu z
jednego naczynia do drugiego
- rozumienie sens kodowania i użyteczności dekodowania informacji, na przykład symboli
stosowanych w grach, na szyldach i drzwiach, znakach drogowych
- układa i rozwiązuje zadania z treścią począwszy od rozumienia sensu „historyjki” budującej
zadanie i wyłowienia z niej potrzebnych danych do rozwiązania zadania
- jest odporne emocjonalnie
- liczy obiekty oraz rozróżnia błędne liczenie od poprawnego
- ustala równoliczność dwóch zbiorów
- posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi
- wie na czym polega pomiar długości i zna proste sposoby mierzenia: krokami, stopa za
stopą
- zna różne środowiska przyrodnicze
- wymienia rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach, np. na polu – mysz, na łące –
kret, biedronka, w lesie – sarna, lis
- wskazuje cechy różniące poznane środowiska przyrodnicze
- rozumie konieczność przystosowania się zwierząt do środowiska w jakim żyją
- określa jadalne części rośliny
- opowiada jakie są etapy rozwoju rośliny na podstawie systematycznej obserwacji
- wyróżnia części roślin np. kwiatów (korzeń, łodyga, liście, kwiat) i drzew (korzenie, konar,
pień, liście, kwiaty, owoce)
- określa zmiany zachodzące w życiu zwierząt i roślin w kolejnych porach roku
- wie, że należy dbać i troszczyć się o rośliny i zwierzęta
- rozpoznaje i nazywa zwierzęta hodowlane (kura, koń, krowa)
- wie, że rośliny można wyhodować z cebulki, z ziarenka
- przygląda się z uwagą pracom prowadzonym w ogródku przedszkolnym
- wie jak odżywiają się zwierzęta w naturalnym środowisku
- rozpoznaje zjawiska atmosferyczne w różnych porach roku
- zachowuje się odpowiednio do pogody
- porównuje i grupuje przedmioty
- przewiduje czynności manipulacyjne i łączy przyczynę ze skutkiem
- układa historyjki obrazkowe wskazując związki przyczynowo-skutkowe
- potrafi porozumiewać się opowiadając o przebiegu wydarzenia w sposób logiczny
- prawidłowo używa pojęcia „para”
- nazywa elementy środowiska naturalnego
- formułuje wnioski z przeprowadzonych doświadczeń
- rozumie niektóre zjawiska optyczne (powstawanie cienia, odbicie lustrzane)
- podejmuje próby samodzielnego eksperymentowania na podstawie zdobytych wiadomości
3. Założenia merytoryczne:
Zasady innowacji opracowane na podstawie programu edukacyjnego „Czytam, liczę,
poznaję świat – edukacja matematyczna z przyrodniczą” zgodne są z podstawą
programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w
szkołach podstawowych. Celem prezentowanej innowacji programowej jest stymulowanie
rozwoju intelektualnego dzieci oraz przygotowanie do podjęcia zadań szkolnych poprzez
kształtowanie postawy gotowości do poznawania i działania oraz nabywanie umiejętności
radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych i zadaniowych. Podjęte ukierunkowane
działania mają umożliwić dziecku zaspokojenie jego naturalnych potrzeb poznawania
otoczenia i podtrzymywać dziecięcy zapał do nauki. Realizowane treści jednocześnie wpisują
się w realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego tj.: obszar 13 –
wspomaganie rozwoju intelektualnego dziecka wraz z edukacją matematyczną, który
wymaga, by w procesie organizowania i przebiegu procesu nauczania uwzględniać zasadę
stopniowania trudności, obszar 12 – wychowanie do poszanowania roślin i zwierząt –
kształtujące wrażliwość młodego aktywnego człowieka, ciekawskiego miłośnika przyrody,
szanującego środowisko przyrodnicze, obszar 11 – pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty
zjawisk atmosferycznych i unikaniu zagrożeń, które pozwoli kształtować u dziecka
zachowania prozdrowotne oraz umożliwi poznanie i zrozumienie zjawisk atmosferycznych,
obszar 10 – wspomaganie rozwoju umysłowego poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie
zainteresowań technicznych, które wpłynie na rozwijanie operacji umysłowych takich jak
porównywanie, różnicowanie czy przewidywanie, obszar 4 – wspomaganie dzieci w
rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w wielozmysłowym poznaniu
otaczającego świata, w rozumieniu siebie i swojego otoczenia, umożliwiając jednocześnie
wykorzystanie zdobytej wiedzy w praktycznych działaniach, obszar 3 – wspomaganie
rozwoju mowy dzieci, która ma ogromne znaczenie dla budowania prawidłowych relacji
społecznych i umożliwia swobodne wyrażanie własnych przeżyć podczas poznawania świata
przyrody. Odpowiednio zorganizowane zajęcia matematyczno-przyrodnicze mają stać się
narzędziem życiowych sukcesów dzieci i mogą również uchronić je przed wieloma błędnymi
wyborami.
