Żywność nowej generacji - Zakład Higieny i Dietetyki

Transkrypt

Zakład Higieny i Dietetyki
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
NOWE TYPY ŻYWNOŚCI
Prof. Emilia Kolarzyk
Mgr Barbara Wójtowicz
Żywność funkcjonalna
• Zgodnie z ustanowioną definicją z 1999 r. zawartą w dokumencie
FUFOSE („Functional Food Science in Europe”),
• żywność funkcjonalna to
„żywność w przypadku której udowodniono korzystny wpływ na jedną
lub więcej funkcji organizmu ponad efekt odżywczy,
który to wpływ polega na poprawie stanu zdrowia
oraz samopoczucia i/lub zmniejszeniu ryzyka chorób.
Żywność funkcjonalna musi przypominać postacią żywność
konwencjonalną i wykazywać korzystne oddziaływanie w ilościach,
które oczekuje się, że będą normalnie spożywane z dietą –
nie są to tabletki ani kapsułki,
ale część składowa prawidłowej diety
Żywność funkcjonalna
• W żywności funkcjonalnej wyróżnia się cztery podstawowe typy
produktów w zależności od składu i wartości odżywczej:
• -produkty wzmocnione (fortified products): wzrost zawartości
składników naturalnie występujących w tych produktach;
•
-produkty wzbogacone ( enriched products): dodatek składnika
który naturalnie nie występuje w produkcie;
• -produkty przerobione (altered products): eliminacja składników
niepożądanych, np. tłuszczu, cholesterolu lub stosowanie ich
zamienników;
• -produkty ulepszone (enhanced commodities): stosowanie
zamienników spożywczych, w celu zwiększenia przyswajalności
składników odżywczych.
Psychofizyczne oddziaływanie żywności
funkcjonalnej
• W aspekcie poprawy psychofizycznego wymiaru życia wyróżnić
można cztery kierunki działania żywności funkcjonalnej]:
• -wpływ bezpośredni przez hamowanie zmian degeneracyjnych
ustroju lub działanie lecznicze w niektórych schorzeniach;
• - zwiększenie podaży składników odżywczych w stanach
fizjologicznych zwiększonego zapotrzebowania
(np. okres adolescencji związany z intensywnym wzrostem ciała,
ciąża, okresy rekonwalescencji, zwiększona aktywność fizyczna);
• -komponowanie prawidłowej diety w specyficznych stanach
chorobowych (np. alergiach, nietolerancjach pokarmowych,
cukrzycy);
• -poprawa nastroju i zwiększenie wydolności psychofizycznej
organizmu
Żywność funkcjonalna c.d
Żywność funkcjonalna spełnia szeroki zakres funkcji:
• -kompensacja niedoborów lub nadmiarów pokarmowych -poprzez
dodanie lub usunięcie „zaprogramowanego” składnika
(żywność I generacji)
• - modyfikacja funkcji organizmu (opóźnienie starzenia, zwiększenie
wydolności) oraz działanie prewencyjne w stosunku do chorób
naczyniowych, metabolicznych oraz nowotworowych- poprzez
obecność składnika bioaktywnego
(żywność II generacji),
• - programowanie żywności dla indywidualnego odbiorcy na
podstawie określania predyspozycji genetycznych
do podatności na choroby uwarunkowane żywieniowo
(żywność III generacji)
Wzbogacanie żywności, fortyfikacja
(„fortification” czyli wzmocnienie)
•
•
•
•
Głównym celem jest otrzymanie produktów bogatych w te składniki
odżywcze, których spożycie w populacji jest zbyt niskie i prowadzi do
rozwoju wielu jednostek chorobowych.
Substancje stosowane do wzbogacania żywności mogą być pochodzenia
zarówno naturalnego jak i chemicznego. Bardzo ważne jest, aby nie
zmieniały one cech organoleptycznych produktu.
Biorąc pod uwagę cel rozróżnić można następujące rodzaje fortyfikacji:
-interwencyjna – zahamowanie lub zminimalizowanie niedoborów
składnika odżywczego w populacji lub w jej określonych grupach
(jodowanie soli kuchennej, czy fluorowanie wody jako prewencja próchnicy);
--wyrównawcza – gdy celem jest złagodzenie strat substancji odżywczych,
jak również spadku ich biodostępności wynikłych podczas procesu
przetwarzania (dodatki do mąki pszennej i ryżowej składników takich jak
tiamina i żelazo),
- polepszająca – uatrakcyjnienie produktu tak, aby spełniał oczekiwania
klientów (mieszanki mleka dla niemowląt zastępującego pokarm matki).
Wzbogacanie w niezbędne nienasycone
kwasy tłuszczowe
•
•
•
•
-z grupy omega-3 (kwas alfa-linolenowy oraz powstające z niego kwasy
eikozapentaenowy – EPA i dokozaheksaenowy – DHA)
stosowane są w celu obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego i LDLcholesterolu, a także wykazują wiele działań kardioprotekcyjnych
DHA ma działanie przeciwdepresyjne poprzez wpływ na poziom serotoniny
w mózgu.
z grupy omega-6 (kwas linolowy, a także powstające z niego kwasy gamalinolenowy oraz arachidonowy).
Preparaty długołańcuchowych kwasów tłuszczowych przeznaczonych do
wzbogacania żywności są otrzymywane z olejów rybich oraz hodowli kolonii
specyficznych szczepów mikroalg i grzybów morskich (tzw.single cell oils)
Produkty wzbogacane tymi preparatami to np. tłuszcze do smarowania
pieczywa, mleko, jogurty, preparowany ser i wędliny, napoje owocowe,
płatki śniadaniowe, pieczywo, oleje sałatkowe, majonezy, lody,
oraz odżywki dla niemowląt, dzieci, starszych, młodzieży i dorosłych
Wzbogacanie w substancjami
fitochemicznymi
Substancje fitochemiczne są nieodżywczymi składnikami żywności.
Są to metabolity roślinne: *izoprenoidy (terpeny, sterole, karotenoidy), *indole,
*glikozydy, *flawonoidy.
Flawonoidy należą do związków polifenolowych, a w produktach spożywczych
występują jako:
flawonoidy (cebula, sałata, brokuły, ciemne winogrona, jabłka),
flawony (seler, cytryny, czerwona papryka, seler, pietruszka;
flawanony (pomarańcze, grejpfruty);
antocjany (owoce: czarnej porzeczki, truskawki, wiśnie, aronie);
fenolokwasy (oliwki, białe winogrona, kapusta, zboża, jabłka, pomidory,
szparagi)
stilbeny-resweratrol ( owoce: winorośli, borówek, morwy, orzechy ziemne).
Produkty wzbogacane : margaryny niskokaloryczne, kofeina przy produkcji
napojów energetyzujących oraz dla sportowców lub osób chcących
zwiększyć wydolność psychofizyczną
Produkty wzbogacane w aminokwasy
i peptydy
• Do wzbogacania żywności stosuje się m.in.: kreatynę, L-karnitynę,
fenyloalaninę, tryptofan.
