STRESZCZENIE

mgr inż. arch. AGNIESZKA JANOWSKA: PRZESTRZENIE RESZTKOWE W MIEŚCIE
STRESZCZENIE
Rozprawa doktorska przedstawia ocenę jakości śródmieścia Poznania, ze szczególnym
uwzględnieniem relacji zachodzących między strukturą miasta a odbiorcami, w odniesieniu
do wpływu na te relacje przestrzeni resztkowych1. Zbadano zależności między jakością
struktury urbanistycznej a komfortem życia mieszkańców, a dalej z ich poczuciem
odpowiedzialności za miejsca i przestrzenie w mieście. Celem prowadzonych badań było
dowiedzenie tezy, że zagospodarowanie przestrzeni resztkowych jest skuteczną metodą
dopełnienia kompozycji urbanistycznej i architektonicznej, a dostosowanie ich
do współczesnych potrzeb stanowi podstawę do pogłębienia identyfikacji użytkowników
z miejscem.
Zakres pierwszej części rozprawy odnosi się do określenia celów badawczych, ustalenia
zakresu i metodologii pracy. W rozdziale przedstawiono wyniki przeprowadzonych badań
literaturowych, odnoszących się do teorii kompozycji urbanistycznej i architektonicznej,
antropologii środowiskowej, psychologii środowiskowej oraz socjologii. Stały się one
materiałem wyjściowym dla analizy zagadnień kluczowych dla rozprawy.
Przedmiotem drugiej części pracy jest prezentacja autorskich, opracowanych na potrzeby
prowadzonych badań, definicji przestrzeni resztkowych oraz pojęć związanych z analizowanym
zjawiskiem.
Treść definicji autorskich stosowanych w pracy opracowano na podstawie analiz, których
wyniki zaprezentowano w trzecim rozdziale rozprawy. Dokumentuje on badania
przeprowadzone w częściach wybranych dzielnic Poznania, które z uwagi na swoje położenie
i historię nadają kształt ścisłemu centrum miasta. Na bazie materiału kartograficznego i badań
terenowych przeprowadzono autorską analizę struktur Poznania, ukierunkowaną na wskazanie
położenia występujących w nich przestrzeni resztkowych. Następnie dokonano ich ewaluacji
pod kątem ilości oraz cech charakterystycznych. Dowiedziono, że obecność przestrzeni
resztkowych w mieście powoduje zanik spoistości miasta oraz ich destrukcyjny wpływ
na percepcję miasta w zakresie wyrazistości i gęstości przestrzeni.
Czwarta część rozprawy prezentuje wyniki studiów nad wybranymi przypadkami
wykorzystania przestrzeni resztkowych. Skupiono się na analizie form i zakresie oddziaływania
obiektów powstałych w okresie od 2000 do 2014 r. Rozpoznano różnorodność formalnych
i funkcjonalnych możliwości zagospodarowania odpadów przestrzennych. Dowiedziono
pozytywnego wpływu uzupełnień na jakość tkanki miejskiej, prowadzących do wykształcenia
właściwych relacji przestrzennych i funkcjonalnych między dotychczas niepowiązanymi
strukturami.
Wyniki badań przeprowadzonych w wybranych rejonach Poznania dowiodły, że odpady
przestrzenne są powszechnym zjawiskiem występującym w analizowanych częściach miasta,
powodując miejscowo jego dekompozycję i zanikanie wyrazistości struktury. W celu wykazania
społecznego oddziaływania przestrzeni resztkowych, w piątej części pracy zaprezentowano
wnioski płynące z przeprowadzonego metodą analizy statystycznej porównania wyników badań
sondażowych, przeprowadzonych wśród ekspertów2 oraz wśród mieszkańców tych części
miasta, które wcześniej były przedmiotem analiz przestrzennych.
Badania sondażowe przeprowadzone w obu grupach miały na celu ocenę jakości struktury
Poznania oraz postrzegania w niej przestrzeni resztkowych. W badaniach respondenci odnieśli
1
por. ppkt. 2.1. Definicje autorskie: przestrzeń resztkowa [w:] ROZDZIAŁ 2. - DEFINICJE I POJĘCIA STOSOWANE
W ROZPRAWIE.
2
Eksperci – osoby związane z Poznaniem, które z racji wykonywanego zawodu mają wpływ na jakość kształtowanej
przestrzeni.
1
mgr inż. arch. AGNIESZKA JANOWSKA: PRZESTRZENIE RESZTKOWE W MIEŚCIE
się również do potencjalnych, pożądanych przez nich, sposobów wykorzystania odpadów
przestrzennych.
Na podstawie analizy porównawczej wyników badań sondażowych, zweryfikowano hipotezy
badawcze oraz dowiedziono słuszności tezy pracy. Dowiedziono, że jakość w życia w mieście
jest zależna od jakości i spoistości jego struktury, a krystalizacja tkanki miejskiej przez
zagospodarowanie przestrzeni resztkowych oraz ich adaptację do potrzeb użytkowników jest
pożądanym kierunkiem rewaloryzacji tkanki miejskiej.
Wyniki badań sondażowych przeprowadzonych wśród mieszkańców (badanie
sondażowe_01_mieszkańcy) i ekspertów (badanie sondażowe_02_eksperci) przedstawione
zostały w suplemencie do rozprawy.
Podsumowanie wyników wszystkich przedstawionych w rozprawie badań, zaprezentowano
w rozdziale kończącym rozprawę. Rozdział zawiera ponadto autorskie wnioski
oraz uzasadnienie celowości kontynuowania prac analitycznych, w celu opracowania modelu
metodologicznego służącego adaptacji przestrzeni resztkowych. Praktyczne zastosowanie
modelu będzie dodatkowym narzędziem wspierającym przywracanie przestrzeni resztkowych
strukturze miasta i jego mieszkańcom
2