Kocanki olejek

SPIS TREŚCI
OD AUTORA
PRZYPRAWY
Zdrowie
Prawidłowe korzystanie
z przypraw
Przyprawy pięciu
smaków
Przyprawy roślinne
Anyż
Bazylia
Cząber
Cynamon
Gałka muszkatołowa
Gorczyca biała
Goździkowiec
korzenny
Imbir
Jałowiec
Lawenda
Lebiodka – oregano
Lubczyk ogrodowy
Melisa lekarska
Mięta pieprzowa
Rozmaryn lekarski
Szałwia lekarska
Tymianek pospolity
Przyprawy warzywne
Cebula
Chrzan
Czosnek
Kminek
Koper
Papryka
Pietruszka
Por
Rzeżucha
Seler zwyczajny
Inne przyprawy
Chmiel zwyczajny
Cytryna
Przyprawy kuchenne
Ocet
Olej i oliwa z oliwek
Sól
5
6
7
7
8
9
9
10
11
11
11
12
13
13
14
15
16
17
17
18
19
19
20
21
21
23
24
26
27
28
29
30
30
31
32
32
33
33
34
35
37
DRZEWA
Jak czerpać energię
z drzew?
Drzewa parkowe i leśne
Brzoza
Buk pospolity
Dąb szypułkowy
i dąb bezszypułkowy
Jesion
Jodła pospolita
Kasztanowiec
Lipa drobnoi szerokolistna
Olcha czarna
Sosna zwyczajna
Świerk pospolity
Topola
Wiąz pospolity
Wierzba
Krzewy i krzaki
Aronia
Bez czarny
Czarna porzeczka
Głóg
Jarzębina
Kalina koralowa
Drzewa owocowe
Brzoskwinia
Czereśnia
Grusza
Jabłoń
Morela
Pigwa
Śliwa
Wiśnia
SOKI
Soki z owoców
drzew i krzewów
Agrest
Ananas
Aronia
Czarna jagoda
Czarna porzeczka
Czereśnia
Cytryna
Dzika róża
Granat
38
39
39
39
41
43
43
44
45
47
48
49
50
51
52
52
53
53
54
56
57
57
59
60
60
61
61
62
66
67
67
67
68
69
69
69
70
71
71
73
73
75
76
Grejpfrut
77
Grusza
78
Jabłoń
79
Jeżyna
80
Kalina koralowa
81
Malina
81
Mandarynka
81
Morela
82
Pigwa
83
Pomarańcza
83
Poziomka
85
Truskawka
85
Winorośl
85
Wiśnia
86
Soki z warzyw
87
Burak
87
Cebula
89
Chrzan
90
Czarna rzodkiew
91
Czosnek
93
Kapusta
93
Marchew
95
Ogórek
96
Pietruszka
97
Pomidor
98
Por
99
Seler
99
MIÓD
100
O miodzie
101
Podział produktów
pszczelich
101
Charakterystyka niektórych gatunków miodu 105
Jak rozpoznać miód
fałszowany?
105
Zastosowanie miodu przy
różnych dolegliwościach 107
Propolis
119
Porady
120
Wosk pszczeli
122
Pyłek pszczeli
123
Dawkowanie pyłku 123
Mleczko pszczele
124
Jad pszczeli
126
SŁOWNIK POJĘĆ
126
LITERATURA
128
3
2015
2
5
6
7
8
9
10
11
3
12
13
14
15
16
17
18
4
19
20
21
22
23
24
25
5
26
27
28
29
30
31
2/2015
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
5
15
6
7
8
9
10
11
12
16
13
14
15
16
17
18
19
17
20
21
22
23
24
25
26
18
27
28
29
30
5/2015
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
18
29
13
14
15
16
17
18
19
30
20
21
22
23
24
25
26
31
27
28
29
30
31
8/2015
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
31
1
2
3
4
5
28
6
7
8
9
10
11
12
10/2015 40
PO
WT
ŚR
CZ
1
PT
2
SO
3
N
4
41
5
6
7
8
9
10
11
42
12
13
14
15
16
17
18
43
19
20
21
22
23
24
25
44
26
27
28
29
30
31
1/2015
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
1
4/2015
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
14
7/2015
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
27
1
2
3
4
1
2
3
4
5
6
2
3
4
5
6
7
8
7
9
10
11
12
13
14
15
8
16
17
18
19
20
21
22
9
23
24
25
26
27
28
3/2015
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
9
19
4
5
6
7
8
9
10
20
11
12
13
14
15
16
17
21
18
19
20
21
22
23
24
22
25
26
27
28
29
30
31
6/2015
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
33
10
11
12
13
14
15
16
34
17
18
19
20
21
22
23
35
24
25
26
27
28
29
30
36
31
1
2
32
3
4
5
6
7
8
9
9/2015
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
11/2015 44
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
1
45
2
3
4
5
6
7
8
46
9
10
11
12
13
14
15
47
16
17
18
19
20
21
22
48
23
24
25
26
27
28
29
49
30
1
1
2
3
1
10
2
3
4
5
6
7
8
11
9
10
11
12
13
14
15
12
16
17
18
19
20
21
22
13
23
24
25
26
27
28
29
23
1
2
3
4
5
6
7
24
8
9
10
11
12
13
14
25
15
16
17
18
19
20
21
26
22
23
24
25
26
27
28
27
29
30
36
1
2
3
4
5
6
37
7
8
9
10
11
12
13
38
14
15
16
17
18
19
20
39
21
22
23
24
25
26
27
40
28
29
30
12/2015 49
PO
WT
1
ŚR
2
CZ
3
PT
4
SO
5
N
6
50
7
8
9
10
11
12
13
51
14
15
16
17
18
19
20
52
21
22
23
24
25
26
27
53
28
29
30
31
3/2016
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
10
11
7
8
9
10
11
12
13
12
14
15
16
17
18
19
20
13
21
22
23
24
25
26
27
14
28
29
30
31
6/2016
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
23
24
6
7
8
9
10
11
12
25
13
14
15
16
17
18
19
26
20
21
22
23
24
25
26
27
27
28
29
30
9/2016
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
36
1
2
3
4
37
5
6
7
8
9
10
11
38
12
13
14
15
16
17
18
39
19
20
21
22
23
24
25
40
26
27
28
29
30
12/2016 49
PO
WT
ŚR
CZ
1
PT
2
SO
3
N
4
50
5
6
7
8
9
10
11
51
12
13
14
15
16
17
18
52
19
20
21
22
23
24
25
53
26
27
28
29
30
31
2016
1/2016
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
1
2
4
5
6
7
8
9
10
3
11
12
13
14
15
16
17
4
18
19
20
21
22
23
24
5
25
26
27
28
29
30
31
2/2016
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
6
1
2
3
4
5
6
7
7
8
9
10
11
12
13
14
8
15
16
17
18
19
20
21
9
22
23
24
25
26
27
28
10
29
4/2016
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
14
15
4
5
6
7
8
9
10
16
11
12
13
14
15
16
17
17
18
19
20
21
22
23
24
18
25
26
27
28
29
30
5/2016
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
18
1
19
2
3
4
5
6
7
8
20
9
10
11
12
13
14
15
21
16
17
18
19
20
21
22
22
23
24
25
26
27
28
29
7/2016
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
27
29
11
12
13
14
15
16
17
30
18
19
20
21
22
23
24
31
25
26
27
28
29
30
31
8/2016
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
N
32
1
2
3
4
5
6
7
32
8
9
10
11
12
13
14
34
15
16
17
18
19
20
21
35
22
23
24
25
26
27
28
36
29
30
31
1
2
3
28
4
5
6
7
8
9
10
10/2016 40
PO
WT
ŚR
CZ
PT
SO
1
N
2
41
3
4
5
6
7
8
9
42
10
11
12
13
14
15
16
43
17
18
19
20
21
22
23
44
24
25
26
27
28
29
30
11/2016 45
PO
WT
1
ŚR
2
CZ
3
PT
4
SO
5
N
6
46
7
8
9
10
11
12
13
47
14
15
16
17
18
19
20
48
21
22
23
24
25
26
27
49
28
29
30
1
2
3
1
2
3
45
31
23
30
31
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
14
30
31
OD AUTORA
„Oto wam daję wszelką roślinę
przynoszącą ziarno po całej ziemi
i wszelkie drzewo
którego owoc ma w sobie nasienie”
(Księga Rodzaju 1.29)
Zapewne każdy z nas na swój sposób może sobie tłumaczyć te słowa pochodzące z Pisma
Świętego. „Daję wszelką roślinę” – a więc wszelkie bogactwo świata roślin. Wyróżnione
są także słowa „ziarno” i „nasienie”, a zatem możemy mieć pewność, że chodzi o rośliny
rozmnażające się naturalnie, które są płodne i żywotne. Takie są właśnie zioła, krzewy,
drzewa, zboża i inne rośliny. Tak właśnie można rozumieć istotę ziołolecznictwa, a szerzej
– zagadkę medycyny niekonwencjonalnej. Oczywiście każdy z nas sam wybiera swoją
interpretację i drogę postępowania. Osobiście bardzo sobie cenię wysiłki ludzi, którzy swoja
wiedzą, pracą, doświadczeniem i poświęceniem leczą nas metodami klasycznymi, ale także tych, którzy te same cechy wykorzystują, żeby wskazać nam drogę powrotu do natury.