• Kreatyna jest nośnikiem i magazynem energii w komórkach
mięśniowych w postaci fosfokeratyny, zwiększa ona wydolność
fizyczną organizmu.
L-karnityna stymuluje przemiany metaboliczne tłuszczów i nasila
ich wykorzystanie jako źródło energii.
• Fenyloalanina wpływa na poprawę pamięci i nastroju.
• Tryptofan jest substratem do produkcji serotoniny, wpływa
uspokajająco i przeciwdepresyjnie.
• Produkty wzbogacane w aminokwasy i peptydy to odżywki dla
osób o zwiększonym zapotrzebowaniu na białko, żywność
medyczna, a przede wszystkim odżywki dla sportowców
Witaminy
• Wit. C- Przetwory owocowe, soki i napoje owocowe, odżywki dla
dzieci i sportowców, koncentraty napojów w proszku ( napoje
owocowe, herbatki), koncentraty deserów w proszku ( galaretki,
kisiele), kakao, napoje czekoladowe w proszku, produkty zbożowe
(mąka pszenna i płatki śniadaniowe)
• Wit. B1( tiamina) - Produkty zbożowe ( mąka, płatki śniadaniowe,
pieczywo, makarony), kaszki dla dzieci, odżywki dla sportowców,
soki owocowe i owocowo-warzywne, napoje owocowe, mleczne ,
słodycze, jogurty, koncentraty napojów ( herbaciany)
• Wit.B2 ( ryboflawina) - Produkty zbożowe ( mąka, płatki
śniadaniowe) produkty mleczne, jogurty, koncentraty napojów
(herbaciany), soki , napoje owocowe, koncentraty deserów
w proszku
• Wit. B5 (kwas pantotenowy) - Soki i napoje owocowe, mleko
i przetwory mleczarskie, przetwory zbożowe
Witaminy
•
•
•
•
•
•
•
Wit. B12 ( kobalamina) - Produkty zbożowe ( pieczywo, płatki
śniadaniowe), soki i napoje owocowe, soki owocowe i warzywne, produkty
mięsne i mleczne ( mleko w proszku, jogurty), dietetyczne środki spożywcze
i żywność dla sportowców, koncentraty deserów ( galaretki i kisiele),
Wit. PP ( niacyna) - Produkty zbożowe, mleczne
Folacyna ( kwas foliowy) - Płatki zbożowe, soki owocowe i warzywne,
różne odżywki, produkty mleczne i jogurty
Wit. H ( biotyna) - Soki i napoje owocowe, mleko i przetwory mleczarskie
β karoten - Soki owocowe i owocowo-warzywne, mleko acidofilne, kakao,
napoje orzeźwiające w pastylkach, napój sojowy, oleje i inne tłuszcze
roślinne, mleko modyfikowane dla niemowląt i dzieci
Wit. E (tokoferol) -Oleje i margaryna , odżywki dla dzieci,, soki owocowe,
owocowo – warzywne, koncentraty napojów (herbaciane, sojowe, kakao),
produkty śniadaniowe zbożowe, mleko i przetwory mleczne
Wit. D (kalcyferol) – Oleje, margaryny, kakao, napoje orzeźwiające w
proszku, koncentrat napoju sojowego, odżywki dla dzieci, produkty mleczne
o zmniejszonej zawartości tłuszczu
Produkty wzbogacane w składniki mineralne.
• Wapń( Ca) - Produkty mleczne ( mleko acidofilne, kefir,
mleko modyfikowane, produkty zbożowe ( płatki śniadaniowe,
kaszki, kleiki dla niemowląt i dzieci) , soki i napoje owocowe,
koncentraty napojów ( napoje herbaciane, kakao,
napoje orzeźwiające w pastylkach i w proszku, napój sojowy)
• Magnez ( Mg) -Zbożowe produkty śniadaniowe, koncentraty
napojów (napój herbaciany, kawa, kakao, napój orzeźwiający
w pastylkach i w proszku, napój sojowy) , soki i napoje owocowe
• Jod (I) -Sól, mleko modyfikowane, kaszki kleiki dla dzieci
i niemowląt
• Żelazo ( Fe) - Produkty zbożowe (płatki śniadaniowe, kaszki i kleiki
dla dzieci) , soki i napoje owocowe, mleko modyfikowane
• Cynk ( Zn) - Mleko modyfikowane, napoje mleczne, soki, wyroby
czekoladowe
Produkty wzbogacane w cholinę i lecytynę.
• Cholina jest niezbędnym substratem do utworzenia acetylocholinyneuroprzekaźnika mózgowego.
Cholina poprawia pamięć i hamuje depresję oraz demencję starczą.
Wraz z inozytolem wchodzi w skład lecytyny.
• Lecytyna jako najpowszechniejszy fosfolipid, stanowi podstawowy
składnik błon komórkowych.
Działa prozdrowotnie obniżając poziom LDL cholesterolu
i triacylogliceroli oraz podwyższając poziom HDL, co zapobiega
miażdżycy.
• Produkty wzbogacane w lecytynę to margaryny, czekolady,
cukierki, koncentraty deserów, pieczywo, majonezy itp. Stanowi
ona także składnik wielu odżywek
Produkty wzbogacane w probiotyki
•
•
•
•
•
•
Probiotyki są to żywe organizmy, które po spożyciu wykazują korzystny
wpływ na organizm gospodarza poprzez poprawę równowagi mikroflory
jelitowej. Są to wybrane szczepy, należące do rodzajów Lactobacillus i
Bifidobacterium oraz drożdże Saccharomyces boulardii
Najważniejszymi działającymi probiotycznie są bakterie fermentacji
mlekowej. Najsilniejsze właściwości probiotyczne wykazują : Lacidobacillus
acidophilus, L. plantarum, L. rhamnosus, Bifidobacterium bifidum itp.
[Produkty zawierające probiotyki oznacza się przedrostkiem „bio” lub
zamieszcza się odpowiednią informację na opakowaniu
Do probiotycznych produktów żywnościowych zalicza się:
fermentowane produkty mleczne jak bio-jogurty czy kefiry,
niefermentowane produkty mleczne zawierające dodatek bakterii kwasu
mlekowego : maślanka, mleko acidofilne, desery mleczne, sery twarogowe,
lody:
Wykorzystuje się je również w przypadku produkcji fermentowanych
przetworów mięsnych, ryb, zbóż, żywności orientalnej, kwaszonych warzyw
i chleba, soków i napojów warzywnych i owocowych
Produkty wzbogacane w prebiotyki
•
•
•
•
•
•
Prebiotyki są to oligo- i polisacharydy będące pożywką stymulującą wzrost
i rozwój bakterii probiotycznych występujących w przewodzie pokarmowym.
Najczęściej wykorzystywane są inulina i oligofruktoza
Inulina - jako zamiennik tłuszczu. Jej źródłem są m.in.: cebula, szparagi,
karczochy, czosnek, pszenica, cykoria.
