AUDYT ENERGETYCZNY

Fundacja Partnerstwo dla Środowiska,
ul. Św. Krzyża 5 / 6, 31-028 Kraków
AUDYT ENERGETYCZNY
WSTĘPNY
Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
SZKOŁA: Przedszkole w Raciechowicach z siedzibą w Czasławiu
Miejscowość: Czasław
Data: 04.03.2011
Autor: Janusz Koza, Magdalena Kuźniakowska - Jasińska
Spis treści:
INFORMACJE WSTĘPNE
DANE PODSTAWOWE BUDYNKU
OPIS ISTNIEJĄCEGO STANU
I.
Energia cieplna
II.
CWU
III.
Konstrukcja budynku (straty przez przenikanie, zyski)
IV.
System wentylacyjny
V.
Oświetlenie
VI.
Uwagi
EDUKACJA EKOLOGICZNA
PROPOZYCJA ZMIAN I EFEKTY
DOKUMENTACJA /ZAŁĄCZNIKI
PODPISY
Strona 2 z 33
INFORMACJE WSTĘPNE
Data przeprowadzenia audytu: 04.03.2011
Audytor:
Osoby uczestniczące w audycie / osoba do kontaktu: Irena Holboj, Maria Sosnowska
Dane Szkoły:
Nazwa: Przedszkole w Raciechowicach z siedzibą w Czasławiu
Ulica i numer: Czasław 105
Kod pocztowy: 32-415
Miejscowość: Czasław
Telefon: 122715103
Fax: Województwo: małopolskie
DANE PODSTAWOWE BUDYNKU
1. Rok budowy: 1969 – początkowo w budynku znajdował się dom nauczyciela.
2. Konstrukcja/technologia budynku
- tradycyjna murowana
Opis konstrukcji/technologii budynku:
Budynek wybudowany na rzucie prostokąta 25,65x7,65, parterowy, ławy fundamentowe
betonowe. Ściany zewnętrzne i działowe wykonane z cegły. Strop gęstożebrowy,
ogniotrwały, dach jednospadowy, pokryty blachą powlekaną. Konstrukcja budynku o
układzie poprzecznym. Ściany konstrukcyjne o grubości 25 cm, zewnętrzne ściany o grubości
40 cm wykonane z elementów drobnowymiarowych. Elewacja budynku – tynk cementowo
wapienny pokryty farbami.
3. Usytuowanie budynku:
- budynek na otwartej przestrzeni lub wysoki budynek w centrum miasta
Strona 3 z 33
4. Usytuowanie względem stron świata – szkic sytuacyjny
5. Geometria budynku – szkic sytuacyjny
a. wymiary ścian zewnętrznych budynku (wysokość:4m, długość: 25,65m, szerokość
7,60 m)
b. rozmieszczenie otworów okiennych – wymiary otworów okiennych
Szerokość
Rodzaj okna
OP1
OP2
OP3
OP4
OP5
0,78
1,48
0,86
0,82
0,96
Wysokość
1,1
1,52
2,24
1,1
2,13
Uwagi (balkon,
drzwi itp.)
-
6. Powierzchnia zabudowy budynku: 194,94m2
7. Kubatura: 779,7m3
8. Wysokość pomieszczeń: 2,7m
9. Liczba kondygnacji (w poszczególnych częściach): budynek jednopoziomowy
10. Sposób użytkowania budynku (opis)
Strona 4 z 33
a. liczba pomieszczeń:
9 pomieszczeń (sale dydaktyczne 4, szatnie 2, kancelaria 2, pomieszczenie do leżakowania).
b. liczba łazienek i WC:
3 łazienki (5 toalet, 5 umywalek, prysznic, bidet)
OPIS ISTNIEJĄCEGO STANU
I.
Energia cieplna
Wytworzenie ciepła:
1. Własne źródło ciepła
- rodzaj kotła, moc: kocioł na olej opałowy firmy Schafer o mocy 120 kW
i. Ogrzewanie olejowe (zużycie paliwa – koszt, dostawca): ok. 20 tys. litrów/rok
wspólnie ze szkołą w tym przedszkole ok. 2500 litrów, koszt 6800 zł
Dystrybucja ciepła:
- rodzaj instalacji grzewczej: ogrzewanie centralne wodne – nieizolowane przewody
przewodów
Regulacja i wykorzystanie ciepła:
- rodzaj grzejników: wodne: płytowe, członowe
- sposób regulacji (centralna – automatyka pogodowa; brak regulacji miejscowej)
II.
CWU
Wytwarzanie ciepła dla przygotowania ciepłej wody
1. Rodzaj źródła ciepła
Kocioł stałotemperaturowy jedno lub dwufunkcyjne (CWU lub ogrzewanie +CWU)
2. Przesył ciepłej wody (rodzaje instalacji)
a. Centralne przygotowanie ciepłej wody , obieg cyrkulacyjny, piony instalacyjne
nieizolowane, przewody rozprowadzające izolowane
i. Instalacje średnie, 30-100 pkt
3. Akumulacja ciepła w systemie CWU – parametry zasobnika
a. Zasobnik w systemie wg standardu z lat 1995-2000
4. Zużycie ciepłej wody
a. Zużycie wody: za 2010 rok 623m3 dla przedszkola i szkoły
Strona 5 z 33
b. Zużycie ciepłej wody: brak danych
c. Rodzaj paliwa (do określenia współczynnika nakładu),zużycie, dystrybutor:
olej opałowy
d. Liczba dzieci/użytkowników: dzieci 96 – przedszkole; 17 osób personelu + 3;
szkoła – 144 uczniów
e. Czas użytkowania: 6.30 – 16.30
5. Rodzaje urządzeń pomocniczych i instalacji: pompy obiegowe.
III.
Konstrukcja budynku (straty przez przenikanie, zyski)
1. Okna (rodzaj okien)
Okna nowe PCV, podwójne szklenie
2.
Ściany: budowa – warstwy (grubość, materiał)
Ściany zewnętrzne i działowe wykonane z cegły. Ściany konstrukcyjne o grubości 25 cm,
zewnętrzne ściany o grubości 40 cm wykonane z elementów drobnowymiarowych. Elewacja
budynku – tynk cementowo wapienny pokryty farbami.
3. Konstrukcja stropu/dachu
Strop gęstożebrowy, ogniotrwały, dach jednospadowy, pokryty blachą powlekaną.
4. Konstrukcja podłogi (wymiary, powierzchnia, rodzaj podłogi)
Podłoga na gruncie
5. Mostki cieplne w budynku (rodzaje, usytuowanie, długości (dokładny opis) - określone
dla każdej ściany
Mostki otworów okiennych według wizji lokalnej i otrzymanych dokumentów.
IV.
System wentylacyjny
1. Wentylacja naturalna
2. Wentylacja mechaniczna wywiewna - toalety
3. Osłonięcie budynku: nieosłonięte
V.
Oświetlenie
1. Rodzaje źródeł światła: żarówki, żarówki halogenowe, świetlówki lumilux L18W840
(optyka rastrowa)
Strona 6 z 33
2. Ilość źródeł światła:
- żarówki E27 i E14 – 11sztuk
- halogeny 50W – 3 sztuki
- świetlówki – 48 sztuk
3.
4.
5.
6.
Moc źródeł: j.w.
Czas użytkowania oświetlenia w nocy: nie używa się
Czas użytkowania oświetlenia w dzień: maksymalnie do 10h dziennie w okresie zimy
Rodzaj regulacji oświetlenia: brak informacji
Taryfa C11, zużycie przedszkola za 2010: 1755 kWh.
VI.
Uwagi
-
EDUKACJA EKOLOGICZNA
1. Jakiego rodzaju inicjatywy związane z ekologią podejmowane są w szkole (konkursy,
wyjazdy, zajęcia dodatkowe, spotkania itp.)?
Zgodnie z załącznikiem, działalność w tym zakresie szeroko rozwinięta, zasługująca na
uznanie
2. W jaki sposób szkoła informuje uczniów, rodziców, nauczycieli, czy też lokalną
społeczność o podejmowaniu wymienionych wyżej inicjatyw?
Strona www. Przedszkola Czasopismo lokalne wydawane przez placówkę – „Żaczek –
Przedszkolaczek”, Gazeta lokalna „Co słychać w Raciechowicach”. Uczestnictwo rodziców
w podejmowanych inicjatywach. Internet.
3. W jakim stopniu w aktywność ekologiczną szkoły angażują się uczniowie, rodzice czy
też społeczność lokalna?
Zgodnie z załącznikiem. Dzieci angażowane są we wszystkie
inicjatywy. Czynnie
przygotowują wszystkie inicjatywy poprzez przygotowanie plakatów czy zapraszanie gości.
Czynnie uczestniczą w sadzeniu. Rodzice uczestniczą w planowaniu aktywności ekologicznej
oraz w jej realizowaniu.
Strona 7 z 33
PROPOZYCJA ZMIAN I EFEKTY
I.
Proponowane zmiany i ich koszt
1. Stosowanie energooszczędnych źródeł światła
Potrzeby oświetleniowe mogą stanowić około 25-40% całej zużywanej energii
elektrycznej mimo tego możliwości zmniejszenia zużycia energii w tej dziedzinie są znaczne.
Przez zastosowanie energooszczędnych źródeł światła można do 80 % zmniejszyć zużycie
energii na oświetlenie.
Oszczędności w zużyciu energii elektrycznej na oświetlenie, można uzyskać poprzez:
- wymiana tradycyjnych źródeł światła (żarówki, świetlówki) na energooszczędne
- dobór właściwych do zastosowania źródeł światła,
- montaż właściwych opraw oświetleniowych,
- przestrzeganie warunków czystości opraw,
- montaż urządzeń automatycznego włączania i wyłączania oświetlenia,
- montaż urządzeń do regulacji natężenia oświetlenia w pomieszczeniach,
- zastąpienie oświetlenia ogólnego oświetleniem ogólnym zlokalizowanym,