To również może się wiązać z powrotem do zdrowia i równowagi fizycznej i psychicznej.
Bardzo mnie cieszy, że w ostatnich latach ludzie wracają do dawnych form pożywienia
naturalnego, przetworów z ekologicznych upraw i stosowania różnych form ruchu.
Próba życia w zgodzie z naturą i jej cyklami z pewnością działa korzystnie na nasz organizm. Przywracamy w ten sposób równowagę biologiczną w ustroju. Zrozumienie tych
zjawisk występuje także w dużej części środowiska medycznego i naukowego. Docenianie
roślin zielnych i przyprawowych oraz dietetyka odzyskały „prawa obywatelskie”, a okres zaniedbania leków roślinnych należy już do przeszłości. Przemysł farmakologiczny wykorzystuje
obecnie doświadczenia syntetycznego okresu w nowoczesnych technologiach wykrywania,
wyodrębniania, przetwarzania i preparowania czynnych związków chemicznych z żywych
organizmów (głównie roślinnych). Doprowadziło to do powstania nowej dziedziny fitofarmacji, oferującej bezpieczne i niezwykle skuteczne leki pochodzenia roślinnego. Badania
fitochemiczne, które prowadzą na wielką skalę japońscy, amerykańscy i rosyjscy uczeni,
wyjaśniają znane od wieków działanie poszczególnych roślin na różne choroby i dolegliwości. Udowadniają oni w sposób naukowy powody, dla których niektóre rośliny uznane
zostały za „cudowne eliksiry młodości”. Można zatem powiedzieć, że przyroda w sposób
niewiarygodny potrafi połączyć w niektórych roślinach silnie działające substancje z tymi
łagodzącymi ich szkodliwe skutki.
„Dziennik zdrowia” nie jest podręcznikiem mającym zachęcić do samoleczenia. Jest
natomiast zbiorem wskazówek do niesienia nieszkodliwej pomocy, gdy wymaga tego sytuacja. Zawsze jednak pamiętajmy, że od rozpoznania i leczenia chorób są lekarze, a od
badania i wytwarzania leków – naukowcy i farmaceuci. W książce tej można jednak znaleźć
cały szereg wypróbowanych i skutecznych przepisów stosowanych pomocniczo od stuleci.
Zbigniew Ogrodnik
styczeń 2015
5
2015
2014/2015
Grudzień/
Styczeń
1. tydzień
29
PONIEDZIAŁEK
Dawida,
Tomasza
30
WTOREK
Eugeniusza,
Seweryna
31
ŚRODA
Melanii,
Sylwestra
1
CZWARTEK
Nowy Rok,
Mieczysława
2
PIĄTEK
Izydora,
Makarego
3
SOBOTA
Danuty,
Genowefy
4
NIEDZIELA
Eugeniusza,
Tytusa
przyprawy ziołowe
6
PRZYPRAWY
Lekarze mogliby wyciągnąć
więcej korzyści z zapachów,
niż to czynią do tej pory.
Michel de Montaigne
Dzieje przypraw wiążą się bardzo ściśle z medycyną, farmacją i lecznictwem
ludowym. Wynika to z tego, że większość
z nich posiada oprócz walorów smakowych także działanie lecznicze.
Historycy twierdzą, że we wczesnej
epoce kamiennej praczłowiek, żeby poprawić sobie smak surowego mięsa, podjadał owoce leśne i korzenie niektórych
roślin. Może tak było, a może nie, coś jednak jest na rzeczy. Natomiast są dowody,
że w młodszej epoce kamiennej był znany
kminek, mak, pasternak i arcydzięgiel.
Pierwsze pisemne ślady o przyprawach
pochodzą z tabliczek asyryjskich sprzed
kilku tysięcy lat. Przyprawy i korzenie
leczniczo używali starożytni Chińczycy, ale
także Babilończycy i Egipcjanie.
W temacie przypraw szczególne osiągnięcia mieli Egipcjanie. Umieli oni ocenić
wartość nie tylko smakową, ale też zdrowotną anyżu, bylicy, cynamonu, gorczycy,
kminku, jałowca, czosnku, mięty i pietruszki. Jeden z hieroglifów w Wielkiej
Piramidzie w Gizie przedstawia grupę
robotników, którzy jedzą czosnek i cebulę
w celu zwiększenia odporności i nabrania sił. Prawdą jest, że zapewne jak taka
rzesza niewolników zajadała się tymi
roślinami, to zapach unoszący się w pobliżu nie był zbyt przyjemny. Znano już
wtedy wiele przypraw, które były swojego
rodzaju antidotum na ten zapach, taki
ówczesny dezodorant. W końcu fakt, że
słowo „aromat” pochodzi od greckiego
aroma, co oznacza „przyprawa”, nie jest
bez znaczenia.
Głównie przez Egipt przyprawy sprowadzali Rzymianie. Były to między innymi
pieprz i cynamon. Najważniejszy z przyrodników rzymskich, Pliniusz Starszy, który żył
w I wieku n.e., zachwalał anyż i koper włoski.
Właśnie w okresie Imperium Rzymskiego nastąpił największy rozkwit handlu przyprawami. Były one jednak nie tylko przedmiotem
handlu, wymiany i źródłem utrzymania dostawców, ale także przyczynkiem do wypraw
odkrywczych i wojennych. Jak były cenne,
świadczy fakt, że płacono nimi odszkodowania po przegranych wojnach.
Po upadku Cesarstwa Rzymskiego handel przyprawami w dużym stopniu zanikł.
Wykorzystał ten fakt Mahomet, który żeniąc
się z wdową po bogatym kupcu korzennym,
zbudował swoje imperium. Wyznawcy
islamu niemal całkowicie opanowali rynek
pośrednictwa między krajami Wschodu
a Europą. W tym czasie astronomiczne ceny
osiągnęły pieprz, imbir, cynamon i szafran –
na tyle, że po złocie były drugą siłą nabywczą.
W średniowieczu oszust złapany na
sprzedaży podrabianego szafranu mógł
przypłacić to głową. W tamtych czasach
za jedną gałkę muszkatołową można było
kupić kilka sztuk bydła.
Zwyczaj spożywania przypraw, ale po
posiłkach, na dobre zadomowił się od XII
wieku. Powstały nawet specjalne naczynia
na przyprawy, które krążyły między ucztującymi. Opisy tych czynności znajdują się
m.in. W „Opowieściach o Janie z Paryża”,
który pod przebraniem ukrywał godność
króla. Z różnych innych opisów, ale także podań i mitów wynika, że przyprawy
uważano za substancje zawiadujące organizmem i jego długowiecznością.
