Nowy system dowodzenia sprawdza się

Nowy system dowodzenia sprawdza się
2015-02-05
W grudniu 2013 roku łączny stan etatowy Dowództwa Wojsk
Lądowych, Dowództwa Sił Powietrznych, Dowództwa Marynarki Wojennej, Dowództwa Wojsk
Specjalnych oraz Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych wynosił 2271 żołnierzy i pracowników
wojska. Obecnie w Dowództwie Generalnym RSZ i Dowództwie Operacyjnym RSZ jest 1485
stanowisk etatowych. Redukcja etatów następuje również w Sztabie Generalnym Wojska
Polskiego – dotychczasowa liczba 676 stanowisk etatowych żołnierzy i pracowników wojska
ulegnie zmniejszeniu do 498 stanowisk od 1 kwietnia bieżącego roku – mówił Czesław Mroczek,
sekretarz stanu w MON, podczas senackiej Komisji Obrony Narodowej. Posiedzenie poświęcone
było podsumowaniu roku obowiązywania nowego systemu kierowania i dowodzenia armią.
Przedstawiając aktualny stan wdrażania reformy systemu kierowania i dowodzenia Siłami
Zbrojnymi, pragnę zwrócić uwagę, że temat ten był czterokrotnie przedmiotem posiedzeń
Wysokiej Komisji, z których dwa dotyczyły projektu ustawy o zmianie ustawy o urzędzie ministra
obrony narodowej oraz niektórych innych ustaw, tj. ustawy wprowadzającej zasadnicze zmiany w
tym systemie.
Podczas posiedzenia Komisji w dniu 18 grudnia 2012 roku pan minister Tomasz Siemoniak
przedstawiał panom senatorom główne założenia reformy systemu kierowania i dowodzenia, które
stanowiły podstawę opracowania projektu ustawy wprowadzającej ten system, a obecnie są w
trakcie wdrażania. Pragnę przypomnieć, że minister obrony narodowej przedstawił wówczas
następujące cele:
1. Dokonanie rozdziału funkcji planowania, przygotowania oraz użycia SZ realizowane przez trzy
instytucje bezpośrednio podporządkowane ministrowi obrony narodowej.
2. Utworzenie systemu strategicznego kierowania dowodzenia SZRP przez połączone organy
dowodzenia.
3. Stworzenie warunków organizacyjnych do zapewnienia ciągłości dowodzenia czasu „P” i „W”.
4. Przekształcenie Sztabu Generalnego WP w organ planowania, doradztwa i nadzoru
strategicznego.
Dążąc do realizacji pierwszego założenia, zaplanowano, że ministrowi obrony narodowej
bezpośrednio podlegać będą: Sztab Generalny Wojska Polskiego, Dowództwo Generalne
Rodzajów Sił Zbrojnych oraz Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych. Rozwiązanie takie,
wprowadzone po wejściu w życie stosownej ustawy, doprowadziło do osiągnięcia zakładanego
Autor: Czesław Mroczek
Strona: 1
celu.
Co robią nowe dowództwa
Nowe Dowództwa Rodzajów Sił Zbrojnych rozpoczęły funkcjonowanie w styczniu ubiegłego roku i
wzięły odpowiedzialność za, odpowiednio, Dowództwo Generalne RSZ – przygotowanie Sił
Zbrojnych, a Dowództwo Operacyjne RSZ – za ich użycie. Szczegółowe zadania tych dowództw
określone zostały w nadanych przez ministra obrony narodowej szczegółowych zakresach
działania. Równocześnie Sztab Generalny WP został odciążony od szeregu zadań związanych z
bezpośrednim dowodzeniem wojskami oraz odpowiedzialnością za ich wyszkolenie czy stan
sprawności technicznej sprzętu. Tym samym pierwsze założenie reformy zostało zrealizowane.
Odnosząc się do drugiego założenia, należy zauważyć, że przesłanką projektowanej reformy była
także potrzeba wdrożenia idei połączoności (JOINT) do systemu kierowania i dowodzenia Siłami
Zbrojnymi. Obecnie dowódca generalny RSZ dowodzi jednostkami różnych rodzajów SZ w ich
ogólnym funkcjonowaniu, a dowódca operacyjny RSZ – jednostkami SZ wydzielonymi do jego
dyspozycji w czasie realizacji operacji wojennych, kryzysowych oraz misji pokojowych. Zatem
utworzenie nowych dowództw RZS i określenie zakresów ich właściwości pozwoliło zrealizować
również to założenie reformy systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi.