4. Najważniejsze zadania:
- stymulowanie rozwoju dzieci oraz przygotowanie do podjęcia zadań szkolnych
- kształtowanie postawy gotowości do poznawania i działania
- nabywanie umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych i zadaniowych
- kształtowanie umiejętności matematycznych i przyrodniczych.
5. Sposób realizacji:
Dla efektywnej realizacji innowacji zaleca się dostosowanie metod i form pracy do potrzeb i
możliwości rozwojowych wychowanków. Każde spotkanie z wychowankiem należy
wykorzystać do udzielania pomocy i wskazówek, które są istotne w kształtowaniu myślenia
matematycznego i przyswajaniu podstawowych wiadomości o środowisku naturalnym.
Realizując edukacyjne cele programu umożliwimy dziecku postrzeganie otoczenia w bardziej
uporządkowany sposób, a koncentrując jego uwagę na działaniu rozbudzimy ciekawość i
naturalne dążenie do łączenia nowych treści z posiadaną już wiedzą i doświadczeniem. Dzięki
odpowiednio dobranym zabawom ułatwimy rozwój pamięci logicznej i odroczonej. To one,
poprzez odtwarzanie wiadomości i wykorzystanie ich w działaniu, umożliwiają dziecku
łączenie faktów w całość. Wywołane zmiany zachodzące w sposobie myślenia spowodują, że
dziecko dostrzeże i zrozumie elementy własnego działania, dobierze samodzielnie środki i
sposoby do osiągnięcia celu, do którego zmierza.
6. Oczekiwane efekty – przykłady podejmowanych działań sprzyjających realizacji
założeń programu
1. Gry różnego rodzaju, w tym gry planszowe stanowią doskonały środek do liczenia,
uczą przestrzegania obowiązujących w grze reguł – oczekiwane efekty: dziecko zna i
stosuje zasady obowiązujące w grach, potrafi zrozumieć, że raz się przegrywa, a raz
wygrywa.
2. Zabawy ruchowe – doskonalenie orientacji w przestrzeni, uzupełnianie rytmów,
dobieranie elementów do pary tak, aby do siebie pasowały – oczekiwane efekty:
dziecko zna reguły danej gry, dokonuje samodzielnych prób wymyślenia własnych
sposobów radzenia sobie z dotychczas nieznaną trudnością.
3. Zabawy dydaktyczne – wspomaganie rozwoju czynności umysłowych – oczekiwane
efekty: dziecko stosuje zdobytą wiedzę w praktycznych działaniach.
4. Gry dydaktyczne – doskonalenie umiejętności liczenia, szeregowania i poznawania
znaczenia symboli, wyrabianie odporności emocjonalnej dziecka – oczekiwane
efekty: dziecko rozwija wyobraźnię, jest zdolne do wysiłku umysłowego.
5. Zabawy badawcze – porównywanie długości przedmiotów, ciężaru, poznanie zjawiska
lustrzanego odbicia – oczekiwane efekty: bezpośrednia działalność dzieci w celu
poznania właściwości przedmiotów z otoczenia.
6. Ćwiczenia graficzne – dostrzega regularności – oczekiwane efekty: rozpoznaje
rytmy, dostrzega regularność w przemijaniu czasu.
7. Rozmowy z dzieckiem na temat piękna przyrody i potrzeby jej ochrony z
wykorzystaniem książeczek, opowiadań, ilustracji, obrazków, związanych z przyrodą
– oczekiwane efekty: dziecko zna różne środowiska przyrodnicze, wyraża
emocjonalny stosunek do przyrody objawiający się potrzebą jej ochrony.
8. Opowiadanie dzieciom historii związanych z kształtowaniem odpowiedzialności za
przyszłość planety Ziemi z wykorzystaniem materiałów edukacyjnych, ilustracji,
historyjek obrazkowych – oczekiwane efekty: dziecko rozwija pożądane postawy
związane z ochroną przyrody, uświadamia sobie, że od jego postawy zależy czystość
naszej planety.
