Biuletyn Ekonomiczny 6/2013

Biuletyn Ekonomiczny 6/2013
2013-06-10 10:36:45
2
Czerwiec 2013
1. Rada Monetarna zdecydowała 28 maja 2013 roku o obniżeniu bazowej stopy oprocentowania o kolejne 25 pb,
z poziomu 5,75% do 4,50% (wcześniej stopę bazową Rada redukowała już w ostatnich dziewięciu miesiącach, za
każdym razem o kolejne 25 pb).
2. Wg ostatecznych danych KSH (centralny urząd statystyczny), które pokrywają się z opublikowanymi wcześniej
danymi wstępnymi, w I kwartale 2013 roku PKB Węgier wzrósł o 0,7% w stosunku do poprzedniego kwartału (IV
kw. 2012 roku - spadek o 2,7%), przede wszystkim za sprawą wyższego o 27,6% indeksu produkcji rolnej i
wartości dodanej budownictwa (wzrost o 1,5%). W porównaniu z analogicznym kwartałem 2012 roku
odnotowano spadek gospodarczy na poziomie 0,9% (-0,3% po wyeliminowaniu czynników kalendarzowych i
sezonowych).
3. Ceny artykułów konsumpcyjnych były w kwietniu 2013 roku wyższe o 1,7% w stosunku do cen z kwietnia 2012
roku. W szybkim tempie drożała żywność - o 3,4% r/r (przy czym tłuszcz wieprzowy o 9,4%, mąka o 14,4%,
żywność sezonowa o 14,8%, staniał zaś cukier o 3,5%, mleko 2,7%, jaja o 20,8%. O 10,8% zdrożał alkohol i
wyroby tytoniowe. W porównaniu z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych obniżyły
się o 8,4%, koszt gazu i elektryczności był niższy o 10%, ogrzewania centralnego o 11,7%. Odzież zdrożała o
0,4%, a usługi o 3,6%, w tym wywóz śmieci o 8,3%, opłaty za komunikację lokalną 5,3%. O 1,9% spadły
natomiast ceny dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku. W stosunku do poprzedniego miesiąca ceny w kwietniu
2013 roku były wyższe przeciętnie o 0,3%. (KSH)
4. W okresie luty-kwiecień 2013 roku bezrobocie na Węgrzech wyniosło 11,0%. W badanym okresie liczba
bezrobotnych stanowiła 476 tysiące osób. W grupie wiekowej 25-54 lat bezrobocie spadło o 0,6% r/r i wyniosło
10,1%, w grupie wiekowej 55-64 obniżyło się o 1,0% r/r (do poziomu 7,9%), a wśród osób młodszych (15-24 lat)
wynosiło 27,5% (nieznacznie wzrosło w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku). Spośród ogółu
bezrobotnych 47,0% poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres przebywania bez
zatrudnienia wynosił 16,7 miesięcy. (KSH)
5. W okresie luty-kwiecień 2013 roku zatrudnionych na Węgrzech było 3.869 tys. osób, co oznacza o 58 tys. osób
więcej niż w analogicznym okresie roku 2012. (KSH)
6. W okresie styczeń-marzec 2013 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym etacie wzrosła o
2,9% r/r i wyniosła 225.600 HUF, przy czym w sektorze prywatnym średnia płaca brutto wzrosła o 2,5% (do
234.700 HUF), a w sektorze publicznym o 3,3% (do 212.600 HUF). Średnia płaca netto w gospodarce narodowej
(liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 4,2% r/r i wyniosła 147.800 HUF. (KSH)
7. W marcu 2013 roku produkcja przemysłowa w relacji r/r odnotowała spadek na poziomie 2,9% (po
wyeliminowaniu czynników kalendarzowych wykazywała spadek 0,7%). W stosunku do lutego br., po
wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wskaźnik wzrósł w marcu 2013 roku o 0,4%. Eksport
produktów przemysłowych skurczył się w marcu 2013 roku o 1,7% r/r. Sprzedaż krajowa produktów
przemysłowych w marcu 2013 roku skurczyła się o 2,7% r/r. (KSH)
8. W marcu 2013 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były wyższe o 2,2% w stosunku do marca 2012 roku,
a w stosunku do poprzedniego miesiąca ceny wzrosły o 1,6%, przy czym ceny sprzedaży krajowej wzrosły w
marcu o 0,7% r/r, a sprzedaży na eksport wzrosły o 3,2% r/r. (KSH)
9. Węgierski przemysł budowlany odnotował w marcu 2013 roku wzrost o 9,9% w porównaniu z marcem 2012
roku, przy czym produkcja budynków wzrosła o 8,2% r/r, zaś wykonanie robót budowlanych innego typu było
wyższe o 11,9% r/r. W stosunku do marca 2012 roku w marcu 2013 roku portfel nowych zamówień na roboty
budowlane był wyższy o 25,3%, a skumulowana liczba zamówień była wyższa o 19,6%. (KSH)
10. W marcu 2013 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 6 888,0 mln EUR (spadek o 2,6% w stosunku do
3
marca 2012 roku), a importu 6 104,0 mln EUR (spadek o 5,8% r/r), co oznacza, że - dodatnie dla Węgier - saldo
obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 784,0 mln EUR. (KSH)
11. W marcu 2013 roku wolumen obrotów handlu detalicznego zmniejszył się o 2,8% r/r. W stosunku do
poprzedniego miesiąca, po wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wolumen obrotów handlu
detalicznego skurczył się o 0,7%. Wartość obrotów handlu detalicznego (w tym również internetowego i
wysyłkowego) w marcu 2013 roku wyniosła 659,7 mld HUF. (KSH)
12. W stosunku do marca 2012 roku ceny produktów rolnych wzrosły w marcu 2013 roku o 14,6%, przy czym
ceny upraw roślinnych wzrosły o ponad 14,6% r/r, zwierząt żywych i produktów pochodzenia zwierzęcego o
4,2%. (KSH)
13. Deficyt budżetowy. Wg danych resortu gospodarki deficyt budżetowy w maju 2013 roku wyniósł 30,8 mld
HUF, a w pierwszych pięciu miesiącach roku łącznie 559,4 mld HUF. Na cały 2013 rok założono deficyt na
poziomie 841,3 mld HUF.
