PROFILAKTYKA LOGOPEDYCZNA

PROFILAKTYKA LOGOPEDYCZNA
Czynniki negatywnie wpływające na rozwój mowy dziecka w okresie
niemowlęcym i wczesnodziecięcym
stany chorobowe dziecka
choroby zakaźne wieku dziecięcego przebiegające z powikłaniami
schorzenia górnych dróg oddechowych, w tym przerosty III migdała
Długotrwałe infekcje górnych dróg oddechowych, choroby alergiczne
i przerosty migdałków powodują zaburzenia oddychania. KaŜde
długotrwałe oddychanie przez usta prowadzi do obniŜenia napięcia
mięśni około wargowych i płaskiego ułoŜenia języka na dnie jamy ustnej,
co z kolei wpływa na rozwój artykulacji.
zapalenie lub podraŜnienie opon mózgowych bądź mózgu
zatrucia pokarmowe lub zatrucia lekami
wypadki, urazy, utraty przytomności
zaburzenia metabolizmu
obniŜona wydolność psychofizyczna spowodowana niedoŜywieniem
bądź brakiem biopierwiastków
stany zapalne uszu w efekcie wady słuchu o typie przewodzeniowym
dziecko nie było karmione piersią
Karmienie piersią pozwala na stały i silniejszy emocjonalny kontakt dziecka
z matką. Wpływa równieŜ na prawidłowy rozwój aparatu artykulacyjnego, to z kolei
warunkuje przyszły prawidłowy rozwój mowy. Podczas ssania piersi współpracują ze
sobą mięśnie Ŝuchwy, warg i języka dziecka. W przypadku karmienia butelką praca
tych mięśni jest nikła. Związany ze sztucznym karmieniem brak bodźców
czynnościowych dla rozwoju mięśnia okręŜnego warg przyczynia się do stworzenia
warunków dla zaburzenia toru oddechowego (oddychanie przez usta).
Nieprawidłowo ukształtowany tor oddechowy zmusza do płaskiego układania
języka, tym samym sprzyja dysfunkcji połykania i w powaŜnym stopniu moŜe
przyczynić się do powstawania wad wymowy.
dziecko było długotrwale karmione z butelki
(opóźnienie pionizacji języka, nadmierne ślinienie, brak prawidłowo
wykształconego odruchu Ŝucia, niechęć do przyjmowania pokarmów stałych,
zwieszone uczucie nasycenia, słabszy mięsień okręŜny warg i częste oddychanie
przez usta, ciągłe cofanie Ŝuchwy utrwalające tyłoŜuchwie fizjologiczne, wciąganie
policzków powodujące zwęŜenie szczęki i Ŝuchwy)
PrzedłuŜając czas fizjologicznego ssania do ponad 2 lat powodujemy zaburzenia
w rozwoju narządu Ŝucia, uniemoŜliwiamy pionizację języka, a takŜe niekorzystnie
wpływamy na stan uzębienia dziecka (próchnica butelkowa), braki w uzębieniu
prowadzą do mimowolnych i świadomych ruchów języka w kierunku ubytków. Ruchy
te mogą pośrednio wpływać na artykulację głosek.
Ok. 5 m-ca Ŝycia dziecka naleŜy wprowadzić karmienie łyŜeczką i korzystać
z kubeczka zamiast butelki. Prowokuje to dziecko do utrwalenia odruchu Ŝucia
i powolnego wygaszania odruchu ssania.
dziecko uŜywa nawykowo smoczka, ssie wargę, palec
przyczyny: patologicznie działający odruch ssania bądź wzmacnianie odruchu
ssania poprzez częste podawanie dziecku smoczka w celu uspokojenia po 3 m-cu
Ŝycia co skutkuje m.in. wadami zgryzu
Silny nawyk ssania spowodowany jest wygodą lub niewiedzą rodziców, którzy
sami podają dziecku smoczki poza karmieniami, a często dziecko przebywa ze
smoczkiem przez cały dzień mając do niego stały dostęp (smoczek wisi na
łańcuszku). Innymi przyczynami ssania nawykowego jest wzmoŜone napięcie
emocjonalne dziecka lub brak dostatecznej stymulacji dziecka z zewnętrz.
nieprawidłowe układanie dziecka podczas snu
prawidłowe ułoŜenie: twardy, spręŜysty, płaski materacyk, głowa na płaskiej
poduszce, tak aby była nieco podniesiona i nieznacznie przechylona do przodu,
usta domknięte.
