SKA¯ENIEBA£TYKUPRZEZCHEMIKALIA

© WWF-Canon / Jo BENN
RAPORT
SKA¯ENIE BA£TYKU PRZEZ CHEMIKALIA - EMBARGO 25 STYCZNA
Na nasz stó³ trafiaj¹ toksyczne ryby, bo przemys³ nie chce kontroli produkowanych chemikaliów.
Wed³ug najnowszego raportu WWF, miêdzynarodowej organizacji ekologicznej, ryby z niektórych
rejonów Morza Ba³tyckiego s¹ ska¿one zwi¹zkami
chemicznymi produkowanymi przez przemys³.
Raport Czysty Ba³tyk w zasiêgu REACH1) wskazuje, ¿e nowe rozporz¹dzenie UE, dotycz¹ce kontroli
substancji chemicznych, mog³oby poprawiæ stan wód
Ba³tyku zatruwanych obecnie toksycznymi chemikaliami. Jednak przemys³ chemiczny prowadzi zaciêt¹ bataliê przeciwko zaostrzeniu kontroli nad produkcj¹ niebezpiecznych zwi¹zków.
Gatunki ¿yj¹ce w Ba³tyku s¹ silnie ska¿one chemikaliami produkowanymi przez cz³owieka - mówi
Ireneusz Chojnacki, Dyrektor WWF Polska - To nie tylko obci¹¿enie z przesz³oœci, ale ci¹gle narastaj¹cy
problem. Ka¿dego dnia do Ba³tyku trafiaj¹ ogromne
iloœci syntetycznych zwi¹zków chemicznych wykorzystywanych w produktach codziennego u¿ytku.
Wiêkszoœæ z nich nie zosta³a nigdy przebadana pod
k¹tem bezpieczeñstwa dla zdrowia organizmów ¿ywych. Obecne prawo Unii nie jest w stanie zapewniæ
ani nam, ani œrodowisku w którym ¿yjemy wystarczaj¹cej ochrony.
Wed³ug raportu WWF w latach 1980 - 90 rybacy
w czasie po³owów ,,usuwali” rocznie z Ba³tyku a¿ 31 kg
PCB, toksycznego zwi¹zku wykorzystywanego do produkcji kondensatorów. Substancja ta, zgromadzona
w ciele ryb, trafi³a na nasze sto³y. Tymczasem zwi¹zek
ten, jak wykaza³y badania, mo¿e wywo³ywaæ raka, zaburzaæ pracê mózgu, serca, nerek, uk³adu odpornoœciowego i rozrodczego. W³aœnie dlatego w 1995 r.
Szwedzki Urz¹d ds. ¯ywnoœci zaleci³, aby kobiety
w ci¹¿y ca³kowicie wyeliminowa³y ze swojej diety ba³tyckie œledzie i ³ososie.
W organizmach ¿yj¹cych w Ba³tyku zawarta jest
ogromna iloœæ ró¿nych zwi¹zków chemicznych produkowanych przez cz³owieka. Stê¿enia tych szkodliwych
substancji s¹ tu znacznie wiêksze ni¿ w innych regionach. Na przyk³ad ska¿enie œledzi polibromowanymi
2)
œrodkami zmniejszaj¹cymi palnoœæ (PBDE) jest piêæ
razy wiêksze w Morzu Ba³tyckim ni¿ w Atlantyku. Zwi¹3)
zki perfluorowane , podobnie jak PBDE, znalezione
zosta³y ostatnio w organizmach or³ów bielików, nurzyków, troci wêdrownych, ³ososi, dorszy, fl¹der, morœwinów i fok. Okazuje siê tak¿e, ¿e w latach 90-tych
znacznie wzros³o stê¿enie zwi¹zków perfluorowanych
w w¹trobie or³a bielika u osobników ¿yj¹cych w Polsce
i Niemczech.
Brak kontroli nad syntetycznymi chemikaliami to
ogromne zagro¿enie nie tylko dla œrodowiska, ale
przede wszystkim dla cz³owieka, który stoi na szczycie
³añcucha pokarmowego. To w naszym organizmie kumuluj¹ siê najwiêksze iloœci szkodliwych zwi¹zków.
