Czy płatnik mo e by ć zwolniony z odpowiedzialności

EKSPERT WYJAŚNIA
Czy płatnik może być zwolniony z odpowiedzialności
Co do zasady płatnik ponosi odpowiedzialność za niepobrane albo nieprawidłowo pobrane zaliczki na
PIT. Kiedy jednak może on zostać zwolniony z tej odpowiedzialności?
SZYMON KARPIŃSKI
doradca podatkowy partner w Sendero tax & legal z Wrocławia
Przepisy Ordynacji podatkowej wprowadzają generalną zasadę odpowiedzialności płatnika za podatek
niepobrany lub podatek pobrany, a niewpłacony. W niektórych przypadkach odpowiedzialność płatnika jest
jednakże wyłączona.
Zgodnie z art. 30 par. 5 Ordynacji podatkowej przepisów o odpowiedzialności płatnika nie stosuje się, jeżeli
podatek nie został pobrany z winy podatnika. Ordynacja podatkowa nie określa przy tym stopnia zawinienia
podatnika. Należy zatem przyjąć, iż każde zawinienie podatnika (czy to umyślne, czy nieumyślne) uwalnia
płatnika od odpowiedzialności za niepobranie (ewentualnie niewpłacenie) podatku. Działaniem zawinionym
przez podatnika, którego skutkiem może być niepobranie podatku przez płatnika, może być przykładowo
ukrycie danych faktycznych wpływających na podstawę opodatkowania lub stawkę podatkową czy
sfałszowanie dokumentów będących podstawą do ustalenia wysokości podstawy opodatkowania oraz
stawki podatku. Ordynacja podatkowa wyraźnie wskazuje, iż jedynie zawinienie podatnika uwalnia płatnika
od odpowiedzialności podatkowej. W związku z tym zawinienie innych osób bądź też obiektywne
okoliczności, które doprowadziły do niepobrania (ewentualnie niewpłacenia) podatku przez płatnika, nie
wyłączają jego odpowiedzialności podatkowej.
Może powstać pytanie, kto decyduje o winie lub braku winy podatnika. Z przepisów Ordynacji podatkowej
wynika, iż ocena ta należy do organu podatkowego. W przypadku stwierdzenia winy podatnika organ
podatkowy wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej podatnika. Uznanie, iż podatnik nie ponosi
winy za niepobranie (ewentualnie niewpłacenie) podatku przez płatnika, skutkuje wydaniem przez organ
podatkowy decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika.
Warto również zwrócić uwagę na regulację art. 26a Ordynacji podatkowej. Dotyczy on zaliczek na podatek
dochodowy od osób fizycznych. Zgodnie z przywołanym przepisem wyłączenie odpowiedzialności płatnika
nie ma zastosowania w przypadku zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania
czynności, o których mowa w art. 12 (stosunek pracy), art. 13 (działalność wykonywana osobiście) oraz art.
18 (prawa majątkowe) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - do wysokości zaliczki, do
której pobrania zobowiązany jest płatnik. Brzmienie przywołanej regulacji wskazuje, iż w przypadku
zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych nawet zawinione działanie podatnika nie skutkuje
wyłączeniem odpowiedzialności płatnika za zaniżenie lub nieujawnienie podstawy opodatkowania.
Inną sytuacją, w której płatnik nie ponosi odpowiedzialności podatkowej za niepobranie (ewentualnie
niewpłacenie) podatku, jest wygaśnięcie zobowiązania podatkowego poprzez jego zapłatę. Zostało to
potwierdzone w wielu wyrokach sądów administracyjnych. Przykładowo Wojewódzki Sąd Administracyjny
w Warszawie stwierdził, że odpowiedzialność płatnika nie może być oderwana od istnienia zobowiązania
podatkowego; jeżeli zatem zobowiązanie wygasło przez zapłatę, nie może być mowy o odpowiedzialności
płatnika (IIISA/Wa 747/05).
PODSTAWA PRAWNA
Art. 30 par. 5 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Źródło: Gazeta Prawna