W Polsce tradycja przyprawiania potraw rodzimymi ziołami sięga późnego
średniowiecza. Na te praktyki wpłynął
rozwój handlu z Niemcami na zachodzie
i Włochami na południu Europy.
W XX wieku, a konkretnie w roku
1937, Albert Szent-Györgyi za badania nad
papryką otrzymał Nagrodę Nobla. W ten
sposób przyprawy odegrały niebagatelną
rolę w tworzeniu historii ludzkości.
ZDROWIE
Przyprawy to nie tylko zapach i smak,
to także, jakże cenne, nasze zdrowie.
Stwierdzono ponad wszelką wątpliwość,
że większość przypraw używanych powszechnie w kuchni zawiera przeciwutleniacze. Są to związki hamujące starzenie
się komórek, niszczące wolne rodniki,
które dla organizmu są zabójcze. Uczeni
twierdzą, że w ziołach przyprawowych jest
więcej przeciwutleniaczy niż w owocach
i warzywach, a nawet w witaminie E.
Do czołówki tych roślin należą: oregano, liść laurowy, cząber górski i rdest.
Oprócz przeciwutleniaczy rośliny przyprawowe są bogate w związki organiczne,
takie jak: alkaloidy, fenole, flawonoidy,
garbniki, gorycze, olejki eteryczne, kwasy
organiczne, sole mineralne i witaminy.
Oczywiście bardziej dokładny skład jest
podany w dalszej części „Dziennika”, przy
opisie poszczególnych przypraw.
PRAWIDŁOWE KORZYSTANIE
Z PRZYPRAW
Najważniejsze zasady stosowania ziół
w kuchni, a tym samym w celach zdrowotnych, przedstawiają się następująco:
• zioła o mocnym aromacie, takie jak: bazylia,
cząber, estragon, lubczyk, mięta, szałwia,
należy dodawać w mniejszych ilościach,
• dania tłuste należy wzbogacać przyprawami o działaniu żółciopędnym i żółciotwórczym,
7
2015
Styczeń
2. tydzień
PONIEDZIAŁEK
Edwarda,
Szymona
6
WTOREK
Trzech Króli,
Kacpra, Melchiora,
Baltazara
7
ŚRODA
Lucjana,
Juliana
8
CZWARTEK
Seweryna,
Mścisława
9
PIĄTEK
Marceliny,
Marcjanny
10
SOBOTA
Jana,
Wilhelma
11
NIEDZIELA
Honoraty,
Matyldy
5
biedrzeniec anyż
• do potraw wzdymających dodawać
przyprawy działające wiatropędnie
i rozkurczowo,
• przyprawy dodawać w odpowiednim
momencie przyrządzania potraw:
– ostre przyprawy dodawać na początku i gotować z potrawą dłuższy czas,
wtedy oddają swój najlepszy aromat,
– cząbru nie gotować dłużej niż dziesięć minut. Gotowany dłużej wydziela
z łodyg gorzki smak,
– majeranek i tymianek dodawać na
ostatnie pięć minut gotowania,
– mięsa pieczone posypywać przyprawami przed obróbką kulinarną,
– trybula, bazylia, szczypiorek łatwo
ulatniają się podczas gotowania, zatem
należy je dodać pod sam koniec tego
procesu,
– tymianek i rozmaryn można gotować
z łodyżkami. Po ugotowaniu należy
je wyjąć,
– najlepszy smak mają przyprawy lekko
zrumienione na suchej patelni,
• przyprawy najlepiej rozdrabniać nożem
na porcelanowej lub fajansowej deseczce, nigdy na drewnianej,
• mięsa lub ryby nacieramy na dłuższy
czas przed przyrządzaniem. Można
dodatkowo zwilżyć je winem lub oliwą,
• nie stosować zbyt wcześnie soli, chyba
że przepis określa inaczej.
PRZYPRAWY PIĘCIU SMAKÓW
Wbrew pozorom używanie przypraw
nie jest takie proste. Można czasem wyrządzić w zakresie zdrowia więcej złego
niż dobrego. Nawet zwykłe jabłko, ale
przede wszystkim czosnek lub kwaszona
kapusta mogą być przyczyną kłopotów
zdrowotnych.
Znawcy przypraw i ziół rozróżniają pięć
podstawowych smaków:
8
Smak gorzki – ogień
Równoważy go smak ostry.
Ogień to energia i ruch, wzmacnia narządy
wewnętrzne, wspomaga krążenie i pracę
serca.
Zioła gorzkie to: cykoria, estragon, kurkuma, majeranek, szafran, szałwia, rozmaryn, tymianek.
Dla zrównoważenia smaku gorzkiego należy go łączyć ze smakiem ostrym, słodkim
i słonym.
Chińczycy twierdzą, że zdrowy i pełnowartościowy posiłek powinien zawierać w potrawie wszystkie pięć smaków,
i to w jednym daniu.
PRZYPRAWY ROŚLINNE
Trzeba być naiwnym, by sądzić,
że można wyzdrowieć wyłącznie
za pomocą lekarstwa.
Stanisław Breyer
Smak słodki – ziemia
Odświeża, odżywia organizm, wzmacnia
i rozgrzewa.
Do tego smaku zaliczamy: anyż, cynamon,
jałowiec, kminek, koper włoski, oliwę,
paprykę słodką, wanilię.
Neutralizatorem tego smaku jest smak
ostry, kwaśny i słodki.
Smak ostry – metal
Pobudza krążenie krwi i przemianę materii, zwiększa apetyt i przede wszystkim
pomaga rozprowadzać po organizmie
energię z pożywienia.
Przyprawy ostre to: cebula, curry, cząber,
czosnek, czarnuszka, gałka muszkatołowa,
gorczyca, goździki, imbir, kolendra, mięta,
papryka ostra, pieprz, por, ziele angielskie.
Przeciwwagą tego smaku jest smak gorzki,
kwaśny i słodki.
Smak słony – woda
Zatrzymuje w organizmie wodę, zakwasza
ustrój oraz zaostrza procesy zapalne.
Do słonych przypraw zaliczamy: seler, sól,
mieszanki warzyw (np. vegeta) oraz wodę.
Neutralizatory to smaki kwaśny, słodki
i gorzki.
Smak kwaśny – drzewo
Wzmacnia proces oczyszczania wątroby,
zmniejsza w znaczny sposób apetyt na
słodycze i redukuje tłuszcz tkankowy.
Smak kwaśny to: bazylia, cytryna, melisa,
zielona pietruszka.
ANYŻ
Pochodzi z Azji Mniejszej i Egiptu.
Jest uprawiany także w Polsce, ale często
rośnie dziko, porastając miedze i suche
zbocza. Zaliczany jest do najstarszych
roślin leczniczych na świecie.
Anyż zwiększa ilość białych ciałek krwi,
działa rozkurczowo, pomaga przy kaszlu,
migrenie, anginie, nieżytach oskrzeli i przy
kłopotach żółciowych.
Przyprawa zawiera białka, cukry, olejek
eteryczny, kwasy organiczne, węglowodany i tłuszcze.
Artretyzm – w młynku do kawy zmielić
nasiona anyżu i zażywać 3 razy dziennie
tyle, ile się zmieści na końcu noża.
Bezsenność – 1 łyżkę nasion anyżu zagotować krótko w 1 szklance wina półsłodkiego.
Pić małymi łykami przed snem.
Chrypka – pokroić 1 cebulę i wraz z 1 łyżką nasion anyżu gotować w ½ litra wody
przez 15 minut. Pić po 1 łyżeczce co
15 minut przez parę dni.
Brzuch (bóle) – sproszkowany owoc anyżu, uprzednio zmieszany z łyżką miodu,
zażywać po 2–8 g dziennie. Pomaga także
przy anginie i zawrotach głowy.
