Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych Medycyna

RECENZJE KSIĄŻEK
Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych
Medycyna Praktyczna Kraków 2012, s. 2504 +104, ilustr., ISBN 978-83-7430-336-1 i -4
Merytorycznie i edytorsko zbiorowe
dzieło stanowi szczytne, pomnikowe osiągnięcie wiodącej w medycynie wewnętrznej
„szkoły Szczeklika” i zasłużonej krakowskiej
oficyny wydawniczej.
Redaktor naczelny wydawnictwa, dr
Piotr Gajewski, został redaktorem prowadzącym wieloosobowy zespół. W jego
składzie znalazło się 18 autorów 15 działów
podręcznika, w tym 14 profesorów – wybitnych specjalistów różnych dziedzin o nazwiskach świetnie znanych w kraju i zagranicą.
W skład zespołu weszło jeszcze 20 dalszych
osób. Natomiast sześciostronicowy spis podaje nazwiska, tytuły i miejsca pracy aż 320
autorów dzieła. Spis bogatej treści zajmuje
22 stron, a skrótów – osiem.
Właściwą zawartość podręcznika stanowią rozdziały o chorobach układów narządów, o alergii, zaburzeniach równowagi
wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej,
o zatruciach, opiece paliatywnej oraz o
wybranych zagadnieniach chorób układu
nerwowego, onkologii i chorób zakaźnych.
Ostatni rozdział jest poświęcony podsta-
wom medycyny „evidence-based medicine”
(EBM). Oczywiście poszczególne rozdziały
uwzględniają fizjologię, diagnostykę, profilaktykę, klasyfikację i leczenie oraz podają
wybrane piśmiennictwo.
Główny tytuł „Interna Szczeklika” nadano podręcznikowi ze wszech miar słusznie
ze względu na wielkie zasługi, osiągnięcia
i osobowość Andrzeja Szczeklika, jako
uczonego, lekarza i humanisty, współpracującego aktywnie przez 20 lat z Medycyną
Praktyczną. Obecne dzieło jest w pewnym
stopniu kontynuacją kompendium „Choroby wewnętrzne”, które ukazało się w tejże
oficynie pod wspólną redakcją Andrzeja
Szczeklika i Piotra Gajewskiego. Obecne
fundamentalne dzieło uwzględnia najnowsze wiadomości z ostatnich dwu lat, dotyczące m.in. chorób krążenia (zespoły wieńcowe, kardiomiopatia, nadciśnienie tętnicze,
choroby aorty, tętnic obwodowych i żył),
układu oddechowego (choroba obturacyjna,
gruźlica), układu trawienia (zapalenia jelit,
ostra niewydolność wątroby), wewnątrzwydzielniczego (nadczynność tarczycy,
cukrzyca), moczowego (m.in. zakażenia),
ruchu (choroby stawów, osteoporoza), jak
również lipidowych i hemostatycznych. Podręcznik ma też wersję elektroniczną i ma być
aktualizowany w rocznych odstępach.
Na wielkie uznanie zasługuje też strona
edytorska. Księgę okrywa miękka lub twarda
okładka z wielobarwną reprodukcją obrazu
Giovanniego Lanfranco „Św. Piotr uzdrawiający św. Agatę”. Klarowna jest dyspozycja
całości dzieła, jak i jego rozdziałów, podrozdziałów i akapitów. Czytelność zapewniają:
kredowo-biały, cienki papier oraz czcionka
czytelna, zróżnicowana krojem i rozmiarem,
w niektórych miejscach kolorowa. Treść
wzbogacają mnogie instruktywne ilustracje
i tabele – przeważnie barwne, rzadziej
czarnobiałe.
Dzieło będzie cenną pomocą w gabinetach lekarskich i bibliotekach. Podręcznik
jest przeznaczony dla lekarzy i specjalistów
chorób wewnętrznych i związanych z nimi
dziedzin medycyny, dla lekarzy rodzinnych,
a także dla studentów wydziałów medycznych.
Henryk Gaertner - Kraków
Apteczka domowa czyli lamus ingrediencyj wszelakich pełen ku
zdrowia obronie służących
Domena Warszawa 2011, s. 140, ilustr., ISBN 978-83-917527-8-4
Książeczkę otwiera wiersz „Apteka domowa” ze słowami dr. Tadeusza Łojka i muzyką prof. Jerzego Woya-Wojciechowskiego.
Wyboru tekstów z dawnego piśmiennictwa
farmaceutyczno-medycznego dokonał Marek A. Kamiński, autor wstępu o dawnych
polskich apteczkach domowych. Wybrane
wyimki pochodzą z różnych krajowych
źródeł piśmienniczych od początku XVII do
początku XIX stulecia. Głównie reprezentowane jest piśmiennictwo XVIII wieku.
W części pierwszej „Porady ogólne”
znajdujemy: wskazówki trybu życia dla
jego przedłużenia, zależność zachorowań
od dnia urodzin i dwa spisy dni tygodnia i
poszczególnych miesięcy – korzystnych lub
nie dla upustów krwi.
Najobszerniejsza druga część oma-
wia „Leki proste”. Wśród około 170 haseł
przeważają leki roślinne nad zwierzęcymi
i mineralnymi. Wśród roślinnych występują
leki z roślin wolno rosnących i ogrodowych
oraz krzewów i drzew. Niektóre z nich są
popularne do dzisiaj (aloes, siemię, ziele
babki), niektóre jako warzywa lub przyprawy.
Warto tu wspomnieć o herbacie (tea) i tytoniu (tiutiun). Szeroki jest asortyment leków
odzwierzęcych, uzyskiwanych od zwierząt
domowych i dzikich, od much, pająków,
pluskiew i robaków, a nawet od człowieka.
Wśród mineralnych spotykamy tak pospolite
jak kreda i ołów lub szlachetne jak szmaragd
czy ametyst.
W trzeciej części znajduje się 34 receptur. Często wykorzystują one alkohol (gorzałki, piwa, likiery, wódki), inne stosowane
są zewnętrznie (balsamy, maści, plastry,
kąpiele) lub w lewatywie. Książkę zamyka
wybrane piśmiennictwo (13 pozycji).
Szata edytorska zdobi dzieło. Okładka
kartonowa, dwubarwna. Fotografie (10)
dawnych naczyń aptekarskich z czasów
nieco późniejszych od tekstów, dwie ryciny.
Dyspozycja treści, papier i czcionka w pełni
ułatwiają czytanie treści.
Książkę należy polecić farmaceutom
i medykom, zwłaszcza tym, którzy są zainteresowani dziejami obu związanych ze
sobą dziedzin. Warto prześledzić ewolucję
środków i metod leczniczych i ustalić ile
jeszcze z wymienionych w książce leków i
receptur zachowało do dzisiaj swe większe
lub mniejsze znaczenie.
Henryk Gaertner - Kraków
478
H. Gaertner