Troska o skutki powszechnego ska¿enia chemikaliami zapocz¹tkowa³a pracê nad stworzeniem nowego prawa Unii Europejskiej, które zapewni³oby lepsz¹ ochronê przed toksycznymi substancjami zawartymi w produktach codziennego u¿ytku (tzw. rozporz¹dzenie REACH).
Niestety, przemys³ chemiczny stanowczo przeciwstawia siê wprowadzeniu surowszej kontroli nad produkcj¹ chemikaliów. Lobbyœci wielkich koncernów
prowadz¹ bezpardonow¹ walkê, aby jak najbardziej
os³abiæ REACH, t³umacz¹c siê wysokimi kosztami.
Tymczasem, jak szacuje Nordycka Rada Ministrów,
koszt wprowadzenia w ¿ycie tego rozporz¹dzenia to
jedynie 0,06% rocznych dochodów bran¿y chemicznej.
Debata na temat nowego prawa dotycz¹cego chemikaliów daje nadziejê nie tylko na czysty Ba³tyk, ale
na bezpieczniejsze produkty i zdrowsz¹ ¿ywnoœæ podsumowuje Ireneusz Chojnacki.
Ze wzglêdu na uwarunkowania geograficzne, Morze Ba³tyckie jest ekosystemem bardzo podatnym na
ska¿enia. Zachodzi w nim bardzo ma³a wymiana wody, poniewa¿ Ba³tyk jest po³¹czony z Oceanem Atlantyckim tylko przez w¹skie cieœniny. Oznacza to, ¿e ta
sama woda pozostaje w naszym morzu przez 25 - 30
lat, wraz ze wszystkimi zawartymi w niej zanieczyszczeniami. Dodatkowo sytuacjê pogarsza fakt, i¿ Ba³tyk jest morzem zimnym, co powoduje, ¿e biodegradacja chemikaliów zachodzi w nim znacznie d³u¿ej
ni¿ w cieplejszym œrodowisku.
Pomimo pewnych postêpów, np. redukcji zanieczyszczenia metalami ciê¿kimi czy pestycydami, co zaowocowa³o odrodzeniem siê populacji ptaków drapie¿nych zamieszkuj¹cych wybrze¿e ba³tyckie (np. or³a bielika), organizmy ¿yj¹ce w Ba³tyku nadal s¹ nara¿one na kontakt z ci¹gle nowymi chemikaliami. Ma to
bardzo negatywny wp³yw na ich zdrowie, a w efekcie
na przetrwanie ca³ych populacji. W ostatnich latach
drastycznie obni¿y³a siê zdolnoœæ rozrodcza u foki
szarej i obr¹czkowanej. Podobnie zaburzenia p³odnoœci wykazuj¹ takie gatunki, jak: ³osoœ atlantycki,
troæ wêdrowna, czy dorsz.
Wiele z tych organizmów cierpi na skutek zmian
nowotworowych i os³abienia uk³adu odpornoœciowego.
Morze Ba³tyckie jest najm³odszym morzem na
œwiecie. Jego unikalny ekosystem odgrywa istotn¹ rolê dla 85 milionów ludzi zamieszkuj¹cych jego wybrze¿e. Jest to tak¿e jedyne morze prawie ca³kowicie
po³o¿one w Unii Europejskiej. Dlatego to w³aœnie Unia
bierze szczególnie odpowiedzialnoœæ za stan jego œrodowiska.
© WWF-Canon / Chris Martin BAHR
Raport znajduje siê pod adresem:
http://www.wwf.pl/detox/publications.htm
Dodatkowych informacji udziela:
Agnieszka Sznyk - Specjalista ds. Komunikacji,
WWF Polska, tel. 0692 452118, e-mail: [email protected]
PRZYPISY
K Wiêcej o projekcie REACH: ZB 1(203)/2004
L polibromowane œrodki zmniejszaj¹ce palnoœæ niektóre z nich zosta³y wycofane w krajach Unii
Europejskiej. Jednak wiele nadal jest stosowanych przy produkcji sprzêtu elektronicznego
czy pianki poliuretanowej wykorzystywanej
powszechnie w meblach i tapicerce. Znane s¹ ze
swoich w³aœciwoœci rakotwórczych.