14. Zadłużenie państwa w I kwartale na najwyższym od półtora roku poziomie. Wg raportu banku centralnego
MNB zadłużenie brutto budżetu państwa - wg kryteriów z Maastricht - wyniosło na koniec I kwartału br. 23.340
mld HUF, co oznacza 82,2% PKB (na koniec 2012 roku wyniosło 22.381 mld HUF, czyli 79,2% PKB). Na wzrost
zadłużenia w I kwartale br. złożyły się przede wszystkim zaciągnięcie długu netto (na kwotę 491 mld HUF) oraz
osłabienie forinta (na kwotę 468 mld HUF).
15. Rezerwy międzynarodowe węgierskiego banku centralnego MNB wyniosły na koniec kwietnia 2013 roku
35.894,4 mln EUR (w analogicznym okresie 2012 roku rezerwy wynosiły 35.167,0 mln EUR).
16. W maju 2013 roku obroty na Budapeszteńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (BÉT) wyniosły 207.960 mln
HUF (wzrost o 18,5% w stosunku do poprzedniego miesiąca; o 2,7% w stosunku do maja 2012 roku), a średnia
wartość dziennej transakcji wyniosła 9.902,9 mln HUF.
17. Komisja Europejska podjęła decyzję o rekomendacji Radzie ECOFIN zdjęcie z Węgier procedury nadmiernego
deficytu. O czym poinformował podczas konferencji prasowej J. M. Barroso (29 maja br.). Ostateczną decyzję
podejmą ministrowie finansów państw członkowskich UE podczas posiedzenia 21 czerwca br. EDP wobec Węgier
trwała nieprzerwanie od czasu przystąpienia tego kraju do UE. KE stwierdziła, że zarówno w obecnym, jak i
przyszłym roku deficyt budżetowy pozostanie poniżej progu 3% PKB, prognozując odpowiednio 2,7% i 2,9% PKB.
Warto zwrócić uwagę, że jeszcze miesiąc wcześniej Komisja prognozowała 3%-owy deficyt na 2013 rok oraz 3,3%
na rok 2014, co nie rokowało nadziejami na zwolnienie kraju spod EDP. Tydzień później rząd węgierski, w
odpowiedzi na wiosenną prognozę, zamroził wydatki organów administracji centralnej na poziomie 93 mld HUF,
podjął też decyzję o przekształceniu systemu finansowania prestiżowych inwestycji państwowych, ograniczając
ich kontynuację jedynie do przypadku uzyskania na nie dochodów z jednorazowych transakcji zbycia
konkretnych elementów majątku państwa. Podjął także wstępną decyzję o podwyżce specjalnych podatków
sektorowych (bankowego, od transakcji finansowych i od przedsiębiorstw energetycznych), nie przygotował
jednakże projektu zmiany ich stawek, przedłożył natomiast projekt ustawy o nowym podatku od reklam (z
planowanym dochodem rzędu 6-10 mld HUF) wymierzony w sektor mediów. KE oceniła, że w rezultacie
przedsięwziętych przez rząd działań deficyt może się obniżyć w bieżącym roku o 0,3% PKB, a w 2014 roku o
0,4% PKB. Wg obliczeń KE deficyt strukturalny (nie uwzględniający procesów koniunkturalnych i jednorazowych
interwencji budżetowych) wynosił w 2012 roku 0,7%, w 2013 roku stanowić będzie 1,1%, a w 2014 roku 1,8%.
Komisja w swej decyzji uwzględniła też fakt, że zadłużenie państwa w 2010 roku obniżyło się z 82% PKB wskutek jednorazowych transferów (powrót do państwa obowiązkowych funduszy emerytalnych) - do poziomu
poniżej 80% PKB. Minister gospodarki M. Varga zakwestionował jednocześnie prognozę Brukseli na 2014 rok
(2,9% PKB), potwierdzając, że rząd trzymać się będzie wytyczonego na przyszły rok 2,8%-owego deficytu.
Równolegle z rekomendacją zakończenia EDP wobec Węgier KE, podobnie jak w przypadku innych krajów,
przedstawiła rządowi węgierskiemu szereg istotnych zaleceń: podejmowanie bardziej zrównoważonych działań
budżetowych (nie tylko poprzez podwyższanie podatków), zapewnienie średniookresowej ‘obliczalności' budżetu,
4
poszerzenie roli Rady Budżetowej, zmniejszenie ciężarów podatkowych sektora bankowego dla ożywienia
aktywności kredytowej, zmniejszenie roli podatków sektorowych utrudniających wzrost gospodarki, zmianę zbyt
wysokiej stawki podatku dochodowego dla osób uboższych, podwyższenie zbyt niskiej raty zatrudnienia, rozwój
służb zatrudnienia, urzędów pracy, z naciskiem na aktywne metody dokształcania i naukę przez całe życie,
zwalczanie ubóstwa zagrażającemu już 31% społeczeństwa, w ramach trwającej reformy szkolnictwa wyższego
czynienie dalszych kroków dla podwyższenia szans na pobieranie nauki przez studentów ze środowisk ubogich,
wyprowadzenie przesadnej regulacji cen energii dla niektórych kategorii konsumentów (gospodarstwa domowe)
przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony najsłabszym warstwom społecznym, złagodzenie administracyjnych
ciężarów obciążających przedsiębiorstwa, uproszczenie zbyt zróżnicowanego systemu podatkowego dla osób
prawnych, zapobieżenie korupcji i wzmocnienie konkurencji.