9. Ekspresje plastyczne – „Dbam o przyrodę, troszczę się o nią, dbam o środowisko,
jestem odpowiedzialnym człowiekiem, znam swoje obowiązki itd. – oczekiwane
efekty: dziecko potrafi wyrazić swoje myśli, wiedzę i uczucia na temat otaczającej
przyrody w formie plastycznej.
10. Prowadzenie zajęć otwartych dla rodziców z dziećmi w formie warsztatów –
oczekiwane efekty: dziecko wraz z rodzicami wyraża myśli, przeżycia i uczucia,
przedstawia zdobyte wiadomości w różnych formach ekspresji plastycznej, muzycznej
i słownej.
11. Zestawy niedokończonych zdań typu „Jestem miłośnikiem i znawcą przyrody, dlatego
…….……” Zajęcia rozwijające poprawność i sprawność wypowiedzi dzieci na
określony temat (rejestrowanie wypowiedzi dzieci na dyktafonie lub na kartce
papieru) – oczekiwane efekty: dziecko odczuwa potrzebę prezentowania swoich
postaw.
12. Zabawy z elementem treningu twórczości „Przyroda”, „Środowisko naturalne”, „Łąka,
„Las”, „Przeszłość planety” – wymyślanie skojarzeń do słów, dokonanie wyboru
przedmiotów związanych z podanymi słowami – oczekiwane efekty: dziecko zna
znaczenie słów oznaczających określone środowiska przyrodnicze.
13. Wykonanie prac konstrukcyjnych – przestrzennych na temat „Ziemia, na której żyję
za 50 lat” – oczekiwane efekty: dziecko rozwija inwencję twórczą, wyobraźnię
twórczą.
14. Opracowanie historyjki obrazkowej „Od wiosny do wiosny” – oczekiwane efekty:
dziecko rozpoznaje zjawiska atmosferyczne w kolejnych porach roku, wie jak
zachować się stosownie do pogody.
15. Przygotowanie przedstawienia teatralnego „Jesienny koncert” z cyklu „Przedszkolaki
– uczniom” realizowane w przedszkolu – oczekiwane efekty: dziecko wie, że jest
częścią przyrody, potrafi wyciągać wnioski na podstawie dokonanych doświadczeń.
16. Konkurs wiedzy matematycznej pt. „Z matematyką za pan brat” – oczekiwane efekty:
dziecko zna podstawowe pojęcia matematyczne (określa położenie przedmiotów w
przestrzeni, określa czas trwania czynności, rozpoznaje rytmy, dokonuje klasyfikacji
zbiorów przedmiotów, potrafi liczyć, rozpoznaje kształty geometryczne, dokonuje
czynności pomiarowych itp.) .
7. Sposób ewaluacji
Realizowany program zakłada systematyczną jego ewaluację, która służyć będzie badaniu
nabytych przez dzieci umiejętności matematyczno-przyrodniczych. Prowadzona ewaluacja
pozwoli na refleksję nad własną pracą nauczycieli pracujących z programem pozwalając
również program udoskonalić. Modyfikacja i doskonalenie programu polegała będzie na:
- przeprowadzaniu zabaw dydaktycznych utrwalających i systematyzujących kształtowane
umiejętności matematyczne i przyrodnicze
- prezentowaniu posiadanej wiedzy i umiejętności w praktycznym działaniu, wykorzystaniu
umiejętności w codziennym funkcjonowaniu
- aktywnym uczestniczeniu dzieci w zabawach i grach kształcących umiejętności
matematyczne i przyrodnicze
Wpływ realizacji programu na dziecko zbadane zostanie za pomocą ankiet. O efektach tego
programu świadczyć będą nabyte przez dzieci umiejętności, które potrafią stosować w
codziennym życiu, w praktycznych działaniach. Kontynuowana w dalszych etapach
kształcenia edukacja matematyczna i przyrodnicza umożliwi dostosowanie się dzieci do
warunków w jakich żyją w określonych środowiskach naturalnych, ponadto wspomagać
będzie dzieci w rozwoju procesów poznawczych oraz rozwijać zainteresowania matematyką i
przyrodą. Najważniejsza jednak ewaluacja odbędzie się poza naszym zasięgiem, gdyż będzie
dotyczyć dorosłego już człowieka – świetnie radzącego sobie w sytuacjach zadaniowych,
aktywnego przyjaciela przyrody i jego obrońcy dla następnych pokoleń.
Opracowała: mgr Magdalena Andrzejak