Oświadczenie Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej i

Oświadczenie
Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej i Kampanii Przeciw Homofobii
w związku z rozpoczęciem roku szkolnego 2015/2016
1 września to początek nowego roku szkolnego 2015/2016. Rozpoczyna się on w cieniu dramatu
końca ubiegłego roku szkolnego, gdy uczeń gimnazjum doświadczający szkolnych prześladowań,
homofobicznej mowy nienawiści oraz dyskryminacji odebrał sobie życie. Wiemy, że przemoc wobec
Dominika Szymańskiego z Bieżunia miała źródła w nienawiści i uprzedzeniach. Po jego tragicznej
śmierci Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej (TEA) i Kampania Przeciw Homofobii (KPH)
wspólnie apelowały do decydentów i decydentek polityki oświatowej o reakcję i stanowcze
sprzeciwienie się przyzwoleniu na homofobiczną mowę nienawiści i przemoc w szkołach.
Nawoływaliśmy do podjęcia działań edukacyjnych, które wspierałyby społeczności szkolne w całej
Polsce w radzeniu sobie z wszelką dyskryminacją i przemocą.
22 lipca w Ministerstwie Edukacji Narodowej odbyło się spotkanie KPH i TEA z Pełnomocniczką Rządu
ds. bezpieczeństwa w szkołach, Panią Urszulą Augustyn. Podczas tego spotkania zapewniono nas,
że 1 września Ministerstwo Edukacji Narodowej podejmie wszelkie możliwe kroki, aby przeciwdziałać
obecnej w polskich szkołach przemocy motywowanej uprzedzeniami i dyskryminacji, w tym
homofobii. „Zrobimy to” – taka deklaracja padła w MEN.
Dziś, 1 września powtarzamy, że niezbędne są realne działania władz oświatowych, aby powrót
uczniów i uczennic do szkół w całej Polsce i ich codzienna nauka były dla nich dobrym
doświadczeniem. Niezbędne są systemowe, głębokie zmiany, aby był to powrót do bezpiecznego
miejsca. Nie takiego, gdzie każdego ruchu strzegą kamery, lecz takiego, w którym bezpieczeństwo
dziewcząt i chłopców wyznacza otwartość, godność i szacunek dla każdej osoby. Bez względu
na wygląd, orientację seksualną, płeć, status ekonomiczny, stan zdrowia, poziom sprawności, kolor
skóry, wyznanie, pochodzenie etniczne i inne cechy.
Jak wykazują prowadzone przez KPH i TEA badania, homofobiczna mowa nienawiści jest w szkołach
w Polsce najczęstszym przejawem dyskryminacji i wykluczania. Przyzwolenie na homofobiczną mowę
nienawiści jest w środowisku szkolnym powszechne. Jednocześnie krzywdzące wyzwiska
i komentarze, wyśmiewanie, szarpanie, bicie, które mają związek z płcią i orientacją homoseksualną,
najrzadziej spotykają się z reakcją w szkole. Dorośli zbyt często milczą.
Stanowczo podkreślamy, że milczenie jest działaniem. Oznacza przyzwolenie dla prześladowań
i przemocy.
Rok szkolny 2015/2016 został ogłoszony przez Minister Edukacji Narodowej rokiem „Otwartej
szkoły”. Jest to zatem odpowiedni czas na zaangażowanie decydentek i decydentów oświatowych
w systemową zmianę i podjęcie działań, by „Otwarta szkoła” mogła stać się rzeczywiście szkołą
otwartą, bezpieczną, wolną od przemocy i dyskryminacji.