M zwi¹zki perfluorowane - szeroko stosowane w materia³ach wodoodpornych, w niewch³aniaj¹cych
t³uszczu pude³kach na pizzê czy frytki, ubraniach,
dywanach i teflonowych patelniach. Zwi¹zki te
mog¹ zak³ócaæ pracê hormonów. PFC maj¹
równie¿ w³aœciwoœci rakotwórcze, mog¹ wp³ywaæ
negatywnie na uk³ad odpornoœciowy organizmów
i powodowaæ nieprawid³owoœci rozwojowe.
OŒWIADCZENIE WWF
W SPRAWIE SKA¯EÑ RYB BA£TYCKICH
Sekretarz Stanu
Jerzy J. Pilarczyk
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Dyrektor Departamentu Rybo³ówstwa
Grzegorz £ukasiewicz
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
31.1.2005
Miêdzynarodowa organizacja ekologiczna WWF
wyra¿a zdziwienie reakcj¹ Ministerstwa Rolnictwa
oraz Morskiego Instytutu Rybackiego na raport WWF
Clean Baltic within Reach? o zanieczyszczeniu Morza
Ba³tyckiego syntetycznymi chemikaliami. W trosce
o zdrowie ludnoœci i stan ekologiczny Morza Ba³tyckiego, WWF czuje siê zobowi¹zany publikowaæ wszelkie dane o gro¿¹cym niebezpieczeñstwie. Powstrzymywanie i krytykowanie publicznej debaty nad
problemem ska¿enia wód Morza Ba³tyckiego toksycznymi chemikaliami nie doprowadzi do rozwi¹zania
problemu.
Morski Instytut Rybacki i Ministerstwa Rolnictwo
i Rozwoju Wsi podda³y w w¹tpliwoœæ dane zawarte
w raporcie WWF i stwierdzi³y, ¿e problem zawartoœci
substancji szkodliwych w rybach zosta³ wyolbrzymiony. Tymczasem raport WWF (dostêpny na stronie
www.wwf.pl) zawiera powszechnie dostêpne informacje i jest syntez¹ prawie 100 dokumentów agend Unii
Europejskiej, konwencji HELCOM oraz publikacji naukowych, w tym polskich. S¹ wœród nich wyniki badañ
prof. Jerzego Falandysza z Uniwersytetu Gdañskiego,
publikowane przez Pañstwowy Zak³ad Higieny.
MIR, odnosz¹c siê do raportu WWF, skupia siê na
grupach zwi¹zków chemicznych, które sam monitoruje, takich jak np. kadm, o³ów, pestycydy a nie zauwa¿a, ¿e raport WWF w znacznej czêœci dotyczy
zwi¹zków nie monitorowanych, dla których poziomy
ska¿enia nie zosta³y jeszcze okreœlone. S¹ to jednak
substancje szkodliwe dla zdrowia, jak np. bromoorganiczne substancje zmniejszaj¹ce palnoœæ czy
perfluorowane zwi¹zki alifatyczne. Pomimo ¿e chemikalia te maj¹ w³aœciwoœci bardzo podobne do toksycznego PCB, zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami
ich zawartoϾ w rybach nie jest monitorowana.
W swojej krytyce raportu WWF sam Morski Instytut
Rybacki w Gdyni (MIR) stwierdza, ¿e w 10% przebadanych próbek pochodz¹cych z ryb z³owionych
w polskiej strefie po³owowej stwierdzono poziom dioksyn przekraczaj¹cy unijne normy. Zak³adaj¹c reprezentatywnoœæ próby w badaniach przytoczonych
przez MIR, ten poziom zanieczyszczenia dioksynami
uwa¿amy za wysoce alarmuj¹cy, poniewa¿ mo¿e
oznaczaæ, ¿e co dziesi¹ta ryba trafiaj¹ca na nasz stó³
jest ska¿ona ponad normy. Tak wiêc problem istnieje.