- właściwym wykorzystaniem naturalnego światła dziennego.
Sprawność nowoczesnych opraw oświetleniowych
Rodzaj oprawy
Średnia sprawność
[%]
oprawy zabrudzone
nawet < 30
oprawy do żarówek (proste konstrukcje)
54
oprawy do świetlówek (proste konstrukcje)
50
wysokosprawne oprawy do świetlówek (z odbłyśnikami)
67
oprawy do rtęciówek i sodówek
77
Instalacje oświetleniowe są często w złym stanie technicznym zarówno pod względem
technologicznym jak i ze względu na niską kulturę ich utrzymania. Często pojawiającym się
problemem jest nadmierne zabrudzenie opraw powodujące znaczne obniżenie ich sprawności
i prowadzące do zbyt niskiego poziomu natężenia oświetlenia lub do załączania zbyt dużej
liczby źródeł światła. Sprawność zabrudzonej oprawy często spada poniżej 30 %.
Najprostszym i wymagającym najmniej nakładów działaniem oszczędzającym energię
Strona 8 z 33
elektryczną na cele oświetleniowe jest przestrzeganie warunków czystości opraw
oświetleniowych i okresowej wymiany źródeł.
Źródła różnią się między sobą skutecznością świetlną i jest to jedna z podstawowych
przesłanek, jaką należy się kierować wybierając źródło. Należy jednak pamiętać o
pozostałych parametrach takich jak:
- czas od włączenia do osiągnięcia pełnej skuteczności świetlnej,
- wpływ częstości załączeń na trwałość,
- własności barwowe (temperatura barwowa oraz wskaźnik oddawania barw),
- możliwość pulsacji strumienia świetlnego,
- przystosowania źródeł do wybranych typów opraw oświetleniowych,
- konieczność zastosowania właściwego obwodu zasilania,
- cena.
Rozważając wymianę żarówek na świetlówki kompaktowe należy pamiętać o
przeciwwskazaniach do stosowania świetlówek - nie mogą one pracować w układach o dużej
liczbie załączeń i wyłączeń, gdyż znacznie obniża to ich trwałość oraz powoduje niepełne
wykorzystanie ich skuteczności świetlnej przy krótkich czasach pracy (pełna skuteczność
świetlna jest uzyskiwana po pewnym czasie od załączenia).
Energooszczędne zamienniki żarówki
Świetlówki kompaktowe
Energooszczędne świetlówki kompaktowe nie różnią się gabarytami od tradycyjnych
żarówek, mają identyczne wymiary jak tradycyjne żarówki, emitują światło o przyjemnej
ciepłej barwie zbliżonej do światła tradycyjnej żarówki. Dostępne są również wersje
świetlówek energooszczędnych, które można bez problemu ściemniać, zapewniają 80%
redukcje zużycia energii elektrycznej.
Nowoczesne żarówki halogenowe: identyczny kształt jak żarówki tradycyjne na
trzonkach E27 i E14, mogą być stosowane ze ściemniaczami, przy emisji tej samej ilości
światła, co tradycyjna żarówka zużywają o 30- 50% mniej energii elektrycznej i mają
trzykrotnie większą trwałość. Nowa generacja energooszczędnych żarówek halogenowych
posiada klasę efektywności energetycznej B.
Źródła światła LED: mogą być stosowane jako bezpośrednie zamienniki tradycyjnej
żarówki, zużywając jedynie 7W energii elektrycznej emitują więcej światła niż żarówka
tradycyjna 40W, nowoczesne źródła światła LED pozwalają na uzyskanie oszczędności
energii elektrycznej do 80% w porównaniu do tradycyjnej żarówki przy trwałości 45 razy
Strona 9 z 33
dłuższej niż tradycyjna żarówka. Mogą współpracować z dostępnymi na rynku ściemniaczami
podobnie jak zwykłe żarówki.
Parametry źródeł istotne przy zakupie.
strumień światła żarówki określamy w lumenach [lm], nie moc elektryczna podawana w
watach. Lumenami określa się zdolność źródła światła do oświetlenia przestrzeni i
jednostka ta uwzględnia całe promieniowanie emitowane przez żarówkę we wszystkich
kierunkach.
współczynnik oddawania barw określający w praktyce jak widoczne są kolory przy
danym źródle światła. Im wyższa wartość współczynnika tym lepsze oddawanie barw.
Przyjmuje się że dobre źródła światła mają wartość współczynnika na poziomie >80%.
żywotność,
sprawność (wydajność) – parametr ten podawany jest w lumenach na watt [lm/W] –– jest
to strumień świetlny odniesiony do pobranej przez jego źródło mocy elektrycznej.
Porównanie parametrów żarówki i świetlówki kompaktowej
Źródło
Moc znamion.
[W]
Strumień
świetlny [lm]
Wydajność
Trwałość
[h]
Temperatura
barwowa [K]
cena
żarówka
60
710
11,8
1 000
2700
1
świetlówka
11
550
20
8 000
2700 -2800
15
Nowoczesny
halogen
20
(odpowiednik
żarówki 40 W)
370
19
2000-5000
3000
40
LED
7
(odpowiednik
żarówki 40 W)
150-250
21-36
25000-50000
4000-7000
160
LED
Zalety
8 razy mniejszy pobór mocy niż zwykłych żarówek (ok.80% oszczędności), 2 razy
mniejszy niż w przypadku świetlówek kompaktowych (50% oszczędności)
żywotność: min. 50 000 godz., czyli ponad 50 x dłużej niż zwykła żarówka i ok.10 x
dłużej niż świetlówka kompaktowa
większa odporność na częste włączanie i wyłączanie
większa odporność na uszkodzenia mechaniczne (lekkie uderzenia, wstrząsy), co jest
użyteczne w przypadku wind, klatek schodowych, miejsc narażonych na wandalizm
Strona 10 z 33
niska temperatura oprawy w trakcie działania (dłuższy czas życia oprawy, mniejsze
ryzyko odbarwień, zmian koloru sufitu i ewentualnych oparzeń)
żywotność żarówek LED jest niezależna od kierunku świecenia, inaczej niż w
przypadku świetlówek kompaktowych, gdzie w zależności od kierunku świecenia czas
życia i wydajność świetlna są zróżnicowane w granicach +/-15%
moce oferowanych żarówek: od 3 do 15W co odpowiada:- od 25 do 120W dla lamp
halogenowych - od 7 do ponad 30W dla świetlówek kompaktowych- między 25 i 120W
w przypadku tradycyjnych żarówek
duża odporność na wahania napięcia
mniejsze potrzeby konserwacyjne, rzadsze wymiany z racji dłuższej żywotności i
niskiej temperatury pracy
światło emitowane przez lampy LED jest bezpieczne dla oczu i zdrowia, diody nie
męczą wzroku i nie wpływają negatywnie na nasze samopoczucie, gdyż nie występuje
w nich promieniowanie UV i efekt "pulsowania" światła
lampy
LED
nie
wymagają
specjalnych
procedur
utylizacyjnych,
gdyż
w
przeciwieństwie do świetlówek kompaktowych nie zawierają metali ciężkich takich jak
rtęć, ani innych substancji szkodliwych
Wady:
niewielki punkt skupienia źródła światła
słabo oddawane barwy światła białego
mniejsza moc niż tradycyjne żarówki - nie można za ich pomocą oświetlać pomieszczeń
brak odporności na skoki napięcia
różne parametry u różnych producentów.
Halogeny
Zalety:
są energooszczędne - ich skuteczność świetlna jest do 33% większa (w przypadku
żarówek halogenowych Energy Saver skuteczność świetlna jest większa i wynosi do
50%)
wytwarzają tyle samo światła przez cały okres użytkowania, natomiast żarówka
tradycyjna traci do 30% ilości wytwarzanego światła,
są trwalsze - średnio od 2 do 5 razy od żarówek tradycyjnych,
Strona 11 z 33
wytwarzają światło o nieco innej barwie niż w przypadku tradycyjnych żarówek dzięki
czemu barwy oświetlanych przedmiotów są bardziej nasycone,
są mniejsze od żarówek tradycyjnych, mogą być stosowane w bardzo małych oprawach
oświetleniowych
Wysoka skuteczność świetlna - dają od 20 do 100% więcej światła niż "tradycyjne
żarówki" o tej samej mocy
Ponadto, żarówki halogenowe mogą posiadać dodatkowe cechy, takie jak:
- wbudowany bezpiecznik: bezpiecznik chroni przed wybuchem żarówki w momencie, gdy
w sieci zasilającej powstaje przepięcie. Przepięcie w sieci może powstać np. w wyniku
włączenia urządzenia elektronicznego do sieci (np. komputera);