Prawidłowe ułoŜenie niemowląt podczas snu polega na ułoŜeniu tułowia na
plecach na spręŜysto-twardym materacu, a głowy na poduszce, która powoduje
nieznaczne przechylenie ku przedniej powierzchni klatki piersiowej. Ma to zasadnicze
znaczenie dla przyjęcia przez język prawidłowej pozycji w jamie ustnej stwarzając
tym samym podstawę dla właściwego rozwoju artykulacji głosek.
Zabawy przygotowujące do podjęcia funkcji mowy i wspomagające rozwój
mowy dziecka.
Ćwiczenia oddechowe:
a. Dmuchanie na ptasie piórka, wiatraczki, waciki, styropian
b. Dmuchanie na gorącą zupę w łyŜce
c. Zdmuchiwanie płomienia świeczki
d. Puszczanie baniek mydlanych
e. Gra na organkach, trąbkach, gwizdkach
Ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny:
a. Wargi: cmokanie, wsuwanie i wysuwanie warg, szeroki uśmiech i ryjek,
parskanie
b. Język: oblizywanie warg czubkiem języka, wypychamy czubkiem języka
policzków od wewnątrz tzw. „piłeczka”, „malujemy” podniebienie
czubkiem języka-od zębów do gardła, kląskanie, język w kierunku nosa,
język wysuwamy na brodę, kierujemy język do kącików ust, zabawy
w kotka zlizującego mleko z miseczki, naśladowanie jedzenia lodów
c. Podniebienie miękkie: naśladowanie kaszlu, chrapania, chrząkania,
ziewania, nadymanie policzków
Ćwiczenia kształcące myślenie pojęciowe i rozumienie słowno-logiczne (dla
dzieci od 2-3 r.Ŝ)
a. Dobieranie obrazków z jakichś względów pasujących do siebie
(skojarzenia typu: auto + koło, choinka + bombka, dom + klucz)
b. Grupowanie obrazków w większe zbiory, segregujemy zwierzęta, rośliny,
ubrania, pojazdy, instrumenty, Ŝywność
c. Wskazywanie przedmiotów wg funkcji (Daj coś do jedzenia, do ubrania)
d. Rozumienie mowy (odpowiedzi : tak - nie np. Czy to jest but?)
e. Wspólne oglądanie ksiąŜeczek, wskazywanie obrazków
f.
Nauka czasowników na konkretach (pokaŜ co pływa?)
g. Identyfikacja osób, do których naleŜy dany przedmiot (Czyj to but?)
h. Zagadki typu „co ma cztery koła i jeździ po ulicy?”
Zabawy stymulujące funkcje słuchowe i rozwój mowy:
a. Zabawa pacynkami ( wcielamy się w postać zwierzątka lub postać
z bajki i prowadzimy z dzieckiem dialog)
b. Zabawa w rozmowę telefoniczną
c. Zabawa w dom, w sklep
d. Rozpoznawanie źródła dźwięku (instrumenty, dźwięki z otoczenia,
pojemniki z herbatą, ryŜem itp.)
e. Lokalizowanie źródła dźwięku
(np. zabawy w chowanie grających
zabawek)
f.
Śpiewanie dziecku oraz taniec z dzieckiem
g. UwraŜliwianie na dźwięki poprzez naśladowanie gra na instrumentach
muzycznych
h. Dziecięce wyliczanki
i.
Zabawy paluszkowe