Przyczyn¹, dla której ska¿one ryby ba³tyckie po³awiane przez Szwecjê i Finlandiê nie mog¹ byæ sprze-
dawane na rynki Unii Europejskiej, jest w³aœnie wysoki poziom ska¿enia dioksynami. Pomimo ska¿enia
ryby te mog¹ byæ sprzedawane na rynek wewnêtrzny
tych krajów, jednak¿e konsumenci s¹ otwarcie i w sposób przejrzysty informowani o ryzyku zwi¹zanym ze
spo¿ywaniem ryb oraz informowani o zalecanym poziomie konsumpcji, który pozwala to ryzyko zmniejszyæ. PZH formu³uje zreszt¹ identyczne ostrze¿enia
dietetyczne zwi¹zane z ba³tyckimi rybami, jak cytowany przez WWF Szwedzki Urz¹d ds. ¯ywnoœci.
Z pewnoœci¹ w interesie rybaków i konsumentów
ryb jest trwa³a poprawa sytuacji. Nie zostanie ona jednak osi¹gniêta poprzez przemilczanie problemu.
Ska¿enie Morza Ba³tyckiego substancjami opisanymi
w raporcie WWF jest efektem braku pe³nej kontroli
nad produkcj¹ i wykorzystaniem syntetycznych chemikaliów. W œwietle obecnych przepisów prawnych UE
przemys³ chemiczny nie ma obowi¹zku sprawdzaæ toksycznoœci produkowanych przez siebie substancji
przed zastosowaniem ich w produktach codziennego
u¿ytku. Ta sytuacja mo¿e siê zmieniæ. Parlament Europejski pracuje w³aœnie nad now¹ ustaw¹ pod nazw¹
REACH, która ma wprowadziæ ostrzejsze mechanizmy
kontroli.
Nale¿a³oby oczekiwaæ od Ministerstwa Rolnictwa
i Ministerstwa Œrodowiska zajêcia stanowiska popieraj¹cego taki kszta³t nowej legislacji europejskiej
REACH, która zapewni wyeliminowanie ze œrodowiska
szkodliwych substancji chemicznych. Tymczasem
w publicznej debacie bior¹ udzia³ z jednej strony koncerny chemiczne, z drugiej organizacje ekologiczne,
natomiast ww. ministerstwa nie zajmuj¹ wyraŸnego
stanowiska. Zdecydowanie w interesie zarówno rybaków, jak i rolników, a tak¿e konsumentów ich produktów jest, aby oba ministerstwa aktywnie w³¹czy³y
siê do dyskusji o REACH.
Mamy nadziejê, ¿e zarówno Morski Instytut Rybacki, jak i Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wraz
z Ministerstwem Œrodowiska bêd¹ popieraæ wprowadzenie nowych przepisów REACH w takim kszta³cie, który zapewni nam wszystkim lepsz¹ ochronê.
Ze smutkiem przyjmujemy obecn¹ reakcjê na
nasz raport. Nie przypominamy sobie, aby podobne zaniepokojenie zosta³o wyra¿one przez
przedstawicieli rz¹du, gdy opublikowaliœmy poprzedni raport WWF, mówi¹cy o ska¿eniu krwi
znanych Polaków. Znalezienie w organizmach ludzi tych samych zwi¹zków chemicznych, o których piszemy teraz w odniesieniu do ryb, nie
wzbudzi³o w polskim rz¹dzie zainteresowania.
WWF wyra¿a gotowoœæ do dyskusji i poparcia dla
wszelkich dzia³añ, które doprowadz¹ do radykalnej
poprawy stanu Ba³tyku.
Raport Chemikalia w naszej krwi dostêpny jest na
stronie http://www.wwf.pl/detox/news_id_7.htm
NATURA 2000:
,,LISTA CIENI” DLA PROPOZYCJI RZ¥DOWEJ
Zaledwie co trzeci wystêpuj¹cy w Polsce
gatunek wymieniony w za³¹czniku II Dyrektywy
Siedliskowej i zaledwie co czwarty wystêpuj¹cy
w kraju rodzaj siedliska przyrodniczego jest wystarczaj¹co reprezentowany w rz¹dowym projekcie sieci Natura 2000 – wynika z przygotowanego przez organizacje pozarz¹dowe raportu
pt.: Propozycja optymalnej sieci obszarów Natura 2000 w Polsce – tzw. ,,Shadow List” (,,Lista
cieni”).
