www.obywatelenauki.pl Warszawa, 23

www.obywatelenauki.pl
Warszawa, 23 lipca 2015 r.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Sz. Pani Zofia Kajak
[email protected]
Opinia o projekcie Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie
szczegółowych kryteriów i trybu przyznawania oraz rozliczania środków finansowych na naukę przeznaczonych na finansowanie projektów badawczych w ramach programu „Diamentowy
Grant”
W środowisku akademickim „Diamentowy grant” wzbudza pewne emocje z uwagi na
przewidzianą tam skróconą drogę uzyskiwania finansowania badań przeznaczoną wyłącznie dla
pewnej kategorii osób. Wspieramy inicjatywy włączania młodych ludzi w obszar badań
naukowych. Mamy jednak wątpliwości czy zasadne jest tworzenie specjalnych programów
wyłącznie dla młodych, co tworzy wyłom w konkursowym systemie finansowania badań
naukowych. W „Pakcie dla nauki” proponowaliśmy przeniesienie części projektów grantowych z
MNiSW do NCN i niniejszym podtrzymujemy ten postulat. Wyrażamy przy tym zdanie, że
ocena aplikacji w konkursie „Diamentowy grant” jest niebywale trudna, gdyż przystępują do
niego studenci na bardzo wczesnym etapie edukacji, co utrudnia ocenę wartości ich dorobku
oraz potencjału naukowego zaprezentowanego przez nich projektu badawczego. Apelujemy
zatem o szczególną dbałość w formułowaniu wymogów konkursowych i pieczołowitość komisji
konkursowych i recenzentów, by jedynym kryterium decydującym o przyznaniu tego
prestiżowego wyróżnienia była doskonałość naukowa wniosku i jego kierownika. Apelujmy
również o dbałość np. o to, by skład zespołu oceniającego był łatwo dostępny na stronie
programu, by nie powstawały wątpliwości, co do transparentności procedury oceny.
Pozwalamy sobie przy tej okazji również zaapelować o szybkie przeprowadzenie audytu
efektów wprowadzenia „Diamentowego grantu”, a zatem analizy efektów naukowych
uzyskanych przez laureatów oraz ich dalszych losów naukowych.
[email protected]
www.obywatelenauki.pl
W odpowiedzi na pismo DN.SPM.1220.2.2015 z lipca 2015 roku Obywatele Nauki
przestawiają swoje stanowisko w sprawie rozporządzenia.
1. Stanowczo domagamy się wprowadzenia zasady recenzowania wniosków przez dwóch
recenzentów. Obecny system uzależniający opinię o wniosku od jednej recenzji nie jest
właściwy, może rodzić nieprawidłowości. Dwoje recenzentów to standard, który warto
wprowadzić również do konkursu o „Diamentowy grant”.
2. Należy uznać za właściwe określenie warunków konkursu „Diamentowy Grant” w
formie rozporządzenia a nie tylko ogłoszenia o konkursie. Oczywiście wynika to ze
wskazanej nowelizacji Ustawy o zasadach finansowania nauki, art. 26. ust. 3e, ale jest
też lepszym rozwiązaniem tam, gdzie w grę wchodzi wydatkowanie pieniędzy
publicznych.
3. Zasadnicze zmiany w rozporządzeniu w zestawieniu z ostatnim ogłoszeniem o konkursie
(z grudnia 2014 roku) dotyczą zasad finansowania. I tutaj za uzasadnione uznajemy
wprowadzenie rozróżnienia w maksymalnej wysokości grantu na 180 000 PLN dla nauk
humanistycznych, społecznych oraz nauk o sztuce i twórczości artystycznej i 220 000
PLN dla nauk ścisłych, technicznych, przyrodniczych, rolniczych, leśnych, medycznych i
weterynaryjnych.