18. Minister rozwoju podsumowuje ostatnie trzy lata. Minister Zs. Nemeth podkreśliła podczas konferencji
prasowej, że spodziewać się można kolejnych etapów redukcji kosztów energii (w styczniu br. przeprowadzono
obniżkę cen na poziomie 10%, w dalszych dwóch etapach przewiduje się dalsze obniżki na poziomie 10/10%; nie
określono jednak ram czasowych takiego posunięcia). Minister wspomniała też, iż resort prowadzi rozmowy z
firmami, które „nie zamierzają" brać udziału w rządowej redukcji kosztów energii dla gospodarstw domowych. W
ich wypadku może dojść do zwiększenia roli państwa. Dodała też, że jest taka firma zagraniczna branży
energetycznej, która chciałyby oddać część (nierentownych) operacji w ręce państwa, w zamian za znaczące
dalsze inwestycje w innych obszarach. Minister zapowiedziała, że przetarg na rozbudowę elektrowni jądrowej w
Paks zostanie ogłoszony pod koniec bieżącego roku.Odniosła się do wykorzystania środków unijnych (budżet
2007-13), stwierdzając, że ich wykorzystanie postępuje w dobrym tempie. Do maja br. wypłacono już 475 mld
HUF, istnieje duża szansa, że do końca tego roku zostanie wykorzystana cała zaplanowana pula 1,5 bln HUF.
Zapowiedziała jednocześnie, że z budżetu 2014-20 środki unijne przeznaczane będą w zmienionej strukturze:
60% bezpośrednio na rozwój gospodarczy, a 40% na infrastrukturę, środowisko i rozwój zasobów ludzkich.
Przypomniała, że chodzi o łączną kwotę wsparcia unijnego rzędu 7.080 mld HUF, co oznacza 712 tys. HUF na
osobę.Wspomniała także o planowanym uruchomieniu - z dniem 1 lipca br. - nowego węgierskiego systemu
poboru opłat drogowych e-toll.
19. Podsumowanie ostatnich trzech lat przez ministra gospodarki. Na konferencji prasowej poświęconej ocenie
trzyletniej polityce gospodarczej rządu minister gospodarki M. Varga powiedział (05.05), że choć rząd węgierski
stworzył podwaliny wzrostu gospodarczego, to jednak bez rozmachu gospodarki europejskiej nie można
spodziewać się szybszego tempa wzrostu na Węgrzech. Na 2014 rok tak rząd, jak i Bruksela, przewidują blisko
1,5%-owy wzrost gospodarczy. Gdyby jednak Europa wydostała się z recesji - dodał - wówczas, dzięki eksportowi,
wzrost na Węgrzech mógłby być zdecydowanie wyższy. W odniesieniu do polityki ‘Otwarcia na Wschód'
stwierdził, że powoli zaczynają być widoczne pierwsze efekty tej ‘niewielkiej furtki'. Na pytanie dziennikarzy M.
Varga zapowiedział, że w bieżącym roku rząd planuje uchwalić ustawę budżetową w konstytucyjnym terminie
(na jesieni, nie jak rok wcześniej przed przerwą wakacyjną), a państwo nie planuje ‘w najbliższych dniach' emisji
obligacji w walutach obcych (chociaż, z uwagi na korzystne procesy zachodzące na rynkach finansowych, ÁKK
Zrt. przygotowane jest do przeprowadzenia takiego manewru w każdym, najkorzystniejszym finansowo
momencie). Stwierdził też, że w rezultacie obniżenia bazowej stopy oprocentowania finansowanie zadłużenia
państwa może być w tym roku tańsze o 100 mld HUF (w budżecie na 2013 rok założono bazową stopę
procentową na poziomie 4,5%, a do końca roku może ona spaść do poziomu 3,5%). Według sporządzonej w
ministerstwie dziesięcioletniej strategii finansowania długu publicznego zaistniała możliwość zamiany
kończącego się właśnie wysokooprocentowanego zadłużenia i odnowienia go na korzystniejszych warunkach
odsetkowych. Rząd bada również możliwość wcześniejszej spłaty ostatniej raty kredytu (2,4 mld EUR)
zaciągniętego od MFW w 2008, a wymagalnego na wiosnę 2014 roku. Konkretny termin spłaty rząd uzależnia od
kalkulacji oszczędności odsetkowych (ratę mógłby pokryć z kwoty pozostałej z wyemitowanych w lutym br.
obligacji dolarowych, preferencyjnej transzy kredytu zaciągniętego od EBI na korzystniejszych warunkach niż
transza kredytu MFW, ze sprzedaży obligacji skarbowych PRÉMIUM denominowanych w EUR o nazwie PEMÁK
oraz lokat państwowych zdeponowanych w MNB). Obserwatorzy są zdania, że w wyznaczeniu terminu spłaty
odgrywać będą jednak szczególnie względy polityczne. M. Varga poinformował również, że jak na razie - w
następnym półtora roku (do końca 2014) - nie jest możliwe wyprowadzenie z systemu specjalnych podatków
5
sektorowych, bez których trudno byłoby utrzymać deficyt budżetowy poniżej poziomu 3% PKB. Rozważenia
wymagać będzie ich ew. zastąpienie innymi formami podatkowymi dla finansowania brakujących dochodów.