Raport przygotowany wspólnie przez Klub Przyrodników, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków,
Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody ,,Salamandra”
i WWF Polska jest odpowiedzi¹ na rz¹dow¹ listê obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000
w Polsce. Lista ta, przedstawiona Komisji Europejskiej 1.5.2004, stanowi oficjaln¹ propozycjê rz¹du
polskiego. Koniecznoœæ jej przygotowania wynika³a
ze zobowi¹zañ naszego kraju, zawartych w traktacie
akcesyjnym, dotycz¹cych realizacji Dyrektyw UE Ptasiej i Siedliskowej w Polsce.
Z analiz organizacji pozarz¹dowych zebranych
w ramach ,,Shadow List” wynika niestety, ¿e rz¹dowe
zestawienie, które pomija wiele cennych obszarów,
powinno byæ, zgodnie z wymogami obu dyrektyw,
uzupe³nione. Rz¹d zg³osi³ zaledwie po³owê obszarów
wystêpowania takich gatunków ,,naturowych”, jak wilki i rysie; zupe³nie pominiête zosta³y obszary wystêpowania np. ¿ó³wia b³otnego.
Jestem bardzo zdziwiony, ¿e w propozycji rz¹dowej zapomniano o ochronie dwóch wa¿nych, bo endemicznych roœlin: warzuchy polskiej i przytulii ma³opolskiej. S¹ to roœliny, które nie wystêpuj¹ nigdzie
indziej poza Polsk¹, a przecie¿ to w³aœnie za spraw¹
polskiego rz¹du te dwa gatunki zosta³y objête ochron¹ w ramach Dyrektywy Siedliskowej – mówi Pawe³
Pawlaczyk z Klubu Przyrodników. Jeœli propozycja
rz¹dowa nie zostanie uzupe³niona o wskazane w raporcie siedliska, a¿ dziesiêciu gatunkom roœlin i szeœciu gatunkom zwierz¹t bêdzie groziæ wyginiêcie.
Niespe³nienie wymogów obu dyrektyw poprzez
zg³oszenie niereprezentatywnej sieci obszarów Natura 2000, mo¿e doprowadziæ do powa¿nych strat finansowych dla Polski, poprzez na³o¿enie kar przez
Komisjê Europejsk¹ – stwierdzi³ Ireneusz Chojnacki,
dyrektor WWF.
Jeœli lista pozosta³aby w kszta³cie proponowanym
przez rz¹d, straci³yby na tym równie¿ spo³ecznoœci
wielu regionów, które w propozycji oficjalnej zosta³y
pominiête. Unia Europejska przygotowuje projekty
rozporz¹dzeñ funduszy unijnych na lata 2007 - 2013,
które maj¹ zagwarantowaæ mo¿liwoœæ dostatecznego
finansowania na wdro¿enie i utrzymanie sieci Natura
2000 w Europie. Z tych funduszy maj¹ korzystaæ zarówno jednostki w³adzy samorz¹dowej, jak równie¿
rolnicy czy leœnicy.
Rolnicy realizuj¹cy na tych obszarach programy
rolno-œrodowiskowe otrzymaj¹ o 20% wiêksze dop³aty. Inni mieszkañcy mog¹ liczyæ na nowe miejsca
pracy (w 1999 r. w Unii Europejskiej stworzonych
zosta³o 125 tys. miejsc pracy w³aœnie na potrzeby
zarz¹dzania obszarami chronionej przyrody). Natura
2000 staje siê równie¿ wa¿nym narzêdziem promocji
lokalnych towarów, pochodz¹cych z obszarów chronionych i produkowanych wed³ug tradycyjnych metod. Etykieta wyj¹tkowe i pochodz¹ce ze zdrowych
terenów ma dla europejskich konsumentów du¿¹
wartoϾ.
W raporcie zaproponowaliœmy wiêc uzupe³nienie
oficjalnej listy. Ka¿dy dodatkowy obszar umieszczony na ,,Liœcie cieni” jest niezbêdny dla ochrony
przynajmniej jednego gatunku lub przynajmniej jednego typu siedliska przyrodniczego, który, zgodnie
z prawem unijnym, Polska ma obowi¹zek ochraniaæ
twierdz¹ naukowcy w raporcie ,,Shadow List”. Tylko
objêcie sieci¹ Natura 2000 wszystkich wymienionych,
zarówno w propozycji rz¹dowej jak i w raporcie
,,Shadow List”, terenów zagwarantuje ochronê zgodn¹ z za³o¿eniami Dyrektyw Unijnych. W innym przypadku skuteczna ochrona polskich zasobów siedlisk
przyrodniczych i gatunków, bêd¹cych przedmiotem
Dyrektyw Siedliskowej i Ptasiej, nie bêdzie mo¿liwa.