Odpowiada
to
regulacjom
wprowadzającym
rozróżnienie
kosztochłonności kształcenia w różnych obszarach wiedzy. Przy tym jako pewne
niedopatrzenie należy uznać pominięcie „nauk o zdrowiu oraz nauk o kulturze
fizycznej”, które są wprost wymienione w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa
Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz
dyscyplin naukowych i artystycznych (Dz. U. nr 179, poz. 1065). Dlatego wnioskujemy o
dopisanie tych obszarów.
Zwracamy jednocześnie uwagę, że wskazane rozróżnienie maksymalnej wysokości
finansowania zawarte jest w Załączniku nr 1, Szczegółowy zakres informacji zawartych
we wniosku, dział Informacje ogólne o projekcie. O ile nawet takie wprowadzenie
rozróżnienia może być skuteczne pod względem prawnym, to ponieważ chodzi o
przejrzystość w wydatkowaniu publicznych pieniędzy, słuszniejsze byłoby umieszczenie
tego w tekście głównym rozporządzenia. Obecne umiejscowienie tego passusu świadczy
raczej o powtórzeniu zapisów ogłoszenia poprzedniego konkursu, gdzie punkt 10. (Okres
realizacji projektu nie może przekraczać 4 lat, a koszt jego realizacji nie może być wyższy
niż 200 000 zł) bynajmniej nie dotyczył „zakresu informacji zawartych we wniosku”.
[email protected]
www.obywatelenauki.pl
4. Za uzasadnione uznajemy wprowadzenie górnej granicy wysokości wynagrodzenia
laureatów konkursu „Diamentowy Grant”. Poprzednie rozwiązania, czyli wprowadzenie
granicy 2500 złotych miesięcznego wynagrodzenia jako granicy dolnej albo sztywnie
ustalonej wysokości, ograniczały wnioskodawcy możliwość swobodnego kształtowania
kosztorysu projektu.
5. Ponieważ Obywatelom Nauki zależy na podniesieniu jakości edukacji w Polsce (nie
tylko na poziomie szkolnictwa wyższego), to konkurs „Diamentowy Grant”, dający
młodym ambitnym badaczom możliwość szybszych postępów w pracy naukowobadawczej, uznajemy za inicjatywę jak najbardziej słuszną. Tym bardziej, że zgodnie z
art. 26, ust. 3a – tych laureatów nie może być więcej niż stu rocznie. Dzięki temu mamy
do czynienia z niewielką grupą osób, które muszą się wykazać szczególnymi
osiągnieciami. I ze względu na tę elitarność nie można uznać „Diamentowego Grantu” za
inicjatywę obniżającą rangę studiów doktoranckich ze względu na zwolnienie z
obowiązku legitymowania się dyplomem ukończenia studiów II stopnia lub jednolitych
magisterskich.
6. W odniesieniu do definiowania wybitnych osiągnięć (C. Ankieta dorobku naukowego
wybitnie uzdolnionej osoby, Załącznik nr 1) Obywatele Nauki zwracają uwagę na
pominięcie działalności społecznej jako kryterium branego pod uwagę przy dokonywaniu
oceny. W większości wypadków laureaci „Diamentowego Grantu” kontynuują naukę na
studiach II stopnia, a jeśli zgodnie z Ustawą prawo o szkolnictwie wyższym jednym z
podstawowych
zadań
uczelni
jest
„wychowywanie
studentów
w
poczuciu
odpowiedzialności za państwo polskie, za umacnianie zasad demokracji i poszanowanie praw
człowieka” (art. 13, ust. 1. pkt. 2.), to rozsądnym byłoby umieszczenie aktywności na tym
polu w formularzu oceny. Oczywiście można stwierdzić, że kategoria „inne”
wystarczająco opisuje aktywność społeczną, ale lepiej byłoby ją zapisać wprost.
Podsumowując, Obywatele Nauki popierają wprowadzenie przesłanego do konsultacji
rozporządzenia. Apelujemy jednocześnie o wprowadzenie do programu sugerowanych przez nas
modyfikacji, zwłaszcza dotyczące systemu recenzji wniosków.
[email protected]