Równocześnie, wśród podstawowych założeń aktualnej rządowej polityki gospodarczej, wymienił właśnie
rozłożenie ciężarów podatkowych na szerszy krąg podmiotów biznesowych w celu odciążenia obywateli, przy
materialnym wzmocnieniu klasy średniej społeczeństwa i postępującej redukcji zadłużenia państwa.
20. „Gospodarka węgierska nie nabiera rozpędu". Instytut badań nad gospodarką GKI Gazdaságkutató Zrt.
tłumaczy stagnację negatywnym oddziaływaniem dziesięciu nowych podatków wprowadzonych w ostatnich
latach, jak i politycznym oraz inwestycyjnym brakiem zaufania (rata inwestycyjna, wynosząca w pierwszej
dekadzie wieku jeszcze 20-25% PKB spada w 2013 roku na Węgrzech do poziomu 17% - przeciętna unijna
wyniosła w 2012 roku 19,6% PKB). Z powodu trudnej sytuacji całej gospodarki europejskiej realnego wzrostu
spodziewać się można dopiero w drugiej połowie bieżącego roku. W wyniku ogłoszonego przez bank centralny
programu kredytowania mśp najlepiej prosperujące firmy skorzystają z tanich kredytów, co jednak - z uwagi na
brak popytu na rynku i nieprzewidywalne działania państwa - nie przyniesie wzrostu PKB. Z uwagi na groźbę
powrotu pod rygor EDP Instytut GKI nie spodziewa się zwiększenia wydatków rządu na działania związane z
kampanią wyborczą, co jednak nie przeszkodzi mu w przerzuceniu ciężarów niektórych popularnych społecznie
posunięć rządowych - jak redukcja kosztów energii - bezpośrednio na podmioty życia gospodarczego. Prognoza
GKI na 2013 rok: PKB - 0,0%, produkcja przemysłowa 1,0%, inwestycje -2,0%, handel detaliczny 0%, eksport
3,0%, import 2,5%, saldo handlu zagranicznego 7,5 mld EUR, średni kurs EUR 295 HUF, deficyt budżetowy 850
mld HUF (zgodnie z prognozą rządową), przeciętne wynagrodzenie brutto 3,0%, roczna inflacja 2,2%, inflacja na
koniec roku 2,3%, bezrobocie na koniec roku 10,7%.
21. Moody's nadal ostrożny. Agencja ratingowa Moody's oceniła wniosek KE o zakończenie EDP wobec Węgier
jako wyraz uznania Brukseli dla wysiłków rządu węgierskiego. Natomiast stan zrównoważenia procesów
związanych z redukcją węgierskiego zadłużenia agencja określiła jako niezmiennie obarczony dużym ryzykiem i
to głównie z powodu działań rządu, mających na celu osiągnięcie konkretnych wskaźników budżetowych, a które
z kolei stworzyły środowisko niskiego wzrostu gospodarczego. Moody's przewiduje dla Węgier na obecny rok
0,2%-owy wzrost PKB, a w następnych dwóch latach znacznie powolniejsze tempo wzrostu w porównaniu z
pozostałymi gospodarkami Europy Wschodniej.
Inne prognozy wzrostu gospodarczego na Węgrzech na 2013 rok:
OECD (maj) 0,5%
Reuters (maj) 0,2%
Komisja Europejska (maj) 0,2%
EBRD (maj) -0,8%
Rząd węgierski (kwiecień) 0,7%
Węgierski Bank Narodowy (marzec) 0,5%
Bank Światowy (styczeń) 0,4%
22. Czwarta modyfikacja tegorocznej ustawy budżetowej. Rząd przedłożył parlamentowi wniosek o dokonanie
zmian w ustawie budżetowej na 2013 rok. Wniosek ten jest wykonaniem tych zarządzeń finansowych pakietu
gospodarczego ministra gospodarki, które z uwagi na materię jakiej dotyczą (organów konstytucyjnych,
niezawisłych od rządu: Parlamentu, PSZÁF, TK, Urzędu Prezydenta, sądów, prokuratury - w sumie ok. 5 mld HUF)
nie mogły być zadysponowane w drodze rozporządzeń rządowych, jedynie drogą uchwalenia przez Parlament
poprawek do ustawy budżetowej. Do wersji pakietu przedstawionego 10 maja br. dodano jeszcze 2 mld HUF
oszczędności w rezultacie czego główne liczby tegorocznego budżetu zarysują się następująco: przychody 15
325 mld, wydatki 16 205 mld, deficyt 879,8 mld HUF.
23. Perspektywy dla sektora bankowego wg Gy. Matolcsyego. W wywiadzie udzielonym prorządowemu
tygodnikowi Heti Válasz prezes banku centralnego stwierdził, że pomiędzy krajowymi instytucjami finansowymi
konkurencyjność jest słabsza niż powinna być, w związku z czym MNB użyje całego swojego arsenału
instrumentów dla rozbicia ‘zabetonowanych bankowych pozycji monopolistycznych' oraz na rzecz obniżenia
finansowych kosztów funkcjonowania kraju. Zdaniem prezesa nie wszyscy uczestnicy rynku są zadowoleni z
intensyfikacji konkurencyjności, ale 2/3 banków weźmie udział w ogłoszonym Programie Kredytowania Pro-
6
wzrostowego. Na banki, którym przyznane zostaną przez MNB środki na kredytowanie mśp, a które następnie nie
w pełni wykorzystają przyznane środki, nałożone zostaną odsetki karne przewyższające preferencyjną 2,5%-ową
stawkę odsetkową ustaloną dla kredytów bankowych udzielanych na rzecz mśp w ramach ww. programu. Prezes
MNB stanowczo zaprzeczył możliwości ostatecznego rozwiązania problemu osób zadłużonych w dewizach
poprzez użycie rezerw dewizowych banku centralnego dodając, że kraj spłaci kredyt zaciągnięty od MFW w 2008
roku w ciągu roku (oryginalny harmonogram spłat zastrzegał datę końcową na wrzesień 2014 roku).