Agnieszka Sznyk
[email protected]
WWF Polska
UNOCAL DAJE ZA WYGRAN¥
Od kilkunastu ju¿ lat na Myanmar (dawna nazwa
tego kraju, Birma, pozostaje w powszechnym u¿yciu)
prowadzone s¹ kampanie na rzecz praw cz³owieka
i ochrony œrodowiska naturalnego. Miêdzynarodowe
korporacje (g³ównie amerykañskie), które buduj¹
tam ruroci¹gi naftowe i gazoci¹gi, u¿ywaj¹ skorumpowanej armii Birmy do ,,zabezpieczenia” inwestycji.
A ,,zabezpieczaæ” trzeba, poniewa¿ mieszkañcy Birmy
i ekolodzy protestuj¹ przeciwko procedurom wydawania pozwoleñ na budowê szybów naftowych oraz przeciwko niszczeniu lasów. W okolicach ruroci¹gów, bez
praktycznie ¿adnego zezwolenia, wycina siê lasy na
drogi dojazdowe czy parkingi dla wojska ,,pilnuj¹cego” szybów. Organizacje praw cz³owieka oskar¿aj¹ militarny re¿im Birmy o stosowanie przemocy
wobec miejscowej ludnoœci (gwa³ty, przymusowa praca, a nawet mordowanie dzieci), Takie praktyki maj¹
zmusiæ ludzi do zaakceptowania ruroci¹gów. Dopiero
od paru lat nie-Amerykanie mog¹ w amerykañskich
s¹dach pozywaæ amerykañskie firmy o pogwa³cenie
praw cz³owieka poza granicami USA. Nie jest jednak
jasne, jakie mog¹ byæ konsekwencje w przypadku
udowodnienia w s¹dzie, ¿e przyk³adowo dana firma
przymyka³a oczy na to, co robi¹ pracuj¹cy dla niej ¿o³nierze np. w Myanmar.
Od 1996 r. w amerykañskim s¹dzie toczy siê sprawa przeciwko korporacji Unocal, któr¹ amerykañskie
grupy praw cz³owieka oskar¿aj¹ o tolerowanie (jeœli
nie nadzorowanie) barbarzyñskich metod stosowanych na Birmie i nie tylko. Ponadto Unocal czêsto
nie porz¹dkowa³ terenów wokó³ budowy ruroci¹gu
czy rafinerii, czasem zmuszony do tego dopiero wskutek dzia³añ Zielonych. Adwokaci Unocalu przeci¹gali
sprawê s¹dow¹ prawie 8 lat, wiedz¹c, ¿e 36 podobnych spraw innych korporacji zakoñczy³o siê na
ich korzyœæ. Pomimo jawnego nacisku na s¹downictwo ze strony ,,grup biznesowych” i rz¹du Busha,
grupy takie jak Earth Right International, z jej za³o-
¿ycielk¹ Katie Redford, oraz mieszkañcy Birmy nie
poddawali siê. W grudniu 2004 r. korporacja Unocal
da³a za wygran¹. Podpisano niejawne porozumienie,
o którym mieszkañcy przyruroci¹gowych wiosek birmañskich wyra¿aj¹ siê bardzo pozytywnie. Teraz dopracowywane s¹ szczegó³y ugody.
Lata procesów wspierane by³y kampani¹ nawo³uj¹c¹ do bojkotu Unocalu i wycofania siê tej firmy
ze zdewastowanych przez ni¹ obszarów przyrodniczych. Odbywa³y siê marsze, akademie, spotkania
w radach miast. Efektem by³o m.in. przyjêcie przez
wiele urzêdów miejskich rezolucji uniemo¿liwiaj¹cych korporacji Unocal prowadzenie dzia³alnoœci w danym mieœcie.