Działanie korzystne –zapobieganie zaparciom , zmniejszenie ryzyka
infekcji, prewencja osteoporozy- lepsze wykorzystanie Ca2+
Produkty wzbogacane w prebiotyki : napoje, produkty mleczne i
zbożowe, wyrobay cukiernicze, lody, marmolady, konfitury..
Połączenie bakterii probiotycznych wraz ze stymulatorami ich wzrostu
stanowi grupę synbiotyków.
W takie preparaty kombinowane składające się z probiotyków i prebiotyków
wzbogacane są: jogurty, w których są obecne szczepy probiotyczne
i inulina, mleko kwaszone z dodatkiem fruktooligosacharydów, produkty
zawierające dwa szczepy probiotyczne i oligofruktozę
Produkty wzbogacane w
poliole
• Poliole są to alkohole cukrowe.
• Ta grupa związków jest wykorzystywana jako
substancje słodzące, są jednak mniej słodkie od
sacharozy.
• Należą do nich np.: sorbitol, maltitol czy laktitol.
• Produkty wzbogacane w te substancje to gumy do żucia,
desery mleczne, wyroby cukiernicze o obniżonej
wartości kalorycznej, sosy, musztardy, dżemy,
marmolady i lody
Nutraceutyki (ang. nutraceuticals)
•
•
•
•
•
środki spożywcze łączące w sobie wartości żywieniowe (ang. nutrition)
i cechy środków farmaceutycznych (ang. pharmaceuticals),
których spożywanie przynosi człowiekowi korzyści zdrowotne:
* zmniejszenie ryzyka zawału serca, *obniżenie poziomu cholesterolu,
*stymulacja pracy układu pokarmowego ,* opóźnienie procesów starzenia
Do nutraceutyków można zaliczyć: -izolowane składniki żywności,
suplementy diety, bioaktywne peptydy z organizmów morskich,
a głównie substancje izolowane z ziół (substancje fitochemiczne)
Mogą być one stosowane pojedynczo lub w połączeniach. Preparaty
substancji biologicznie aktywnych (nutraceutyki) sprzedawane są w postaci
farmaceutycznej: tabletki, kapsułki, syropy, proszki lub /i stosowane jako
dodatek do środków spożywczych.
Zwykle uznaje się, że nutraceutyki powinny zawierać wyłącznie dawki
mniejsze niż zawarte w lekach oraz wykazywać wyższy poziom
bezpiecznego stosowania (szczególnie długotrwałego) niż typowe leki.
Nutraceutyki
Przykładami substancji które mogą być zawarte w nutraceutykach są:
kwas askorbinowy, galusowy, kwercetyna, potas, glutation, kapsaicyna, geraniol,
likopen, selen, składniki mineralne, kwasy tłuszczowe, luteina, karbinol, hemiceluloza,
γ-tokotrienol.
Do surowców wywodzących się od zwierząt zaliczamy między innymi: cholinę,
lecytynę, kreatynę, cynk, wapń, sfingolipidy, DHA, kwas eikozapentaenowy-EPA,
koenzym Q10, sprzężony kwas linolowy- CLA.
Do grupy surowców mikrobiologicznego pochodzenia należą: drożdże, Bifidobacterium
bifidum, Bifidobacterium longum, Lactobacillus acidophilus, Streptococcus salvarius .
Substancje bioaktywne mogą występować naturalnie w produktach spożywczych, np.
allilowe związki siarki - cebula, czosnek,
• izoflawony
- soja i inne rośliny strączkowe;
• kapsaicynoidy
- pieprz;
• resweratrol
-czerwone wino;
• izotiocyjaniany
-warzywa krzyżowe.
Nutraceutyki otrzymuje się z różnych surowców w wyniku ekstrakcji, izolacji oraz innymi
metodami przetwarzania. Mogą być dodawane w formie skoncentrowanej do różnych
grup żywności, nawet do takich produktów, które nie są ich naturalnym źródłem.
Żywność funkcjonalna a nutraceutyki
• Cechy wspólne
-należą do żywności
-mają pozytywny, udokumentowany wpływ na zdrowie
-mogą być opatrzone oświadczeniami zdrowotnymi
Cechy różnicujące
-żywność funkcjonalna nie obejmuje
-
składników ziołowych, a także suplementów diety
(jest to zatem pojęcie węższe)
nutraceutyki obejmują
żywność funkcjonalną, pojedyncze składniki oraz suplementy diety
(pojęcie szersze)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2008r wyróżnia 5 kategorii
dostępności leku:
• Rp
-produkty lecznicze wydawane z przepisu lekarza,
• Rpz - wydawane z przepisu lekarza do zastrzeżonego stosowania
• Rpw – wydawane z przepisu lekarza -zawierające środki odurzające
lub substancje psychoaktywne
• Lz
- stosowane wyłącznie w lecznictwie zamkniętym
• OTC (over-the-counter ) - wydawane bez przepisu lekarza
Leki OTC (over-the-counter) nie mogą:
• powodować zagrożenia życia i zdrowia, gdy są stosowane prawidłowo,
• zawierać środków odurzających ani substancji psychotropowych,
• powodować ryzyka uzależnienia,
• wymagać specjalnego nadzoru w czasie terapii,
• posiadać właściwości mutagennych, rakotwórczych,
• wywoływać poważnych działań niepożądanych i interakcji
Istnieje również cała gama środków dostępnych w aptece (i poza nią)
które: nie są lekami , nie mają badań medycznych i udowodnionych
właściwości leczniczych, dlatego nie podlegają rejestracji w Urzędzie Rejestracji
Leków i w Ministerstwie Zdrowia.
Do obrotu dopuszcza je Główny Inspektorat Sanitarny.
Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego FPNU
(Foodstuffs for Particular Nutritional Use) –dopuszczane do obrotu
przez GIS
•
•
•
•
•
•
•
•
Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, ze względu na
swoje przeznaczenie, obejmują w szczególności następujące grupy:
1) preparaty do początkowego żywienia niemowląt, w tym mleko początkowe, oraz
preparaty do dalszego żywienia niemowląt, w tym mleko następne;
2) środki spożywcze uzupełniające, obejmujące produkty zbożowe przetworzone
i inne środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci w wieku od roku do 3 lat;
3) środki spożywcze stosowane w dietach o ograniczonej zawartości energii w celu
redukcji masy ciała;
4) dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego;
5) środki spożywcze zaspokajające zapotrzebowanie organizmu przy intensywnym
wysiłku fizycznym, zwłaszcza sportowców;
6) środki spożywcze dla osób z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów
(cukrzyca);
7) środki spożywcze bezglutenowe
8) środki spożywcze niskosodowe, w tym sole dietetyczne o niskiej zawartości sodu
lub bezsodowe;
Dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego
FPMP (Food for Special Medical Purpose)- wprowadzane do obrotu
przez GIS
•
•
•
•
•
•
•
•
Odżywki stosowane przez pacjentów w konkretnych chorobach
i zaburzeniach metabolicznych, np..w fenyloketonurii
-ułatwiają właściwe odżywianie w chorobie, ale jej nie leczą;
środki spożywcze nie zawierające sacharozy-dla diabetyków,
odżywki niskosodowe –dla dializowanych;
odżywki bezglutenowe dla pacjentów z celiakią itd.