Chciałbym podkreślić, że obecnie Dowództwo Generalne RSZ integruje aktywność szkoleniową
jednostek wojskowych poszczególnych RZS. Sytuacja taka okazała się szczególnie korzystna w
ubiegłym roku, gdy nasi sojusznicy zadeklarowali gotowość odbycia wspólnie z naszymi wojskami
dodatkowych, wcześniej nieplanowanych ćwiczeń. Jednostki wojskowe podległe dowódcy
generalnemu RSZ przeprowadziły w ubiegłym roku 139 ćwiczeń, w tym 35 międzynarodowych.
Spośród nich 11 zostało zorganizowanych w wyniku sytuacji, jaka zaistniała na terytorium Ukrainy.
Oczywiście proces osiągania pełnej sprawności Dowództwa Generalnego RSZ jeszcze trwa.
Musimy bowiem przejść przez wszystkie trzy etapy osiągania systemowego działania
połączonego, a więc zrozumienia, zaufania i wspólnego działania, co w języku wojskowym
nazywane jest zgrywaniem dowództw i sztabów.
Trzecim założeniem reformy systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi było takie
zorganizowanie organów kierowania i dowodzenia, ich struktur i zakresów działania, aby w razie
zaistnienia konieczności podjęcia działań w stanie zagrożenia bezpieczeństwa państwa
zapewniona była ciągłość dowodzenia bez potrzeby przeformowywania struktur dowództw
jednostek wojskowych. W czasie jawnych obrad Komisji mogę jedynie zapewnić, że zmiany
przeprowadzone w tym obszarze służą osiągnięciu założonego celu.
Jak zmienił się Sztab Generalny
Kolejnym kluczowym założeniem reformy systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi było
przekształcenie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w organ planowania, doradztwa i nadzoru
strategicznego. Realizacja tego zadania planowana była jako ostatni element restrukturyzacji
systemu. Odpowiednie zarządzenie prezesa Rady Ministrów zostało opublikowane w Monitorze
Polskim i stało się podstawą działań organizacyjnych. Od 1 stycznia 2014 roku szef Sztabu
Generalnego Wojska Polskiego nie jest przełożonym dowódców RSZ, tym samym nie jest
Autor: Czesław Mroczek
Strona: 2
angażowany w rozwiązywanie bieżących problemów szkoleniowych, dyscyplinarnych i
technicznych. Taki podział zadań pozwala Sztabowi Generalnemu WP koncentrować się na
działaniach planistycznych zarówno w obszarze planowania użycia Sił Zbrojnych, jak i w obszarze
programowania i planowania rozwoju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Szef Sztabu
Generalnego WP może lepiej wywiązywać się z obowiązków doradcy ministra obrony narodowej
w sprawach dotyczących ogólnej i operacyjnej działalności Sił Zbrojnych. Przeformowanie Sztabu
Generalnego WP nastąpi 1 kwietnia 2015 roku.
Po reformie mniej etatów w dowództwach
Przeprowadzona restrukturyzacja dowództw RSZ skutkuje także zmianami stanów etatowych. W
grudniu 2013 roku łączny stan etatowy Dowództwa Wojsk Lądowych, Dowództwa Sił
Powietrznych, Dowództwa Marynarki Wojennej, Dowództwa Wojsk Specjalnych oraz Dowództwa
Operacyjnego Sił Zbrojnych wynosił 2271 żołnierzy i pracowników wojska. Obecnie w Dowództwie
Generalnym RSZ i Dowództwie Operacyjnym RSZ jest 1485 stanowisk etatowych. Redukcja
etatów następuje również w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego – dotychczasowa liczba 676
stanowisk etatowych żołnierzy i pracowników wojska ulegnie zmniejszeniu do 498 stanowisk od 1
kwietnia bieżącego roku.
„Anakonda 14”, czyli sprawdzian nowego systemu dowodzenia
Nowy system kierowania dowodzenia Siłami Zbrojnymi rozpoczął funkcjonowanie z początkiem
ubiegłego roku. Skuteczność powyższych rozwiązań została niedawno sprawdzona podczas
ćwiczenia ,,Anakonda 14”, w dniach od 24 września do 3 października 2014 roku, które stanowiło
zwieńczenie procesu szkolenia operacyjnego. Głównym celem ćwiczenia było sprawdzenie
gotowości Sił Zbrojnych RP do obrony kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa
zewnętrznego.