9
2015
Styczeń
3. tydzień
12
PONIEDZIAŁEK
Benedykta,
Arkadiusza
13
WTOREK
Edwarda,
Szymona
14
ŚRODA
Feliksa,
Hilarego
15
CZWARTEK
Izydora,
Pawła
16
PIĄTEK
Marcelego,
Włodzimierza
17
SOBOTA
Antoniego,
Rościsława
18
NIEDZIELA
Piotra,
Małgorzaty
BAZYLIA
bazylia pospolita
10
Gardło (ból) – parę ziarenek anyżu żuć
bardzo powoli kilka razy dziennie.
Kaszel – 25–30 g korzeni anyżu zalać
500 ml 40-procentowej wódki czystej i odstawić w chłodne miejsce na 7 dni. Po tym
czasie przefiltrować i przy kaszlu zażywać
po 20 kropli nalewki 4–5 razy dziennie.
Mięśnie (napięcie) – 1 łyżeczkę nasion
anyżu zaparzać pod przykryciem przez
15 minut. Pić po 1/4 szklanki 2 razy dziennie.
Trawienie (utrudnione) – 1 szklanką ciepłej
przegotowanej wody zalać 1 łyżeczkę rozdrobnionych korzeni anyżu, ogrzewać na
małym ogniu 5 minut i gotować 2 minuty.
Odstawić na 20 minut, pić 5 razy dziennie
po 2 łyżki.
Z Azji Południowej, a konkretnie z Indii dotarła do Grecji i Włoch. Jej zalety
opiewał Dioskurides, Hipokrates i Pliniusz.
Bazylia polepsza samopoczucie, przyspiesza trawienie, działa przeciwzapalnie
i przeciwbakteryjnie. Jest stosowana do
dezynfekcji ran i przy anginie.
W swoim składzie bazylia zawiera witaminy A i C, fosfor, magnez, potas i wapń,
ale także olejki eteryczne, flawonoidy,
garbniki, saponiny i sterole.
Kaszel – wsypać do termosu 1 łyżeczkę
suszonego ziela bazylii i zalać 1 szklanką
wrzącej wody. Zaparzać 20 minut i pić 3 razy
dziennie między posiłkami po ½ szklanki.
Nadkwasota – 2 łyżki ziela bazylii zalać
2 szklankami wrzącej wody i zaparzać
30 minut. Przecedzić i pić po ½ szklanki
naparu między posiłkami 3 razy dziennie.
Oskrzela (zapalenie) – 5 kropli olejku bazyliowego rozpuścić w 10 ml oleju jadalnego
i nacierać tym intensywnie klatkę piersiową.
Trawienie (poprawa) – 1 łyżeczkę suszonego ziela bazylii parzyć pod przykryciem
w 1 szklance wody przez 20 minut. Pić po
głównych posiłkach po 1/4 szklanki.
CZĄBER
Ojczyzną cząbru jest Azja Mniejsza,
Syria i Palestyna. Stamtąd przywędrowała
do Egiptu i Grecji, a jeszcze później do
Italii, Hiszpanii i Bretanii.
W lecznictwie ludowym stosuje się cząber przy nieżytach przewodu pokarmowego, braku apetytu, nerwicy, bólach głowy
i żołądka. Zewnętrznie można go używać
przy czyrakach, wrzodach i stłuczeniach.
Ziele cząbru zawiera garbniki, fenole,
olejki eteryczne, śluzy, żywice oraz sole
mineralne.
Biegunka – 1 łyżeczkę wysuszonego i rozdrobnionego ziela cząbru zalać 1 szklanką
wrzącej wody i parzyć pod przykryciem
15–20 minut. Po przecedzeniu pić w razie
potrzeby.
Błony śluzowe (zapalenie) – 1 łyżkę
sproszkowanego ziela cząbru zalać
1 szklanką wrzącej wody i zaparzać pod
przykryciem 15–20 minut. Po przecedzeniu pić po ¾ szklanki przed głównymi
posiłkami.
Brzuch (bóle) – na mocnym ogniu zagotować 4 łyżki suszonych ziół, zalanych
2 szklankami wody. Odstawić na 15 minut
do zaparzenia i przecedzić. Pić na czczo
i przed posiłkami w ciągu dnia, dzieląc
przygotowaną ilość na 4 porcje. Po ustąpieniu objawów pić przez kilka dni, co
doskonale zregeneruje żołądek.
Rany – 30 g całej rośliny zalać 1 litrem
wody i zaparzać 20 minut. Stosować do
przemywania ran i do okładów.
Słuch (słabnący) – 3 razy dziennie wprowadzać do uszu po 3–4 kropli naparu
z ziela cząbru.
Wątroba, jelita (oczyszczenie) – umyć
i drobno pokroić młode liście cząbru. Spożywać 3 łyżki ziół dziennie przed jednym
posiłkiem przez 2 tygodnie.
CYNAMON
Nazwa łacińska daje wskazówkę pochodzenia. W tym wypadku jest to Cejlon. Był
wymieniany w księgach Starego Testamentu.
Cynamon jest pomocny w leczeniu grypy, przy przeziębieniach, gorączce, pobudza
krążenie krwi. Stymuluje znacząco układ
trawienny, łagodzi kolki i wzdęcia. Posiada
działanie przeciwgrzybiczne i antywirusowe.
Cynamon zawiera olejki eteryczne,
cukry, garbniki, śluzy i żywice, i chociażby
z tego powodu warto go nie pomijać w naszej kuchni.
Niestrawność – kawałek kory cynamonowej, 8 g zmielonego cynamonu i 150 g brązowego cukru zalać w szklanym naczyniu
1 litrem winiaku. Odstawić zamknięte na
2 tygodnie, przecedzić i przelać do butelek.
Po leżakowaniu przez 6 miesięcy w piwnicy
można pić po 25 ml po jedzeniu.
Oddech (nieświeży) – 3 łyżki sody oczyszczonej i 1 łyżeczkę sproszkowanego cynamonu zmieszać z wodą do konsystencji
pasty do zębów. Czyścić tym zęby i przepłukiwać usta.
Owady (ukąszenia) – sproszkowanym
cynamonem posypywać miejsca ukąszeń
owadów. Powtarzać kilka razy dziennie.
Zatrucia pokarmowe – 1 łyżeczkę sproszkowanego cynamonu zalać 1 szklanką
wrzącej wody i zaparzać pod przykryciem
przez 15–20 minut. Pić po ½ szklanki
2 razy dziennie.
GAŁKA MUSZKATOŁOWA
W staroindyjskiej Ajurwedzie nasiona
gałki są wymieniane jako rośliny narko-
11
2015
Styczeń
4. tydzień
19
PONIEDZIAŁEK
Henryka,
Mariusza
20
WTOREK
Fabiana,
Sebastiana
ŚRODA
Dzień Babci,
Agnieszki,
Jarosława
22
CZWARTEK
Dzień Dziadka,
Wincentego,
Anastazego
23
PIĄTEK
Rajmunda,
Ildefonsa
24
SOBOTA
Felicji,
Tymoteusza
25
NIEDZIELA
Pawła,
Miłosza
21
imbir
tyczne. Drzewo muszkatołowca pochodzi
z Moluków.
Obecnie gałkę stosuje nawet współczesna medycyna jako lek rozkurczowy,
pobudzający trawienie i przeciwzapalny.
Olejek z gałki łagodzi bóle artretyczne
i reumatyczne. Pomaga także przy bezsenności i w stanach wyczerpania nerwowego.
Owoc zawiera olejki eteryczne, olejki
lotne, kwasy, błonnik, proteiny, magnez,
tłuszcze, skrobię i żelazo.
Apetyt, wzdęcia – zmieszać po 1 łyżeczce
sproszkowanej gałki muszkatołowej, dziurawca i kurkumy. Zalać je w słoju 100 ml
spirytusu i odstawić na 4 tygodnie. Przecedzić i wymieszać z 250 ml wódki czystej,
zlać do butelki. Pić 3 razy dziennie po
1 łyżeczce przed jedzeniem przez 4–5 dni.