Przykłady:
Milupa LP Drink -napój dla dzieci z fenyloketonurią,
Dicoflor 60 lub 30 -probiotyk,
Floridral -płyn nawadniający z bakteriami probiotycznymi,
Vita K, Vita D-witamina K lub D dla niemowląt karmionych piersią
Suplement diety
To środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety
* będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników
mineralnych, lub innych substancji (pojedynczych lub złożonych),
* wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny,
* wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie ,
w postaci :
kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach ,
saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem
i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych
do spożywania w małych odmierzonych ilościach jednostkowych,
z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu
leczniczego, w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego
„
(zgodne z definicją w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia
z 25 sierpnia 2006r.)
Suplementacja
S u p l e m e n t a c j a normalnej diety
to indywidualne uzupełnianie racji pokarmowej
składnikami odżywczymi przyjmowanymi
w postaci jedno- lub wieloskładnikowych
preparatów.
Normalna dieta - zwyczajowa dieta sporządzona
w oparciu o tradycyjne produkty żywnościowe
(z wyłączeniem suplementów diety)
Leki na receptę , OTC. Suplementy, Środki specjalnego przeznaczenia
równocześnie
Należy zwrócić uwagę
że zarówno żywność może być wzbogacona o witaminy i minerały
jak również mogą one występować w postaci leków dostępnych nie tylko na
receptę, ale także leków OTC będących w sprzedaży odręcznej.
Przykłady
1. Wapń: Osteovit,Osteo forte-SD - suplementy diety
Calperos 1000- OTC;
2.Potas:Kalivit, Potas MAX-SD - suplementy diety
Kaldyum, Kalipoz- lek na receptę.
3. Żelazo z wit.C: Biofer, Polferyna-SD- suplementy diety
Hemofer, Ferrum Lek- lek na receptę.
4.Kwas foliowy: Kwas foliowy (Puritans Pride-producent) - dietetyczny środek
spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego,
Acidum folicum 15mg- lek na receptę.
Folik- OTC,
5.Cynk: Olimp Chela –Cynk - suplementy diety
Zincas 5mg - OTC,
Zincas forte 25mg - lek na receptę.
• W wielu krajach Europy przyjmuje się, że
maksymalna zawartość poszczególnych składników
odżywczych w suplementach diety
nie powinna przekraczać
100% RDA - zalecanego dziennego spożycia
z żywnością
natomiast minimalna:25-30% RDA
Kiedy stosowanie suplementów diety
jest celowe?
• W pewnych grupach społecznych czy stanach
fizjologicznych stosowanie wybranych
suplementów diety jest celowe:
- stany niedożywienia,
- stany zwiększonego zapotrzebowania na
składniki pokarmowe, których zwykła dieta nie
może pokryć (np. ciąża, ciężka praca fizyczna,
sytuacje stresowe),
- złe wchłanianie i przyswajanie pokarmu.
Produkty lecznicze a suplementy diety
Produkt leczniczy -to substancja lub mieszanina substancji,
posiadająca właściwości zapobiegania lub leczenia chorób
występujących u ludzi lub zwierząt
lub podawana w celu :
-postawienia diagnozy
-przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych
funkcji organizmu poprzez działanie:
farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne.
Zasady wprowadzania do obrotu
•
Co należy zrobić, aby suplement diety lub produkt leczniczy wprowadzić do
obrotu?
•
Suplement diety: powiadomić Główny Inspektorat Sanitarny i przedstawić
projekt etykiety.!!!
•
Lek : złożyć wniosek do Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych
Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
Wniosek musi zawierać m.in.: szczegółowe dane ilościowe i jakościowe
odnoszące się do produktu leczniczego i jego wszystkich składników,
Do wniosku dołącza się:
1.opis metod kontroli stosowanych w procesie wytwarzania ,w tym :
-metod badania analitycznego, ilościowego,j akościowego składników
i gotowego produktu leczniczego ,
-testy w zakresie: jałowości, obecności substancji gorączkotwórczych,
lub endotoksyn, metali ciężkich, testów biologicznych i toksyczności…
2. wyniki,streszczenia oraz sprawozdania z badań :jakościowych
biologicznych , mikrobiologicznych, farmakologicznych i toksykologicznych,
klinicznych- wraz z raportami ekspertów…
•
•
•
Znakowanie
•
•
•
•
•
•
•
•
Suplementy diety wprowadzane do obrotu znakuje się umieszczając na opakowaniu
następujące informacje:
1. określenie „suplement diety”;
2 . nazwy kategorii składników odżywczych lub substancji charakteryzujących produkt
lub wskazanie ich właściwości;
3. porcję produktu zalecaną do spożycia w ciągu dnia ;
4.ostrzeżenie dotyczące nie przekraczania zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia;
5. stwierdzenie, że suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut
(zamiennik) zróżnicowanej diety;
6.stwierdzenie,że suplementy diety powinny być przechowywane w sposób
niedostępny dla małych dzieci.
Zawartość witamin i składników mineralnych oraz innych substancji wykazujących
efekt odżywczy lub inny efekt fizjologiczny obecnych w suplemencie diety
- deklaruje się w oznakowaniu w postaci liczbowej;
- podaje się również w % w stosunku do zalecanego dziennego spożycia ,
zgodnie z wartościami odniesienia ustalonymi w załączniku nr 3 do rozporządzenia
określającym wartości odniesienia do znakowania suplementów diety.
Obowiązujące w naszym kraju prawo ściśle określa
substancje, które mogą tworzyć suplement diety.
Zgodnie z aktualnym ustawodawstwem obowiązującym
w Polsce w tworzeniu suplementów diety można
wykorzystać
13 witamin i 17 składników mineralnych
w postaci ściśle określonych
136 różnych rodzajów związków chemicznych.
(Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 18 maja 2010 r.załączniki : nr 1,2,3 –zmieniające rozporządzenie
Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie
składu oraz znakowania suplementów diety)
Wartości odniesienia do znakowania suplementów diety
Rozporządzenie Ministra Zdrowia 28 maja 2010, Dziennik Ustaw nr 91 poz 596
Witaminy
Zalecane dzienne spożycie
Witamina A
800 µg
Witamina D
5 µg
Witamina E
12 mg
Witamina K
75 µg
Witamina C
80 mg
Tianina
1,1 mg
Ryboflawina
1,4 mg
Niacyna
16 mg
Witamina B6
1,4 mg
Kwas foliowy
200 µg
Witamina B12
2,5 µg
Biotyna
50 µg
Kwas pantotenowy
6 mg
Wartości odniesienia do znakowania suplementów diety
Rozporządzenie Ministra Zdrowia 28 maja 2010, Dziennik Ustaw nr 91 poz 596
Składniki mineralne
Potas
Zalecane dzienne spożycie
2000 mg
Chlorek
800 mg
Wapń
800 mg
Fosfor
700 mg
Magnez
375 mg
Żelazo
14 mg
Cynk
10 mg
Miedź
1 mg
Mangan
2 mg
Fluorek
3,5 mg
Selen
55 µg
Chrom
40 µg
Molibden
50 µg
Jod
150 µg
ZHiD UJCM
Maksymalna zawartość
•
•
•
•
•
•
•
Uzupełnienie diety suplementami powinno być bezpieczne.