- możliwość stosowania w otwartej oprawie oświetleniowej: oprawa otwarta to oprawa, w
której nie stosuje się szybki ochronnej. W takich oprawach można stosować źródła
światła, w których nie ma zagrożenia wybuchem. Typowym przykładem otwartych
opraw oświetleniowych są żyrandole i kinkiety, w których żarówki nie są osłonięte
- filtr UV: filtr ten umieszczany jest zwykle na bańce żarówki i zatrzymuje
promieniowanie nadfioletowe (UV), dzięki temu światło wolne jest od tego
szkodliwego promieniowania. Oświetlane przedmioty nie płowieją;
- technologia bąbelkowa: bańka żarówki ma nieregularny kształt, ponieważ stanowi
część elementu konstrukcyjnego podtrzymującego żarnik. Dzięki temu żarówka tego
typu jest odporna na drgania i wibracje.
Wady
wysoka temperatura bańki i mocowania (trzonka),
niższa sprawność niż innych źródeł wyładowczych np. świetlówek (te jednak mają duże
gabaryty),
niższa żywotność w porównaniu ze źródłami wyładowczymi np. świetlówkami
wersje na niskie napięcie wymagają transformatora przy zasilaniu sieciowym (niskie
napięcie czasami jest zaletą, jeśli mówimy o pewnych strefach np. w łazience, w
których nie można zastosować lamp na napięcie sieciowe),
przy montażu trzeba uważać, aby na bańce nie pozostawić śladów palców.
Strona 12 z 33
Świetlówki kompaktowe
Zalety
około pięciokrotnie mniejszy pobór energii w porównaniu do żarówki. W przypadku
żarówek zaledwie 5-10% tej energii zostaje przeznaczone na światło widzialne (w
przypadku świetlówek kompaktowych wydajność jest 5-cio krotnie większa), reszta zaś
jest tracona w emisji ciepła,
świetlówki kompaktowe wytwarzają pięciokrotnie mniej ciepła niż żarówki. Można
więc stosować wyższe moce świetlówek kompaktowych bez obawy termicznego
uszkodzenia opraw - nie powinno się ich jednak stosować w oprawach zamkniętych, i to
nie ze względu na możliwość termicznego oprawy, lecz ze względu na możliwość
uszkodzenia układu elektronicznego świetlówki kompaktowej (temperatura otoczenia
nie powinna przekraczać 50°C).
dłuższy czas pracy (przy rzadkim włączaniu/wyłączaniu) - od 8000 do 12000 godzin
pracy (ok. 10 razy dłuższa żywotność niż tradycyjnych żarówek).
niska luminancja - czyli jaskrawość - świecącej powierzchni.
mniejsza zależność strumienia świetlnego od napięcia zasilającego
Wady
większa zależność strumienia świetlnego od temperatury otoczenia (utrudniony zapłon
przy
niskiej
temperaturze,
spadek
strumienia
świetlnego)
- nie można stosować świetlówek kompaktowych ani w niskich ani w wysokich
temperaturach (ze względu na elektronikę temperatura otoczenia nie powinna
przekraczać 50C)
dłuższy czas rozświetlania po włączeniu zasilania (czas ten wydłuża się wraz z czasem
użytkowaniem)
zawierają rtęć, która jest silną trucizną niebezpieczną dla środowiska
większy niż u żarówek spadek żywotności przy dużej częstości włączeń
tętnienie strumienia świetlnego powodujące zjawisko stroboskopowe - powoduje
szybsze zmęczenie oczu. Zjawisko tętnienia strumienia światła może powodować
zmęczenie, migreny i w rzadkich wypadkach ataki epilepsji.
ze względu na obecność we wnętrzu świetlówki toksycznych związków i metali zużyte
świetlówki muszą być poddawane procesowi utylizacji.
Strona 13 z 33
mniej naturalne widmo światła (niektóre kolory wyglądają inaczej niż naturalnie)
- jest to szczególnie widoczne dla świetlówek z indeksem oddawania barw Ra<85.
Żarowe źródła światła (żarówki i halogeny) maja Ra=100.
spadek strumienia świetlnego wraz z czasem użytkowania
2. Instalacja lamp z czujnikami ruchu
Czujnik ruchu to jeden z najczęściej używanych elementów systemu sterowania
oświetleniem. Oświetlenie sterowane poprzez czujniki ruchu potrafi obniżyć zużycie energii
nawet o 30%, jednak nieprawidłowo dobrane czujniki mogą być również przyczyną
dyskomfortu związanego z nieprzewidzianymi wyłączeniami światła.
Skuteczne i wygodne stosowanie czujników ruchu we wnętrzach wymaga
prawidłowego wyboru charakterystyki czułości czujnika do kształtów pomieszczenia. W
większości przypadków najbardziej pożądaną charakterystykę można uzyskać dla czujników
o czułości w kącie 360 stopni, które montowane są na suficie w centralnej części
pomieszczenia. Wyjątkiem mogą być korytarze, gdzie czujniki posiadające wąską kątową
charakterystykę czułości są w stanie objąć swoim zasięgiem całość monitorowanej przestrzeni
przy ich montażu naściennym. Niestety powszechnie spotykanym błędem jest stosowanie
naściennych czujników ruchu w pomieszczeniach użytkowych, takich jak biura, toalety, itp.
Ograniczona charakterystyka czułości skutkuje występowaniem stref „martwych”, które
pozostają poza zasięgiem czujnika. Jeżeli w tak nieprawidłowo dobranym układzie występuje
dodatkowo czujnik nie posiadający opóźnienia wyłączania, mogą one stać się uciążliwe w
codziennej eksploatacji.
Dobrym rozwiązaniem są czujniki przeznaczone do montażu nasufitowego posiadające
charakterystykę czułości dobraną do wielkości pomieszczenia, która umożliwi komfortowe
korzystanie z oświetlenia w pomieszczeniach o różnych wymiarach
Dla większych pomieszczeń możliwa jest rozbudowa systemu o kolejne czujniki
pracujące w układzie równoległym. Aktywowanie dowolnego czujnika powoduje załączenie
całości przyłączonego oświetlenia. W układzie równoległym może pracować kilka do
kilkunastu czujników.
Procedura działania czujnika może być korygowana w zależności od potrzeb użytkowników.
Układ może pracować zgodnie z różnymi scenariuszami np.:
światło jest automatycznie załączane i wyłączane w zależności od występowania ruchu
światło jest załączane tylko w przypadku niedostatecznego oświetlenia naturalnego
Strona 14 z 33
jak wyżej z dodatkowym wyłączeniem światła przy pojawieniu się dostatecznego
poziomu światła naturalnego
Czujniki mogą posiadać kilka typów wyłączników czasowych np.:
timer aktywowany w przypadku ustania ruchu – regulowany w zakresie od 1-30 minut
timer aktywowany w przypadku przekroczenia poziomów granicznych oświetlenia
naturalnego (czas opóźnienia 15 minut, który zapobiega zadziałaniu układu dla
krótkotrwałych zmian natężenia oświetlenia)
timer aktywowany przez krótkotrwały ruch (czas opóźnienia 10 minut, który zapobiega
niepotrzebnym długotrwałym opóźnieniom wyłączenia dla okazjonalnie używanych
pomieszczeń)
3. Termostatyczne zawory grzejnikowe
Termostatyczne zawory grzejnikowe stanowią istotny element nowoczesnych instalacji
centralnego ogrzewania wodnego w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej, a
także w obiektach produkcyjnych. Są one przeznaczone do automatycznego, indywidualnego
sterowania procesami rozdziału i dostawy energii cieplnej do poszczególnych grzejników, w
celu utrzymania temperatur powietrza we wszystkich pomieszczeniach na stałym, żądanym
poziomie, odpowiadającym rzeczywistym potrzebom użytkowników lub wymaganiom
normatywnym.
Zadaniem
zaworów
termostatycznych
jest
m.in.
kompensowanie
zróżnicowania temperatur wewnętrznych, występującego w konsekwencji niejednakowego
charakteru zmian zapotrzebowania poszczególnych pomieszczeń lub ich grup na ciepło, w
zależności od orientacji przegród chłodzących względem stron świata, sposobu użytkowania
lokali oraz błędów projektowych i wykonawczych
Zawór grzejnikowy wyposażony w głowicę termostatyczną jest nazywany wraz z nią
zaworem termostatycznym. Zawory termostatyczne montuje się na doprowadzeniu wody do