24. MNB a kredytowanie mśp. Na konferencji prasowej prezesa banku centralnego Gy. Matolcsyego dokonano
podsumowania działań poczynionych od momentu ogłoszenia ww. programu wsparcia dla mśp pod koniec
kwietnia br. W wyniku dużego zainteresowania ze strony banków komercyjnych środkami MNB, udostępnianymi
im od 3 czerwca br. z zerową stawką odsetek na udzielanie kredytów na rzecz sektora MŚP oraz na zamianę
istniejących wysokooprocentowanych kredytów MŚP na kredyty z maksymalną stawką odsetek 2,5%, Gy.
Matolcsy ogłosił łączne podwyższenie pul I.-go i II.-go filaru programu o połowę (o 250 mld HUF) - do poziomu
750 mld HUF, z czego 425 mld przeznaczone będzie na kredytowanie nowych inwestycji (I. filar), a 325 mld HUF
na zamianę kredytów na starych warunkach na kredyty o nowych parametrach (II. filar). Do udziału w programie
zgłosiło się 36 banków, z których 32 otrzymały 100% wnioskowanych środków. Wiceprezes MNB Á. Balog
spodziewa się, że ruszający program w scenariuszu podstawowym może zwiększyć PKB Węgier o 0,2-0,5% do
2014 roku, a w przypadku scenariusza optymistycznego nawet o 1,0-1,8%. Niemal połowa puli I. filaru
przeznaczona zostanie na kredyty inwestycyjne, co oznaczać będzie 150-200 mld HUF nadwyżki w stosunku do
wartości skumulowanej wszystkich kredytów udzielonych na rzecz mśp (3.500 mld HUF). 650 tys. małych i
średnich firm zatrudnia 70% ogółu pracowników na Węgrzech i wytwarza 54% PKB, przy czym 420 tys. takich
firm ma zaciągnięte kredyty. Matolcsy widzi też szansę na kontynuację programu kredytowego w sierpniu br.
25. Możliwość wyboru preferencyjnego kursu bez ograniczeń czasowych. Pod koniec maja br. parlament
przegłosował poprawki frakcji Fideszu zgłoszone do przepisów o tzw. zaporze kursowej. Konstrukcja ta,
wypracowana przez Związek Banków i rząd dla ochrony gospodarstw, które zaciągnęły kredyty denominowane w
walutach obcych, umożliwia dłużnikom spłacanie rat kredytowych po usztywnionym, preferencyjnym kursie CHF,
EUR (180 i 250 HUF) przez okres pięciu lat. Dotychczasowe regulacje ostateczną datę przystąpienia do owej
konstrukcji - zmienianą zresztą wielokrotnie - wyznaczały na 31 maja br.. W wyniku obecnych poprawek data ta
została zniesiona, umożliwiając tym samym dłużnikom wybór zapory kursowej bez ograniczeń czasowych oraz
korzystanie z niej przez okres ochronny max. 5 lat. (dla przypomnienia: faktyczna różnica pomiędzy kursem
rzeczywistym a preferencyjnym nagromadzona przez okres ochronny na odrębnym rachunku dłużnika, stanie się
wymagalna dopiero po upływie okresu ochronnego, jednakże bez obowiązku opłacenia przez dłużnika odsetek,
których uiszczenie w wyniku wcześniejszej umowy Związku Banków i rządu zostało przejęte przez umawiające
się strony). W rezultacie obecnych poprawek ubieganie się o zastosowanie zapory kursowej stanie się możliwe
również w przypadku kredytów przekraczających 20 mln HUF (ok. 60 tys. EUR), jeżeli z wnioskiem wystąpi
rodzina wielodzietna (z minimum trójką dzieci). Z uprawnionych 450 tys. gospodarstw na chwilę obecną z
preferencyjnego kursu spłacania rat kredytowych korzysta 150 tysięcy.
26. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne na Węgrzech w 2012 roku. W 2012 roku napłynęło do Węgier 10,46
mld EUR bezpośrednich zagranicznych inwestycji kapitałowych, co oznacza poziom o 6,7 mld EUR wyższy niż w
roku 2011. Przedsiębiorstwa węgierskie w 2012 roku zrealizowały za granicą bezpośrednie inwestycje kapitałowe
na wartość 8,21 mld EUR, czyli o 5 mld EUR więcej niż rok wcześniej. Z informacji uzyskanych przez tut. media w
resorcie gospodarki wynika jednak, że za tak dużym wzrostem napływu FDI na Węgry stały głównie procesy
dokapitalizowania funkcjonujących na Węgrzech, a borykających się z dużymi trudnościami i odnotowującymi
straty, banków przez ich jednostki macierzyste. Bez tego procesu napływ netto bezpośrednich inwestycji
zagranicznych na Węgry wyniósł 333,7 mln EUR. Skumulowana wartość bezpośrednich zagranicznych inwestycji
kapitałowych na Węgrzech na koniec 2012 roku przekroczyła 78,5 mld EUR. Resort gospodarki prognozuje, że
wartość FDI na Węgrzech ukształtuje się w 2013 roku na poziomie około 3 mld EUR (bez wliczania jednorazowych
transakcji o wysokiej wartości, jak np. zakup przez państwo filii gazowych E.ON). W perspektywie
średniookresowej spodziewany jest roczny napływ na średnim poziomie 3,5 mld EUR. Węgierskie bezpośrednie
zagraniczne inwestycje kapitałowe za granicą mogą wynieść w 2013 roku 1 mld EUR, średniookresowo zaś
7
przeciętnie ok. 1,5 mld EUR w skali roku.