Przy ustalaniu maksymalnej zawartości witamin i składników mineralnych w
dziennej porcji suplementów diety należy brać pod uwagę:
1. górne bezpieczne poziomy (UL) witamin i składników mineralnych
2 .spożycie witamin i składników mineralnych wynikające z innych źródeł
diety, z uwzględnieniem żywności wzbogaconej ,
3. zalecane spożycie witamin i składników mineralnych dla populacji
Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy na podstawie danych o spożyciu
w krajach Wspólnoty Europejskiej ocenia się iż nie ma zagrożenia
związanego z ryzykiem przekroczenia UL w przypadku witaminy
B1,B2,B12, kwasu pantotenowego ,witaminy K .
Wśród składników ,dla których istnieje ryzyko związane
z nadmiernym spożyciem i ryzykiem przekroczenia UL wymienia się:
witaminę A, beta-karoten, miedź, fluor, jod, żelazo, mangan, cynk
ZHiD UJCM
Górny tolerowany poziom
spożycia UL
•
•
•
•
Jest to najwyższy poziom zwyczajowego spożycia danego składnika
ze wszystkich źródeł (żywności ,wody pitnej i suplementów diety),
jaki jest biologicznie tolerowany i w dłuższym okresie nie stwarza
wystąpienia niekorzystnego efektu zdrowotnego dla organizmu.
Podkreślić należy, że UL nie jest wartością zalecanego spożycia.
Jest on określoną na podstawie badań naukowych górną granicą zakresu
spożycia składnika ,które przy długim stosowaniu nie stwarza jeszcze
ryzyka wystąpienia niekorzystnych reakcji ze strony organizmu
Do ustalania maksymalnych poziomów składników odżywczych
w żywieniu ludzi właściwe wydaje się korzystanie z poziomów UL
przyjętych dla niektórych składników przez Europejski Urząd
d s Bezpieczeństwa Żywności (EFSA),
a w przypadku braku odpowiednich wartości z opracowań innych grup ekspertów .
ZHiD UJCM
Rodzaj normy
Górny tolerowany poziom spożycia -UL
• Poziom indywidualny
• Spożycie ≥UL wskazuje na potencjalne ryzyko
niekorzystnych objawów zdrowotnych
• Poziom grupowy
• Wylicza się odsetek osób w grupie, u których spożycie
>UL
ZHiD UJCM
Niektóre kryteria stosowane do ustalania
zapotrzebowania na wybrane składniki odżywcze
Składniki odżywcze
Kryteria ustalania norm żywieniowych
Witamina A
Poziom zapasów w wątrobie (biopsja)
Witamina D
Dzieci i młodzież:- zawartość 25(OH) D3 w surowicy krwi
Dorośli-stopień demineralizacji kości oraz poziom parathormonu PTH
w surowicy krwi
Witamina C
Wysycenie leukocytów witaminą C
Niacyna
Ilość metabolitów niacyny wydalanych z moczem
Wapń
Bilans wapnia w organizmie
Żelazo
Straty metaboliczne oraz dodatkowe zapotrzebowanie w czasie ciąży i wzrostu,
a także dla uzupełnienia zapasów
Fluor
Stan zaawansowania próchnicy
Różne składniki lub ich kompozycje
Wskaźniki zachorowalności i umieralności w badaniach epidemiologicznych
przy jednoczesnej kontroli spożycia
ZHiD UJCM
Niektóre kryteria stosowane do ustalania
zapotrzebowania na wybrane składniki odżywcze
Składniki odżywcze
Kryteria ustalania norm żywieniowych
Witamina A
Poziom zapasów w wątrobie (biopsja)
Witamina D
Dzieci i młodzież: zawartość 25(OH) D3 w 39 surowicy krwi
Dorośli; stopień demineralizacji kości oraz poziom parathormonu PTH w
surowicy krwi
Witamina C
Wysycenie leukocytów witaminą C
Niacyna
Ilość metabolitów niacyny wydalanych z moczem
Wapń
Bilans wapnia w organizmie
Żelazo
Straty metaboliczne oraz dodatkowe zapotrzebowanie w czasie ciąży i wzrostu,
a także dla uzupełnienia zapasów
Fluor
Stan zaawansowania próchnicy
Różne składniki lub ich kompozycje
Wskaźniki zachorowalności i umieralności w badaniach epidemiologicznych
przy jednoczesnej kontroli spożycia
ZHiD UJCM
SPOŻYCIE SUPLEMENTÓW DIETY PRZEZ KOBIETY STUDIUJĄCE
143 kobiety (studentki studiów dziennych i zaocznych krakowskich uczelni)
badania własne
56 osób (39,2%) przyjmowało preparaty
na wzmocnienie włosów i paznokci oraz poprawę stanu skóry
(Skrzypo-vita, Silica, Vitapil, Skrzyp, Merz Special Dragees, Capivit
Piękne Włosy, Capivit Hydro Control, witaminy A i E).
34 badane (23,8%) deklarowały przyjmowanie suplementów w celu
koncentracji i zapamiętywania oraz wspomożenia wysiłku
umysłowego
(Sesja, Plusssz Active, Lecytyna, preparaty
z magnezem i witaminą B, z kofeiną).
32 osoby (22,4%) przyjmowały suplementy w celu
zwiększenia odporności
(Iskial, tran, olej z wiesiołka, witaminy z minerałami).
ZHiD UJCM
Odsetek kobiet przyjmujących jeden lub więcej
suplementów w miesiącu poprzedzającym badanie
2,10%
0,70%
0,70%
44,06%
6,29%
18,88%
1
2
3
4
5
6
7
8
27,27%
Ilość przyjmowanych suplementów
1
2
3
4
5
6
7
8
Liczba badanych kobiet
63
39
27
9
3
1
0
1
ZHiD UJCM
SPOŻYCIE SUPLEMENTÓW DIETY PRZEZ KOBIETY STUDIUJĄCE
143 kobiety (studentki studiów dziennych i zaocznych krakowskich
uczelni).
• Wśród przyjmowanych preparatów dominowały suplementy
z witaminami z grupy B (38) i magnezem (48).
•
• Witaminę C w pojedynczych preparatach spożywały 33 kobiety.