Chocia¿ Unocal jest poza trójk¹ najwiêkszych korporacji naftowych USA i nie ma tylu szybów, co niektóre inne firmy, to grudniowe porozumienie (zazwyczaj
takie umowy s¹ niejawne) na pewno sprawi, ¿e zostan¹ wytoczone podobne procesy. Warto pamiêtaæ,
¿e w 2002 r. Gap (wraz z mniejszymi firmami) zap³aci³a azjatyckim robotnikom ,,ciche odszkodowanie”, unikaj¹c g³oœniej rozprawy sadowej.
Grudniowe porozumienie (de facto zwyciêstwo koalicji praw cz³owieka) to du¿y sukces, symbol ma³ej,
ale korzystnej zmiany w s¹downictwie, pocz¹tek rzeki
procesów… Najczêœciej motywem takich rozpraw jest
pogwa³cenie praw cz³owieka, ale przy okazji ludzie
dowiaduj¹ siê tak¿e o niszczeniu œrodowiska naturalnego przez dan¹ korporacjê. Gdyby nie procesy taka
informacja zosta³aby zignorowana przez masmedia.
Na marginesie mo¿na dodaæ, ¿e nieistniej¹cy ju¿ Polish American Environmental Alliance, aktywnie bra³
udzia³ w kampanii birmañskiej.
z Kalifornii Przemys³aw Sobañski
PO BOX 12128
Long Beach, CA 90801
USA
[email protected]
FUNDACJA WSPIERANIA
INICJATYW EKOLOGICZNYCH
FOUNDATION FOR THE SUPPORT
OF ECOLOGICAL INITIATIVES
31-121 Kraków, ul. Czysta 17/4,
tel./fax: 48/12/631 57 31, 631 57 32
konto/acct.: Krakowski Bank Spó³dzielczy,
Rynek Kleparski 8, 31-150 Kraków
nr: 25 85910007 0021 0052 2414 0001
e-mail: [email protected], http://www.fwie.eco.pl
KRS 0000060308, regon 350524261, NIP 676-10-21-929
Konkurs plastyczno-literacki ,,Ró¿norodnoœæ biologiczna Ma³opolski” zosta³ rozstrzygniêty.
25 stycznia w auli Akademii Górniczo-Hutniczej
w Krakowie odby³o siê uroczyste og³oszenie wyników,
wrêczenie dyplomów i nagród oraz otwarcie wystawy
prac.
Uczniowie z ma³opolskich szkó³ dostarczyli na
konkurs prawie 300 prac, z których komisja oceniaj¹ca wybra³a 88 najlepszych. Piêæ prac zajê³o g³ówne miejsca, natomiast pozosta³e wyró¿niono w 3 kategoriach: album, zdjêcie oraz plakat.
Poni¿ej znajduje siê lista zwyciêzców:
I MIEJSCE
Beata Tokarz i Maciej Czarniak
Szkolne Ko³o LOP w Zespole Szkó³ w Osielcu –
opiekun mgr Krzysztof Ciurej
II MIEJSCE EX AEQUO
Justyna Jaworska
Zespó³ Szkó³, Gimnazjum im. Dr Ks. S. Czartoryskiego
w Makowie Podhalañskim
KONKURS
ROZSTRZYGNIÊTY
Rados³aw Kêdziora
Zespó³ Szkó³ nr 1 im. M. Zebrzydowskiego,
Gimnazjum nr 1 w Kalwarii Zebrzydowskiej
III MIEJSCE EX AEQUO
Mateusz Ksi¹¿kiewicz
Zespó³ Szkó³, Szko³a Podstawowa i Publiczne Gimnazjum w Szalowej
Miros³aw ¯ak
Zespó³ Szkó³ Ponadgimnazjalnych, Liceum Ogólnokszta³c¹ce w Krynicy Zdroju
Zdjêcia z uroczystego fina³u konkursu i otwarcia
wystawy znajduj¹ siê na stronie internetowej:
www.bioroznorodnosc.fwie.eco.pl.
Zapraszamy do udzia³u w konkursach i projektach
organizowanych przez Fundacjê Wspierania Inicjatyw
Ekologicznych.
Bernadeta Jêkot
koordynator projektu