27. Zwrot HITA na Wschód. Podczas prezentacji rocznego sprawozdania z działalności Narodowego Urzędu ds.
Współpracy Gospodarczej z Zagranicą (HITA) jej prezes podała, że w ubiegłym roku - przy współudziale
organizacji - podjęto 21 pozytywnych decyzji inwestycyjnych, które przysporzyły krajowi 421 mln EUR inwestycji i
stworzyły 2,8 tysiąca nowych miejsc pracy. Obecne 89 projektów zarządzanych przez HITA - w razie podjęcia
dalszych pozytywnych decyzji - może ściągnąć na Węgry 1.256 mln EUR aktywnego kapitału i przysporzyć 15
tys. nowych miejsc pracy. Na konferencji prasowej HITA wicemin. P. Szijjártó powiedział, że 76% węgierskiego
eksportu trafia do UE, 12% do europejskich krajów spoza UE, a 12% na pozostałe kontynenty. Stwierdził też, że z
punktu widzenia węgierskiego eksportu nie można już liczyć na większą ekspansję na rynkach europejskich, w
związku z czym - przy zachowaniu już zdobytych udziałów w segmentach rynków europejskich - należy
koncentrować większy wysiłek na szybko rosnących rynkach wschodnich tak, by do 2018 roku udział tych
rynków w węgierskim eksporcie Węgier (Chiny, region Kaukazu, świat arabski, pozostałe kraje Dalekiego
Wschodu, rynki afrykańskie) wzrósł do 33%, a proporcja węgierskich mśp w całym eksporcie znacznie się
zwiększyła (podczas gdy krajowe mśp zatrudniają 75% pracobiorców w kraju, to ich udział w eksporcie wynosi
tylko ok. 20%, w czym udział mśp o kapitale węgierskim jedynie 12%). W tym też celu - w celu prawidłowej
realizacji strategii węgierskiego „Otwarcia na Wschód" - HITA zostanie zreorganizowana. Rynki wschodnie
wymagają, by przy udziale dwustronnych rządowych komisji gospodarczych, wypracowano umowy
międzynarodowe na rzecz wsparcia działalności i współpracy przedsiębiorstw. W związku z tym w przyszłości
HITA bardziej intensywnie ma zostać włączona w pracę poszczególnych bilateralnych rządowych komisji
gospodarczych. W ramach struktury Urzędu utworzono nowy departament ds. kontaktów rządowych, w ramach
którego wyodrębnione zostały: Bałkany, kraje WNP, Bliski Wschód, Afryka, UE, Ameryka Płn. oraz Australia. Nie
zwiększono liczebności personalnej HITA (150 pracowników). HITA zainicjowała w zeszłym roku wiele nowych
programów na rzecz wzrostu eksportu, zaś jako członek sieci promocji przedsiębiorstw (Enterprise Europe
Network - ENN) zawarła 136 porozumień, czym - spośród 50 członków - uplasowała się na 10. miejscu.
28. Sekretarz stanu w Kancelarii Premiera na czele nowych komisji mieszanych ds. gospodarczych. Premier V.
Orbán mianował z dniem 15 maja br. P. Szijjartó, sekretarza stanu ds. zagranicznych kontaktów gospodarczych
w Kancelarii Premiera, przewodniczącym węgiersko-uzbeckiej, węgierko-turkmeńskiej oraz węgierskobiałoruskiej komisji mieszanej ds. gospodarczych.
29. Węgry planują zwiększyć swoją obecność w Ameryce Południowej. Min, P. Szijjartó spotkał się z
ambasadorami państw Ameryki Południowej i Karaibów, akredytowanymi w Budapeszcie. Podczas rozmów P.
Szijjártó poinformował, że Węgry chciałyby odbudować swoją obecność w Ameryce Południowej i zacieśnić
stosunki z całym regionem, odgrywającym coraz większą rolę w gospodarce światowej. W tym celu prowadzą
rozmowy z krajami regionu nt. zwiększenia sieci węgierskich przedstawicielstw dyplomatycznych oraz podpisania
porozumień o współpracy gospodarczej i wymiany studentów.
30. Wzmocnienie współpracy ze światem arabskim. Na konferencji prasowej zorganizowanej po zakończeniu
dwudniowego posiedzenia węgiersko-kuwejckiej komisji roboczej ds. gospodarki (pod kierownictwem Khalifa
Musaad Hamady, sekretarza stanu w ministerstwie finansów i P. Szíjjártó) węgierski gospodarz poinformował, że
jednym z najważniejszych filarów rządowej polityki „Otwarcia na Wschód" jest intensyfikacja współpracy ze
światem arabskim, w ramach której Kuwejt odgrywa szczególną rolę. Oba rządy wyraziły poparcie dla wspólnego
uczestnictwa MOL i Kuwejckiej Spółki Wydobycia Nafty w koncesjach badawczo-wydobywczych oraz projektach
realizowanych w krajach trzecich (kwestie te reguluje umowa zawarta jeszcze w 2006 roku). Kuwejckie
przedsiębiorstwo petrochemiczne wykazało zainteresowanie współpracą z węgierskim przemysłem chemicznym,
ma tu powstać odpowiedni plan działania węgierskiego rządu. Porozumiano się też w zakresie zacieśnienia
współpracy w branży rolnej oraz kreowania wspólnych przedsiębiorstw przetwórstwa żywności. Zasygnalizowano
też, iż w przyszłości kontakty dwustronne w zakresie wojskowości mają zostać zintensyfikowane w dziedzinie
rozwoju technologicznego, rozpoczęto też negocjacje w sprawie modyfikacji porozumienia lotniczego, w
rezultacie którego możliwym będzie powstanie bezpośredniego połączenia lotniczego pomiędzy dwoma krajami.
