KATALOG PRZEDMIOTÓW
Transkrypt
KATALOG PRZEDMIOTÓW
WYDZIAŁ FIZYKI I ASTRONOMII INSTYTUT ASTRONOMII KATALOG PRZEDMIOTÓW KIERUNEK: ASTRONOMIA STUDIA STACJONARNE DRUGIEGO STOPNIA Spis Programów 1. Język angielski 2. Fizyka teoretyczna 3. Mechanika nieba 4. Astrofizyka I 5. Astrofizyka II 6. Astronomia pozagalaktyczna i kosmologia 7. Astrofizyka obiektów zwartych 8. Sieci komputerowe 9. Analiza obrazów cyfrowych 10.Procesy promieniste w astrofizyce 11.Astrofizyka wysokich energii 12.Pracownia radioastronomii 13.Radioastronomia współczesna 14.Wykład monograficzny 1 (OTW) / Pulsary 15.Wykład monograficzny 2 (Planety) / Fale grawitacyjne 16.Pracownia magisterska 17.Seminarium magisterskie 3 9 14 16 18 20 22 25 27 29 31 33 35 37 41 43 45 JĘZYK ANGIELSKI Kod przedmiotu:09.0-WFiA-AST-JA Typ przedmiotu:obowiązkowy Język nauczania:polski Odpowiedzialny za przedmiot:Mgr G. Czarkowska Semestr Forma zajęć Liczba godzin w tygodniu Liczba godzin w semestrze Prowadzący:Mgr G. Czarkowska Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Laboratorium 30 2 I 2 Zaliczenie na ocenę CEL PRZEDMIOTU: Rozwijanie sprawności rozumienia ze słuchu, mówienia, czytania oraz pisania w języku angielskim. Szersze wykorzystanie funkcji językowych umożliwiających posługiwanie się językiem angielskim w celu wyrażania treści astronomicznych. Powtórzenie i rozszerzenie struktur gramatycznych stosowanych do wyrażania teraźniejszości i przeszłości oraz do tworzenia pytań. Rozwijanie stosowania w mówieniu i rozwijania języka specjalistycznego, wprowadzenie i rozszerzenie słownictwa umożliwiającego opis Układu Słonecznego, budowy planet, gwiazd (Main Sequence Stars, Giant Stars, Dwarf Stars, Neutron Stars, Pulsars, Luminosity Classes). 3 WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość języka na poziomie biegłości Językowego Rady Europy. B1/B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Ćwiczenia powtórzeniowe i utrwalające materiał leksykalno-gramatyczny zawarty w jednostkach lekcyjnych, umożliwiające studentowi opanowanie następujących umiejętności: • opisywanie teraźniejszości i przeszłości w rozszerzonym zakresie • formułowanie pytań w języku angielskim – zaimki pytające, czasowniki posiłkowe • wymianę informacji dotyczących treści astronomicznych - gwiazdy • rozumienie tekstów specjalistycznych opisujących budowę Układu Słonecznego, strukturę, budowę, typy gwiazd • przygotowanie i wygłoszenie referatu zawierającego treści astronomiczne z zakresu budowy, typów gwiazd • prowadzenie dyskusji na tematy z dziedziny astronomii z wykorzystaniem słownictwa specjalistycznego METODY KSZTAŁCENIA: Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 3 Praca w grupach, w parach, z podręcznikiem przy użyciu różnych pomocy dydaktycznych; konwersacja, prezentacja, praca z tekstem. EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student: • umie opisywać teraźniejszość i przeszłość z wykorzystaniem struktur – czasy gramatyczne • potrafi formułować pytania w języku angielskim • wymienia informacje dotyczące treści astronomicznych • rozumie teksty dotyczące budowy wewnętrznej oraz typów gwiazd • potrafi omówić klasyfikację gwiazd i podać cechy różnego typu gwiazd • umie przygotować i przedstawić referat zawierający treści astronomiczne WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Ćwiczenia (lektorat) – zaliczenie z oceną: warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie pozytywnych ocen z kolokwiów i testów obejmujących zakres tematyczny zajęć, prezentacja pracy własnej na zajęciach, udział w dyskusjach, poprawne przygotowanie i prezentacja referatu o treściach astronomicznych. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Godziny kontaktowe -zajęcia: 30 godzin -konsultacje: 5 godzin Praca własna studenta – 25 godzin LITERATURA PODSTAWOWA: 1. 2. C. Oxenden, V. Latham-Koenig, P. Seligson, New English File Student’s Book, Oxford University Press 2007 C. Oxenden, V. Latham-Koenig, P. Seligson, New English File Workbook, Oxford University Press 2007 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. 2. 3. S. Hawking, A Brief History of Time, The Universe in a Nutshell, Bantam Books 2001 artykuły z internetu FCE Use of English by V. Evans Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 4 JĘZYK ANGIELSKI Kod przedmiotu:09.0-WFiA-AST-JA Typ przedmiotu:obowiązkowy Język nauczania:polski Odpowiedzialny za przedmiot:Mgr G. Czarkowska Semestr Forma zajęć Liczba godzin w tygodniu Liczba godzin w semestrze Prowadzący:Mgr G. Czarkowska Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Laboratorium 30 2 2 2 Zaliczenie na ocenę CEL PRZEDMIOTU: Rozwijanie sprawności rozumienia ze słuchu, mówienia, czytania oraz pisania w języku angielskim. Szersze wykorzystanie funkcji językowych umożliwiających posługiwanie się językiem angielskim w celu wyrażania treści astronomicznych. Powtórzenie i rozszerzenie struktur gramatycznych stosowanych do wyrażania przeszłości, tworzenia zdań w stronie biernej, rozumienia tekstów specjalistycznych wykorzystujących te struktury oraz do tworzenia pytań. Rozwijanie umiejętności stosowania języka specjalistycznego w mówieniu, wprowadzenie i rozszerzenie słownictwa umożliwiającego podanie definicji i opis galaktyk, komet, materii międzygwiazdowej oraz zagadnień kosmologii. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość języka na poziomie biegłości B1+/B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Wprowadzenie i rozwinięcie oraz utrwalenie materiału leksykalnego i gramatycznego, umożliwiającego studentowi opanowanie następujących umiejętności: • opisywanie zdarzeń przeszłych w szerokim zakresie – porównywanie czasu wystąpienia zjawisk przeszłych • rozumienie i stosowanie strony biernej • wymianę informacji dotyczących treści astronomicznych – galaktyki, komety, zagadnienia kosmologii • rozumienie tekstów specjalistycznych opisujących budowę galaktyk, komet, zagadnień związanych z kosmologią • przygotowanie i wygłoszenie referatu zawierającego treści astronomiczne z zakresu budowy i rodzajów komet, galaktyk Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 5 • prowadzenie dyskusji na tematy z dziedziny astronomii z wykorzystaniem słownictwa specjalistycznego METODY KSZTAŁCENIA: Praca w grupie, praca z tekstami zawierającymi treści astronomiczne – tłumaczenie, dyskusja, rozmowa, prezentacja multimedialna, ćwiczenia leksykalne i gramatyczne. EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student: • umie opisywać i porównywać zdarzenia przeszłe z wykorzystaniem struktur – czasy gramatyczne • rozumie i umie tworzyć zdania w stronie biernej stosowane w tekstach specjalistycznych • potrafi formułować pytania w języku angielskim dotyczące zagadnień astronomicznych • wymienia informacje dotyczące treści astronomicznych • rozumie teksty dotyczące budowy galaktyk, komet, materii międzygwiazdowej • potrafi omówić budowę galaktyk, komet, podać główne zagadnienia kosmologii • umie przygotować i przedstawić referat zawierający treści astronomiczne WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Ćwiczenia (lektorat) – zaliczenie z oceną: warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie pozytywnych ocen z kolokwiów i testów obejmujących zakres tematyczny zajęć (gramatyka, leksyka), prezentacja pracy własnej na zajęciach, udział w dyskusjach, poprawne przygotowanie i prezentacja referatu o treściach astronomicznych. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Godziny kontaktowe -zajęcia: 30 godzin -konsultacje: 5 godzin Praca własna studenta – 25 godzin LITERATURA PODSTAWOWA: 1. C. Oxenden, V. Latham-Koenig, P. Seligson, New English File Student’s Book, Oxford University Press 2007 2. C. Oxenden, V. Latham-Koenig, P. Seligson, New English File Workbook, Oxford University Press 2007 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. 2. 3. 4. S. Hawking, A Brief History of Time, The Universe in a Nutshell, Bantam Books 2001 artykuły z internetu V. Evans, FCE Use of English, V. Evans, Grammarway, Express Publishing, 2006 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 6 JĘZYK ANGIELSKI Kod przedmiotu:09.0-WFiA-AST-JA Typ przedmiotu:obowiązkowy Język nauczania:polski Odpowiedzialny za przedmiot:Mgr G. Czarkowska Semestr Forma zajęć Liczba godzin w tygodniu Liczba godzin w semestrze Prowadzący:Mgr G. Czarkowska Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Laboratorium 30 2 III 1 Zaliczenie na ocenę CEL PRZEDMIOTU: Rozwijanie sprawności rozumienia ze słuchu, mówienia, czytania oraz pisania w języku angielskim. Szersze wykorzystanie funkcji językowych umożliwiających posługiwanie się językiem angielskim w celu wyrażania treści astronomicznych. Powtórzenie i rozszerzenie struktur gramatycznych stosowanych do wyrażania przeszłości i przyszłości, tworzenia zdań w stronie biernej, tworzenia zdań przydawkowych, opisywania zjawisk hipotetycznych, rozumienia tekstów specjalistycznych wykorzystujących te struktury. Rozwijanie umiejętności stosowania języka specjalistycznego w mówieniu. Wprowadzenie i rozszerzenie słownictwa specjalistycznego umożliwiającego podanie definicji i opis atomu, cząstek elementarnych (standard model). Rozwijanie umiejętności prowadzenia dyskusji i stawiania pytań dotyczących problemów i najnowszych odkryć z dziedziny astronomii. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość języka na poziomie biegłości B1+/B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Wprowadzenie i rozwinięcie oraz utrwalenie materiału leksykalnego i gramatycznego, umożliwiającego studentowi opanowanie i rozwijanie następujących umiejętności: • opisywanie zdarzeń przeszłych w szerokim zakresie • rozumienie i stosowanie struktur służących do opisywania zdarzeń przyszłych • rozumienie i stosowanie strony biernej w rozszerzonym zakresie • stosowanie zdań warunkowych do opisu zjawisk hipotetycznych w teraźniejszości i przeszłości • rozumienie i stosowanie zdań przydawkowych • rozumienie i tworzenie zdań złożonych • wymianę informacji elementarne dotyczących treści astronomicznych – budowa atomu, cząstki • rozumienie tekstów specjalistycznych zawierających treści astronomiczne • przygotowanie i wygłoszenie referatu zawierającego treści astronomiczne z wybranej tematyki Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 7 • prowadzenie dyskusji na tematy z dziedziny astronomii z wykorzystaniem słownictwa specjalistycznego • przedstawianie najnowszych odkryć z dziedziny astronomii • stawianie pytań dotyczących problemów z dziedziny astronomii METODY KSZTAŁCENIA: Praca w grupie, praca z tekstami zawierającymi treści astronomiczne – tłumaczenie, dyskusja, rozmowa, prezentacja multimedialna, ćwiczenia leksykalne i gramatyczne. EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student: • umie opisywać i porównywać zdarzenia przyszłe z wykorzystaniem różnych struktur – czasy gramatyczne • umie opisywać przeszłość • rozumie i umie tworzyć bardziej skomplikowane zdania w stronie biernej stosowane w tekstach specjalistycznych • zna zasady tworzenia zdań przydawkowych i stosowania zaimków względnych • rozumie teksty specjalistyczne dotyczące budowy atomu, cząstek elementarnych • potrafi formułować pytania w języku angielskim dotyczące problemów z dziedziny astronomii • wymienia informacje dotyczące treści astronomicznych • umie przygotować i przedstawić referat zawierający treści astronomiczne z wybranej tematyki • potrafi przedstawić problemy omawiane w astronomii tekście opisującym najnowsze odkrycia w WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Ćwiczenia (lektorat) – zaliczenie z oceną: warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie pozytywnych ocen z kolokwiów i testów obejmujących zakres tematyczny zajęć (gramatyka, leksyka), prezentacja pracy własnej na zajęciach, udział w dyskusjach, poprawne przygotowanie i prezentacja referatu o treściach astronomicznych. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Godziny kontaktowe -zajęcia: 30 godzin -konsultacje: 5 godzin Praca własna studenta – 25 godzin LITERATURA PODSTAWOWA: 1. C. Oxenden, V. Latham-Koenig, P. Seligson, New English File Student’s Book, Oxford University Press 2007 2. C. Oxenden, V. Latham-Koenig, P. Seligson, New English File Workbook, Oxford University Press 2007 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. S. Hawking, A Brief History of Time, The Universe in a Nutshell, Bantam Books 2001 2. artykuły z internetu 3. 4. V. Evans, FCE Use of English, Express Publishing, 2002 V. Evans, Grammarway, Express Publishing, 2006 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 8 FIZYKA TEORETYCZNA Kod przedmiotu:13.2-WFiA-AST-FTEO Typ przedmiotu:obowiązkowy Język nauczania:polski Odpowiedzialny za przedmiot:dr hab. Stanisław Kasperczuk, prof. UZ Semestr Liczba godzin w tygodniu Forma zajęć Liczba godzin w semestrze Prowadzący: wykład - dr hab. Stanisław Kasperczuk, prof. UZ ćwiczenia – dr Sylwia Kondej Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 45 3 Ćwiczenia 60 4 I Egzamin 3 Zaliczenie z oceną 7 CEL PRZEDMIOTU: Zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami fizyki klasycznej, stanowiących podstawę dla rozwoju całej fizyki współczesnej, obejmującej własności materii, teorii promieniowania elektromagnetycznego oraz ich wzajemnych relacji. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość wiedzy w zakresie podstaw fizyki oraz matematyki wyższej w ramach prowadzonych zajęć kursowych. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: . WYKŁAD:: Mechanika klasyczna – Równanie Newtona, zasada Hamiltona, równania Lagrange’a i Hamiltona. Zasady zachowania, tw. Noether, niezmienniki adiabatyczne, rozmaitości Riemanna, wiązki włókniste, rozmaitości symplektyczne, układy całkowalne, tw. Liouville’a-Arnolda. Teoria chaosu deterministycznego. Elektrodynamika – Zasada najmniejszego działania i równania Maxwella, przestrzeń Minkowskiego, szczególna teoria względności, równania pola elektromagnetycznego, zasady zachowania, fale elektromagnetyczne, zagadnienia brzegowe, fale elektromagnetyczne w ośrodku materialnym, promieniowanie poruszających się ładunków, fizyka plazmy. Optyka geometryczna. Ogólna teoria względności – Równania pola grawitacyjnego, równanie Einsteina, rozwiązanie Friedmanna, fale grawitacyjne ĆWICZENIA: Przykłady rozwiązywania równań Newtona, Lagrange’a i Hamiltona, zagadnienie Keplera, zagadnienie dwóch punktów materialnych, zagadnienie dwóch nieruchomych centrów grawitacyjnych. Ograniczony problem trzech ciał. Równanie Eulera dla ciała sztywnego. Zastosowanie transformacji Lorentza do aberracji i efektu Dopplera, ruch ładunku w polu elektrycznym i magnetycznym, elektrostatyka, magnostatyka, dyspersja światła, fale elektromagnetyczne w ośrodku przewodzącym, prawa prądu stałego, warunki brzegowe, wzory Fresnela, optyka geometryczna. Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 9 METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwencjonalny, ćwiczenia rachunkowe EFEKTY KSZTAŁCENIA: Podstawowym celem przedmiotu elektrodynamiki jest prezentacja metody dedukcyjnej, stwarza to możliwość przedstawienia teoretycznej interpretacji znanych wcześniej faktów doświadczalnych ((K_W03, K_W04), oraz poznania mechanizmów zachodzących zjawisk fizycznych (K_U01). Ważnym celem wykładu jest także przedstawienie roli matematyki fizyce i astronomii (K_W07). WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin pisemny i ustny. Warunek zaliczenia – pozytywna ocena z egzaminu Ćwiczenia: Aktywna obecność na ćwiczeniach, zaliczenie kolokwiów OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 tygodni x 3 godz. = 45 godz. - udział w ćwiczeniach 15 tygodni x 24godz. = 60 godz. - przygotowanie do ćwiczeń 15 i x 2 godz. = 30 godz. - wykonanie zadań domowych 15 x 1 godz. = 15 godz. - udział w konsultacjach 2 godz. - przygotowanie do egzaminu 12 godz. - udział w egzaminie 3 godz. Razem 182 godz. LITERATURA PODSTAWOWA: 1.L.D. Landau, E.M. Lifszic –Teoria pola, PWN, Warszawa 1976. 2. J.D. Jackson – Elektrodynamika klasyczna, PWN, Warszawa 1982. 3. M. Suffczyński – Elektrodynamika, PWN, Warszawa 1980. 4. I. Arnold – Metody matematyczne mechaniki klasycznej, PWN, Warszawa 1981. 1. 5. F. Schutz – Chaos deterministyczne, PWN, Warszawa 1995. 2. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. 1. R.S. Ingarden, A. Jamiołkowski – Elektrodynamika klasyczna, PWN, Warszawa 1980. 2. D.J. Griffiths – Podstawy elektrodynamiki, PWN, Warszawa 2001. 3. M. Demiański – Astrofizyka relatywistyczna, PWN, Warszawa 1978. Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 10 FIZYKA TEORETYCZNA Kod przedmiotu:13.2-WFiA-AST-FTEO Typ przedmiotu:obowiązkowy Język nauczania:polski Odpowiedzialny za przedmiot:Prof. dr hab. Piotr Rozmej Prowadzący: Forma zajęć Wykład - Prof. dr hab. Piotr Rozmej Ćwiczenia – dr Sylwia Kondej Liczba Liczba godzin godzin Semes w sem w tygo tr estrze dniu Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 30 2 Ćwiczenia 45 3 egzamin II 10 zaliczenie na oceną CEL PRZEDMIOTU: Zapoznanie studenta z zaawansowanymi metodami opisu zjawisk kwantowych, róznymi reprezentacjami matematycznymi, metodami przybliżonymi oraz elementami relatywistycznej mechaniki kwantowej. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość podstaw mechaniki kwantowej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: WYKŁAD: 1) Przypomnienie postulatów mechaniki kwantowej. 2) Metody przybliżone: 1. Rachunek zaburzeń (bez czasu). Przypadek niezdegenerowany. Interpretacja doświadczenia Sterna-Gerlacha i efektu Zeemana. Przypadek zdegenerowany. Efekt Starka. 2. Zasada wariacyjna i metoda wariacyjna. Zagadnienie wielu ciał oddziałujących. Pole średnie – metoda pola pola samouzgodnionego. 3) Symetrie a prawa zachowania: 1. Transformacje unitarne, ogólne sformułowanie zagadnienia. 2. Przesunięcia w przestrzeni a prawo zachowania pędu. 3. Obroty a prawo zachowania momentu pędu. 4. Przesunięcia w czasie a prawo zachowania energii. 5. Transformacja inwersji przestrzeni a prawo zachowania parzystości. 4) Reprezentacja liczb obsadzeń – operatory kreacji i anihilacji fermionów. 5) Reprezentacja liczb obsadzeń – operatory kreacji i anihilacji bozonów. 6) Elementy relatywistycznej mechaniki kwantowej: 1) Równanie Kleina-Gordona. 2) Równanie Diraca. 3) Ruch swobodnego elektronu w teorii Diraca. Stany o ujemnej energii. 4) Moment magnetyczny elektronu. Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 11 5) Spin elektronu. 6) Atom wodoru w teorii Diraca. 7) Uniwersalne własności paczek falowych w układach związanych. 8) Statystyki Fermiego i Bosego. 9) Elementy termodynamiki i fizyki statystycznej. ĆWICZENIA: Zasadniczo te same zagadnienia, z uwzględnieniem szczegółowych obliczeń i interpretacji na przykładach. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład problemowy oraz konwersatoryjny. Ćwiczenia audytoryjne, w ramach których studenci rozwiązują problemy. EFEKTY KSZTAŁCENIA: 1. 2. 3. 4. 5. Student potrafi wyprowadzić wnioski z postulatów mechaniki kwantowej (K_W02, X2A_W03). Potrafi zastosować kilka metod przybliżonych rozwiązywania równań własnych (K_W03) . Zna różne reprezentacje operatorów fizycznych. (X2A_W04) Potrafi powiązać symetrie układu kwantowego z prawami zachowania. (X2A_U04) Pokazuje efekty relatywistyczne, takie jak spin fermionów, moment magnetyczny elektronu itp. (K_W02) WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Warunkiem zaliczenia wykładu jest zdanie egzaminu końcowego pisemnego polegającego na opisaniu kilku problemów teoretycznych. Ćwiczenia: W trakcie zajęć sprawdzany będzie stopień przygotowania studentów oraz zrozumienie treści wykładanych w czasie wykładu. Przeprowadzone będą sprawdziany z zadaniami i problemami, pozwalające ocenić, czy student osiągnął efekty kształcenia. Warunkiem koniecznym i dostatecznym zaliczenia ćwiczeń jest uzyskanie 50 % maksymalnej ilości punktów, jaką można zdobyć z dwóch sprawdzianów cząstkowych. Student, który uzbiera co najmniej 10 % maksymalnej ilości punktów i nie przekroczy limitu nieobecności na zajęciach ma prawo do sprawdzianu poprawkowego z całości materiału przed I terminem egzaminu. Na ocenę oprócz wyników sprawdzianów wpływają również: aktywne uczestniczenie w zajęciach, przygotowanie do zajęć. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Godziny kontaktowe: 1. wykład - 30 godzin 2. ćwiczenia - 45 godzin 3. konsultacje - 10 godzin Razem 85 godzin Praca samodzielna studenta: 4. przygotowanie do wykładu - 20 godzin 5. przygotowanie do ćwiczeń - 30 godzin 6. przygotowanie do sprawdzianów - 20 godzin 7. przygotowanie do egzaminu – 10 godzin Razem 80 godzin Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 12 LITERATURA PODSTAWOWA: 1. P. Rozmej, Tekst wykładu, plik pdf 2. St. Szpikowski, Podstawy mechaniki kwantowej, Wyd. UMCS, 2006. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. I. Białynicki-Birula, M. Cieplak, J. Kamiński, Teoria kwantów, Warszawa, PWN, 2001 2. A.L. Schiff, Mechanika kwantowa, PWN, Warszawa 1987 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 13 M MEEC C HA N NIIKA KA NIEBA Kod przedmiot 13.7-WFiA-AST-MNIE Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: Prof. dr hab. A.J. Maciejewski Prowadzący: Prof. dr hab. A.J. Maciejewski Forma zajęć Liczba Liczba godzin godzin Semes w sem w tygo tr estrze dniu Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 30 2 Ćwiczenia 30 2 I, II Egzamin 19 Zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Poszerzenie wiedzy z zakresu mechaniki nieba i uzupełnienie jej niezbędnymi działami mechaniki teoretycznej. WYMAGANIA WSTĘPNE: Wiedza z astronomii ogólnej, podstaw fizyki i wstępu do mechaniki nieba. Analiza matematyczna i algebra w zakresie objętym programem. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1. Równania różniczkowe i prawa zachowania. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Dynamika układów z jednym stopniem swobody i ruch polach centralnych. Zagadnienie dwóch ciał. Formalizm Lagrange'a Mechanika hamiltonowska Przekształcenia kanoniczne i rachunek zaburzeń Zaburzony ruch keplerowski. Efekty relatywistyczne w ruchu orbitalnym. Zagadnienie trzech ciał. Wprowadzenie do zagadnienia N ciał. Ograniczone zagadnienie trzech ciał. Stabilność punktów libracyjnych. Dynamika bryły sztywnej . Metody numeryczne mechanika. Wprowadzenie do chaosu deterministycznego. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwencjonalny, ćwiczenia rachunkowe i komputerowe EFEKTY KSZTAŁCENIA: Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 14 Student potrafi wykorzystać całki pierwsze do badania równań ruchu. Umie efektywnie rozwiązywać równania ruchu. Studenci potrafią opisać i rozumieją formalizm Lagrange'a. W szczególności potrafią wyznaczyć funkcje i równania Lagrange'a dla zagadnień mechaniki nieba. Znają i umieją zastosować twierdzenie Noether. Znają, umieją zastosować formalizm Hamiltona opisu układów mechanicznych. Umieją się również posługiwać przekształceniami kanonicznymi. Znają podstawy rachunku zaburzeń i umieją go zastosować do badania zaburzonego układu Keplera. W szczególności potrafią wyznaczać precesję perycentrów spowodowaną spłaszczeniem ciała centralnego oraz efektami relatywistycznym. Student zna podstawowe fakty dotyczące dynamiki zagadnienia N ciał. Potrafi opisać. rozwiązania Eulera i Lagrange'a w zagadnieniu nieograniczonym trzech ciał. Potrafi zbadać stabilność położeń równowagi układów hamiltonowskich. Student zna elementy dynamiki bryły sztywnej i potrafi je zastosować do opisu ruchu obrotowego ciał niebieskich. Student potrafi efektywnie wykorzystywać metody numeryczne do badania ruchu ciał, W szczególności potraf całkować numerycznie równania różniczkowe za pomocą różnych metod numerycznych, modelować ruch planet i innych ciał w układach planetarnych. Student zna i rozumie pojęcie chaosu deterministycznego i jego znaczenia przy badaniu ewolucji ruchu ciał niebieskich. Student zna metody współczesnej mechaniki posługując się nimi potrafi opisać wymodelować i badać ruch układów mechanicznych. (K_W02, K_W03, K_W05, K_W08 Student potrafi przeprowadzić, z uwzględnieniem posiadanej wiedzy o prawach fizycznych, rachunki służące do rozwiązywania problemów i zagadnień związanych z ruchem orbitalnym i obrotowym ciał. (K_U09). WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: 2 Egzaminy pisemne i ustne; Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu Ćwiczenia: Kolokwium pisemne – pozytywne zaliczenie kolokwium OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 30 tygodni x 2 godz = 60 godz - udział w ćwiczeniach 30 x 2 = 60 godz. - przygotowanie do ćwiczeń 30 x 2 = 60 godzin - dokończenie w domu zadań rachunkowych 30 x 1 = 30 godz - udział w konsultacjach = 15 godz - przygotowanie do egzaminu = 20 godz - udział w egzaminie = 6 godz RAZEM: 251 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 11 Florian Scheck 11 , Mechanics, Springer, 2007 11 H. Pollard, Mathematical Introduction to Celestial Mechanics, Prentice Hall, 1966 11 Morbidelli, Modern Celestal Mechanics, Taylor & Francis, 2002 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. J. V. Jose, E. J. Saletan, CLASSICAL DYNAMICS:A CONTEMPORARY APPROACH; Univ. Cambridge, 1998 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 15 ASTROFIZYKA I Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-ASF1 Typ przedmiotu:obowiązkowy Język nauczania:polski Odpowiedzialny za przedmiot:dr W. Lewandowski Semestr Liczba godzin w tygodniu Forma zajęć Liczba godzin w semestrze Prowadzący:dr W. Lewandowski Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 45 3 Ćwiczenia 60 4 I Egzamin 8 Zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Poszerzenie wiedzy na temat astrofizyki gwiazd, ewolucji gwiazd pojedynczych i podwójnych, oraz końcowych stadiów ewolucji gwiazd. WYMAGANIA WSTĘPNE: Podstawowa wiedza z zakresu astrofizyki, w szczególności budowy i ewolucji gwiazd. Znajomość podstawowych zasad z zakresu mechaniki niebieskiej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1. 2. 3. 4. 5. Budowa gwiazd. Podstawowe prawa rządzące strukturą gwiazdy. Atmosfery gwiazdowe. Powstawanie widma gwiazdy. Wpływ różnych parametrów fizycznych na wygląd linii widmowych. Ewolucja gwiazd o różnych masach. Obłoki materii międzygwiazdowej, protogwiazdy, dyski okołogwiazdowe. Parametry gwiazd na ciągu głównym w zależności od masy i składu chemicznego. Ewolucja po ciągu głównym – olbrzymy i nadolbrzymy. Gałąź horyzontalna i asymptotyczna. Końcowe stadia ewolucji gwiazd. Podstawy fizyki materii zdegenerowanej i neutronowej. Białe karły, gwiazdy neutronowe, czarne dziury. Podstawowe pojęcia Ogólnej Teorii Względności. Gwiazdy podwójne i wielokrotne. Powierzchnie Roche’a i punkty Lagrange’a. Typy układów podwójnych: rozdzielone, półrozdzielone, kontaktowe. Ewolucja ciasnych układów podwójnych. Zmienne kataklizmiczne, podwójne układy rentgenowskie. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład klasyczny, ćwiczenia rachunkowe, metoda projektu – opracowanie wybranego zagadnienia teoretycznego z zakresu tematycznego wykładu. EFEKTY KSZTAŁCENIA: Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 16 Student potrafi wymienić i wyjaśnić podstawowe prawa rządzące budową gwiazd, ze szczególnym uwzględnieniem zasady równowagi hydrostatycznej. Na podstawie nabytej wiedzy z zakresu fizyki i astronomii potrafi opisać elementy struktury gwiazd o różnych masach, wskazać występujące pomiędzy nimi różnice i wyjaśnić ich powody. Student potrafi opisać mechanizm powstawania widma gwiazdy i wpływ różnych parametrów i procesów fizycznych na charakterystykę widma. Student posiada rozszerzoną wiedzę na temat ewolucji gwiazd. Potrafi opisać wygląd gwiazdy na różnych etapach ewolucji, w zależności od jej masy i składu chemicznego. Potrafi objaśnić mechanizm powstawania gwiazd z obłoków molekularnych. Potrafi wskazać i scharakteryzować różnice w ewolucji gwiazd o różnych masach. Student posiada rozszerzoną wiedzę na temat końcowych stadiów ewolucji gwiazd: białych karłów, gwiazd neutronowych i czarnych dziur. Potrafi wytłumaczyć jak charakterystyki tych obiektów wynikają z wcześniejszej ewolucji gwiazdy. Potrafi wyjaśnić jak parametry obserwacyjne tych obiektów wynikają z ich struktury. Student rozumie różnice w ewolucji gwiazd pojedynczych i tych, znajdujących się w układach podwójnych i potrafi je wyjaśnić. Potrafi opisać mechanikę układu podwójnego i jej wpływ na strukturę gwiazd. Potrafi wyjaśnić jak przepływ masy pomiędzy składnikami układu podwójnego będzie wpływał na ewolucję składających się na niego gwiazd. Potrafi wymienić i scharakteryzować główne typy układów podwójnych. Na podstawie aktualnych parametrów układu podwójnego potrafi wyciągać wnioski na temat jego wcześniejszej i przyszłej ewolucji. (K_W01, K_W02, K_W04) Wykorzystując posiadaną wiedzę teoretyczną student potrafi rozwiązywać proste problemy analityczne z zakresu budowy gwiazd i astrofizyki układów podwójnych. (K_U04, K_U05, K_U06) Potrafi samodzielnie opracować wybrane zagadnienie z zakresu astrofizyki gwiazd, ewolucji gwiazd lub fizyki układów podwójnych, korzystając z dostępnej literatury (K_U07, K_K01, K_K04, K_K06). Potrafi opracować rezultaty swych badań w formie pisemnej (K_U01). WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin ustny; Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu Ćwiczenia: Warunek zaliczenia – pozytywna ocena z pisemnego kolokwium rachunkowego plus pozytywna ocena z opracowania projektu. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 tygodni x 5 godz. = 75 godz. - udział w ćwiczeniach 15 x 7 = 105 godz. - przygotowanie do ćwiczeń 15 x 4 = 60 godzin - dokończenie w domu zadań rachunkowych 15 x 2,5 = 37,5 godz - praca nad projektem zaliczeniowym 15x 3 godz. = 45 godz., - udział w konsultacjach = 15 godz - przygotowanie do egzaminu = 15 godz - udział w egzaminie = 5 godz RAZEM: 357,5 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 1. 2. F. Shu „Galaktyki, gwiazdy, życie”, PWN Warszawa M. Kubiak, „Gwiazdy i materia międzygwiazdowa”, PWN, 1994 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. 2. J. Mullaney, “Double & Multiple Stars and how to observe them”, Springer, 2005 R. Kippenhann, A. Weigert, „Stellar structure and evolution“, Springer 1996 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 17 ASTROFIZYKA II Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-ASF2 Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab. Jarosław Kijak, prof. UZ Wykład: dr hab. Jarosław Kijak Ćwiczenia: dr Olaf Maron Semestr Liczba godzin w tygodniu Forma zajęć Liczba godzin w semestrze Prowadzący: Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 45 3 Ćwiczenia 60 4 Egzamin II 9 Zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Rozszerzenie wiedzy w zakresie astrofizyki. Przekazanie wiadomości na temat galaktyk, populacji gwiazd i materii międzygwiazdowej. Omówienie tematyki obiektów zwartych w astrofizyce. WYMAGANIA WSTĘPNE: Zaliczenie przedmiotów: Astrofizyka I ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Budowa i struktura Galaktyki (Droga Mleczna). Klasyfikacja galaktyk oraz budowa i ewolucja. Populacje gwiazd i ich rola w ewolucji galaktyk. Materia międzygwiazdowa. Obiekty zwarte w astrofizyce i ich wpływ na ewolucję galaktyk. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwencjonalny, ćwiczenia rachunkowe EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student potrafi wymienić i omówić podstawowe własności galaktyk. Potrafi objaśnić temat populacji gwiazd i ich roli w ewolucji galaktyk. Student zna podstawowe własności materii międzygwiazdowej i potrafi scharakteryzować jej rolę w ewolucji galaktyk. Potrafi wymienić rodzaje obiektów zwartych oraz objaśnić ich wpływ na ewolucję galaktyk . (K_W01, K_W03, K_W04, K_K01). Student potrafi przeprowadzić, z uwzględnieniem posiadanej wiedzy, rachunki służące do rozwiązywania problemów i zagadnień astrofizycznych. Potrafi zinterpretować wyniki obserwacji astronomicznych i na ich podstawie oszacować najważniejsze parametry fizyczne gwiazd, galaktyk i materii międzygwiazdowej (K_U02, K_U09, K_U11). Potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę astrofizyczną do skonstruowania prostych projektów badawczych (K_U03, K_U10, K_K02). Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 18 WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin pisemny. Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu Ćwiczenia: Rozwiązywanie zadań, Kolokwium pisemne. Warunek zaliczenia – pozytywne oceny z kolokwium oraz rozwiązywania zadań. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 tygodni x 4 godz = 60 godz - udział w ćwiczeniach 15 x 4 = 60 godz. - przygotowanie do ćwiczeń 15 x 4 = 60 godzin - dokończenie w domu zadań rachunkowych 15 x 1.5 = 22.5 godz - udział w konsultacjach = 15 godz - przygotowanie do egzaminu = 18 godz - udział w egzaminie = 3 godz RAZEM: 238.5 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Oster L., Astronomia współczesna, PWN Warszawa 1986 2. F.H. Shu, Fizyka Wszechświata, Galaktyki, gwiazdy, życie”, Prószyński i S_ka, 2003 3. Galaktyki i Budowa Wszechświata, M. Jaroszyński, PWN, 1993 4. Gwiazdy i materia międzygwiazdowa, M. Kubiak, PWN, 1994 5. Astrofizyka relatywistyczna, M.Demiański PWN, Warszawa 1991 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Interstellar Matters, G.L. Verschuur, Springer-Verlag, 1989 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 19 ASTRONOMIA POZAGALAKTYCZNA I KOSMOLOGIA Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-APKO Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab D. Rosińska Prowadzący: dr hab D. Rosińska Liczba godzin w sem estrze Forma zajęć Liczba godzin Semest Forma w tygo r zaliczenia dniu Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 15 1 Ćwiczenia 15 1 III i IV 5 Egzamin Zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Zdobycie wiedzy o obecnym stanie badań baukowych nad strukturą i ewolucją Wszechswiata. WYMAGANIA WSTĘPNE: Podstawy z ogólnej teorii względności. Znajomość rachunku różniczkowego . Umiejętność programowania oraz stosowania podstawowych metod numerycznych ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1.Zasada kosmologiczna (kopernikańska) 2.Obserwacyjne przesłanki na globalną jednorodność i izotropie Wszechświata 3.Składniki Wszechświata: promieniowanie, materia barionowa, ciemna materia i ciemna energia 4.Ewolucja płaskich modeli Friedmana-Lemaˆitre 5.Powstawanie kosmicznych struktur 6.Megaparsekowy wszechświat - kosmiczna siec 7.Kosmiczne Promieniowanie Tła 8.Ewolucja galaktyk 9.Hipoteza kosmicznej inflacji 10.Pierwotna nukleosynteza 11. Aktywne jądra galaktyk METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwencjonalny, ćwiczenia rachunkowe EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student potrafi opisać na czym polega przyjęta w standardowym modelu kosmologicznym zasada kopernikańska i podać obserwacje usprawiedliwiające jej przyjęcie. Student potrafi Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 20 scharakteryzować poszczególne elementy budowy Galaktyki i wytłumaczyć różnice między nimi. Student potrafi wytłumaczyć metodę wyznaczenia krzywej rotacji Galaktyki oraz zinterpretować jej kształt w kontekście istnienia i rozkładu ciemnej materii. Student zna i rozumie metody szacowania wieku Galaktyki. Student zna klasyfikację i ewolucje galaktyk, potrafi scharakteryzować kamerton Hubble'a oraz grupy galaktyk, w szczególności Lokalną Grupę Galaktyk. Student zna teorię Wielkiego Wybuchu, historię cieplną Wszechświata oraz podstawowe modele kosmologiczne. Rozumie ekspansję Wszechświata, prawo Hubble'a, znaczenie stałej kosmologicznej oraz mikrofalowego promieniowania tła. (K_W01, K_W02). Student potrafi opisać proces powstawania lekkich pierwiastków po Wielkim Wybuchu oraz wyniki obserwacyjne pomiaru obfitości lekkich pierwiastków i ich wpływ na model kosmologiczny. Student potrafi przeprowadzić, z uwzględnieniem posiadanej wiedzy o prawach astrofizycznych, proste rachunki służące do rozwiązywania elementarnych problemów i zagadnień astrofizycznych. Potrafi zinterpretować wyniki obserwacji astronomicznych i na ich podstawie oszacować najważniejsze parametry fizyczne systemów gwiazd. (K_U09). Potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę astrofizyczną do skonstruowania prostych projektów badawczych (K_K01, K_K07). Student rozumie potrzebę dalszego kształcenia, potrafi rozwijać swoje zainteresowania i jest w stanie rozumieć wykłady specjalistów o tematyce kosmologicznej (K_K01, K_U07, K_W05, K_W06). Potrafi zaanalizować problem astrofizyczny i sformułować pytania w celu dogłębnego zrozumienia danego tematu (K_K02, K_U01, K_U02, K_U04) Potrafi przedstawić zdobyte wiadomości w sposób popularnonaukowy (K_K05, K_K07) .Potrafi samodzielnie wyszukać informacje w literaturze anglojęzycznej. (K_W10, K_K06). WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin ustny; Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu Ćwiczenia: poprawne i terminowe wykonanie prac domowych oraz aktywność na zajęciach OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 tygodni x 2 godz = 30 godz - udział w ćwiczeniach 15 x 2 = 30 godz - przygotowanie do ćwiczeń 15 x 1 = 15 godzin - dokończenie w domu zadań rachunkowych 15 x 1 = 15 godz - udział w konsultacjach = 5 godz - przygotowanie do egzaminu = 15 godz - udział w egzaminie = 3 godz RAZEM: 113 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 1.James .B. Hartle - "Grawitacja", 2.Barbara Ryden - ,,Introduction to Cosmology 3.P. Schneider, „Extragalactic astronomy and Cosmology”, Springer, 2006 4.A. Liddle, „Wprowadzenie do kosmologii współczesnej”, Prószyński i S-ka, 2000 5.M. Jaroszyński „Galaktyki i budowa Wszechświata”, PWN, 1993 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: zasoby internetowe Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 21 ASTROFIZYKA OBIEKTÓW ZWARTYCH Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-AOZ Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab. D. Rosińska Prowadzący: dr hab. D. Rosińska Forma zajęć Liczba godzin w sem estrze Liczba godzin Forma Semestr w tygo zaliczenia dniu Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 15 1 Egzamin 5 III i IV Ćwiczenia 15 1 Zaliczenie CEL PRZEDMIOTU: Utrwalenie i poszerzenie wiedzy z astrofizyki obiektów zwartych. Rozwiązywanie zgadnień z zakresu fizyki obiektów zwartych z zastosowaniem elementów ogólnej teorii względności . WYMAGANIA WSTĘPNE: Podstawy z astrofizyki obiektów zwartych, fizyki kwantowej oraz ogólnej teorii względności. Znajomość rachunku różniczkowego . Umiejętność programowania oraz stosowania podstawowych metod numerycznych ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1.Równanie stanu i budowa wewnętrzna białych karłów i gwiazd neutronowych 2.Modele nierotujących gwiazd neutronowych 3.Stabilność nierotujących gwiazd neutronowych i białych karłów 4.Rozwiązanie Schwarzschilda i własności sferycznie symetrycznych czarnych dziur. 