Taka nalewka pomoże przy podwyższonej
kwasowości żołądka, usuwa także przykry
zapach pochodzący z żołądka.
Żylaki – gałkę muszkatołową zetrzeć
na tarce na drobny proszek. Zażywać go
tyle, ile mieści się na końcu noża 2 razy
dziennie, popijać wodą.
Żylaki podudzi – 100 g rozdrobnionej
na proszek gałki muszkatołowej zalać
150 ml alkoholu 70-procentowego i odstawić słój na 14 dni. Przyjmować przed
posiłkami 3 razy dziennie po 10 kropli.
GORCZYCA BIAŁA
Źródła historyczne mówiące o wykorzystywaniu właściwości leczniczych gorczycy wskazują na Sumerów. Natomiast
Egipcjanie i Chińczycy sporządzali z niej
preparaty energetyczne.
Nasiona gorczycy pomagają przy
odmrożeniach, grypie, przeziębieniach,
depresji i słabym krążeniu krwi. Zewnętrznie jest stosowana przy bólach głowy,
reumatyzmie i w nerwobólach.
12
Gorczyca zawiera alkaloidy, aminy,
białka, sole mineralne i olej tłusty.
Chrypka – 10–15 nasionek gorczycy
zalać 1 łyżeczką miodu. Zażywać 3 razy
dziennie.
Grypa – zmielić dużą garść nasion gorczycy i zalać je 1 litrem wody. Po 30 minutach
można ją wlać do wanny z ciepłą wodą
i kąpać się 15 minut. Po tym zabiegu wypić herbatę rozgrzewającą (np. malinową)
i położyć się do łóżka.
Katar – na flanelowe szmatki nasypać ziarna gorczycy, owinąć stopy i nałożyć skarpety. Okład po 2 godzinach zdjąć i przez
chwilę szybko chodzić po mieszkaniu.
Reumatyzm – w przypadku bólów reumatycznych w dolnych kończynach, włożyć
nogi do worka z gorczycą. Natomiast
jeśli ból jest umiejscowiony w okolicach
kręgosłupa, położyć się na nasionach
rozsypanych na prześcieradle. Stosować
2 razy dziennie po 10 minut, zwiększając
czas w ciągu 10 dni do 30 minut.
Serce (wzmocnienie) – nosić płócienny
woreczek ze świeżą gorczycą umieszczony w okolicy serca.
Żołądek, dwunastnica (wrzody) – 1 łyżkę nasion gorczycy zalać 1 szklanką gorącej wody
i odstawić pod przykryciem na 5–8 godzin.
Przecedzić i pić 2 razy dziennie po ½ szklanki.
GOŹDZIKOWIEC KORZENNY
Wywodzi się z archipelagu Wysp Korzennych. Handel goździkami zmonopolizowali Portugalczycy. Następnie przejęli
go Holendrzy, którzy przenieśli plantacje
na wyspę Ambon.
Goździki pomagają przy alergii, osłabionym systemie nerwowym, przeziębieniach i gorączce. Są także przydatne przy
biegunkach i bólach głowy.
Pąki drzew, czyli goździki, zawierają
garbniki, substancje śluzowe, tłuszcze,
wosk, żywice i olejki eteryczne.
Kąpiel rozgrzewająca – 1 litrem zimnej
wody zalać 12 goździków, kawałek kory
cynamonowej i suszoną skórkę z 1 pomarańczy. Gotować pod przykryciem 30 minut
i wlać do wanny z ciepłą wodą. Kąpać się
przez 20 minut i następnie położyć do łóżka.
Nerwobóle – w 1 szklance wody zaparzać
15 minut 1 łyżeczkę goździków. Przecedzić
i pić doraźnie przy nasilających się bólach.
Skóra (stany zapalne) – 1 łyżkę goździków
zalanych wrzącą wodą gotować na małym
ogniu 10 minut. Wywarem przecierać
kilka razy dziennie miejsca zmian chorobowych na skórze.
IMBIR
Wyspy Oceanu Spokojnego i ciepłe
rejony Azji to jego dom rodzinny. W Chinach i Indiach jako środek antytoksyczny
był stosowany od kilku tysięcy lat. W starożytności miał zabezpieczać przed dżumą.
Stosowanie imbiru daje dobre efekty
przy niestrawności, przeziębieniach, wymiotach, biegunkach, braku apetytu i chorobie lokomocyjnej. Jest także polecany do
płukanek przy hemoroidach i grzybicach.
Zawiera m.in.: alkaloidy, fenole, skrobię, żywice i olejki eteryczne.
Astma – utrzeć na tarce oczyszczony
korzeń imbiru. Tak przygotowany zalać
w słoju 500 ml spirytusu 70-procentowego
i odstawić na 14 dni w ciemne miejsce.
Przecedzić przez gęste sito lub gazę i pić
3 razy dziennie po 1 łyżeczce.
Choroba lokomocyjna – 30 minut przed
planowaną podróżą zażyć ½ łyżeczki mielonego imbiru z niewielką ilością płynu.
Dyskopatia – do litrowego słoja wlać ½ litra oliwy z oliwek i włożyć do niego 300 g
13
2015
Styczeń / Luty
5. tydzień
26
PONIEDZIAŁEK
Pauli,
Polikarpa
27
WTOREK
Jana,
Przybysława
28
ŚRODA
Walerego,
Radomira
29
CZWARTEK
Franciszka,
Zdzisława
30
PIĄTEK
Macieja,
Martyny
31
SOBOTA
Jana,
Ludwiki
NIEDZIELA
Brygidy,
Ignacego
1
jałowiec pospolity
świeżo pokrojonego imbiru. Odstawić słój
na 14 dni w ciemne miejsce. Płynu używać
do nacierania bolących miejsc.
Hemoroidy – 1 łyżeczkę suchego sproszkowanego imbiru zagotować w 50 ml
wody. Przecedzić i ostudzić. Dodać 1/3 objętości dobrego oleju i przechowywać
w lodówce. Rano i wieczorem smarować
chore miejsca.
Kaszel (suchy) – zmiażdżony kawałek
imbiru połączyć z kilkoma kroplami olejku kamforowego. Miazgą obłożyć klatkę
piersiową i owinąć. Stosować na noc.
Migrena – przed zbliżającym się atakiem
migreny spożyć 1/4 łyżeczki sproszkowanego imbiru.
Nudności – pokroić około 1 cm oczyszczonego imbiru i dodać do wody z sokiem
z cytryny i miodem. Pić przed snem, jeszcze ciepłe.
Przeziębienia – utrzeć na tarce 1 łyżeczkę
imbiru, dodać do 1 szklanki wody, uzupełnić szczyptą cynamonu. Gotować przez
3 minuty na wolnym ogniu. Porcję około
½–1/3 szklanki wypić co 4 godziny.
Reumatyzm – 1/ 3 łyżeczki suszonego
imbiru zażywać 3 razy dziennie przez
3 tygodnie. Po 7 dniach przerwy kurację
powtórzyć.
Uszy (ból) – obrany i utarty duży kawałek
imbiru zalać spirytusem, tak by go przykrywał. Odstawić na 7 dni, w tym czasie
od czasu do czasu wstrząsać naczyniem.
Odcedzić i dodać taką samą ilość oleju
lnianego. Wacik namoczyć w płynie
i wkładać go do bolącego ucha. Zmieniać
co kilka godzin.
JAŁOWIEC
To jedna z najstarszych roślin leczniczych i przyprawowych. Katon Starszy,
rzymski mąż stanu, opracował receptę na
14
moczopędne wino z owoców jałowca,
a Hipokrates polecał je na trudno gojące
się rany.
Jałowiec działa bakteriobójczo, żółciopędnie i odtruwająco. Pomaga w trawieniu i wzmaga apetyt. Zewnętrznie jest
stosowany przy reumatyzmie, ropniakach
i czyrakach.