31. Wizyta min. M. Vargi w Kazachstanie. Węgierski minister gospodarki oraz jego kazachski odpowiednik
8
Jerbolat Dosajew podpisali list intencyjny w sprawie utworzenia węgiersko-kazachskiego funduszu na rzecz
wspierania mśp. Chodzi o firmy, które z braku odpowiedniego kapitału nie mogą zaistnieć na rynkach partnera, a
jednocześnie których konkurencyjne produkty stwarzają duże szanse na uzyskanie powodzenia. Oba kraje mają
wyłożyć na ten cel po 10-15 mln USD. Podpisano także umowę o utworzeniu spółki joint-venture, której zadaniem
będzie organizacja wizyt i podróży o charakterze leczniczym obywateli Kazachstanu na Węgry, podpisano też list
intencyjny w sprawie utworzenia spółki joint-venture produkującej urządzenia dla przemysłu naftowego. Przy
okazji min. Varga otworzył trzecie już - po Baku i Moskwie - węgierskie biuro promocji handlu w Astanie. Podjęto
również rozmowy o bezpośrednim połączeniu lotniczym stolicy Węgier z wybranym później, ważniejszym
miastem kazachskim. Dwustronna rządowa komisja gospodarcza ma się zebrać ponownie jesienią br.
32. Gospodarstwa domowe zużywają mniej gazu. Wg danych opublikowanych przez urząd ds. energetyki (MEKH)
stale spada konsumpcja gazu przez ludność. W 2012 roku konsumenci prywatni zużyli jedynie 3,2 mld m³ gazu,
co oznacza 7%-owy spadek w stosunku do roku 2011 i aż 20%-owy spadek w stosunku do poziomu przed pięciu
laty (4 mld m3). Roczna konsumpcja przeciętnego gospodarstwa domowego obniżyła się z 1.500 m³ w 2003
roku do 935 m³ w 2011 roku. Podobna tendencja zarysowuje się także w wymiarze ogólnego, krajowego zużycia
gazu. W porównaniu z 2008 rokiem (12,3 mld m³) w 2012 roku zużyto o 2,1 mld m³ gazu mniej - 10,2 mld m³.
21% surowca pochodziło ze źródeł krajowych, pozostałe 79% z importu. Największy dostawca gazu - Gazprom w wywiadzie dla prasy węgierskiej - poinformował, że po 6,26 mld m³ gazu dostarczonych w 2011 roku, w
ubiegłym roku rosyjski import gazowy Węgier wyniósł już tylko 5,29 mld m³. Wynika z tego, że około 2,8 mld m³
importowanego gazu pochodziło w ubiegłym roku z innych źródeł.
33. Resort rolnictwa zakończył prace nad ustawą ‘o ziemi'. W projekcie znalazły się zapisy o prawie samorządów
lokalnych do nabycia gruntu rolnego w razie realizacji przez nie celów związanych z robotami publicznymi i
lokalnym rozwojem. Projekt ustawy zakłada wprowadzenie górnego limitu na zakup przez osoby fizyczne
(rolników) maksimum 300 ha gruntów rolnych; własność, użytkowanie i dzierżawa gruntów przez jedną osobę nie
będzie mogła przekroczyć 1.200 ha, w przypadku hodowców zwierząt i producentów materiałów siewnych - 1800
ha; dla zawarcia aktu kupna-sprzedaży ziemi zastrzeżony zostanie wymóg adwokata, dla zawarcia umowy
dzierżawy rygor notarialny. Przeciętna transakcja kupna-sprzedaży ziemi - w razie zgłoszenia prawa do
pierwokupu - może potrwać nawet do 144 dni, przy czym utrudnieniem będzie też możliwość zgłoszenia przez
miejscową komisję ds. gruntów zastrzeżenia do transakcji, mimo pozytywnego stanowiska właściwego urzędu.
Właściwy urząd będzie mógł również złożyć zastrzeżenie do stanowiska miejscowej komisji ds. gruntów w
wypadku gdy uzna, że kupujący lub osoba uprawniona do pierwokupu nabyłaby własność gruntów w
niezdefiniowanym w ustawie celu ich kumulacji. Wydawanie zezwoleń na dzierżawę odbywałoby się na
podstawie podobnych przesłanek rozważanych przez miejscowe komisje i właściwy urząd, co - wg komentatorów
- w rzeczywistości może oznaczać, że cena sprzedaży i dzierżawy gruntów rolnych nabierze charakteru
urzędowego. Grunty rolne będą mogły służyć - w ograniczonym wymiarze czasu - także jako zabezpieczenie
hipoteczne, a stroną stosunku dzierżawy będą mogły być także kościoły. Projekt ustawy rozszerza zakres
czynności prawnych dotyczących gruntów dokonywanych pomiędzy bliskimi, a nie wymagających urzędowego
zezwolenia, zawęża natomiast pole manewru osób prawnych, które nadal nie będą mogły nabywać na własność
gruntów rolnych, a w trakcie przekształcenia podmiotu gospodarczego mogą wręcz utracić nabyte legalnie w
latach 90-tych ubiegłego stulecie grunty, podczas gdy ich następcy prawni nie będą mogli dzierżawić nowych
terenów.
34. Redukcja opłat kominiarskich. Rząd podjął decyzję o redukcji o połowę z dniem 1 lipca br. opłat za
obowiązkowe usługi kominiarskie (obecnie 4 tys. HUF/godz.). Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami z dniem 1
lipca br. ma również wejść w życie 10%-owa redukcja opłat za wodę i kanalizację, a także usługi związane z
utylizacją odpadów. Ponadto przewiduje się dalszą 10%-ową redukcję opłat za gaz i elektryczność na jesieni br.,
zaś minister resortu rozwoju dodała, że trwają prace nad sposobem ich rozszerzenia do 30%.
