Mini-Poradnik Prawne formy biznesu

W jakiej formie prowadzić biznes? Dlaczego jednoosobowa działalność gospodarcza czy spółka
cywilna choć proste w obsłudze to niosą ze sobą szereg zagrożeń? Czy spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością daje nam całkowity brak odpowiedzialności za dług? A co z naszymi
najbliższymi gdy popadniemy w tarapaty finansowe?
! Cotygodniowa audycja w każdą środę po godz. 11:00 w Programie 1 Polskiego Radia.
! Pamiętajmy że w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej czy spółki cywilnej zawsze
ponosimy odpowiedzialność całym naszym majątkiem (w przypadku małżeństw oboje małżonkowie).
Co do spółek osobowych to gdy spółka nie jest w stanie uregulować swoich należności wierzyciele w
drugiej kolejności mogą sięgnąć do naszego prywatnego portfela.
! Co do zasady spółka z o.o. daje pewną gwarancję nieodpowiedzialności za długi spółki. Niemniej
jednak nie do końca. Istnieje bowiem możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności członków
zarządu.
! Nie bez znaczenia jest też przewidywanie przykrych zdarzeń losowych. Gdy mamy jednoosobową
działalność przestanie ona istnieć wraz z naszą śmiercią, ciężką chorobą bądź niezdolnością do pracy.
Nie można jej bowiem dziedziczy. Jeśli nie poczynimy odpowiednich zastrzeżeń co do możliwości
dziedziczenia to nasi spadkobiercy nie będą mogli odziedziczyć po nas spółki cywilnej czy udziałów w
spółkach osobowych.
Z najprostszą, jednoosobową formą prowadzenia własnego biznesu mamy do czynienia wtedy, gdy
przysłowiowy Kowalski jako osoba fizyczna zechce założyć działalność. Co musi wtedy zrobić? Może
nawet nie wychodzić z domu, bo system CEIDG prowadzony przez resort gospodarki ma wersję
internetowego portalu. Nawet jeśli zdecydujemy się na tradycyjne składanie papierowych
dokumentów to także jest to dziś wyjątkowo nieskomplikowane i nieczasochłonne.
Osoba fizyczna może złożyć wniosek o wpis do CEIDG za pośrednictwem formularza elektronicznego
dostępnego na stronie internetowej CEIDG. Wniosek o wpis do CEIDG jest jednocześnie zgłoszeniem
do naczelnika urzędu skarbowego (nadanie/weryfikacja NIP, przyjęcia oświadczenia o wyborze przez
przedsiębiorcę formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych albo wniosku o
zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej), wnioskiem do GUS (nadanie/weryfikacja
REGON) oraz do ZUS (zgłoszenie płatnika składek) lub KRUS (zgłoszenia oświadczenia o
kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników). Oznacza to, że składający wniosek nie musi
udawać się do ww. urzędów osobiście w celu uzyskania numerów NIP i REGON, a zgłoszenie do ZUS
lub KRUS następuje w sposób automatyczny. System teleinformatyczny CEIDG przesyła
wnioskodawcy na wskazany adres poczty elektronicznej potwierdzenie złożenia wniosku lub
informuje o błędach, które należy poprawić. Jeśli chcemy złożyć wniosek przez Internet i także podpis
elektroniczny to musimy uzyskać profil zaufany ePUAP. Prosta instrukcja znajduje się na portalu
CEIDG. Jeśli nie chcemy składać podpisu drogą elektroniczną to możemy i tak formularz wypełnić
przez Internet a po zakończeniu wygeneruje się kod z którym udajemy się do najbliższego urzędu
gminy. Tych samych formalności możemy dokonać drogą tradycyjną udając się do wspomnianego
najbliższego urzędu gminy. Należy tam wypełnić formularz CEIDG-1 odręcznie i złożyć u właściwego
pracownika. Wszelkie czynności związane z wpisem do Centralnej Ewidencji i Informacji o
Działalności Gospodarczej prowadzonej przez Ministra Gospodarki tj. uzyskanie wpisu/zmiana wpisu,
zawieszenie, wznowienie czy wykreślenie wpisu są bezpłatne. Wpis do CEIDG dokonany jest z chwilą
zamieszczenia danych w CEIDG, nie później niż następnego dnia roboczego po dniu wpływu do CEIDG
wniosku, jeżeli oczywiście wniosek został złożony przez osobę uprawnioną i jest on poprawny. Wpis
oznacza w praktyce uwidocznienie danych przedsiębiorcy w zakresie opisanym w ustawie o
swobodzie działalności gospodarczej (dane jawne) na stronie internetowej CEIDG. Gdy uzyskamy
wpis możemy spokojnie rozpoczynać działalność. Należy pamiętać, że w przypadku pierwszej
działalność jesteśmy w część zwolnieni z ciężarów takich jak choćby składki na ZUS. Ponadto m.in.
urzędy pracy realizują programy wsparcia dla początkujących przedsiębiorców.
Inną, wciąż niezwykle popularną formą prowadzenia działalności jest spółka cywilna. Trzeba jednak
pamiętać jedną bardzo ważną rzecz, o której większość decydujących się na ten wariant albo nie wie
albo szybko zapomina. Otóż spółka cywilna z prawnego punktu widzenia nie jest spółką, podmiotem
prawnym. To nazwa potoczna. Po pierwsze zapisy jej dotyczące umieszczone są w części dotyczącej
zobowiązań w kodeksie cywilnym. Po drugie z tego faktu wynika to, że spółka zwyczajowo nazywana
cywilną jest niczym innych jak umową, która ma niewiele wspólnego z takimi bytami prawnymi jak
spółki prawa handlowego – osobowe czy kapitałowe. I choć brzmi to być może nieco skomplikowanie
to jest niezwykle istotne z praktycznego punktu widzenia bo rzutuje na wzajemne prawa i obowiązki
przedsiębiorców będących stronami takiej umowy spółki. Na etapie spisywania umowy pamiętać
trzeba by bardzo precyzyjnie określać wkłady poszczególnych wspólników, którymi to może być
własność, inne prawa bądź świadczenie usług. Tak skrupulatność przy zawieraniu umowy spółki
zaprocentuje nam szczególnie w momencie gdy będziemy chcieli ją rozwiązać i zakończyć byt.
Kłopotliwość rozliczenie spółki cywilnej to nie jedyny jej mankament. Należy też pamiętać, że spółka
cywilna nie ma swojego majątku, za zobowiązania wobec wierzycieli odpowiadają wszyscy wspólnicy
solidarnie z majątków osobistych.
Rozpoczęcie wykonywania działalności w formie spółki cywilnej wymaga podjęcia następujących
kroków:





uzyskanie wpisu w CEIDG przez wspólników będących osobami fizycznymi (jeżeli działalność
będzie wykonywana wyłącznie w formie spółki cywilnej, to wskazane jest określenie przyszłej
daty rozpoczęcia działalności we wniosku o wpis i dokonanie zmiany wpisu - uzupełnienie o
NIP i REGON spółki cywilnej oraz zaznaczenie pola 25 formularza CEIDG-1, przed
wystąpieniem tej daty);
zawarcie umowy spółki cywilnej (na piśmie);
zgłoszenie do GUS i uzyskanie nr REGON spółki - wniosek na druku RG-1 składa się we
właściwym dla siedziby spółki urzędzie statystycznym (wolny od opłat);
zgłoszenie identyfikacyjne do urzędu skarbowego i uzyskanie NIP spółki – wniosek na druku
NIP-2 , NIP-D (wolny od opłat), złożenie deklaracji oraz zapłata podatku od czynności
cywilnoprawnych w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na siedzibę spółki (stawka
podatku wynosi 0,5%, podstawę opodatkowania stanowi wartość wkładów wniesionych do
majątku spółki) - deklaracja na druku PCC-3, PCC-3A (termin – 14 dni), zgłoszenie
rejestracyjne do podatku VAT - formularz VAT-R (opłata skarbowa – 170 zł, termin – przed
dniem dokonania pierwszej sprzedaży towarów lub usług);
zmiana wpisu w CEIDG przez wspólników będących osobami fizycznymi – uzupełnienie
informacji o NIP i REGON spółki - wniosek CEIDG-1 (wolny od opłat, termin – 7 dni).
Działalność gospodarcza osoby fizycznej bądź umowa spółki cywilnej, której stronami jest dwóch
przedsiębiorców to najczęstsze formy prowadzenie biznesu, szczególnie jeśli chodzi o małe i średnie
przedsiębiorstwa.
Czasem jednak przedstawiciele branży MŚP sięgają po rozwiązania dostępne na gruncie kodeksu
spółek handlowych. Są to jednak prawne formy działalności przeznaczone dla dużych podmiotów
gospodarczych, szczególnie gdy mówimy o spółkach kapitałowych. Nie mniej jednak k.s.h. przewiduje
możliwość przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną. Co powoduje podstawową korzyść w
postaci uzyskania podmiotowości prawnej przez spółkę. Spółka jawna ma też swój majątek, co
powoduje że wierzyciele będą w pierwszej kolejności windykować z niego a dopiero potem z
majątków osobistych wspólników. Wśród małych i średnich przedsiębiorstw także coraz
popularniejsza jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.). Ta zmiana spowodowana jest
głównie faktem, iż niegdyś skomplikowana procedura rejestracji dziś została znacznie uproszczona i
można zrobić to przez Internet. Obecnie kapitał zakładowy spółki z o.o. może wynosić jedynie 5 000
zł. Ale to co jest największą zaletą tego prawnego tworu to fakt, że wspólnicy spółki z o.o. nie
odpowiadają za zobowiązania spółki. Ma ona bowiem wybitnie samodzielną podmiotowość prawną,
co chroni majątki osobiste wspólników przed wierzycielami spółki. Nie mniej jednak sp. z o.o. należy
polecać do prowadzenie biznesów na dużą skalę, codzienność związana z działalnością zgromadzeń
wspólników, organów takich jak zarząd czy rada nadzorcza, pełną księgowością itp. to wyzwania
które warto podejmować przy znacznych rozmiarów biznesie. Dlatego też, dla sprawnego
prowadzenie małych i średnich przedsiębiorstw najbardziej sprawdzają się i najchętniej
wykorzystywane są działalność gospodarcza osoby fizycznej czy spółka cywilna.
Wady i zalety spółki cywilnej
Zalety spółki cywilnej:





umowa spółki cywilnej powinna mieć formę pisemną, ale nie musi zatem może być także
umową ustną,
szybka procedura rejestracji CEIDG,
brak kapitału zakładowego,
zryczałtowane formy opodatkowania,
solidarna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.
Wady spółki cywilnej:






brak szczegółowych regulacji prawnych,
brak majątku spółki a jedynie wspólny majątek wspólników, w których choć wspólnicy
posiadają udziały to nie mogą nimi swobodnie dysponować w trakcie trwania umowy spółki,
wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem,
wierzyciel ma możliwość ściągnięcia wierzytelności od wszystkich, wybranych ale także tylko
jednego ze wspólników w całości,
w przypadku zwiększenia obrotów spółka cywilna musi zostać przekształcona w spółkę jawną
lub sp. z o.o..
kształt przepisów powoduje kłopoty w bieżącym funkcjonowaniu, szczególnie w rozliczaniu
umowy spółki po jej rozwiązaniu.