Owoce zawierają witaminy (A, C, E, K
i B), sole mineralne (miedź, potas, fosfor,
żelazo) oraz cukry i żywice.
Brodawki, plamy starcze, znamiona –
pokrojone młode gałązki jałowca zalać
wódką czystą i odstawić na 14 dni w ciepłe
miejsce. Przecedzić i stosować zewnętrznie do nacierań.
Cukrzyca – przez 15 dni zjadać dziennie
10 ziarenek jałowca, popijając wodą. Po
tym czasie zrobić przerwę 30-dniową, po
czym kurację powtórzyć.
Gorączka – 1 łyżkę jagód jałowca zalać 1 szklanką wrzącej wody i gotować
na małym ogniu przez 10 minut. Po
przecedzeniu pić 3 razy dziennie po
1 łyżeczce.
Katar – stosować do inhalacji palone
owoce jałowca.
Nerki (wzmocnienie) 50 g rozdrobnionych
owoców jałowca zalać 1 litrem wina gronowego i powoli ogrzewać do wrzenia.
Odstawić przykryte na 3 dni, odcedzić
i zlać do butelek. Pić na czczo po 25–40 ml
dziennie.
Oddech (nieświeży) – żuć do kilkunastu
jagód w ciągu dnia.
Stawy (choroby zwyrodnieniowe) – 10 ml
soku z jałowca zmieszać z sokiem z brzozy
i mniszka po 15 ml. Rozcieńczyć 40 kropli
w wodzie i pić 3 razy dziennie.
Uszy (ból) – utłuczone w moździerzu
100 g owoców jałowca zalać 500 ml
spirytusu. Odstawić na 10 dni, odcedzić
i przelać do butelki. Namoczony w nalewce wacik wkładać do ucha. Zmieniać
tampon co 3–4 godzin.
LAWENDA
Jej ojczyzną są Wyspy Kanaryjskie
i Persja. W XVI wieku zielarze wiedzieli,
że uśmierza bóle głowy i wspomaga serce.
Wielką zaletę olejku lawendowego uznaje
św. Marek.
Lawenda pomaga przy bezsenności,
bólach głowy, palpitacjach serca. Olejek
likwiduje wzdęcia, mdłości, działa wykrztuśnie i obniża gorączkę. Łagodzi także
ból przy stłuczeniach i jest skuteczny przy
oparzeniach.
W składzie lawendy są antocyjany,
kumaryny, fitosterole, kwasy organiczne
i sole mineralne.
Bezsenność – 2 łyżeczki kwiatów lawendy
zalać 1/4 litra wody, pozostawić na 5 minut
i przecedzić. Pić 20 minut przed snem.
Depresja – do litrowego słoja wsypać po
1 łyżce melisy i anyżku oraz 50 g kwiatów
lawendy. Składniki zalać butelką białego
wina gronowego i 50 ml spirytusu. Naczynie odstawić na 14 dni w ciepłe miejsce,
często w tym czasie wstrząsać. Po tym
czasie przefiltrować i pić 10–15 ml nalewki
po kolacji.
Nerwice, bóle głowy – wyparzyć dokładnie termos i wsypać 2 łyżki kwiatów
lawendy. Zalać je 2 szklankami ciepłej
przegotowanej wody i odstawić na 15 minut. Pić w ciągu dnia przed posiłkami.
Skóra (poprawa ukrwienia) – 2–3 garści
suszu z lawendy zalać 3 litrami wody.
Trzymać na ogniu do momentu zawrzenia, nie dopuszczając do gotowania. Po
15–20 minutach wlać do wanny z ciepłą
wodą i brać kąpiel przez 15 minut.
Reumatyzm – 5 części spirytusu i 1 część
kwiatów lawendy dokładnie wymieszać
15
2015
i odstawić na kilka dni. Wcierać w okolice
dotknięte bólem.
Luty
6. tydzień
LEBIODKA – OREGANO
2
PONIEDZIAŁEK
Marii,
Mirosława
3
WTOREK
Błażeja,
Oskara
4
ŚRODA
Joanny,
Weroniki
5
CZWARTEK
Agaty,
Adelajdy
6
PIĄTEK
Pawła,
Doroty
7
SOBOTA
Ryszarda,
Romualda
8
NIEDZIELA
Hieronima,
Piotra
lubczyk ogrodowy
Jest rośliną pochodzącą z rejonu Morza Śródziemnego. Była znana w czasach
starożytnych. Pliniusz Starszy i Dioskurides liście i kwiaty polecali na ukąszenia.
Natomiast św. Hildegarda zalecała ją przy
trądziku.
Lebiodkę stosuje się przy żółtaczce,
kurczach, atonii jelit, niedoczynności wątroby i dróg żółciowych. Jest znana jako
lek moczopędny i odtruwający organizm.
Ułatwia odkrztuszanie.
Ziele lebiodki zawiera flawonoidy, fitosterole, olejki eteryczne, sole mineralne,
substancje gorzkie i witaminę C.
Gruźlica – 1 łyżeczkę ziela lebiodki zalać
1 szklanką wrzącej wody i odstawić pod
przykryciem na 2 godziny. Przecedzić i pić
po 1/4 szklanki 3 razy dziennie. Pomaga również przy przeziębieniach i dusznościach.
Kaszel – dokładnie zmieszać następujące
składniki: 1 łyżkę ziela lebiodki, 2 łyżki
prawoślazu i 2 łyżki liści podbiału. 1 łyżkę
takiej mieszanki zalać 2 szklankami wrzącej wody i odstawić pod przykryciem na
20 minut. Po tym czasie odcedzić i pić
3 razy dziennie po jedzeniu po ½ szklanki.
Trawienie (zaburzenia) – 1 szklankę wody
z 1 łyżką suszonego ziela lebiodki doprowadzić do wrzenia. Na 15 minut odstawić
pod przykryciem do naciągnięcia i przecedzić. Pić po ½ szklanki 2–3 razy dziennie.
Żółciopędnie – zmieszać następujące
zioła: 100 g ziela lebiodki, 50 g kwiatostanu kocanki i 50 g ziela szanty. 4 łyżki
takiej mieszanki wsypać do wyparzonego
termosu, zalać 2 szklankami wrzącej wody
i zamknięty odstawić na 15–20 minut. Pić
porcjami przed posiłkami i przed snem.
16
LUBCZYK OGRODOWY
Pochodzi z rejonów Iranu i Afganistanu.
W czasach starożytnych był uprawiany
w Grecji i Rzymie. W średniowieczu
za sprawą benedyktynów został rozpowszechniony w Europie.
Lubczyk wykorzystuje się jako środek
moczopędny i zapobiegający bólom
menstruacyjnym. Działa w przypadku problemów z nerkami, wątrobą, przy bólach
głowy, łuszczycy i wrzodach.
Ziele zawiera w sobie: cukry, cholinę,
kwasy organiczne, olejki eteryczne, sole
mineralne i kwas octowy.
Alkoholizm – do 250 ml wódki wrzucić
50 g korzenia lubczyku i 2 liście laurowe.
Odstawić na 14 dni w ciemne i chłodne
miejsce. Pić po 50 ml dziennie w okresie
ciągu alkoholowego.
Brzuch (bóle) – 4 łyżki rozdrobnionego
korzenia lubczyku zalać 2 szklankami
wody i pozostawić na noc. Podgrzać i pić
porcjami na czczo i między posiłkami.
Jelita (obfita fermentacja) – 1 łyżkę suszonego i zgniecionego korzenia lubczyku
zalać szklanką wrzącej wody. Nie dopuszczając do wrzenia, podgrzewać przez
30 minut, przecedzić. Pić 3 razy dziennie
po ½ szklanki.
Napój przeciwskurczowy – rozdrobnić
1–3 łyżki korzenia lubczyku i zalać je
2 szklankami wrzącej wody, parzyć pod
przykryciem 10–15 minut. Przecedzić i pić
1/3–½ szklanki po głównych posiłkach.