grzejnika,
bądź
też
są
one
wbudowywane
w grzejnik.
W przypadku
instalacji
z zastosowaniem grzejników członowych aluminiowych i żeliwnych oraz grzejników
stalowych płytowych typu C, z podłączeniem z boku zawór montuje się na przyłączu.
W grzejnikach stalowych płytowych typu V, które podłączane są od dołu przewodami
prowadzonymi w podłodze, stosuje się zawór wbudowany, który jest integralną częścią
urządzenia, a głowica jest wtedy kupowana osobno, lecz pamiętać należy, że dany zawór
współpracuje wyłącznie z określonymi typami głowic termostatycznych. W tym przypadku
należy stosować się do zaleceń producenta odnośnie kompatybilności.
Strona 15 z 33
Głowice termostatyczne często są wyposażane w dodatkowe funkcje, które na przykład
pozwalają precyzyjnie dopasowywać temperaturę we wnętrzu do potrzeb w zależności od
pory dnia, co pozwala na większą oszczędność energii. Bardziej zaawansowane modele są
zintegrowane z 24 godzinnym zegarem i zmieniają nastawy temperatury w funkcji pory dnia
i dnia tygodnia. Dostępne są także modele z pamięcią temperatury komfortowej, czy też
z wbudowanym ogranicznikiem nastaw temperatury. Głowica, nawet ta wyposażona w zdalny
czujnik, powinna znajdować się w miejscu do którego będziemy mieli swobodny dostęp.
4. Końcówki na wylewki (perlatory)
Wskazana jest instalacja tzw. Perlatorów. W zależności od przeznaczenia wyróżnia się
perlatory umywalkowe, wannowe, zlewozmywakowe i ogrodowe. Różnią się między sobą
przepływem np. wannowe mają przepływ około 25 l/min natomiast umywalkowe maksimum
około 15l/min. Poniższy opis dotyczy perlatorów umywalkowych.
Na rynku dostępne są perlatory o bardzo zróżnicowanych cenach. Najtańsze można kupić
nawet za 5-10 zł za sztukę. Jednak takie perlatory nie są najlepszym rozwiązaniem. Zwykle
ich przepływ wynosi 12-15 l/min co oznacza oszczędność na poziomie 15%. W przypadku
droższych perlatorów przepływ może osiągać 1,9 l/min co daje nawet do 85% oszczędności.
Wykonane są z lepszych materiałów (np. chromowane) a w związku z tym są bardziej
odporne na rdzewienie i kamień. W sprzedaży dostępne są perlatory zarówno do wylewek z
gwintem wewnętrznym (M22x1), jak i zewnętrznym (M24x1). Perlatory można kupić w
sklepach internetowych a także w sklepach instalacyjnych lub marketach budowlanych
W toaletach można rozważyć montaż baterii bezdotykowych lub z ogranicznikiem
czasowym wypływu wody
Automatyczne baterie bezdotykowe są uruchamiane przez tzw. czujnik optoelektroniczny
czyli fotokomórkę lub sensor. Strumień wody otwierany jest przez zawór elektromagnetyczny
w momencie, gdy w zasięgu działania czujnika pojawi się jakiś obiekt np. nasza ręka. Dopływ
wody wyłącza się automatycznie jeżeli z pola widzenia odsuniemy ręce. Warto wiedzieć, że
na pracę fotokomórki mają duży wpływ kolory tj. im ciemniejszy obiekt i gorzej oświetlone
pomieszczenie tym zasięg działania fotokomórki jest krótszy. Inaczej jest w przypadku
drugiego rodzaju czujnika - sensora, który uaktywnia się nawet w mrocznym pomieszczeniu.
Woda płynąca z baterii elektronicznej ma stałą temperaturę przyjemną dla dłoni a strumień
wypływającej wody jest dostosowany do potrzeb. Do uruchomienia czujnika, a w
konsekwencji zadziałania baterii, potrzebna jest energia elektryczna. Armatura bezdotykowa
Strona 16 z 33
może być zasilana z 6V baterii litowych, może być też podłączona bezpośrednio do 12V
transformatora lub zasilana bezpośrednio prądem elektrycznym. Ilość energii potrzebna do
prawidłowego funkcjonowania baterii bezdotykowej jest tak mała, że 6V baterie zasilające
powinny gwarantować co najmniej 3-4 letni okres eksploatacji. Korzystanie z nich jest nie
tylko higieniczne, ale też łatwe i wygodne, co ma istotne znaczenie w przypadku dzieci, osób
starszych, niepełnosprawnych, czy chorych, które mogą mieć problem z obsługą
standardowych baterii. Ponadto automatyczne wyłączanie wody gwarantuje jej oszczędność.
Umywalkową baterię bezdotykową można już kupić za około 500 zł.
5. Termomodernizacja budynku
Większość budynków w Polsce jest niedostatecznie zabezpieczona (izolowana) przed
ucieczką ciepła z pomieszczeń. Przepisy budowlane w ubiegłych latach stawiały niewielkie
wymagania w tej dziedzinie, ale nawet one często nie były przestrzegane. Dlatego „skorupa
budynku”, czyli ściany zewnętrzne, stropy najwyższej kondygnacji pod poddaszem lub
stropodachy - przepuszczają znacznie więcej ciepła niż obowiązujące wymagania. Duże straty
ciepła powodują także okna, które oprócz niskiej jakości termicznej są często nieszczelne.
Termomodernizacja polega na wprowadzeniu w budynku takich zmian, które spowodują, że
ciepło nie będzie nadmiernie „uciekało” a osiąga się to przez dodatkowe ocieplenie budynku
oraz usprawnienie instalacji ogrzewania i ciepłej wody. Termomodernizacja wymaga
poniesienia nakładów finansowych, ale przy dobrym rozpoznaniu i wyborze metody
postępowania można ją wykonać w taki sposób, że związane z tym koszty będą pokrywane
głównie z uzyskanych oszczędności.
W źle izolowanych budynkach, wyposażonych w zużyte i niesprawne instalacje,
pomieszczenia mogą być niedogrzane pomimo bardzo dużego zużycia ciepła i ponoszenia
wysokich kosztów. W licznych przypadkach źle izolowane ściany zewnętrzne są zimą po
stronie wewnętrznej bardzo zimne, co powoduje, że na ich powierzchniach może wykraplać
się wilgoć zawarta w powietrzu, a tym samym mogą powstawać warunki do rozwoju pleśni i
grzybów.
Strona 17 z 33
Termomodernizacja budynku obejmuje wykonanie usprawnień, które umożliwią zmniejszenie
zużycia energii i obniżenie kosztów użytkowania budynku:
Ocieplenie ścian, dachów i stropodachów oraz stropów nad nieogrzewanymi
piwnicami i podłóg na gruncie.
Wymiana lub remont okien i drzwi zewnętrznych.
Modernizacja lub wymiana źródła ciepła (lokalnej kotłowni) oraz zainstalowanie
automatyki sterującej.
Modernizacja lub wymiana instalacji grzewczej w budynku.
Modernizacja lub wymiana systemu zaopatrzenia w ciepłą wodę użytkową i
zainstalowanie urządzeń zmniejszających zużycie wody.
Usprawnienie systemu wentylacji.
Ewentualnie wprowadzenie urządzeń wykorzystujących energię ze źródeł
odnawialnych, np. kolektorów słonecznych, kotłów na biomasę itp. lub pomp ciepła.
ZEWNĘTRZNYCH
Ocieplenie polega na dodaniu do istniejącej ściany dodatkowej warstwy materiału o wysokich
właściwościach izolacyjnych. Ocieplenie powoduje zmniejszenie strat ciepła, a także
podwyższenie temperatury na wewnętrznej powierzchni ściany, co pozytywnie wpływa na
komfort użytkowania oraz eliminuje możliwość skraplania się pary wodnej i powstawania
pleśni. Stopień izolowania cieplnego ścian charakteryzuje współczynnik przenikania ciepła.
Czym współczynnik mniejszy, tym mniejsza „ucieczka” ciepła przez ścianę.
Strona 18 z 33
Okna są elementami budynku, przez które traci się zwykle od 5 do 25% dostarczanej do
budynku energii cieplnej, a w przypadku złego stanu okien – znacznie więcej. Jest wiele
sposobów ograniczenia tych strat, a najważniejsze z nich to: uszczelnienie, wymiana okien,
zmniejszenie wielkości okien, zastosowanie okiennic i żaluzji Najbardziej radykalnym
sposobem zmniejszenia strat ciepła przez okna jest wymiana istniejących okien na nowe o
wysokich właściwościach izolacyjności termicznej. Na rynku są dostępne różne typy