Strona 1 z 3
Działania, jakie powinno podjąć Ministerstwo Edukacji Narodowej, to:
- uruchomienie regularnego kursu doskonalenia nauczycieli/nauczycielek, wzmacniającego
ich kompetencje do reagowania i przeciwdziałania dyskryminacji, mowie nienawiści oraz
przemocy motywowanej uprzedzeniami, w tym wobec osób nieheteroseksualnych,
- uwzględnienie w istniejących programach dotyczących bezpieczeństwa w szkole zagadnień
związanych z przeciwdziałaniem dyskryminacji i przemocy, w tym ze względu na orientację
seksualną i tożsamość płciową,
- oficjalne wycofanie dopuszczenia do użytku podręczników szkolnych zawierających treści
dyskryminacyjne, w tym bezpośrednio lub w ukryty sposób seksistowskie, homofobiczne
lub transfobiczne, niezgodne z obecnym stanem wiedzy na temat seksualności człowieka,
- przygotowanie i szerokie upowszechnienie informacji dla nauczycieli i nauczycielek, rodziców
oraz dzieci i młodzieży na temat możliwości reagowania i postępowania w przypadkach
dyskryminacji i przemocy doświadczanej w szkole, w tym ze względu na orientację seksualną
i tożsamość płciową,
- we współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego wprowadzenie tematu
przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, tożsamość płciową i inne
przesłanki do standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela
oraz do szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli i nauczycielek,
- wprowadzenie do podstawy programowej treści bezpośrednio związanych z budowaniem
wiedzy na temat mechanizmu dyskryminacji i przemocy motywowanej uprzedzeniami,
odnoszących się do wszystkich przesłanek dyskryminacji, w tym orientacji seksualnej
i tożsamości płciowej.
Stoimy na stanowisku, że otwarta szkoła to taka, w której wszyscy uczniowie i uczennice wiedzą,
że mogą bezpiecznie być sobą i nie muszą się ukrywać w obawie przed poniżeniem i wyśmianiem.
W otwartej szkole nauczyciele i nauczycielki nie posługują się uprzedzeniami wobec żadnych grup
społecznych i osób, w tym wobec osób nieheteroseksualnych. Nie milczą w obliczu homofobicznych
komentarzy, reagują na wszelkie formy dyskryminacji i izolacji opartej na uprzedzeniach. Otwarta
szkoła oznacza, że kadra pedagogiczna posiada i wzmacnia kompetencje niezbędne do sprzeciwiania
się i zapobiegania dyskryminacji i wykluczeniu. Otwarta szkoła to taka, w której nie ma miejsca
na dyskryminację i przemoc, homofobię i nienawiść, ani wśród uczniów i uczennic, ani wśród
nauczycieli i nauczycielek. Otwarta szkoła nie posługuje się podręcznikami i pomocami dydaktycznymi
wzmacniającymi stereotypy i uprzedzenia na temat gejów, lesbijek, osób biseksualnych
i transpłciowych. Otwarta szkoła to taka, w której normą jest reagowanie na dyskryminację i przemoc
motywowaną uprzedzeniami i w której można się nauczyć, jak to robić. To taka szkoła, w której mówi
się stanowcze „nie” wszystkim przejawom nierównego traktowania. W której nie ma uciszania
i milczenia wokół homofobii i przemocy. Czas na to, by szkoły w Polsce mogły się takie stać.
Strona 2 z 3
1 września apelujemy do nauczycielek i nauczycieli: nie milczcie w obliczu homofobii
i niesprawiedliwości. Reagujcie, gdy słyszycie nienawistne słowa, gdy widzicie izolację i jesteście
świadkami przemocy. Zaniechanie działania oznacza przyzwolenie na nierówne traktowanie
i niesprawiedliwość.
1 września wzywamy Ministerstwo Edukacji Narodowej, a także przyszłych decydentów i decydentki
polityki oświatowej, do stanowczego opowiedzenia się za szkołą otwartą i bezpieczną – nie tylko
przez deklarację braku zgody dla homofobii i innych przejawów dyskryminacji w szkole, ale także
poprzez realne, systemowe działania, które pozwolą budować bezpieczną i wolną od uprzedzeń
społeczność, nie tylko szkolną.
Osoby kontaktowe ds. oświadczenia:
Małgorzata Borowska, Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, tel. 694 505 694, e-mail:
[email protected]
Cecylia Jakubczak, Kampania Przeciw Homofobii, tel. 790 866 388, e-mail: [email protected]
„Homofobia w szkole? Reaguj!” - zapraszamy do zapoznania się z filmem KPH i TEA skierowanym
do nauczycielek i nauczycieli:
https://www.youtube.com/watch?v=hP1-IUkgFMA&feature=youtu.be
Strona 3 z 3