•
• 32 respondentki nie rozróżniały suplementów od leków
lub środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
ZHiD UJCM
Liczba źródeł z których respondentki
czerpały wiedzę o suplementach
• 37,14% - źródło pojedyncze (najczęściej
były to źródła osobowe:
• lekarz, farmaceuta, a ponadto Internet)
• 34,29% - dwa źródła (najczęściej były to
Internet i media)
• 7,14% - trzy źródła i więcej
• 21,43% -brak informacji
ZHiD UJCM
Miejsce zakupu suplementów
• 84,26% -apteka
• 7,14% -apteka oraz sklepy dla
supermarkety,
sportowców,
• 4,29% -Internet
• 2,86% -sklepy spożywcze, sklepy z odżywkami
• 1,43% -sprzedaż bezpośrednia
ZHiD UJCM
Suplementy diety jako środki spożywcze zawierają substancje występujące
naturalnie w żywności, nie leczą, jedynie mogą modyfikować funkcje fizjologiczne
organizmu.
• Niemniej jednak okazują się czasem pomocne w przebiegu różnych chorób
takich jak:
• cukrzyca (kwas liponowy, morwa biała),
• zwyrodnienie plamki żółtej -AMD (kwasy omega-3, luteina, zeaksantyna,
mikroelementy: Mn, Zn, Cu, Se),
• choroby serca i układu krążenia (kwasy omega-3),
• choroby stawów (glukozamina, chondroityna),
• atopowe zapalenie skóry- AZS (GLA /ogórecznik, wiesiołek/, witamina E),
• w antybiotykoterapii (probiotyki).
Z uwagi na to, że istnieją czasami przeciwwskazania do suplementacji,
preparaty te powinny być przyjmowane z rozwagą, a niejednokrotnie po
konsultacji z lekarzem bądź farmaceutą, zwłaszcza przez osoby stosujące leki.
ZHiD UJCM
Suplementy diety - „dla niej”
ZHiD UJCM
Maxivit zalecany jest szczególnie dla kobiet:
w stanach zmęczenia, osłabienia
w stanach niedoboru witamin i składników mineralnych,
spowodowanych nieprawidłowym odżywianiem lub
stosowaniem diet odchudzających
w okresach intensywnej pracy, przesilenia związanego
z nadmiernym stresem
w okresie rekonwalescencji, po przebytych chorobach.
Pojedyncza tabletka
Składniki mineralne
Żelazo (fumaran żelazawy) 18 mg
zawiera:
(*129%)
Witaminy
Cynk (siarczan cynku) 13 mg (*87%)
Beta-karoten 400 ug
Witamina C (kwas askorbinowy) 60 mg (*100%)Wapń (węglan wapnia) 100 mg
(*12,5%)
Niacyna (witamina PP) 21 mg (*117%)
Magnez (tlenek magnezu) 40 mg
Witamina E (tokoferol) 9 mg (*90%)
Kwas pantotenowy (witamina B5) 6 mg (*100%)(*13,3%)
Mangan (siarczan manganu) 3 mg
Witamina B6 (pirydoksyna) 2 mg (*100%)
Miedź (glukonian miedziowy) 2000ug
Tiamina (witamina B1) 1,9 mg (*136%)
Molibden (molibdenian sodu) 200ug
Ryboflawina (witamina B2) 1,8 mg (*113%)
Jod (Fucus vesiculosus) 150ug (*100%)
Kwas foliowy (folacyna) 290 ug (*145%)
Selen (selenin sodu) 50ug
Biotyna (witamina H) 0,15mg (*100%)
Witamina D3 (cholekalcyferol) 5 ug (*100%) Żeń-szeń Standaryzowany wyciąg 50
mg
Witamina B12 (cyjanokobalamina) 3 ug (*300%)
ZHiD UJCM
Wybrane witaminy i sładniki mineralne
Minerały
Witaminy
C
[ mg]
Dieta
RDA
E
[mg]
Fe
[mg]
10,03
11,16
95,87
208,35
700
8
10
150
320
1500
300
45
1100
18
150
125,96 2688,9
75
Norma-UL
Nutrof Total
60
Maxivit dla Niej
60
Chela-Ferr
30
Ha-Pantoten
optimum
Odnovit
A
[cg]
J
[cg]
10
400
9
250
5
150
60
180
Asparginian Extra
72
Magnez B6
Dieta+suplementy
40
14
Valerin mite
Razem suplementy
Mg
[mg]
120
210
650
24
32
300
412
335,96 3338,9
34,03
43,16
395,87
620,35
Mężczyzna
– lat 60
Mężczyzna
– lat 60
ZHiD UJCM
Suplementy diety - „dla niego”
ZHiD UJCM
Wartoś Norma
ć1970,95
2150
Wartość energetyczna
kcal
Woda
g
1596,34
ogółem
g
77,25
zwierzęce
g
50,05
roślinne
g
27,20
Tłuszcz
g
61,04
60 - 72
Węglowodany ogółem
g
298,79
130
Sód
mg
2975,72
Potas
mg
4509,93
Wapń
mg
288,05
1300
Fosfor
mg
1327,61
700
Magnez
mg
375,89
420
Żelazo
mg
10,15
10
Cynk
mg
9,74
11
Miedź
mg
1,26
0,9
Jod
mcg
187,12
Mangan
mg
5,56
45 - 81
Białko
Składniki
Mineralne
Składniki
mineraln
e
ZHiD UJCM
Witaminy
Witamina A
mcg
Wartoś
ć
1763,63
Retinol
mcg
230,22
Beta-karoten
mcg
12725,37
Witamina D
mcg
1,63
10
Witamina E
mg
12,1
10
Tiamina
mg
1,124
1,3
Ryboflawina
mg
1,216
1,3
Niacyna
mg
20,46
16
Witamina B6
mg
3,28
1,7
Foliany
mcg
368,31
400
Witamina B12
mcg
4,24
2,4
Witamina C
mg
248,1
90
ZHiD UJCM
Norma
900
Wybrane witaminy i sładniki mineralne
ZHiD UJCM
Minerały
Witaminy
C
[ mg]
Dieta
RDA
E
[mg]
Fe
[mg]
J
[cg]
12,1
10,15
187,12
375,89
900
10
10
250
420
3000
300
45
1100
800
15
5
100
111,65 1763,63
90
Norma-UL
Centrum
A
[cg]
100
Vital Tonik
Doppelherz
60
6,1
Chela-Ferr
30
14
Ha-Pantoten optimum
Asparginian Cardio
Duo
250
79,2
5
6,6
Dieta+suplementy
100
150
6
72
Magnez B6
Razem suplementy
Mg
[mg]
120
269,2
1050
26,6
31,1
250
292
380,85 2813,63
38,7
41,25
437,12
667,89
Wyniki opracowano przy użyciu programu komputerowego DietaPro
napisanego na użytek Zakładu Higieny i Dietetyki UJCM
do analizy 24-godz. wywiadu żywieniowego opartego na bazie produktów IŻZ
Bieżące rozszerzenie programu polegało na:
-uzupełnieniu bazy o wartości odżywcze wybranych
suplementów
-analizie przekroczeń normy RDA i UL podczas różnej
suplementacji stosowanej przy stałej, wybranej diecie
ZHiD UJCM
ZHiD UJCM
ZHiD UJCM
SKŁADNIKI SUPLEMENTÓW DIETY
STOSOWANE PRZY ODCHUDZANIU
ZHiD UJCM
Błonnik
•
•
•
•
•
Do najczęściej stosowanych substancji błonnikowych zaliczmy glukomannan, psyllim i
ksantan, beta glukany, pektyny, a także agar-agar, wyciągi z fasoli, buraków
cukrowych i alg.