energooszczędnych okien: drewniane, tworzywowe i aluminiowe, szklone podwójnie lub
potrójnie, z zastosowaniem specjalnego szkła itd. W oknach tych stosowane są zestawy
szklane złożone z 2 lub 3 szyb fabrycznie ze sobą sklejonych, z wypełnieniem
kilkumilimetrowej przestrzeni pomiędzy szybami suchym powietrzem lub specjalnym gazem.
Okna nowego typu mają szereg zalet użytkowych: dobre cechy izolacyjności cieplnej, łatwa
konserwacja i wygodna obsługa, wysoka izolacyjność akustyczna (dobre tłumienie hałasów
zewnętrznych) i większa szczelność (mniej kurzu). Tradycyjne okna charakteryzuje
współczynnik przenikania ciepła o wartości powyżej 2,6 W/(m K). W nowych oknach
powinno mieć wartość U poniżej 1,6. Nowe okna są bardzo szczelne, co korzystnie wpływa
na oszczędność ciepła i koszty ogrzewania, ale może zbytnio ograniczać wentylację.
Nieocieplone lub źle zaizolowane dachy i stropodachy są przyczyną znacznych strat ciepła w
budynkach (ok. 22% ogólnych strat). Rzadsze, ciepłe powietrze unosi się do górnych części
budynku i powinno być tam utrzymane jak najdłużej, w czym kluczową rolę odgrywa izolacja
dachu lub stropodachu. Ocenia się, że ocieplenie stropodachu niewentylowanego (pełnego)
umożliwia obniżenie strat ciepła przez przenikanie przez stropodach nawet w 80%-90%
(zależnie od cech izolacyjności termicznej stropodachu w stanie istniejącym), a tym samym
obniżenie sezonowego zapotrzebowania ciepła do ogrzewania budynku o 5%-15%. W
przypadku stropodachów wentylowanych te oszczędności są stosunkowo mniejsze.
Ocieplenie dachu skuteczne obniża straty ciepła, likwiduje mostki cieplne i nieszczelności.
Ogranicza strefy temperatur ujemnych wewnątrz stropodachu. A więc nawet kilkugodzinne
przerwy w ogrzewaniu nie mają wpływu na temperaturę w pomieszczeniach ogrzewanych.
Izolacja termiczna dachu i stropodachu podwyższa komfort cieplny pomieszczeń ostatniej
kondygnacji. I to nie tylko zimą. Dodatkowo zmniejsza niekorzystne oddziaływania wysokich
temperatur występujących latem na mikroklimat tych pomieszczeń. Eliminuje przemarzania
ścian i dachów a więc i ryzyko pojawiania się pleśni i grzybów. Warto również zaznaczyć, że
użycie niepalnej wełny mineralnej jako izolacji (np. granulat wełny mineralnej w
stropodachach wentylowanych) podwyższa również bezpieczeństwo użytkowania budynku.
Strona 19 z 33
Wybór sposobu docieplenia stropodachu wentylowanego zależy przede wszystkim od
wysokości przestrzeni wentylowanej i możliwości dostępu do niej. Jeśli przestrzeń
wentylowana jest dostępna, to wykonanie docieplenia sprowadza się do ułożenia na
istniejącej izolacji warstwy dodatkowej materiału termoizolacyjnego. Oprócz tego należy
obłożyć (do wysokości co najmniej 30 cm) wszystkie ścianki, na których ułożona jest
konstrukcja nośna pokrycia dachowego, a w szczególności ścianki attykowe i kolankowe.
Naruszają one ciągłość warstwy izolacji cieplnej, a w połączeniu z warstwą konstrukcyjną
stropodachu
tworzą
mostki
cieplne,
będące
przyczyną
przemarzania
stropów
w
pomieszczeniach na najwyższej kondygnacji budynku.
Jeśli natomiast przestrzeń wentylowana stropodachu jest niedostępna lub ma za małą
wysokość, aby można było ułożyć dodatkową warstwę izolacji, to docieplenie można
wykonać przez wdmuchnięcie do przestrzeni wentylowanej granulowanej wełny mineralnej.
Docieplenie stropodachów wentylowanych należy wykonywać tak, aby nie przykryć lub nie
zatkać otworów wentylacyjnych w ścianach zewnętrznych poddasza.
Ocieplenie ścian polega na dodaniu do istniejącej przegrody dodatkowej warstwy materiału o
wysokich właściwościach izolacyjnych. Powoduje to zmniejszenie strat ciepła, a także
podwyższenie temperatury na wewnętrznej powierzchni ściany, co pozytywnie wpływa na
komfort użytkowania
Ocieplanie wszelkiego rodzaju dachów ma ogromny wpływ na:
Skuteczne obniża straty ciepła przez dach, likwidacją mostków cieplne i
nieszczelności,
Ograniczenie stref temperatur ujemnych wewnątrz stropodachu i zwiększa jego
stateczność cieplną. A więc nawet kilkugodzinne przerwy w ogrzewaniu nie będą
miały większego wpływu na temperaturę w pomieszczeniach ogrzewanych.
Zmniejsza niekorzystne oddziaływania wysokich temperatur występujących latem na
mikroklimat pomieszczeń na ostatniej kondygnacji, temperatura nie będzie wyższa od
22-24 °C.
Eliminuje przemarzania ścian i dachów a więc i ryzyka pojawiania się pleśni i
grzybów w pomieszczeniach
Podwyższenie komfortu cieplnego pomieszczeń ostatniej kondygnacji. Temperatura
powietrza zimą będzie mogła być niższa o 2-3 °C a temperatura odczuwalna przez
mieszkańców będzie jak przed termomodernizacją dachu, co pozwoli zaoszczędzić
dodatkowo na ogrzewaniu.
Strona 20 z 33
Udział strat ciepła przez dach w globalnym bilansie strat ciepła w budynku zależy również od
wysokości budynku.
Zgodnie z Rozporz. MSWiA z 22.09.99(Dz.U.79poz.900) stropodach budynku po
termomodernizacji powinien mieć opór cieplny co najmniej R= 4 ,5 m2K/W czyli
współczynnik przenikania ciepła max U=0,23 W/m2K
Ocieplenie stropodachów pełnych w przypadku dobrego stanu istniejących warstw
izolacyjnych i pokryciowych, wykonuje się poprzez ułożenie dodatkowych warstw
materiałów izolacyjnych na istniejącym pokryciu oraz wykonanie na izolacji nowego
pokrycia.
Jeżeli natomiast istniejące warstwy izolacyjna i pokryciowa są w złym stanie technicznym,
powinno się je usunąć i wykonać ocieplenie o odpowiedniej izolacyjności oraz pokrycie od
nowa. Zwykle wykonuje się warstwę izolacyjną stropodachów o grubości ok. 16-20 cm
styropianu lub wełny mineralnej.
Na podstawie:
http://www.cieplej.pl/
www.goluszka.pl
http://www.budnet.pl/
Przedsięwzięcie termomodernizacyjne to jedno z działań mających na celu ograniczenie
marnotrawienia energii w budynkach:
Zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię zużywaną na potrzeby ogrzewania
I.
i podgrzewania wody użytkowej w budynkach w wysokości:
-
co najmniej o 10% w budynkach , w których modernizuje się
jedynie system
grzewczy
-
co najmniej o 15 % w budynkach, w których w latach 1985-2001 przeprowadzono
modernizację systemu grzewczego
II.
co najmniej o 25 % w pozostałych budynkach
zmniejszenie rocznych strat energii pierwotnej w lokalnym źródle ciepła i w lokalnej
sieci ciepłowniczej w wysokości o co najmniej 25 %
III.
przyłączenia do scentralizowanego źródła ciepła (likwidacja lokalnego źródła ciepła) zmniejszenie kosztów zakupu ciepła co najmniej 20 % w stosunku rocznym
IV.
zamiana konwencjonalnych źródeł energii na źródła niekonwencjonalne (odnawialne).
Strona 21 z 33
Finansowanie termomodernizacji
Fundusz Termomodernizacyjny są to środki finansowe wydzielone z Budżetu Państwa,
którymi dysponuje Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK). Pieniądze te są przeznaczone na
wsparcie podmiotów (uprawnionych) w realizacji działań, których celem jest zmniejszenie
zużycia energii oraz jej nośników z zasobów socjalno-bytowych i komunalnych.
Środki finansowe pochodzące z Funduszu Termomodernizacyjnego nazywa się kredytem
termomodernizacyjnym. Częścią składową kredytu jest pomoc finansowa zwana premią
termomodernizacyjną, która stanowi źródło spłaty 20% zaciągniętego kredytu na wskazane
przedsięwzięcia.
O premię termomodernizacyjną mogą się ubiegać właściciele lub zarządcy:

budynków mieszkalnych,

budynków zbiorowego zamieszkania,

budynków użyteczności publicznej stanowiących własność jednostek samorządu
terytorialnego i wykorzystywanych przez nie do wykonywania zadań publicznych,

lokalnej sieci ciepłowniczej,

lokalnego źródła ciepła.
Premia nie przysługuje jednostkom budżetowym i zakładom budżetowym.
Z premii mogą korzystać wszyscy Inwestorzy, bez względu na status prawny, a więc np.:
osoby prawne (np. spółdzielnie mieszkaniowe i spółki prawa handlowego), jednostki
samorządu terytorialnego, wspólnoty mieszkaniowe, osoby fizyczne, w tym właściciele
domów jednorodzinnych.
Premia
termomodernizacyjna
przysługuje
w
przypadku
realizacji
przedsięwzięć
termomodernizacyjnych, których celem jest:

zmniejszenie zużycia energii na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej

zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do w/w budynków,

zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz
zasilających je lokalnych źródłach ciepła,

całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub
zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji -.
Wartość przyznawanej premii termomodernizacyjnej wynosi 20% wykorzystanego kredytu,
nie więcej jednak niż 16% kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia
termomodernizacyjnego i dwukrotność przewidywanych rocznych oszczędności kosztów
energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego.
Strona 22 z 33
Podstawowym warunkiem formalnym ubiegania się o premię jest przedstawienie audytu
energetycznego
System zielonych inwestycji GIS
Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i
innych substancji (Dz.U. z 18 sierpnia 2009 r. Nr 130 poz. 1070) określa zasady
funkcjonowania Krajowego Systemu Zielonych Inwestycji (ang. Green Investment Scheme GIS). Funkcję Krajowego Operatora pełni Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)
Programy priorytetowe
1. Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej
2. Biogazownie rolnicze
3. Elektorciepłownie i ciepłownie na biomasę
4. Budowa i przebudowa sieci elektroenergetycznych w celu podłączenia odnawialnych
źródeł energii wiatrowej
Formy dofinansowania
1) Dotacja;
2) Oprocentowana pożyczka.
Intensywność dofinansowania
1) Dofinansowanie w formie dotacji: do 30% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia.
2) Dofinansowanie w formie pożyczki: do 60% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia.
Minimalny koszt całkowity przedsięwzięcia: 10mlnzł.
W ramach Konkursu, o dofinansowanie mogą ubiegać się:
1) Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
2) Podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych
jednostek samorządu terytorialnego nie będące przedsiębiorcami;
3) Ochotnicza Straż Pożarna;
4) Szkoły wyższe oraz instytuty naukowo–badawcze;
5) Samodzielne publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej;
6) Organizacje pozarządowe, kościoły, inne związki wyznaniowe, kościelne, osoby prawne
prowadzące działalność w zakresie ochrony zdrowia, profilaktyki zdrowotnej, rehabilitacji lub
pomocy społecznej.
Strona 23 z 33
Dofinansowanie może być udzielone na realizację przedsięwzięć w budynkach użyteczności
publicznej tzn. budynkach
 administracji samorządowej i państwowej,
 wymiaru sprawiedliwości,
 kultury,
 kultu religijnego,
 oświaty,
 nauki,
 służby zdrowia,
 opieki społecznej
 socjalnej,
A także w budynkach zamieszkania zbiorowego
 przeznaczonych do okresowego pobytu ludzi poza stałym miejscem zamieszkania
(internaty, domy studenckie, koszary, zakłady karne i zakłady dla nieletnich),
 stałego pobytu ludzi (domy rencistów lub emerytów, domy dziecka, domy opieki,
domy zakonne, klasztory).
Dofinansowanie może być udzielone na termomodernizację budynków użyteczności
publicznej, w tym zmianę wyposażenia obiektów w urządzenia o najwyższych,
uzasadnionych
ekonomicznie
standardach
efektywności
energetycznej
związanych
bezpośrednio z prowadzoną termomodernizacją obiektów w szczególności:
a) Ocieplenie obiektu,
b) Wymiana okien,
c) Wymiana drzwi zewnętrznych
d) Przebudowa systemów grzewczych (wraz z wymianą źródła ciepła),
e) Wymiana systemów wentylacji i klimatyzacji,
f) Przygotowanie dokumentacji technicznej dla przedsięwzięcia.
g) Systemy zarządzania energią w budynkach,
h) Wykorzystanie technologii odnawialnych źródeł energii.
i) Wymiana oświetlenia wewnętrznego na energooszczędne (jako dodatkowe zadania
realizowane równolegle z termomodernizacją obiektów).
Strona 24 z 33
Wymaga
się
aby
w
wyniku
przeprowadzonych
prac
termomodernizacyjnych
obliczeniowe zapotrzebowanie na ciepło (tj. roczne obliczeniowe zużycie energii do
ogrzewania budynków) uległo zmniejszeniu w stosunku do stanu pierwotnego o
minimum 30 % dla całego przedsięwzięcia.
6. Wymiana źródła ciepła na bardziej efektywne ekonomicznie
II.
Efekty
Wymiana żarówek na energooszczędne
Stosowanie świetlówek liniowych to dobre rozwiązanie - dzięki nim pomieszczenia można
oświetlić efektywnie i równomiernie, pod warunkiem jednak, że będą to świetlówki dobrej
jakości. Jednym z podstawowych parametrów określających jakość źródeł światła, jest
wskaźnik oddawania barw (Ra). Im wyższą ma wartość (maksymalnie 100), tym kolory
oświetlonych przedmiotów są bardziej naturalne. Norma dotycząca oświetlenia miejsc pracy
zaleca, aby w pomieszczeniach, gdzie przez dłuższy okres pracują lub przebywają ludzie,
poziom Ra był nie niższy niż 80. Obecnie, wciąż spotyka się świetlówki starego typu, o
niskim wskaźniku Ra. Światło, jakie emitują powoduje, że oświetlane przedmioty i osoby
mają „niezdrowy”, blady wygląd, co męczy wzrok i niekorzystnie wpływa na samopoczucie.
Zdrowszym produktem do oświetlenia są świetlówki liniowe dające światło o wysokim
wskaźniku oddawania barw (Ra>85). Istotne jest także aby zwrócić uwagę na „temperaturę
barwową”
emitowanego
światła.
Dostępne
są
świetlówki
wytwarzające
światło
„cieplejsze” albo „chłodniejsze”. W pomieszczeniach, w których dostęp do światła dziennego
jest ograniczony, szczególnie korzystne jest zastosowanie świetlówek o chłodniejszej, a więc
zbliżonej do światła dziennego temperaturze barwowej. Przy wyborze świetlówek ważna jest
także ich wysoka jakość oraz wysoka skuteczność świetlna np. świetlówki liniowe
trójpasmowe mają aż do 20% większa skuteczność świetlną w porównaniu z tradycyjnymi
rozwiązaniami (świetlówkami jednopasmowymi). Dzięki temu do uzyskania tego samego
poziomu natężenia oświetlenia potrzeba mniejszej liczby źródeł światła. Oznacza to więc
oszczędność energii bez ryzyka pogorszenia jakości światła. Na rynku dostępne są świetlówki
liniowe Eco o nawet ponad 10% niższym zużyciu energii bez ingerencji w instalacje
oświetleniowe (np. oprawy). Dostępne w sprzedaży są również energooszczędne zamienniki
Strona 25 z 33
świetlówek liniowych. Jednym z ciekawszych rozwiązań są Świetlówki liniowe LED o mocy
15W. Są one jednak znacząco droższe od świetlówek tradycyjnych.
Jedną z wielkości, na którą reaguje bezpośrednio ludzkie oko jest luminancja, oznaczana
symbolem L. Jeśli źródło światła ma dużą luminancję i znajduje się w polu widzenia, to
powoduje ono szkodliwe dla oczu olśnienie i szybkie zmęczenie wzroku. Olśnienie jest zatem
negatywnym doznaniem wywołanym jaskrawymi powierzchniami, znajdującymi się w polu
widzenia i może być odbierane jako przykre lub przeszkadzające. Efektu olśnienia można
uniknąć poprzez odpowiednie zamontowanie oprawy, zwiększenie długości zwieszaka
oprawy, zamontowanie oprawy naściennej powyżej poziomu wzroku, wykorzystanie klosza
ograniczającego kąt rozsyłu światła, wykorzystanie nieoślepiającego źródła światła,
zamontowanie oprawy za światłem kierunkowym pod odpowiednim kątem, zastosowanie
powierzchni matowych, zapobiegających odbiciom światła.
Źródła światła zasilane napięciem sieciowym (230 V 50 Hz) i statecznikami tradycyjnymi
(głównie świetlówki i lampy wyładowcze) wytwarzają tętniące światło. Migotanie światła
powoduje dekoncentrację i szybkie zmęczenie wzroku. Światło tętniące może spowodować
wystąpienie niebezpiecznego efektu stroboskopowego, który polega na tym, że wirujące
maszyny oświetlone tętniącym światłem mogą wydawać się nieruchome. Zjawisku tętnienia
światła i występującemu przy tym efektowi stroboskopowemu, można zapobiec poprzez:
zasilanie żarówek napięciem stałym, a świetlówek statecznikami elektronicznymi. Stateczniki
elektroniczne zasilają świetlówki wysoką częstotliwością – ok. 30 kHz i większą.
Świetlówki liniowe – dobór barwy światła do rodzaju oświetlenia
Na podstawie:
http://www.osram.pl/
http://www.brilux.pl
http://www.muratorplus.pl/
http://www.febri.pl/
http://www.oswietlenieszkoly.pl
http://www.swiatlo.tak.pl
Strona 26 z 33
Poniżej przedstawiono przykładowe świetlówki energooszczędne (odpowiedniki żarówek
60W) z gwintem E27 wraz z parametrami podanymi przez producenta
Nazwa żarówki
Moc
Trzonek
Kształt
Oszczędność energii
Etykieta
efektywności
energetycznej
Funkcje specjalne
Cel
Oprawa oświetleniowa
Odpowiednik
Efekt oświetleniowy
Pomieszczenie
Trwałość żarówki
Przezroczysta
Ciepłe, białe światło
EcoClassic50
Genie
Softone Energy Saver
30w
E27
Żarówka
0.5
11w
E27
Stick
80%
12w
E27
Żarówka
80%
B
A
A
Oświetlenie ogólne,
Oświetlenie punktowe
Oświetlenie ogólne,
Oświetlenie otoczenia
Ściemnialna
Oświetlenie ogólne,
Oświetlenie punktowe,
Oświetlenie otoczenia
Lampy stołowe,
Wbudowane oprawy
wiszące, Oprawa wisząca
typu reflektorowego, Lampy
stojące, Żyrandole
60w
Przezroczysta
Pokój dzienny, Kuchnia,
Jadalnia,
Sypialnia,
Łazienka
3000 godz.
Lampy stołowe,
Wbudowane oprawy typu
downlight, Lampy stojące
60w
Ciepłe, białe światło
Kuchnia, Pokój, Korytarz /
schody, Łazienka, Piwnica,
Poddasze
8000 godz.
Ciepłe, białe światło
Lampy stołowe,
Wbudowane oprawy typu
downlight, Oprawa wisząca
typu reflektorowego, Lampy
stojące
60w
Ciepłe, białe światło
Pokój dzienny, Kuchnia,
Jadalnia,
Sypialnia,
Łazienka
8000 godz.
Źródło: Philips
Poniżej przedstawiono szacunkowe obliczenia oszczędność energii elektrycznej związane z
wymianą żarówek na energooszczędne świetlówki kompaktowe o mocy 12 W (odpowiednik
żarówki 60 W)
Do obliczeń przyjęto:

wymiana wszystkich żarówek tradycyjnych

11 żarówek o mocy 60 W

190 dni nauki szkolnej w roku

19 dni użytkowania oświetlenia w miesiącu

Czas użytkowania 100% oświetlenia: 4 h

cena zakupu świetlówek 25 zł

koszty eksploatacji w ciągu 8 lat
Koszty eksploatacji obecnie używanych źródeł światła
źródło
świetlówki liniowe
żarówki tradycyjne
halogeny
czas
pracy
[h]
moc
[W]
sztuk
48
11
3
18
60
50
Przyjęty okres eksploatacji: 8 lat
Przyjęta cena energii elektrycznej: 0,45zł/kWh
zużycie energii elektrycznej/ mc
127
Koszt zużycia energii elektrycznej /mc
57
liczba miesięcy
10
zużycie energii /rok
1272
koszt zużycia energii elektrycznej /rok
573
% oszczędności energii elektrycznej/ mc
0
całkowite zużycie energii (8lat)
10178
całkowity koszt eksploatacji (8lat)
16548
% oszczędności w całk. koszt ekspl.
0
(8lat)
koszty
zakupu
[zł]
Dni/
mc
4
4
4
19
19
19
30
1
15
kWh
zł
KWh
zł
%
kWh
zł
%
Koszty eksploatacji po wymianie tradycyjnych żarówek na energooszczędne świetlówki
kompaktowe
źródło
świetlówki liniowe
świetlówki kompaktowe
halogeny
liczba
48
11
3
moc
[W]
18
12
50
Przyjęty okres eksploatacji: 8 lat
Przyjęta cena energii elektrycznej: 0,45 zł/kWh
zużycie energii elektrycznej/ mc
87
Koszt zużycia energii elektrycznej /mc
39,2
liczba miesięcy
10
zużycie energii /rok
871
koszt zużycia energii elektrycznej /rok
392
%oszczędności energii elektrycznej/ mc
32%
całkowite zużycie energii (8lat)
6968
całkowity koszt eksploatacji (8lat)
4895
70%
% oszczędności w całk koszt ekspl (8lat)
Strona 28 z 33
czas
pracy
[h]
dni /
mc
4
4
4
kWh
zł
KWh
zł
%
kWh
zł
%
19
19
19
koszty
zakupu
[zł]
30
25
15
Szacowana oszczędności na oświetleniu w:
energii
kosztach
mc
40 kWh mc
rok
401 kWh rok
cały okres
3210 kWh cały okres
18 zł
181 zł
11653 zł
Do kosztów należałoby również doliczyć koszty związane z wymiana opraw co wydłuży czas
zwrotu inwestycji, nie wpłynie jednak na jej opłacalność
Instalacja perlatorów
Przyjmuje się, że jedna osoba myjąc ręce pozostawia odkręconą wodę przez 1 minutę.
Kalkulacja oszczędności wody dla 1 osoby, jednorazowego mycia rąk (1 minuta) – różne
perlatory
Perlator
Przepływ [l/min]
Czas mycia [min]
Zużycie wody [l]
Oszczędność [%]
Brak
18
1
18
0
Podstawowy
12-15
1
15
~ 25
Dobry
6
1
6
~ 65
Bardzo dobry
3
1
3
~ 85
Zakładając, że jedna osoba będzie korzystała z kranu 1x dziennie, przez 5 dni w tygodniu.
Odliczając miesiące wakacyjne i dni wolne rok szkolny trwa około 190 dni.
Oszczędności wynikające z zainstalowania perlatora na jednym kranie, z którego jeden raz
dziennie korzysta tylko jedna osoba w ciągu dnia wynoszą:
Perlator
Przepływ
[l / min]
Czas 1 mycia
[min]
Brak
Podstawowy
Dobry
Bardzo dobry
18
12-15
6
3
1
1
1
1
Zużycie wody jednokrotne
użycie
18
15
6
3
Roczne
zużycie [l]
3420
2850
1140
570
Roczna
oszczędność
[l]
570
2280
2850
Mnożąc tak uzyskane oszczędności przez ilość korzystających osób uzyskamy znaczące
roczne oszczędności wody. Zmniejszenie zużycia wody, to także mniejsza ilość ścieków a
także w przypadku ciepłej wody użytkowej mniej energii cieplnej zużywanej do jej
podgrzania. Koszt ciepłej wody to koszt wody zimnej + koszt jej podgrzania.
Temperaturę ciepłej wody reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia
2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie. (Dz. U. z dnia 15 czerwca 2002 r.) z późniejszymi zmianami.
Strona 29 z 33
„§ 120. 1. W budynkach, z wyjątkiem jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji
indywidualnej, w instalacji ciepłej wody powinien być zapewniony stały obieg wody, także
na odcinkach przewodów o objętości wewnątrz przewodu powyżej 3 dm3 prowadzących do
punktów czerpalnych.
2. Instalacja ciepłej wody powinna zapewniać uzyskanie w punktach czerpalnych
temperatury wody nie niższej niż 55°C i nie wyższej niż 60°C, przy czym instalacja ta
powinna
umożliwiać
przeprowadzanie
jej
okresowej
dezynfekcji
termicznej
przy
temperaturze wody nie niższej niż 70°C.”
Dlatego przyjmujemy temperaturę ciepłej wody 60 °
1m3 = 1000 litrów
Ciepło właściwe wody cw = 4200 J/(kg*K)
podgrzewamy od 10 do 60 stopni=50 stopni różnicy
Praca którą trzeba wykonać = 4200 J/(kg*K)*1000kg*50=210000000 J=210 MJ
1 kWh = 3 600 000 J = 3,6 MJ
210 MJ/3,6=58 kWh
Zatem do podgrzania 1m3 wody do temperatury 60° potrzeba około 58kWh energii.
Wartość opałową oleju opałowego można przyjąć 40,19 MJ/kg [4]
Do podgrzania 1 m3 wody potrzeba 5,23 kg oleju opałowego przy sprawności pieca 100%
Do podgrzania 1 m3 wody potrzeba 6,53 kg oleju opałowego zakładając sprawność pieca
80%. Podgrzanie 1m3 wody spowoduje emisję 20,1 kg CO2