Osłabienie – zmieszać 1 butelkę wytrawnego wina gronowego i 50 ml spirytusu.
Dosypać do tego 50 g lubczyku i po 25 g
nasion kminku i owoców głogu. Odstawić
na 2 tygodnie, odcedzić. Pić 2 razy dziennie po obiedzie i kolacji.
Podagra – 5 g suchych korzeni lubczyku
gotować w 1 szklance wody na małym
ogniu przez 15 minut. Odstawić na
2–3 godzin i przecedzić. Zażywać przed
jedzeniem 3–4 razy dziennie.
Serce (choroby naczyniowe) – 30–40 g
korzeni lubczyku zalanych 1 litrem wody
zaparzać w piekarniku przez całą noc.
Rano gotować 5 minut i ogrzewać następne 20 minut. Po tym czasie odcisnąć
i przecedzić. Otrzymaną dawkę podzielić
na 5 porcji i wypić w ciągu dnia.
MELISA LEKARSKA
Pochodzi z południowej Europy, z terenów śródziemnomorskich. Używana
była w medycynie greckiej już 2000 lat
temu, bo przywracała młodość. Obecnie
uprawiana jest na całym świecie, także
w Polsce.
Melisa działa dobroczynnie na układ
nerwowy, pomaga przy depresji, nerwicy,
bezsenności, bólach głowy, rozstrojach
żołądka. Pobudza trawienie i wydzielanie
soku żołądkowego.
Liście melisy zawierają: garbniki, flawonoidy, taniny, kwasy organiczne, olejki
eteryczne i sole mineralne.
Głowa (ból) – 7 łyżek suszonych liści
melisy zalać ½ szklanki wódki i odstawić
na 12 dni w ciepłe miejsce. Po tym czasie
wycisnąć przez gęstą gazę i zlać do buteleczek z ciemnego szkła. Przy bólu nacierać
nalewką skronie oraz czoło.
Mięśnie (kurcze) – około 1 litr odwaru
z melisy wlać do wanny z ciepłą wodą.
Brać kąpiel przez 15–20 minut. Kąpiel może
pomóc także przy zaburzeniach układu
nerwowego i bolesnym miesiączkowaniu.
Nadciśnienie – 1 łyżkę suszonych i rozdrobnionych liści melisy zalać 1 szklanką
wrzącej wody i pozostawić do zaparzenia
na 20 minut. Po przecedzeniu pić 3 razy
dziennie po ½ szklanki.
17
2015
Luty
7. tydzień
PONIEDZIAŁEK
Apolonii,
Cyryla
10
WTOREK
Scholastyki,
Jacka
11
ŚRODA
Lucjusza,
Marii
12
CZWARTEK
Eulalii,
Modesta
13
PIĄTEK
Grzegorza,
Katarzyny
14
SOBOTA
Walentego,
Liliany
15
NIEDZIELA
Faustyna,
Jowity
9
Niestrawność – 1 szklanką wrzącej
wody zalać 5–10 g rozkruszonego ziela
melisy i pozostawić pod przykryciem na
15–20 minut. Po przecedzeniu pić po 1/4
– ½ szklanki między głównymi posiłkami.
Nerwica – do termosu włożyć 4 łyżki liści
melisy i zalać je 2 szklankami wrzącej
wody. Termos odstawić na 20 minut.
Połowę leku wypić 2 godziny po kolacji,
natomiast pozostałą część w 2 porcjach –
rano na czczo i przed obiadem.
Osłabienie – zmieszać 2 litry wytrawnego
wina czerwonego gronowego z 2 szklankami
soku z aloesu. Dodać do tego 50 g świeżych
rozdrobnionych liści melisy i odstawić na
3 doby w ciemne miejsce. Po przecedzeniu
pić po 2–3 łyżki 3 razy dziennie.
MIĘTA PIEPRZOWA
rozmaryn lekarski
18
Pierwotnie uprawiano ją w Azji, ale także w rejonie Morza Śródziemnego. Została
opisana w staroegipskim papirusie z około
1500 r. p.n.e. Była stosowana także w medycynie starochińskiej i starojapońskiej.
Mięta pomaga przy bólach żołądka, głowy, zaparciach, kamicy żółciowej, palpitacji
serca i chorobach układu krążenia. Zewnętrznie jest stosowana przy bólach stawów.
Zawiera olejek eteryczny, barwniki,
substancje gorzkie, sole mineralne, garbniki, witaminy (A i C), fitosterole.
Kamica dróg żółciowych – 2 łyżki ziela
mięty zalać 1 szklanką wrzącej wody
i odstawić na 30 minut. Po przecedzeniu
pić małymi łykami w ciągu dnia.
Menopauza – wymieszać po 2 części mięty
i melisy z 1 częścią szyszek chmielu. 2 łyżki
takiej mieszanki zalać 1/4 litra gorącej wody
i pozostawić pod przykryciem na 10 minut.
Pić po 2 filiżanki dziennie przez 2 miesiące.
Nerwica – 2 łyżki suszonych liści mięty
zalać 2 szklankami wrzącej wody. Po
15 minutach przecedzić i pić po ½ szklan-
ki 3 razy dziennie na 1 godzinę przed
posiłkami.
Oddech (przykry zapach z ust) – do
½ szklanki wina i tyleż wody wsypać
pocięte drobno 4–5 łyżek ziela mięty.
Gotować 5 minut i stosować do płukania
jamy ustnej.
Żołądek (bóle) – 1 łyżeczkę rozdrobnionych, suchych liści ziela mięty zalać
1 szklanką wrzącej wody i parzyć pod
przykryciem 20 minut. Pić w razie potrzeby po 2/3 szklanki do 3 razy dziennie.
ROZMARYN LEKARSKI
Jak wiele innych ziół, pochodzi z ciepłych obszarów Morza Śródziemnego.
W Polsce był symbolem szczęścia małżeńskiego. Rozmaryn to główny składnik
„wody węgierskiej” używanej w XIV wieku.
Działa wzmacniająco na system nerwowy, pamięć i pracę żołądka. Łagodzi
objawy klimakterium, pomaga przy reumatyzmie, grypie, niskim ciśnieniu i kłopotach z sercem.
Rozmaryn zawiera olejki eteryczne,
flawonoidy, garbniki, gorycze, kwasy wielofenolowe.
Cera – 1 szklanką czerwonego wina wytrawnego (cera sucha) lub wódką (cera tłusta) zalać 1 łyżkę ziela rozmarynu, odstawić
na 6 tygodni. Co 2 dni naczyniem energicznie potrząsać. Po odcedzeniu namoczyć
tampon w nalewce i wklepywać w skórę
twarzy. Taki zabieg zapobiega wiotczeniu
skóry i powstawaniu zmarszczek.
Głowa (ból) – garść ziela rozmarynu zalać
na 10 dni ½ szklanki spirytusu. Odstawić
w słoneczne miejsce. W razie bólu nacierać nalewką skronie, czoło i kark.
Krążenie (pobudzenie) – w woreczku
bawełnianym umieścić po 300 g mięty
i rozmarynu. Woreczek włożyć do wanny
z ciepłą wodą. Dodatkowo wcisnąć sok
z 4 cytryn i kąpać się w takiej mieszance
około 10 minut, 2–3 razy w tygodniu.
Niedociśnienie – 2 łyżki rozmarynu wsypać do termosu, zalać 1 szklanką wrzącej
wody i odstawić na 15 minut. Pić 2 razy
dziennie – rano i wieczorem.
Rozkurczowo – rozdrobnić 1 łyżkę suszonego
rozmarynu i zalać 1 szklanką wrzącej wody.
Gotować na małym ogniu 5 minut, przecedzić. Pić po 1/4 szklanki 2–3 razy dziennie.
SZAŁWIA LEKARSKA
Powszechnie znane w Polsce ziele
pochodzi z basenu Morza Śródziemnego.
Starożytni Rzymianie uważali ją za świętą,
miała bowiem strzec ich zdrowia i cnót.