Najsilniej wiążącym wodę środkiem jest glukomannan, który może zwiększyć swoją
obecność aż 200-krotnie. Dla porównania substancje włóknikowe zawarte w otrębach
pszennych mogą zwiększać objętość dziesięciokrotnie.
Wywierany efekt zdrowotny wynika z następujących mechanizmów :
 pęcznienie, a przez to wywoływanie uczucia sytości
 pokrywanie ściany przewodu pokarmowego i wiązanie cząsteczek glukozy, przez
co osłabione jest jej wchłanianie ze światła jelita
 wiązanie kwasów żółciowych hamując ich resorpcję zwrotną – obniżanie poziomu
cholesterolu
 Zwiększenie objętości stolca, przyspieszenie pasażu jelitowego.
Najczęstszymi skutkami przyjmowania zwiększonych dawek błonnika pokarmowego
są nudności, biegunki, wzdęcia brzucha.
Inne negatywne skutki to interakcje z przyjmowanymi lekami np. nasilone działanie
insuliny oraz zmniejszone wchłanianie leków m.in. antykoncepcyjnych.
Trzeba koniecznie pamiętać o zwiększeniu ilości wypijanych płynów,
ponieważ substancje te silnie wiążą wodę i mogą prowadzić do odwodnienia.
ZHiD UJCM
Bromelina
• Enzym ułatwiający trawienie, występujący
w owocach ananasa.
• Wspomaga przemianę materii, pobudza pracę
trzustki oraz metabolizm białek, budując w ten
sposób podstawę zrównoważonej pracy układu
trawiennego i całego organizmu.
• Poza tym w ananasie jest dość dużo
nierozpuszczalnego błonnika pokarmowego,
który popity wodą, pęcznieje, wywołuje sytość
i zmniejsza apetyt.
ZHiD UJCM
Chrom
•
•
•
•
•
Jest to bardzo ważny pierwiastek dla metabolizmu naszego organizmu,
który w ilościach śladowych stanowi nieodzowny element diety każdego
człowieka.
Jego główne funkcje biologiczne polegają na aktywacji wielu enzymów
biorących udział w utrzymaniu prawidłowej struktury białek i kwasów
nukleinowych oraz regulacji przemian cukrów i tłuszczów w organizmie.
Z badań wynika, że zmniejsza on apetyt na słodycze. Przyjmowanie
chromu może więc okazać się szczególnie korzystne dla osób
odchudzających się, dla osób z cukrzycą i ludzi z innymi zaburzeniami
gospodarki węglowodanowej.
Chrom skutecznie łagodzi objawy hipoglikemii (niedocukrzenia), czyli
spadku stężenia glukozy we krwi, któremu, oprócz innych objawów,
towarzyszą m.in. napady wilczego głodu.
Optymalne dawkowanie: 150-200mcg codziennie
ZHiD UJCM
Chitostan
• Pochodna chityny- będącej głównym składnikiem pancerzy
skorupiaków.
• Po spożyciu nie ulega trawieniu, tylko rozpuszcza się w kwaśnym
środowisku żołądka. Powstaje żel, który ma zdolność wiązania
cząsteczek tłuszczu (w wyniku tego organizm wchłania go mniej z
pokarmu, a także zmniejsza się poziom cholesterolu i triglicerydów
we krwi oraz szkodliwych związków m.in. azotanów , ale także, co
nie jest korzystne, mikroelementów, witamin i innych stosowanych
leków).
• Obecnie przeważa pogląd, iż substancja ta nie jest skuteczna
w obniżaniu masy ciała.
• Odnotowano także wystąpienie objawów niepożądanych,
takich jak zapacia i wzdęcia.
ZHiD UJCM
Karnityna
•
•
•
•
•
•
•
•
Karnityna jest syntetyzowana w organizmie w takich narządach jak wątroba i nerki
z aminokwasów lizyny i metioniny, w obecności witaminy C, B6, PP oraz żelaza.
Źródłem karnityny jest też pokarm, jaki spożywamy - głównie mięso (karnityna - z łac.
carnis - mięso). Najwięcej jej znajduje się w baraninie, następnie w wołowinie,
wieprzowinie, a najmniej w drobiu.
Karnityna jest naturalnym aktywatorem metabolicznym, niezbędnym w procesach
biochemicznych dostarczających energii. Spełnia podstawową rolę w transporcie
tłuszczów pokarmowych do mitochondriów i ostatecznym wykorzystaniu ich na cele
energetyczne, wykorzystując jako źródło energii różne substraty takie jak: długo i
średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe, ciała ketonowe, pirogronian i inne.
Karnityna, zwiększając przemiany energetyczne tłuszczów normalizuje lipidogram
krwi, mobilizuje tłuszcze zapasowe, blokując ich kumulację w tkance podskórnej.
Wzmaga zdolność mięśni do dłuższej i efektywnej pracy, zwiększając wydolność
organizmu i indukuje odporność na zmęczenie.
Karnityna działa jedynie w połączeniu z dietą redukcyjną, a przede wszystkim
z adekwatną do potrzeb organizmu-aktywnością fizyczną.
Optymalne dawkowanie: 800-1000mg około 45 minut przed treningiem.
Tylko u nielicznych osób podczas przyjmowania środków zawierających karnitynę
występują okresowe nudności, bóle brzucha, biegunka.
ZHiD UJCM
CLA (sprzeżony kwas linolowy)
•
•
•
•
•
•
•
CLA to biologicznie aktywny kwas tłuszczowy o wielokierunkowym
działaniu, odgrywający kluczową rolę w regulacji gospodarki tłuszczowej
organizmu, a w ten sposób przyczyniający się do regulacji masy ciała.
CLA zwiększa lipolizę w komórkach tłuszczowych oraz podwyższa
termogenezę organizmu (wydatek energii cieplnej).
Równocześnie jest czynnikiem hamującym nadmierną degradację białek,
przy ograniczonym odkładaniu się tkanki tłuszczowej, opóźniając m.in.
procesy starzenia się skóry.
Jako silny czynnik anty-cholesterolowy, który obniża poziom cholesterolu
LDL, CLA może obniżyć poziom ciśnienia tętniczego, zapobiec chorobom
serca i poprawić ogólny stan zdrowia i działanie układu odpornościowego.