5.Czarne dziury Kerra. 6.Własności rotujących gwiazd neutronowych 7. Kryteria stabilności sztywno rotujących relatywistycznych gwiazd 8.Astrofizyka układów podwójnych zawierających obiekt/obiekty zwarte 9.Obiekty zwarte jako źródła fal grawitacyjnych METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwencjonalny, ćwiczenia rachunkowe EFEKTY KSZTAŁCENIA: Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 22 Student potrafi scharakteryzować końcowe stadia ewolucji gwiazd: białe karły, gwiazdy neutronowe i czarne dziury. Potrafi opisać podstawowe różnice pomiędzy gwiazdami, a obiektami zwartymi. Potrafi scharakteryzować własności materii zdegenerowanej. Rozumie i opisuje procesy zachodzące we wnętrzu gwiazd neutronowych i białych karłów. Opisuje budowę wewnętrzną gwiazd zwartych w zależności od gęstości w ich wnętrzu. Potrafi scharakteryzować najważniejsze równania stanu materii gęstej. Student objaśnia zależność masa-promień dla nierotujących białych karłów i gwiazd neutronowych oraz podaje przyczynę istnienia górnych ograniczeń na ich masę grawitacyjną. Potrafi opisać wpływ rotacji (sztywnej, rózniczkowej) na parametry globalne gwiazd neutronowych. Potrafi podać kryteria stabilności sferycznie symetrycznych oraz rotujących gwiazd relatywistycznych. Potrafi wymienić i opisać najważniejsze efekty relatywistyczne związane z obiektami zwartymi. Posiada wiedzę na temat zjawisk astrofizycznych zachodzących w układach podwójnych zawierących obiekt (obiekty) zwarty. Ma podstawową wiedzę dotyczącą gwiazdowych czarnych dziur. Potrafi opisać mechanizm promieniowania grawitacyjnego z układów podwójnych obiektów zwartych, bądź rotujacych gwiazd neutronowych Student potrafi przeprowadzć rachunki służące do rozwiązywania podstawowych problemów z astrofizyki obiektów zwartych. Konstruuje algorytmy, tworzy własne kody numeryczne od podstaw bądź adoptuje ogólnie dostępne biblioteki numeryczne w celu rozwiązania typowych problemów z astrofizyki Przykładowo całkuje równania budowy gwiazd zbudowanych z materii zdegenerowanej (równiania Oppenheimera-Volkoffa) w celu policzenia masy i promienia gwiazdy dla zadanego równania stanu. (K_W08, K_U05, K_U09, K_U10) Student rozumie potrzebę dalszego kształcenia, potrafi rozwijać swoje zainteresowania i jest w stanie rozumieć wykłady specjalistów z dziedziny astrofizyki relatywistycznej (K_K01, K_U07, K_W05, K_W06). Potrafi zaanalizować problem astrofizyczny i sformułować pytania w celu dogłębnego zrozumienia danego tematu (K_K02, K_U01, K_U02, K_U04) Potrafi przedstawić zdobyte wiadomości w sposób popularnonaukowy (K_K05, K_K07) .Potrafi samodzielnie wyszukać informacje w literaturze anglojęzycznej. (K_W10, K_K06). WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin ustny; Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: -udział w wykładach 15 tygodni x 2 godz = 30 godz - udział w ćwiczeniach 15 x 2 = 30 godz. - przygotowanie do ćwiczeń 15 x 2 = 30 godzin - dokończenie w domu zadań rachunkowych 15 x 1 godz = 15 godz - udział w konsultacjach = 10 godz - przygotowanie do egzaminu = 15 godz - udział w egzaminie = 3 godz − RAZEM: 133 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 11 S. Shapiro, S. Teukolsky, „Black Holes, White Dwarfs and Neutron Stars”, Wiley-VCH 2004 11 M. Demiański „Astrofizyka relatywistyczna”, PWN 11 P. Haensel, A.Y. Potekhin, D.G. Yakovlev „Nutron Stars”, Springer 2007 11 James B. Hartle „Grawitacja”, 2009, ISBN 9788323504764 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1.C. W. Misner,K. S. Thorne, J. A. Wheeler, „Gravitation” 1973 2.M. Camenzind, „Compact objects in astrophysics”, Springer, 2007 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 23 3.W. H. G. Lewin, M. van der Klis, „Compact Stellar X-ray Sources”, Cambridge Uni. Press, 2006 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 24 SIECI KOMPUTEROWE Kod przedmiotu:11.3-WFiA-AST-SKOM Typ przedmiotu:wybieralny Język nauczania:polski Odpowiedzialny za przedmiot:dr K. Krzeszowski Prowadzący:dr K. Krzeszowski Liczba godzin w sem estrze Forma zajęć Liczba godzin Semest Forma w tygo r zaliczenia dniu Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Laboratorium 75 5 IV 5 Zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Umiejętność tworzenia interaktywnych aplikacji bazodanowych dostępnych w sieciach intranet i internet. WYMAGANIA WSTĘPNE: Umiejętność programowania w dowolnym języku wysokiego poziomu. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Django jako webowy framework stworzony w języku Python Struktura aplikacji webowych w oparciu o wzorzec MTV Podstawy systemów bazodanowych na przykładzie SQLite i PostgreSQL Object-relational mapping Tworzenie modeli Widoki System szablonów Deployment projektu METODY KSZTAŁCENIA: Ćwiczenia laboratoryjne EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student rozumie ideę i zasady działania frameworku webowego Django. Umie rozróżnić i scharakteryzować poszczególne elementy Django jak i tworzonych projektów. Student umie wyszczególnić warstwy projektu (Model, Template i View) i rozumie różnice pomiędzy nimi. Zna zasadę działania relacyjnych baz danych. Student umie korzystać z narzędzi z graficznym interfejsem użytkownika do obsługi baz danych. Zna zasadę działania ORM w Django. Student umie tworzyć własne modele i łączyć je za pomocą kluczy obcych lub relacji m2m. Potrafi stworzyć schemat relacji pomiędzy modelami projektu i przedstawić go za pomocą diagramów UML. Student potrafi tworzyć wzorce URI i poprawnie je rozmieszczać pomiędzy aplikacjami. Umie tworzyć własne widoki w oparciu o zestaw widoków generycznych, potrafi dobrać odpowiednie widoki generyczne w zależności od funkcji, którą ma spełniać widok własny. Student zna zasady tworzenia szablonów. Potrafi tworzyć Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 25 szablony bazowe i wykorzystywać je do tworzenia szablonów renderowanych przez widoki własne i generyczne. Student potrafi uruchomić swój projekt na serwerze Apache przy użyciu moduło WSGI. (K_W08, K_U07, K_U10, K_K04) WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Warunkiem zaliczenia jest stworzenie interaktywnej aplikacji bazodanowej w oparciu o framework Django. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w laboratorium 15 x 5 = 75 godz. - przygotowanie do laboratorium 15 x 4 = 60 godzin - udział w konsultacjach = 2 godz RAZEM: 137 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 1. https://docs.djangoproject.com/ Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 26 ANALIZA OBRAZÓW CYFROWYCH Kod przedmiotu:11.3-WFiA-AST-ANOC Typ przedmiotu:wybieralny Język nauczania:Polski Odpowiedzialny za przedmiot:Dr Krzysztof Maciesiak Prowadzący:Dr Krzysztof Maciesiak Forma zajęć Liczba Liczba godzi godzin Semes n w tygo tr w sem dniu estrze Forma zaliczenia Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 60 4 III Punkty ECTS 4 Egzamin CEL PRZEDMIOTU: Utrwalenie i rozszerzenie wiedzy dotyczącej analizy obrazów cyfrowych. Nabycie umiejętności pozyskiwania oraz zaawansowanej analizy obrazów astronomicznych za pomocą profesjonalnych narzędzi astronomicznych: IRAF, SExtractor, MaximDL, Europejskie Wirtualne Obserwatorium. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość języka angielskiego na poziomie średnio-zaawansowanym. Podstawowa umiejętność wykorzystania programów komputerowych w zakresie analizy danych. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1. Pozyskiwanie oraz wstępna analiza danych (Europejskie Wirtualne Obserwatorium) a) pozyskiwanie oraz wizualizacja cyfrowych obrazów astronomicznych – Aladin, DS9 b) pozyskiwanie, analiza oraz wizualizacja danych tabelarycznych (katalogi pozycji obiektów astronomicznych, ich jasności itp.) - TOPCAT, VODesktop c) analiza widm obiektów astronomicznych – SPLAT 2. Zaawansowana analiza obrazów astronomicznych a) automatyczna redukcja obrazów cyfrowych w celu usunięcia nieporządanych efektów (redukcja bias, dark, flat) – IRAF (Image Reduction and Analysis Facility), MaximDL, języki skryptowe b) wykrywanie obiektów astronomicznych (gwiazdy, komety, galaktyki itp.) na obrazach cyfrowych – IRAF, Sextractor c) kalibracja astrometryczna obrazów cyfrowych z wykorzystaniem systemu współrzędnych WCS (World Coordinate System) - IRAF, MaximDL, Sextractor, Aladin, DS9 d) automatyczna fotometria obiektów astronomicznych, tworzenie krzywych blasków wybranych obiektów. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład połączony z zajęciami praktycznymi. Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 27 EFEKTY KSZTAŁCENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Student zna, rozumie i potrafi opisać metody redukcji oraz analizy astronomicznych obrazów cyfrowych. Student potrafi wykorzystywać narzędzia Europejskiego Wirtualnego Obserwatorium w celu pozyskiwania danych astronomicznych (obrazów cyfrowych, katalogów gwiazd, danych spektroskopowych). Student potrafi przeprowadzić podstawową analizę danych obserwacyjnych (K_U08). Student potrafi wykorzystywać profesjonalne narzędzia astronomiczne (IRAF, MaximDL, Sextractor, EWO) w celu przeprowadzenia analizy astrometrycznej oraz fotometrycznej obrazów cyfrowych. Student zna zaawansowane techniki obliczeniowe, wspomagające pracę astronoma i rozumie ich ograniczenia (K_W07). Dzięki zdobytej wiedzy student potrafi przygotować proste projekty badawcze i programy obserwacyjne służące rozwiązywaniu nieskomplikowanych problemów astrofizycznych (K_U03). WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Egzamin praktyczny; Warunek zaliczenia – pozytywna ocena z egzaminu. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 x 4 godz. = 60 godzin - przygotowanie do wykładów 15 x 1 godz. = 15 godzin - dokończenie w domu zadań praktycznych 15 x 1 godz. = 15 godzin - udział w konsultacjach 2 godziny - przygotowanie do egzaminu 6 godzin - udział w egzaminie 2 godziny RAZEM: 100 godz. LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Howell, S.B., Handbook of CCD astronomy, Cambridge University Press, 2006 2. Dokumentacja oprogramowania Wirtualnego Obserwatorium (http://www.euro-vo.org/pub/) 3. Dokumentacja pakietu IRAF (http://iraf.noao.edu/tutorials/tutorials.html) 4. Dokumentacja oprogramowania SExtractor (http://www.astromatic.net/software/sextractor) LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Instrukcje obsługi (samouczki) narzędzi Europejskiego Wirtualnego Obserwatorium (http://cds.u-strasbg.fr/twikiAIDA/bin/view/EuroVOAIDA/VOSchool10/WebHome) 2. Dokumentacja wybranego języka skryptowego (np. http://docs.python.org/tutorial/) Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 28 PROCESY PROMIENISTE W ASTROFIZYCE Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-PPwA Typ przedmiotu:obowiązkowy Język nauczania:Polski, angielski Odpowiedzialny za przedmiot:Prof. G. Melikidze Semestr Liczba godzin w tygodniu Forma zajęć Liczba godzin w semestrze Prowadzący:Prof. G. Melikidze Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 60 4 Ćwiczenia 60 4 III Egzamin 10 Zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Utrwalenie i rozszerzenie podstaw teorii generacji i propagacji promieniowania. Przekazanie wiadomości z astrofizyki umożliwiających rozumienie na poziomie zaawansowanym większości zjawisk i procesów związanych z powstawaniem i kształtowaniem obserwowanego promieniowania z obiektów astronomicznych. WYMAGANIA WSTĘPNE: Wiedza z astronomii ogólnej, analizy matematycznej i podstaw fizyki teoretycznej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1. Podstawowe własności promieniowania. 2. Strumień promieniowania. 2.1.Makroskopowy opis rostr promieniowania. 2.2.Strumień od izotropowego źródła. 3. Natężenie promieniowania i jego momenty. 3.1.Gęstość energii promieniowania. 3.2.Ciśnienie promieniowania. 4. Transfer promieniowania. 5. Promieniowanie cieplnie 6. Współczynniki Einsteina. 7. Efekt rozproszenia, wędrowanie przypadkowe. 8. Dyfuzja promieniowania. 9. Podstawy teorii pola promieniowania. 9.1.Polaryzacja i parametry Stokesa. 10. Promieniowanie poruszającego ładunku. 10.1. Potencjały Lienard-Wiecharta. 11. Promieniowanie hamowania. 12. Promieniowanie synchrotronowe. 13. Rozpraszanie komptonowskie. 14. Efekty plazmowe. Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 29 METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwencjonalny, ćwiczenia rachunkowe. EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student potrafi wymienić i omówić podstawowe prawa z zakresu transferu promieniowania, procesów fizycznych powstawania fal elektromagnetycznych oraz procesów wzajemnego oddziaływanie fal i materii ze szczególnym uwzględnieniem tych, które mają zastosowanie w zagadnieniach astrofizycznych. Student zna, rozumie i potrafi opisać podstawowe prawa fizyczne rządzące generacjom i propagacji promieniowania. Student posiada podstawową wiedzę na temat polaryzacji fal elekromagnetycznych i parametrów Stokesa. Potrafi nazwać i opisać procesy promieniste zachodzące w obiektach astronomicznych. (K_W02, K_W03, K_W05) Student potrafi przeprowadzić, z uwzględnieniem posiadanej wiedzy o prawach fizycznych, rachunki służące do rozwiązywania niektórych problemów i zagadnień astrofizycznych. Potrafi zinterpretować wyniki prostych obserwacji źródeł promieniowania i na ich podstawie oszacować najważniejsze parametry fizyczne: jasność, wielkość, temperatura (K_U01, K_U02). Potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę astrofizyczną do rozumienia i rozróżnienia cech fizycznych źródeł promieniowania (K_U04). WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin ustny; Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu Ćwiczenia: Kolokwium pisemne – pozytywne zaliczenie kolokwium OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 tygodni x 4 godz = 60 godz - udział w ćwiczeniach 15 x 4 = 60 godz. - przygotowanie do ćwiczeń 15 x 3 = 45 godzin - dokończenie w domu zadań rachunkowych 15 x 2 = 30 godz - udział w konsultacjach = 15 godz - przygotowanie do egzaminu = 15 godz - udział w egzaminie = 5 godz RAZEM: 230 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Notatki z wykładów 2. Radiative processes in astrophysics, (G. Rybicki, A. Lightman) John Wiley @ sons, 1979 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Astrophysical formulae, a compedium for the physicist and astrophysicist (K.R. Lang), Springer-Verlag 1980 2. Theoretical Physics and Astrophysics (V.L.Ginzburg) Pergamon Press PRES Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 30 ASTROFIZYKA WYSOKICH ENERGII Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-AWYS Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr A. Słowikowska Prowadzący: dr A. Słowikowska Liczba godzin w sem estrze Forma zajęć Liczba godzin Semest Forma w tygo r zaliczenia dniu Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 30 2 III 3 Egzamin CEL PRZEDMIOTU: Utrwalenie i rozszerzenie podstawowych pojęć astrofizyki wysokich energii. Przekazanie wiadomości umożliwiających rozumienie wysokoenergetycznych procesów astrofizycznych. WYMAGANIA WSTĘPNE: Wiedza ze wstępu do astrofizyki obiektów zwartych, astrofizyki I i II. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1. Szczególna Teoria Względności. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Fizyka płynów. Procesy promieniste. Gwiazdy supernowe. Gwiazdy neutronowe, pulsary i magnetary. Układy podwójne z obiektami zwartymi. Błyski gamma oraz poświaty błysków gamma. Aktywne jądra galaktyk. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwencjonalny z ćwiczeniami rachunkowymi EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student zna i rozumie następujące zagadnienia: − transformacja Lorentza, podstawy rachunku tensorowego, inwariant czasoprzestrzenny; − zderzenia, równania stanu, równanie Bernoulliego, fala uderzeniowa; − właściwości fotonów, widma, transfer promienisty, promieniowanie ciała doskonale czarnego; − parametry obserwacyjne i klasyfikacja supernowych, supernowe typu Ia i II, pozostałości po supernowych; Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 31 − obserwacyjne własności pulsarów, dipolowy model promieniowania pulsarów, równanie stanu gwiazdy neutronowej, magnetary; − dynamika układów podwójnych, rentgenowskie układy podwójne, układy podwójne gwiazd neutronowych; − właściwości obserwacyjne błysków gamma, model fizyczny błysków gamma; − mechanizm działania aktywnych jąder kosmologiczne. (K_W02, K_W05, K_W06) galaktyk, uniwersalny model AGN, znaczenie Student potrafi przeprowadzić rachunki służące do rozwiązywania problemów i zagadnień astrofizyki wysokich energii. Potrafi zinterpretować wyniki obserwacji astronomicznych prowadzonych w zakresie X i gamma widma elektromagnetycznego i na ich podstawie oszacować najważniejsze parametry fizyczne np. układów podwójnych z obiektem zwartym jako jednym ze składników (K_U03, K_U04, K_U06). Potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę do skonstruowania prostych projektów badawczych, jak również do przedstawienia zdobytej wiedzy w sposób popularnonaukowy. (K_K05, K_K07) Umie wykorzystywać literaturę anglojęzyczną. (K_W10, K_K06) WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin ustny; Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 tygodni x 2 godz = 30 godz - przygotowanie do wykładu 15 x 1 = 15 godzin - dokończenie w domu zadań rachunkowych 15 x 1 = 15 godz - udział w konsultacjach = 2 godz - przygotowanie do egzaminu = 4 godz - udział w egzaminie = 3 godz RAZEM: 69 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 11 U. Kolb, „Extreme Environment Astrophysics”, Cambridge, 2010 11 S. Rossweg, M. Brueggen, „Introduction to High-Energy Astrophysics”, Cambridge, 2007 11 M. S. Longair, „High Energy Astrophysics”, Cambridge, 2011 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. M. Camenzind, „Compact objects in astrophysics”, Springer, 2007 2. W. H. G. Lewin, M. van der Klis, „Compact Stellar X-ray Sources”, Cambridge Uni. Press, 2006 3. F. Shu, „Galaktyki, gwiazdy, życie”, Prószyński i S-ka, 2003 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 32 PRACOWNIA RADIOASTRONOMII Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-PRAD Typ przedmiotu:wybieralny Język nauczania:polski Odpowiedzialny za przedmiot:dr W. Lewandowski Semestr Liczba godzin w tygodniu Forma zajęć Liczba godzin w semestrze Prowadzący:dr W. Lewandowski Forma zaliczenia Studia stacjonarne drugiego stopnia Laboratorium 75 5 IV Punkty ECTS 5 Zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Zaznajomienie studenta z zaawansowanymi metodami obróbki i analizy radioastronomicznych danych obserwacyjnych na praktycznych przykładach. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość podstaw radioastronomii i elementarnych metod analitycznych i stosowanych w obróbce danych radioastronomicznych. numerycznych ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Zasady obróbka danych obserwacyjnych – od „raw data” do publikacji naukowej. Bazy danych radioastronomicznych. Metody numerycznej analizy danych. Formułowanie i prezentacja wniosków. METODY KSZTAŁCENIA: ćwiczenia laboratoryjne; metoda projektu – opracowanie danych i prezentacja wyników; praca w grupach; klasyczna metoda problemowa; dyskusja, praca z dokumentem źródłowym (literatura fachowa). EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student potrafi zastosować posiadaną wiedzę z zakresu matematyki, fizyki i astronomii do poprawnej analizy danych radioastronomicznych (K_U06, K_U08). Potrafi korzystać z gotowych pakietów oprogramowania służących do analizy danych radioastronomicznych (K_U09). Potrafi tworzyć programy komputerowe służące do zaawansowanej analizy danych (K_U10). Potrafi współpracować w grupie nad wspólnym projektem (K_K03). Potrafi korzystać z dostępnej literatury (K_K04, K_K06). Potrafi korzystać z pakietów komputerowych służących do graficznej prezentacji wyników (K_U09). Potrafi opisać uzyskane wyniki, zinterpretować je i wyciągnąć poprawne wnioski (K_U02, K_U04). Potrafi zaprezentować uzyskane wyniki analizy i wnioski w formie pisemnej. (K_U01) WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Zaliczenie na ocenę – uzyskaną na podstawie ocen z poszczególnych projektów (których opracowania zostaną przedstawione w formie pisemnej) wykonywanych przez studenta w trakcie zajęć. Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 33 OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w zajęciach 15 x 5 = 75 godz. - przygotowanie do zajęć, praca z literaturą fachową 15 x 2 = 30 godzin - praca w domu nad prowadzonymi projektami 15 x 2 = 30 godz RAZEM: 135 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 1. D.J. Gryffiths, „Podstawy Elektrodynamiki”, PWN Warszawa, 2001 2. K. Rohlfs, T.L. Wilson, „Tools of Radio Astronomy”, Springer, 2006 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. D. Halliday, R. Resnick, “Fizyka t.2”, PWN Warszawa, 2001 2. J.D. Krauss, „Radio Astronomy“, Cygnus-Quasar Books, 1986 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 34 RADIOASTRONOMIA WSPÓŁCZESNA Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-RAWS Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab. Jarosław Kijak, prof. UZ Semestr Liczba godzin w tygodniu Forma zajęć Liczba godzin w semestrze Prowadzący: dr hab. Jarosław Kijak, prof. UZ Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 60 4 III Zaliczenie z oceną 4 CEL PRZEDMIOTU: Przekazanie, w formie pogłębionej wiedzy, informacji na temat współczesnej radioastronomii. Przegląd najnowocześniejszych instrumentów badawczych i technik obserwacyjnych oraz aktualnej wiedzy na temat źródeł radiowych we wszechświecie. Omówienie kluczowych projektów badawczych radioastronomii XXI wieku. WYMAGANIA WSTĘPNE: Zaliczenie przedmiotów: Astrofizyka I, II. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Podstawy radioastronomii w kontekście nowoczesnych technik rejestracji sygnału radiowego. Budowa i działanie nowoczesnych radioteleskopów. Interferometria. Źródła radiowe we wszechświecie. Projekty ALMA, FAST, LOFAR, SKA. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwersatoryjny: treść przekazywana przez nauczyciela i wypowiedzi słuchaczy. EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student potrafi zdefiniować i objaśnić fundamentalne prawa w radioastronomii. Omówić najnowocześniejsze instrumenty i techniki obserwacyjne. Student potrafi scharakteryzować obserwacje interferometryczne. Potrafi omówić podstawowe własności źródeł radiowych oraz objaśnić projekty ALMA, FAST, LOFAR i SKA (K_W03, K_W05, K_W06, K_K02, K_K05). Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 35 WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin ustny; Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 tygodni x 4 godz = 60 godz - przygotowanie do wykładu konwersatoryjnego 15 x 1 = 15 godzin - udział w konsultacjach = 2 godz - przygotowanie do egzaminu = 18 godz - udział w egzaminie = 3 godz RAZEM: 98 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Astronomia Popularna, praca zbiorowa, 1990. PWN, Warszawa 2. F.H. Shu, Fizyka Wszechświata, Prószyński i S-ka, Warszawa 2003 3. J.D. Kraus, 1986, Radio Astronomy, 2nd edition. Cygnus-Quasar Books, Powell, OH 4. Tools of Radio Astronomy, Fifth Edition; T.L. Wilson, K. Rohlfs, S. Huttemeister; Springer-Verlag, Berlin 2009 5. An Introduction to Radio Astronomy, B.F. Burke and F. Graham-Smith, Third Edition, Cambridge University Press, 2010 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Handbook of Pulsar Astronomy, D. Lorimer and M. Kramer, Cambridge University Press, 2005 Cambridge 2. Single-dish radio astronomy techniques and applications : proceedings of the NAICNRAO Summer School held at National Astronomy and Ionosphere Center, Arecibo Observatory, Arecibo, Puerto Rico, USA, 10-15 June 2001 3. Interferometry and Synthesis in Radio Astronomy, Second Edition; A.R. Thompson, J. M. Moran, G.W. Swenson Jr., WILEY-VCH Verlag GmbH & Co. KgaA, Weinheim, 2004 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 36 W 1: OGÓLNA WYY KKŁŁAD AD MONOGRAFICZNY WZGLĘDNOŚCI TEORIA Kod przedmiot 13.7-WFiA-AST-WMON Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: Prof. dr hab. A.J. Maciejewski Prowadzący: Prof. dr hab. A.J. Maciejewski Forma zajęć Liczba Liczba godzin godzin Semes w sem w tygo tr estrze dniu Forma zaliczenia Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 30 2 III Punkty ECTS 3 Egzamin CEL PRZEDMIOTU: Dostarczenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia ogólnej teorii względności, która konieczna jest w kosmologii. WYMAGANIA WSTĘPNE: .Analiza matematyczna i algebra w zakresie objętym programem. Elektrodynamika klasyczna i mechanika w takim samym zakresie. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1. Wprowadzenie do rachunku tensorowego. 2. 3. 4. 5. 6. Szczególna teoria względności. Zakrzywiona czasoprzestrzeń. Geodezyjne Grawitacja jako geometria. Geometria Schwarzschilda. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwencjonalny EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student potrafi wykorzystać elementy rachunku tensorowego w praktyce. Miedzy innymi będzie umiał wyznaczyć tensor krzywizny oraz równania geodezyjnych dla zadanych metryk. Znał będzie i rozumiał prawa kinematyki i dynamiki relatywistycznej. Student pozna podstawowe własności zakrzywionych czasoprzestrzeni. Będzie rozumiał równanie Einsteina oraz własności jednego z najważniejszych rozwiązań - czasoprzestrzeni Schwarzschilda. Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 37 Student znający wymienione metody OTW będzie mógł efektywnie poznawać problemy współczesnej kosmologii i fizyki relatywistycznej. (K_W02, K_W03, K_W05, K_W08 (K_U09). Uzyskana wiedza matematyczna pozwoli studentowi poznać gałęzie nauk fizycznych i technicznych. WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin pisemny i ustny; Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 tygodni x 2 godz = 30 godz - udział w konsultacjach = 10 godz - przygotowanie do egzaminu = 12 godz - udział w egzaminie = 3 godz RAZEM: 55 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 11 J. Hartle, Gravity, Addison Wesley, 2003 11 E. Taylor, J. Wheeler, SPACETIME PHYSICS, Freeman, 1992 Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 38 WYKŁAD MONOGRAFICZNY PULSARY Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-WMON Typ przedmiotu: wybieralny Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab. Jarosław Kijak, prof. UZ Semestr Liczba godzin w tygodniu Forma zajęć Liczba godzin w semestrze Prowadzący: dr hab. Jarosław Kijak, prof. UZ Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 30 2 III Egzamin 3 CEL PRZEDMIOTU: Rozszerzenie wiedzy na temat astrofizyki gwiazd neutronowych. Przekazanie pogłębionej wiedzy na temat obiektów, które wysyłają w regularnych, niewielkich odstępach czasu impulsy promieniowania elektromagnetycznego. Przekazanie wiadomości umożliwiających rozumienie procesów odpowiedzialnych za impulsowe promieniowanie pulsarów radiowych, rentgenowskich i gamma. WYMAGANIA WSTĘPNE: Zaliczenie przedmiotów: Astrofizyka I, II. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Własności i mechanizmy (pulsarów) : promieniowania radiowego, optycznego, rentgenowskiego oraz gamma. Metody detekcji pulsarów, w szczególności rentgenowskich i gamma. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwersatoryjny: treść przekazywana przez nauczyciela i wypowiedzi słuchaczy. EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student potrafi wymienić i omówić podstawowe własności gwiazd neutronowych. Potrafi wymienić i scharakteryzować metody detekcji pulsarów. Powinien objaśnić własności promieniowania pulsarów (K_W05). Student potrafi wymienić i opisać prawa fizyczne odpowiadające za promieniowanie elektromagnetyczne pulsarów (K_W03, K_W06, K_K02, K_K06). WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin ustny; Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 39 OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 tygodni x 2 godz = 30 godz - przygotowanie do wykładu konwersatoryjnego 15 x 1 = 15 godzin - udział w konsultacjach = 2 godz - przygotowanie do egzaminu = 12 godz - udział w egzaminie = 3 godz RAZEM: 62 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Handbook of Pulsar Astronomy, D. Lorimer and M. Kramer, Cambridge University Press, 2005 Cambridge Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 40 WYKŁAD MONOGRAFICZNY 2 (PLANETY) Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-WMON Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr A. Słowikowska Prowadzący: dr A. Słowikowska Forma zajęć Liczba Liczba godzin godzin Semes w sem w tygo tr estrze dniu Forma zaliczenia Studia stacjonarne drugiego stopnia Wykład 30 2 IV Punkty ECTS 3 Egzamin CEL PRZEDMIOTU: Zapoznanie studentów z najnowszymi osiągnięciami dynamicznie rozwijającej się dziadziny astronomii, tj. szukaniu i badaniu pozasłonecznych układów planetarnych. Celem wykładu jest przedstawienie najnowszych osiągnięć w zakresie poszukiwań drugiej Ziemi, ewolucji układów planetarnych oraz przedstawienie metod poszukiwania planet pozasłonecznych. WYMAGANIA WSTĘPNE: Wiedza z astronomii ogólnej, mechaniki nieba w tym prawa Keplera. Wymagana jest znajomość podstawowych stałych fizycznych (w tym stałej grawitacji) oraz parametrów fizycznych, takich jak promień i masa, Słońca, Jowisza i Ziemi. Wymagana jest również podstawowa znajomość programowania oraz umiejętność analizy danych i prezentacji uzyskanych wyników w czytelny, przejrzysty sposób. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1. Powtórzenie własności Układu Słonecznego ze szczególnym uwzględnieniem własności Słonca, Jowisza i Ziemi. 2. Omówienie metod odkrywania planet pozasłonecznych oraz czułości poziomu detekcji tych metod. 3. Specyfikacja projektów naukowych zajmujących się odkrywaniem planet pozasłonecznych tj. satelita Kepler, SuperWASP, HARPS, CoRoT i innych. 4. Wyznaczanie parametrów planet na podstawie krzywej blasku. 5. Badania populacyjne planet pozasłonecznych w wykorzystaniem baz danych exoplanet.eu oraz planetquest.jpl.nasa.gov. 6. Spektroskopia i efekt Rossiter-McLaughlin. 7. Pozasłoneczne układy planetarne. 8. Prezentacja platformy oklo.org – dopasowywanie orbit planet pozasłonecznych do danych z pomiarów prędkości radialnych. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład niekonwencjonalny angażujący studentów do rozwiązywania problemów, w tym zadań domowych. Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 41 EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student potrafi zdefiniować pojęcia planety, planety karłowatej, planetoidy oraz podać ich przykłady. Zna rozmiary i masy podstawowych ciał Układu Słonecznego. Student potrafi wymienić i omówić metody odkrywania planet pozasłonecznych wraz z ich progami detekcji. Zna projekty naukowe, których celem jest poszukiwanie i charakterystyka planet pozasłonecznych. Umie posługiwać się internetowymi bazami danych planet pozasłonecznych. Student potrafi przeprowadzić podstawowe rachunki w celu otrzymania podstawowych parametrów planet tranzytujących, bazując na dostępnych krzywych blasku planet tranzytujących oraz znajomości praw Keplera. Zna i rozumie prawa Keplera oraz metody wyznaczania sześciu parametrów orbity keplerowskiej. Potrafi statystycznie ująć wyniki badan populacji planet pozasłonecznych. Rozumie efekt Rossitera-McLaughlina oraz wyniki badań spektroskopowych. (K_W04, K_W05, K_W06) Student potrafi przeprowadzić, z uwzględnieniem posiadanej wiedzy, rachunki służące do rozwiązywania problemów i zagadnień związanych z zagadnieniem Keplera. Potrafi zinterpretować wyniki obserwacji astronomicznych. (K_U08, K_U11) Student posiada umiejętność pracy w zespole, wyszukiwania informacji, jak również interpretacji oraz prezentacji wyników obserwacji astronomicznych. (K_K03, K_K06) Student potrafi opowiedzieć o uzyskanych przez siebie wynikach na poziomie popularnonaukowym. (K_K05) WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Egzamin polegający na przygotowaniu multimedialnej prezentacji dotyczącej treści wykładu oraz uzyskanych wyników. Warunek zaliczenia - pozytywna ocena z egzaminu OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w wykładach 15 tygodni x 2 godz = 30 godz - przygotowanie do wykładu 15 x 1 = 15 godzin - dokończenie w domu zadań rachunkowych 15 x 1 = 15 godz - udział w konsultacjach = 5 godz - przygotowanie do egzaminu = 12 godz - udział w egzaminie = 3 godz RAZEM: 80 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 1. 2. 3. J. Kreiner, „Astronomia z astrofizyką”, PWN, 1992 P. Artymowicz, „Astrofizyka układów planetarnych”, PWN, 1995 C. A. Haswell, „Transiting Exoplanets”, Cambridge, 2010 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Platformy internetowe takie jak: http://www.exoplanet.eu/, http://planetquest.jpl.nasa.gov/, http://www.planethunters.org/, http://oklo.org/ Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 42 PRACOWNIA MAGISTERSKA Kod przedmiot 13.7-WFiA-AST-PMGR Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: Prof. dr hab. A.J. Maciejewski Prowadzący: Prof. dr hab. A.J. Maciejewski Forma zajęć Liczba Liczba godzin godzin Semes w sem w tygo tr estrze dniu Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Laboratorium 60 2 III/IV 6 Zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Umiejętność zastosowania procesora tekstu LaTeX do składu pracy magisterskiej Umiejętność przedstawienia wyników w postaci wykresów i tabel Umiejętność przedstawienia zasadniczych tez pracy magisterskiej w formie odczytu i prezentacji WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość programów do tworzenia prezentacji komputerowych ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: 1. Prezentacje tematów i problematyki prac magisterskich. 2. Podstawy edycji pracy magisterskiej za pomocą LaTeXu 3. Struktura pracy, kolejność i zawartość rozdziałów 4. Dobór piśmiennictwa i poprawność wykorzystania 5. Estetyka pracy, formatowanie tekstu, edycja i oprawa 6. Narzędzia do tworzenia prezentacji komputerowych 7. Naukowa grafika komputerowa 8. Prezentacje prac magisterskich METODY KSZTAŁCENIA: Ćwiczenia laboratoryjne, konwersatorium EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student potrafi poprawnie edytorsko przygotować pracę magisterską. Zna zasady doboru literatury i jej wykorzystania. Student potrafi samodzielnie i sprawnie przygotować referat naukowy lub wykład i go przestawić. Umie stworzyć multimedialną prezentacje popularną. (K_U01, K_K05, K_K06, K_K07) Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 43 WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Ocena wykonanych zadań ze składu tekstu, ocena referatu. Warunek zaliczenia: uzyskanie pozytywnych ocen z zadań i referatu. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w zajęciach 30 tygodni x 2 godz = 60 godz - udział w konsultacjach = 15 godz - przygotowanie do zajęć = 30 x 2 godz = 60 godz RAZEM: 135 godz LITERATURA PODSTAWOWA: 11 J. Hartle, Gravity, Addison Wesley, 2003 11 E. Taylor, J. Wheeler, SPACETIME PHYSICS, Freeman, 1992 11 A. Diller „LaTeX wiersz po wierszu”. 11 W. Macewicz „LaTeX w calej okazałości” 11 L. Lamport „LaTeX. Podręcznik i przewodnik użytkownika.” Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 44 SEMINARIUM MAGISTERSKIE Kod przedmiotu:13.7-WFiA-AST-SMGR Typ przedmiotu:Obowiązkowy Język nauczania:Polski Odpowiedzialny za przedmiot:Prof. G. Melikidze Semestr Liczba godzin w tygodniu Forma zajęć Liczba godzin w semestrze Prowadzący:Prof. G. Melikidze Forma zaliczenia Punkty ECTS Studia stacjonarne drugiego stopnia Seminarium 30 2 IV 2 Zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Uzgodnienie tematu pracy magisterskiej, przygotowanie się do egzaminu dyplomowego. WYMAGANIA WSTĘPNE: Wiedza z astronomii ogólnej, podstaw astrofizyki i fizyki teoretycznej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Uzgodnienie tematu pracy magisterskiej, zebranie piśmiennictwa, wybór materiału. Przygotowanie techniczne badań, zreferowanie i przedyskutowanie projektu badań. Dyskusja nad tematami prac magisterskich. Zasady przygotowania i wygłoszenia referatu. Dyskusja, pomoc i wyjaśnianie wszelkich wątpliwości związanych z gromadzeniem literatury potrzebnej do egzaminu magisterskiego. Zreferowanie i przedyskutowanie zagadnień z zakresu tematyki egzaminu dyplomowego. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład konwencjonalny, wygłoszenia referatów, dyskusja. EFEKTY KSZTAŁCENIA: Student posiada pogłębioną wiedzę z zakresu podstawowych działów astronomii, dobrze rozumie podstawy fizyki teoretycznej i znaczenie konstrukcji rozumowań teoretycznych (K_W01, K_W02) Student posiada umiejętności wyrażania treści astronomicznych w mowie i na piśmie, w tekstach/wystąpieniach skierowanych do odbiorców o różnym poziomie wiedzy astronomicznej; posiada umiejętność formułowania problemu astronomicznego i konstruowania sposobów jego rozwiązania (K_U01, K_U02). WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I WARUNKI ZALICZENIA: Wygłoszenie referatów – pozytywna ocena referatów Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 45 OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: - udział w seminariów 15 tygodni x 4 godz = 60 godz - przygotowanie do seminariów 15 x 2 = 30 godzin - udział w konsultacjach = 15 godz RAZEM: 105 godz LITERATURA PODSTAWOWA: Literatura jest podawana przez prowadzącego, stosownie do tematu i zakresu referatów. Wydział Fizyki i Astronomii Kierunek: Astronomia 46