Do przeprowadzenia ćwiczenia zaangażowano wszystkie rodzaje sił zbrojnych i wybrane elementy
układu pozamilitarnego. W trzech komponentach: lądowym, powietrznym i morskim ćwiczyło
blisko 12,5 tysiąca żołnierzy, na miejsca ćwiczeń przegrupowano 1900 jednostek sprzętu, w
przestrzeni powietrznej znajdowało się ponad 40 samolotów i śmigłowców, a na morzu operację
obronną prowadziło 17 jednostek pływających. W ćwiczeniach uczestniczył również Urząd do
spraw Cudzoziemców, utworzono stanowiska kierowania pięciu wojewodów i trzech oddziałów
Straży Granicznej.
Oprócz jednostek wydzielonych z SZRP w ćwiczeniach udział wzięły wydzielone siły i środki
ośmiu państw sojuszniczych (razem 750 żołnierzy). Ćwiczenie „Anakonda’14” potwierdziło, że
biorące w nim udział dowództwa zdolne są do: planowania, organizowania i kierowania walką w
połączonej operacji obronnej we współdziałaniu z sojuszniczymi siłami wzmocnienia,
organizowania współdziałania z elementami pozamilitarnych struktur systemu obronnego
państwa, planowania przedsięwzięć do utrzymania bezpieczeństwa i kontroli nad zajmowanym
terenem przy wykorzystaniu możliwości posiadanych sił i środków oraz elementów
pozamilitarnych struktur systemu obronnego państwa, a także reagowania na zmiany sytuacji
bojowej w odniesieniu do podjętych decyzji (zgodnie z zasadą elastyczności).
Autor: Czesław Mroczek
Strona: 3
Zespół oceni skuteczność reformy
Nowy system kierowania i dowodzenia zmienił dotychczas obowiązujące zasady dowodzenia w
Siłach Zbrojnych RP. Wprowadzane zmiany mają charakter innowacyjny, dlatego też niezmiernie
ważne jest dokonanie oceny jego skuteczności i efektywności. Wdrożone rozwiązania systemowe
podlegają ciągłemu monitorowaniu, którego celem jest ocena postępów reformy oraz
dokonywanie na bieżąco niezbędnych korekt. Aby w pełni zdiagnozować sprawność nowego
systemu kierowania i dowodzenia SZRP i ocenić, czy efekt jest zgodny z założeniami, w bieżącym
roku przeprowadzona zostanie ewaluacja jego funkcjonowania. Przewiduje się poddanie ewaluacji
całego systemu w trzech głównych obszarach, tj. sprawności funkcjonowania w zakresie
rozdzielenia trzech głównych funkcji na szczeblu centralnym (planowanie, dowodzenie ogólne
operacyjne), przygotowania dowództw do dowodzenia, w systemie działań połączonych oraz
zapewnienia ciągłości systemu kierowania i dowodzenia w czasie pokoju, kryzysu i wojny. Główne
czynności w zakresie ewaluacji będzie realizował powołany wewnątrzresortowy zespół
ewaluacyjny.
Ćwiczenia „Kraj 15” przetestują system dowodzenia
Ewaluację systemu kierowania i dowodzenia zamierzamy prowadzić zarówno w czasie bieżącego
funkcjonowania dowództw, jak i podczas ćwiczeń. Szczególnie cenną możliwością sprawdzenia
funkcjonowania nowego systemu kierowania i dowodzenia jest tegoroczne ćwiczenie obronne
„Kraj’15”, którego kierownikiem będzie pan prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, zwierzchnik sił
zbrojnych Bronisław Komorowski. W ćwiczeniach tych, oprócz wytypowanych dowództw i
jednostek wojskowych, będą brały udział komórki organizacyjne wielu ministerstw i centralnych
organów administracji państwowej, a także elementy pozamilitarnego układu obronnego szczebla
wojewódzkiego i terenowego. Proces ten zostanie zakończony opracowaniem raportu, w którym
zawarte będą wnioski i rekomendacje do wdrożenia w kolejnych latach.
Tekst jest zapisem wystąpienia wiceministra Czesława Mroczka z 4 lutego 2015 roku.
Autor: Czesław Mroczek
Strona: 4