Występuje w wołowinie, wieprzowinie, mięsie drobiu, jajach, olejach
pochodzenia roślinnego i w owocach morza.
Dzienna zalecana dawka to 2400mg
.
ZHiD UJCM
Inulina
• Stanowi rodzaj włókna pokarmowego i występuje naturalnie w takich
produktach jak: karczochy, cykoria, cebula, czosnek, banany,
jęczmień.
• Obecnie inulina jest uzyskiwana z korzeni cykorii i dodawana do
produktów spożywczych jako wypełniacz lub jako zamiennik
tłuszczu.
• Bywa dodawana do preparatów wspomagających odchudzanie
ze względu na właściwości wypełniające przewód pokarmowy.
• Inulina należy do tzw. prebiotyków czyli substancji, które
umożliwiają rozwój korzystnej flory bakteryjnej, czego efektem jest
m.in. regulacja wypróżnień.
• Ponadto obniża wysoki poziom triglicerydów i cholesterolu we krwi.
ZHiD UJCM
Fasolamina
• Jest to wyciąg z fasoli zwyczajnej (Phaseolus vulgaris).
• Blokuje ona aktywność wytwarzanego przez trzustkę
enzymu trawiennego - alfa-amylazy, zanim przekształci
on skrobię w cukry proste, łatwo przetwarzane przez
organizm w tkankę tłuszczową. Dzięki temu
węglowodany nie są w całości trawione przez układ
pokarmowy, co w efekcie obniża kaloryczność posiłku.
• Fasolamina wpływa także na utrzymanie stabilnego
poziomu cukru we krwi. Zapobiega nagłym zmianom
poziomu glukozy (wzrost i spadek), które powodują
powstawanie uczucia głodu po jedzeniu.
ZHiD UJCM
Guarana
• Guarana pozyskiwana jest z brazylijskiego pnącza
Paullinia cupana.
• Skład: 4-8% kofeiny, teobromina, teofilina, około 11%
tłuszczu, 3% białek, 9% skrobi, do 50% włóknika.
• Występujący w nasionach; składnik czynny, guaranina,
to środek działający energizująco, ogranicza łaknienie,
jest także lekiem przeciwbiegunkowym.
• Podobnie jak kofeina, ma również właściwości
przyspieszające przemianę materii.
• Guarana może wywoływać pewne działania uboczne:
podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, zaparcia
i częste oddawanie moczu.
• Nie zaleca się jej również osobom cierpiącym na
przewlekłe bóle głowy.
ZHiD UJCM
HCA (kwas hydroksycytrynowy)
•
•
•
•
•
•
Garcinia Cambogia to południowoindyjskie drzewo z owoców, którego
pozyskuje się kwas hydroksycytrynowy.
Substancja ta blokuje przemiany węglowodanów w tłuszcze ograniczając
ilość tkanki tłuszczowej. Powoduje również zwiększenie wydatku
energetycznego i redukuje łaknienie.
HCA przeznaczony jest: jako preparat ułatwiający odchudzanie, głównie
dla osób, którym trudno całkowicie zrezygnować ze spożywania słodyczy
oraz wyrobów z oczyszczonej mąki (białego pieczywa, makaronu, itp.) jako
dozwolony środek wspomagania wysiłku sportowego, w programach
redukcji wagi,
w dyscyplinach z limitami wagowymi i kulturystyce oraz w procesie
kształtowania wydolności tlenowej, w dyscyplinach wytrzymałościowych.
Optymalne dawkowanie: 1-3g około 45 minut przed posiłkami.
skuteczność HCA w leczeniu otyłości wydaje się wątpliwa.
Jednym z najczęstszych objawów ubocznych były uciążliwe bóle głowy.
ZHiD UJCM
Zioła regulujące przemianę materii






Kruszyna – wywar z kory tego krzewu zwiększa wytwarzanie żółci i pobudza funkcje
jelita grubego, działając przeczyszczająco. Nadmiar może doprowadzić do
odwodnienia i pozbycia się z organizmu cennych składników mineralnych.
Skrzyp polny – zawarte w nim substancje łatwo rozpuszczają się w wodzie i
wchłaniają w przewodzie pokarmowym, poprawiając przemianę materii i działając
moczopędnie.
Pokrzywa zwyczajna – wspomaga usuwanie z organizmu szkodliwych substancji i
nadmiaru wody dzięki działaniu moczopędnemu.
Zielony owies – oczyszcza organizm i pomaga w usunięciu nadmiaru tłuszczu z ud,
pośladków i bioder (tam w tkance podskórnej i łącznej gromadzą się produkty
uboczne przemiany materii).
Lubczyk – pobudza system trawienny, redukuje nadmierną fermentację jelitową,
przez co łagodzi bóle brzucha, wzdęcia oraz niestrawności
Stosując kurację ziołową należy pamiętać o dwóch bardzo istotnych sprawach.
Po pierwsze, zioła mogą jedynie wspomóc dietę odchudzającą, same bowiem nie są
w stanie wygrać ze zbędnymi kilogramami. Po drugie- preparaty ziołowe nie dla
wszystkich są odpowiednie, każdy może mieć pewne przeciwwskazania, np. alergię.
ZHiD UJCM
Bibliografia
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Gawęcki J., Mossor-Pietraszewska T. (red.) Kompendium wiedzy i żywności,
żywieniu i zdrowiu , Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004
Gawęcki J., Roszkowski W., Żywienie człowieka a zdrowie publiczne , Wyd.
Naukowe PWN , Warszawa 2009
Gertig H., Przysławski J. Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu , Wyd.
Lekarskie PZWL, Warszawa 2006
Jeznach M. (red.) : Stan i perspektywy rozwoju rynku żywności funkcjonalnej Wyd.
SGGW, Warszawa 2003
Jarosz M. Suplementy diety a zdrowie. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
2008.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie składu
oraz oznakowania suplementów diety (Dz.U.07.196.1425).
Directive 2002/46/EC of the European Parliament and Council of 10 June 2002 on
the approximation of the Member States relating to food supplements
Wybieralska K. Determinanty stosowania witaminowo-mineralnych suplementów
diety oraz napojów funkcjonalnych przez wybrane grupy konsumentów Probl Hig
Epidemiol 2014, 95(1): 70-74
Krejpcio Z, Staniek H, Chmielewska A. Ocena powszechności spożycia suplementów
diety w wybranych grupach studentów Probl Hig Epidemiol 2013, 94(3): 622-62
Wawer Iwona. Suplementy diety dla ciebie-czyli jak nie stać się pacjentem. Wyd.
Wektor, W-wa 2009
ZHiD UJCM

Żywność nowej generacji - Zakład Higieny i Dietetyki

Transkrypt

Podobne dokumenty

KONCEPCJA ZDROWIA TIENS

Bez tytułu slajdu - Zakład Higieny i Dietetyki

gdl 3 2016 1 - Gazeta dla Lekarzy