Gęstość oleju to 0,86g/cm3 = 0,86kg/dm3
6,53 kg oleju to około 7,6 l oleju
Do podgrzania 1 m3 wody potrzeba 7,6 l oleju opałowego
Cenę oleju opałowego przyjęto 3,59 zł/litr, cenę wody przyjęto 3,16 zł/ m3 brutto.
Zużycie wody w szkole: średnie miesięczne zużycie wynosi 52 m3
Przyjęto ze 40% całkowitego zużycia stanowi woda ciepła.
I
WODA
I.1
zimna woda
I.2
ciepła woda
DANE OBIEKTU
koszt jednostkowy
[zł/m3]
obecne zużycie [m3/m-c]
%zużycia na cele
higieniczne
3,16
30
31,2
20,8
50%
90%
Strona 30 z 33
zużycie wody w obiekcie [m3/m-c]
całkowite
zimnej wody
31,2
ciepłej wody
20,8
w tym do celów sanitarno-higienicznych
15,6
50%
18,72
90%
ANALIZA OSZCZĘDNOŚCI DLA 17 UMYWALEK
II
URZĄDZENIA ZAMONTOWANE
II.1
umywalki
III
PROPONOWANE ZMIANY
WARIANT I
III.1
IV
umywalki
PROPONOWANE ZMIANY
WARIANT II
IV.1
V
umywalki
PROPONOWANE ZMIANY
WARIANT III
umywalki
V.1
liczba urządzeń
wypływ wody przez
urządzenie [l/min]
15
%
udział
w
strukturze zużycia
12
70%
wypływ wody przez
urządzenie [l/min]
cena jednostkowa
netto [zł/szt.]
15
6
wypływ wody przez
urządzenie [l/min]
25
cena jednostkowa
netto [zł/szt.]
15
5
wypływ wody przez
urządzenie [l/min]
30
cena jednostkowa
netto [zł/szt.]
15
2
30
liczba urządzeń
liczba urządzeń
liczba urządzeń
WARIANT I
jednostkowy wypływ wody
liczba
urządzeń
obecnie
proponowane
urządzenia
oszczędność
jednostkowa
15
-
12
-
6
-
6
RAZEM:
umywalki
inne
zużycie wody zimnej
po
obecne
zastosowaniu
perlatorów
10,92
4,68
15,6
oszczędność wody
zimna woda
ciepła woda
oszczędność razem
oszczędność w ciągu roku
oszczędność
wody [m3/mc]
koszt jednostkowy
[zł/m3]
oszczędność [zł]
5
7
3,16 zł
30,00 zł
17 zł
197 zł
214 zł
2 566 zł
liczba urządzeń
umywalki
Inwestycje razem
instalacja urządzeń
RAZEM
OKRES ZWROTU
(miesiące)
15
koszt jednostkowy
netto [zł/szt.]
25
koszt całkowity
[zł]
375 zł
375 zł
0 zł
458 zł
2,1
Strona 31 z 33
5
5
10
zużycie wody ciepłej
po
obecne
zastosowaniu
perlatorów
13,104
5,616
18,72
7
6
12
WARIANT II
jednostkowy wypływ wody
umywalki
inne
liczba
urządzeń
obecnie
proponowane
urządzenia
oszczędność
jednostkowa
15
-
12
-
5
-
7
RAZEM:
zużycie wody zimnej
po
obecne zastosowani
u perlatorów
zużycie wody ciepłej
po
obecne
zastosowani
u perlatorów
10,92
4,68
15,6
13,104
5,616
18,72
5
5
9
5
6
11
oszczędność wody
zimna woda
ciepła woda
oszczędność razem
oszczędność w ciągu roku
oszczędność
wody [m3/mc]
6
8
koszt jednostkowy
[zł/m3]
3,16 zł
30,00 zł
oszczędność [zł]
20 zł
229 zł
249 zł
2 993 zł
koszt jednostkowy
netto [zł/szt.]
30
liczba urządzeń
umywalki
Inwestycje razem
instalacja urządzeń
RAZEM
OKRES ZWROTU
(miesiące)
15
koszt całkowity
[zł]
450 zł
450 zł
0 zł
549 zł
2,2
WARIANT III
jednostkowy wypływ wody
umywalki
inne
zużycie wody zimnej
liczba
urządzeń
obecnie
proponowane
urządzenia
oszczędność
jednostkowa
15
-
12
-
2
-
10
RAZEM:
zimna woda
ciepła woda
oszczędność razem
oszczędność w ciągu roku
oszczędność wody
oszczędność
koszt jednostkowy
wody [m3/mc]
[zł/m3]
9
3,16 zł
11
30,00 zł
obecne
obecne
po
zastosowani
u perlatorów
10,92
4,68
15,6
2
5
7
13,104
5,616
18,72
2
6
8
oszczędność [zł]
29 zł
328 zł
356 zł
4 276 zł
Strona 32 z 33
zużycie wody ciepłej
po
zastosowaniu
perlatorów
liczba urządzeń
umywalki
Inwestycje razem
instalacja urządzeń
RAZEM
OKRES ZWROTU
15
koszt jednostkowy
netto [zł/szt.]
30
koszt całkowity
[zł]
450 zł
450 zł
0 zł
549 zł
1,5
PODSUMOWANIE:
VI.1
VI.2
VI.3
VI.4
ANALIZA FINANSOWA
koszt inwestycji
roczne oszczędności
okres zwrotu inwestycji
bilans w okresie 3 lat
VII
VII.1
VII.2
OSZCZĘDNOŚĆ WODY I ENERGII
oszczędność wody [m3/rok]
oszczędność energii [kWh/rok]
WARIANT I
458 zł
2 566 zł
2,1
7 240 zł
WARIANT II
549 zł
2 993 zł
2,2
8 431 zł
WARIANT III
549 zł
4 276 zł
1,5
12 280 zł
144
3 931
168
4 586
240
6 552
Wszystkie obliczenia na podstawie kalkulatora przygotowanego przy współpracy z Pomorską Grupą
Energetyczną.
Należy na koniec podkreślić że wszystkie zaprezentowane analizy i obliczenia są szacunkowe
i opierają się na wielu przybliżeniach. Dlatego do uzyskiwanych oszczędności należy
podchodzić z pewną ostrożnością. W rzeczywistości oszczędności mogą być mniejsze (lub
większe) z uwagi na m.in. inną strukturę zużycia wody, inny udział wody ciepłej, inną
temperaturę, inny czas korzystania z oświetlenia, inna moc, konstrukcję ścian itp. Jednakże
inwestycja zarówno w wymianę żarówek na energooszczędne jak i montaż perlatorów lub
ograniczników przepływu przyniesie znaczące oszczędności już w ciągu kilku miesięcy od
wdrożenia.
DOKUMENTACJA /ZAŁĄCZNIKI
PODPISY
Szkoła
Autor
Strona 33 z 33