Z kolei Egipcjanie twierdzili, że ratuje życie.
Szałwia uśmierza ból, działa rozkurczowo i wykrztuśnie, obniża poziom cukru we
krwi. Pomaga także przy grypie, kaszlu, anginie, bólach reumatycznych i zapaleniu skóry.
Zawiera prowitaminę A, olejek eteryczny, witaminy B, C, PP, sole mineralne,
garbniki i saponiny.
Anemia – podgrzać leciutko 1 litr czerwonego wina, wsypać do niego garść szałwii
i odstawić na 21 dni w ciemne miejsce. Pić
po ½ szklanki wieczorem po kolacji przez
3 miesiące. Po tym czasie kurację przerwać
na 2 miesiące i w przypadku braku pełnego
efektu – powtórzyć.
Angina – 1 łyżkę suszonej szałwii i 1 łyżkę utłuczonego kłącza kurzyśladu zalać
1 szklanką wrzącej wody. Ogrzewać, nie
gotując, przez 10 minut, przecedzić. Płukać gardło 3–4 razy dziennie.
Można również płukać jamę ustną ciepłą
wodą z dodatkiem 5 kropli olejku szałwiowego.
Biegunka – 1 łyżkę suszonych liści szałwii
zmieszać z 1 łyżką suszonych jagód i zalać
1 szklanką wrzącej wody. Gotować przez
19
2015
Luty
8. tydzień
16
PONIEDZIAŁEK
Danuty,
Julianny
17
WTOREK
Donata,
Łukasza
18
ŚRODA
Konstancji,
Symeona
19
CZWARTEK
Konrada,
Arnolda
20
PIĄTEK
Leona,
Ludmiły
21
SOBOTA
Eleonory,
Feliksa
22
NIEDZIELA
Małgorzaty,
Marty
tymianek pospolity
5 minut, przecedzić. Pić w razie potrzeby
nawet co 2 godziny po ½ szklanki.
Chrypka (przewlekła) – 1 łyżkę szałwii zalanej 1 szklanką wody gotować kilka minut
pod przykryciem, przecedzić. Dodać do
tego 30 ml mleka i 1 łyżeczkę miodu. Pić
po 1 szklance 2 razy dziennie.
Dziąsła (zapalenie, krwawienie) – 3 łyżki
suszonych liści szałwii wrzucić do 1/4 litra
wrzącej wody i pozostawić na 15 minut
pod przykryciem, przecedzić. Wlać do
foremek do lodu, zamrozić. Ssać 3–5 razy
dziennie 1 kostkę lodową.
Egzema – 100 g ziela szałwii zalać 1 litrem
wrzącej wody. Gotować na wolnym ogniu
5–10 minut, po czym odcedzić. Miejsca
zajęte chorobą przemywać 2–3 razy
dziennie. Ten sam wywar pomaga przy
grzybicy nóg.
Korzonki nerwowe – przygotować mocny
wywar z szałwii i wstawić do lodówki do
zamrożenia. Takim lodem nacierać bolące
miejsca, wysuszyć i położyć się do łóżka.
Wzmocnienie organizmu (po chorobie,
operacji) – sporą garść szałwii zalać 1 litrem czerwonego wina i odstawić na 7 dni
w ciemne i chłodne miejsce. Pić 1 raz
dziennie po 1–3 łyżki po posiłkach.
TYMIANEK POSPOLITY
Zwany inaczej macierzanką zwyczajną lub włoską, pochodzi z rejonu Morza
Śródziemnego. Używali go ponoć jako
środka bakteriobójczego Samarytanie
3000 lat p.n.e.
Tymianek hamuje rozwój grzybów i bakterii. Jest pomocny przy kaszlu, biegunce, kolkach, kurczach okrężnicy, zapaleniu oskrzeli
i płuc. Zewnętrznie olejek tymiankowy jest
używany przy astmie, kaszlu i katarze.
Ziele zawiera flawonoidy, garbniki,
gorycze, sole mineralne, olejki eteryczne
i związki goryczowe.
20
Angina – 1–2 łyżek suszonego ziela tymianku zalać 1 szklanką wrzącej wody
i odstawić na 15 minut. Przecedzić i stosować do płukania jamy ustnej.
Głowa (bóle) – zmieszać w równych ilościach ziele tymianku i bazylii oraz nasiona
kopru włoskiego. 1 łyżkę ziół zalać wrzącą
wodą i odstawić na 20 minut. Przecedzić
i popijać małymi łykami w razie potrzeby.
Łysienie – 2 łyżki ziela tymianku wymieszać w 2 litrach gorącej wody, odstawić do
ostygnięcia. Napar przecedzić przez gazę
i płukać nim włosy i skórę głowy. Stosować
przez 2–4 tygodni przy każdym myciu głowy.
Kaszel (suchy) – 1 łyżkę tymianku zalać
1 i ½ szklanki wrzącej wody i parzyć
15 minut. Po przecedzeniu pić 3 razy
dziennie między posiłkami po 1/3 szklanki.
Owsiki – 2 łyżeczki płatków wrotyczy
i 3 łyżki ziela tymianku parzyć pod przykryciem w 1 litrze wody przez 20 minut.
Przestudzone używać do lewatywy.
PRZYPRAWY WARZYWNE
Lekarze nie leczą już ludzi,
lecz ich reperują.
Evelyn Waugh
Przyprawy warzywne są przez nas częściej stosowane niż opisane w poprzedniej
części przyprawy roślinne. Wszak stosujemy
zarówno w kuchni, jak i w celach leczniczych cebulę, czosnek, koper ogrodowy czy
choćby pietruszkę. Zatem bliżej przyjrzyjmy
się właściwościom niektórych przypraw
warzywnych.
CEBULA
Ze starożytnych tekstów wynika, że cebula była uprawiana 3000 lat p.n.e. W niektórych częściach Azji, w tym w Chinach
i Indiach. Stamtąd trafiła do Grecji i Egiptu.
W starożytności nie wolno było spożywać
cebuli w dni świąt narodowych. Miały
bowiem być to dni radości, a nie płaczu.
W lecznictwie ludowym cebula ma
szerokie zastosowanie. Leczy się nią anginę, przeziębienia, chrypkę, nerki, pęcherz
i żołądek. Spożywana na surowo obniża
poziom „złego” cholesterolu, ale także
obniża ciśnienie i czyści krew. Zewnętrznie
jest stosowana przy oparzeniach, skaleczeniach, czyrakach i migrenie.
Cebula ma witaminy (A, C, B1, B2, PP),
fosfor, wapń, żelazo, związki przeciwutleniające, substancje bakteriobójcze.
W małych ilościach jest także fluor, jod,
mangan i kobalt.
Antybiotyki – warto po zażywaniu antybiotyków skorzystać z następującego
przepisu neutralizującego niekorzystne
ich oddziaływanie na organizm: pokroić
cebulę w plasterki, posolić i zalać olejem
sojowym. Gdy zmięknie, zjadać rano
i wieczorem po 1 łyżce.
Biegunka – sporą garść łupin cebuli gotować przez 10 minut. Odcedzić i pić do
½ litra dziennie, dzieląc na porcje.
Czyraki – całą cebulę zapiec na patelni
lub w piekarniku, po czym rozciąć ją na
połowę. Odsłoniętą stroną przyłożyć do
czyraka i zawinąć. Zmieniać okład co
4–5 godzin.
Czyraki, wrzody – dużą cebulę drobno
posiekać, a następnie rozetrzeć na miazgę.
Dodać do tego 1 łyżkę miodu. Taką miazgę
położyć na gazie i przykładać na chore
miejsca. Okład zmieniać 2 razy dziennie.
Gardło (stany zapalne) – wymieszać
w stosunku 1:1 miód akacjowy z sokiem
z cebuli. 1 łyżeczkę mieszanki rozpuścić
w ½ szklanki wody i płukać tym płynem
jamę ustną kilka razy dziennie.
21