35. Ustawa o elektronicznym systemie poboru opłat drogowych. E-toll, węgierski odpowiednik polskiego systemu
ViaTOLL, ma zacząć obowiązywać na tutejszych autostradach, drogach ekspresowych oraz niektórych drogach
krajowych (w sumie na odcinkach o łącznej długości 6.513 km; dla porównania: w Polsce system działa na 1.574
km) od 1 lipca br. i dotyczyć będzie samochodów ciężarowych o masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Rząd
9
ustanowił wyjątek spod obowiązku uiszczania opłat drogowych dla pojazdów przewożących żywe zwierzęta oraz
dla producentów rolnych na okres zbiorów płodów rolnych. W odrębnym rozporządzeniu określono stawki opłat
drogowych, zgodnie z którymi w pojazdy ciężarowe zapłacą od 21,23 do 108,38 HUF/km w zależności od
kategorii pojazdu, rodzaju drogi oraz zaszeregowania silnika wg normy ekologicznej. Pozostałe środki lokomocji
pozostaną w winietowym systemie opłat obliczanym w oparciu o upływ czasu. Z dniem 29 czerwca br. ustanie
możliwość zakupu przez pojazdy ciężarowe e-winiet tygodniowych, a wcześniej, z dniem 19 czerwca br., e-winiet
miesięcznych. Ważne pozostaną tylko roczne e-winiety, z których pojazdy ciężarowe korzystać będą mogły
najdłużej do północy 31 stycznia 2014 roku. Przewiduje się, że ok. 50 tys. pojazdów posiadających odpowiednie
urządzenia pokładowe z nawigacją satelitarną w większości zawodowych przewoźników zarejestruje się w
systemie centralnej dyrekcji dróg i autostrad (ÁAK) podczas jego pierwszego testu w dniu 20 czerwca br.
Pozostałe 150 tys. krajowych i ok. 50 tys. zagranicznych pojazdów ciężarowych zakupi tzw. bilety na konkretną
relację (odcinek drogi) w 1700 punktach sprzedaży uiszczając opłatę przed rozpoczęciem podróży (bez
możliwości odzyskania nadpłaty w razie nieodbycia zaplanowanego dystansu).
36. Konkurencyjność gospodarki węgierskiej pogarsza się. Wg rankingu szwajcarskiego IMD World
Competitiveness Center, poświęconego konkurencyjności sześćdziesięciu gospodarek świata w 2013 roku podobnie jak w przypadku większości europejskich gospodarek, które również zajęły gorsze miejsce niż w
poprzednich latach - Węgry ześlizgnęły się na 50. miejsce (dla porównania: w 2012 roku znajdowały się na 45.
pozycji, w 2010 roku - 42. , w 1997. - 37.). Dla porównania: Polska uplasowała się obecnie na 33. miejscu (2012 34., 2010 - 32., 1997 - 43.).
37. Rząd podpisał 25. porozumienie strategiczne. Tym razem z koncernem Siemens, którego prezes Dale A.
Martin stwierdził, że firma nadal zamierza pozostać aktywnym uczestnikiem modernizacji Węgier i przyczyniać
się do międzynarodowej konkurencyjności tego kraju, włączając go do globalnej sieci innowacyjnej. Firma
zatrudnia na Węgrzech ponad 2,4 tys. pracowników (podkreśla się, że w latach kryzysu przyjęła 400 osób), zaś w
2012 roku 2.432 dostawców węgierskich dostarczało jej produktów o łącznej wartości 80,5 mln EUR. 84%
dostawców węgierskiej filii Siemensa to węgierskie podmioty gospodarcze.
38. Majątek najbogatszego Węgra nie wzrósł od ubiegłego roku. Skumulowana wartość majątku stu
najbogatszych Węgrów wzrosła w 2012 roku z 2.224 mld HUF do 2.280 mld HUF. Liście najbogatszych Węgrów,
opublikowanej przez Napi Gazdaság, niezmiennie przewodzi Sándor Csányi, prezes banku OTP (135 mld HUF), po
nim następuje László Bige (130 mld HUF, produkcja nawozów sztucznych, przemysł chemiczno-spożywczy), a
potem György Gattyán - właściciel Holdingu Dockler (118 mld HUF, branża IT).
39. Lotnisko w Budapeszcie (BA) w rękach kanadyjskich emerytów. Niemiecka firma Hochtief pozbyła się
swojego całego portfolio ‘lotniskowego' - spółki Hochtief Airport - zawiadującej sześcioma lotniskami (Ateny,
Düsseldorf, Hamburg, Sidney, Tirana, Budapeszt), przenosząc ich prawa własności (za kwotę 1,1 mld EUR) na
rzecz kanadyjskiego Public Sector Pension Investment Board. Od czasu prywatyzacji Budapest Airport Zrt.
(2005), firma będąca operatorem lotniska już drugi raz trafia do nowego właściciela. BA zatrudniała w 2011 roku
760 osób, jej przychody osiągnęły 180 mln EUR, a z lotniska korzystało rocznie ponad 8 mln pasażerów.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
10
2009
2010
2011
2012
2013
Wzrost PKB (%)
-6,3
1,2
1,7
-1,7
-0,3 (I kwartał)
Produkcja
przemysłowa
(%)
-17,7
10,5
5,4
-1,7
-2,9 (marzec)
Inflacja (%)
4,2
4,9
3,9
5,7
1,7 (kwiecień)
Bezrobocie (%)
10,0
11,2
10,9
10,7
11,0 (lutykwiecień)
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH)
Opr.: Wydział Poliyczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
11