Nie tylko podatkowa grupa kapitałowa

Autor: Piotr Stolarczyk, radca prawny, Kancelaria Jedynak Rogowska.
Publikacja: 09.10.2015
Źródło publikacji: egospodarka.pl
Nie tylko podatkowa grupa kapitałowa
Pojęcie „grupy kapitałowej” stosunkowo często używane jest w obrocie prawnym. Warto
jednak pamiętać, że w zależności od kontekstu oraz aktu prawnego regulującego określone
zagadnienia, wspomniane pojęcie może mieć różne znaczenia.
Z punktu widzenia omawianego problemu w pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na
pojęcie podatkowej grupy kapitałowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992
roku o podatku dochodowym od osób prawnych.
Przepisy wspomnianej ustawy dopuszczają możliwość, aby podatnikami podatku CIT były
grupy, co najmniej dwóch spółek posiadających osobowość prawną (spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością, spółka akcyjna), które pozostają w tzw. związkach kapitałowych.
Ustawa o CIT przewiduje wiele warunków, które muszą być kumulatywnie spełnione, aby
podatkowa grupa kapitałowa mogła występować w charakterze podatnika. Wśród nich należy
wskazać na wymóg posiadania siedziby na terenie Rzeczypospolitej Polskiej czy też wymóg
dysponowania przeciętnym kapitałem zakładowym przypadającym na każdą ze spółkę nie
mniejszym niż kwota 1.000.000 złotych.
Do zawiązania podatkowej grupy kapitałowej dochodzi na mocy umowy zawieranej w formie
aktu notarialnego, przy czym umowa taka musi zostać zrejestrowana przez naczelnika
właściwego urzędu skarbowego i nie może być zawarta na okres krótszy niż trzy lata
podatkowe. Jednym z koniecznych elementów tego rodzaju umowy jest wskazanie spółki,
która reprezentuje grupę kapitałową w zakresie wykonywania obowiązków przewidzianych
przez przepisy ordynacji podatkowej.
Na skutek utworzenia podatkowej grupy kapitałowej staje się ona podatnikiem podatku
dochodowego od osób prawnych, przy czym należy wspomnieć, że wszystkie spółki
wchodzące w skład grupy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe w
zakresie podatku CIT powstałe w okresie obowiązywania łączącej je umowy. Zatem w razie
niewypłacalności jednej lub większej liczby spółek wchodzących w skład grupy, pozostałe
spółki w całości ponoszą odpowiedzialność za ich zobowiązania podatkowe.
W przypadku pozostałych podatków, w tym również podatku od towarów i usług, spółki
wchodzące w skład podatkowej grupy kapitałowej rozliczają się osobno, a każda z nich
występuje w charakterze odrębnego podatnika.
Do zawiązania podatkowej grupy kapitałowej dochodzi na mocy umowy zawieranej w formie
aktu notarialnego, przy czym umowa taka musi zostać zrejestrowana przez naczelnika
właściwego urzędu skarbowego i nie może być zawarta na okres krótszy niż trzy lata
podatkowe.
Warto podkreślić, iż na gruncie obowiązującego porządku prawnego grupa kapitałowa nie
występuje tylko w aspekcie podatkowym. Tytułem przykładu można wskazać na regulacje
ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów, która pod
pojęciem grupy kapitałowej rozumie wszystkich przedsiębiorców, którzy w bezpośredni lub
pośredni sposób kontrolowani są przez jednego przedsiębiorcę. Ustawa nie definiuje, jak
należy rozumieć wspomnianą kontrolę, wobec czego należy przyjąć, że możliwa jest zarówno
kontrola o charakterze kapitałowym, jak i osobowym. Pojęcie „wszyscy przedsiębiorcy”
sugeruje, że w praktyce możemy mieć do czynienia z nieograniczoną liczbą przedsiębiorców,
przy czym w odróżnieniu od rozwiązań zawartych w przepisach podatkowych, przedsiębiorcy
ci nie muszą być osobami prawnymi.
Nieostra definicja grupy kapitałowej na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i
konsumentów, w tym brak precyzyjnych wytycznych wskazujących, kiedy mamy do
czynienia z bezpośrednią lub pośrednią kontrolą, może rodzić problemy natury praktycznej.
O tym, że problemy te mogą mieć istotne znaczenie, jak również o ich praktycznej
doniosłości świadczy fakt, że grupa kapitałowa w powyższym rozumieniu pojawia się
również na gruncie regulacji ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku prawo zamówień
publicznych. Zgodnie z tą ustawą, jeżeli wykonawcy należący do grupy kapitałowej złożą
odrębne oferty, podlegają wykluczeniu z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego.