Znaczenie PT i INR - Dolina Biotechnologiczna

Znaczenie PT i INR
Doustne leki przeciwzakrzepowe znajdują zastosowanie w leczeniu i
profilaktyce zakrzepicy. Około 1% społeczeństwa podlega takiej terapii,
przy czym w połowie przypadków nie przebiega ona we właściwy sposób,
mimo powszechnej wiedzy o schemacie kontroli ustalania dawki i
monitorowania leczenia.
Czas protrombinowy (ang. prothrombin time, PT) jest czynnościowym testem
oceniającym zewnątrzpochodny układ krzepnięcia. Oznaczenie tego parametru
niezbędne jest w monitorowaniu leczenia doustnymi antykoagulantami (ang. oral
anticoagulants, OA), będącymi antagonistami witaminy K, oraz pomocne w
diagnostyce chorób wątroby.
Wartość PT zależy od zawartości w osoczu kilku czynników: protrombiny,
czynnika V, VII, X oraz fibrynogenu. Pozostałe czynniki krzepnięcia oraz liczba
płytek nie wpływają na wartość PT.
W praktyce klinicznej obserwuje się zarówno skrócony jak i wydłużony PT.
Skrócenie PT występuje przede wszystkim w:
— zakrzepicy;
— nadkrzepliwości.
Wydłużenie PT obserwuje się przy:
— wrodzonym niedoborze czynnika/czynników krzepnięcia II, V, VII, X;
— niedoborach witaminy K (przykładowo karmienie pozajelitowe, biegunki,
zaburzenia wchłaniania, cholestaza, kamica pęcherzykowa, antybiotykoterapia);
— dysfibrynogenemii;
— w rozsianym wykrzepianiu wewnątrznaczyniowym (DIC);
— przewlekłych chorobach miąższu wątroby;
— obecności inhibitorów krzepnięcia (przykładowo heparyna, FDP, D-dimery,
krążące antykoagulanty u chorych z toczniem rumieniowatym);
— w przebiegu niektórych chorób: białaczek, mocznicy, choroby AddisonaBiermera;
— podczas leczenia salicylanami
Oznaczenie PT wykonuje się w osoczu cytrynianowym, dodając preparat
tromboplastyny tkankowej i po inkubacji mierząc czas od dodania jonów wapnia
do skrzepnięcia próbki.
W zależności od aktywności tromboplastyny użytej do badania wartości
prawidłowe PT wahają się w granicach od 11 do 15 sekund. W związku z
rozbieżnościami w wynikach PT, doprowadzono do standaryzacji tromboplastyny
tkankowej. Word Heath Organization uznała serię ludzkiej mózgowej
tromboplastyny (67/40) za pierwotny międzynarodowy preparat referencyjny (ang.
International Reference Preparation, IRP) w 1977 roku. Po kalibracji nadano IRP
współczynnik ISI = 1,0 (ang. International Sensitivity Index). Od tej pory
wszystkie odczynniki z tromboplastyną kalibrowane są w odniesieniu do IRP lub
do wtórnych materiałów referencyjnych [1, 2, 4].
Najczęściej czas protrombinowy wyraża się pod postaciąwskaźnika
protrombinowego, współczynnika protrombinowego (R) lub międzynarodowego
współczynnika znormalizowanego (INR).
Wskaźnik protrombinowy [%] = PT referencyjny*/PT pacjenta x 100
Współczynnik protrombinowy = PT pacjent/PT referencyjny*
INR = R podniesiony do potęgi ISI
*PT referencyjny jest wartością charakterystyczną dla danego laboratorium i
powinien zostać uzyskany dla mieszaniny osoczy prawidłowych
Wartości prawidłowe wskaźnika protrombinowego mieszczą się w granicy od 80
do 120% (zakres terapeutyczny od 30 do 50%), współczynnika protrombinowego
od 0,8 do 1,2, a INR od 0,9 do 1,3 (zakres terapeutyczny od 2 do 4,5). INR zależy
od czułości zastosowanej tromboplastyny (ISI).
Zakresy terapeutyczne INR mogą różnić się w zależności od wieku i stanu
klinicznego.
Oznaczenie czasu protrombinowego oraz okreslenie wartości INR nalezy
do badań przesiewowych zaburzeń hemostazy
Źródło: Wikimedia Commons, licencja CC0
Według brytyjskiego Towarzystwa Hematologicznego zakres INR od 2,0 do 2,5
stosuje się w zapobieganiu zakrzepicy żył głębokich po zabiegach operacyjnych,
zakres od 2,0 do 3,0 w leczeniu zakrzepicy żył głębokich, zatorze tętnicy płucnej
oraz stanach niedokrwiennych mózgu, zakres od 3,0 do 4,5 w nawrotach
zakrzepicy żylnej i zatoru tętnicy płucnej, zawale serca, chorobach naczyń
tętniczych oraz niektórych stanach po zabiegach kardiochirurgicznych.
Utrzymanie INR na poziomie od 2,0 do 3,0 jest tak samo skuteczne jak INR
powyżej 4,0, ale ryzyko wystąpienia powikłań krwotocznych jest znacznie
mniejsze [1, 2, 5].
Wartości PT i INR różnią się w zależności od wieku pacjenta. Według ekspertyzy
przeprowadzonej przez Royal Children’s Hospital w Australii na potrzeby
Diagnostica Stago, ustalono następujące zakresy referencyjne PT oraz INR u
dzieci (STA-Neoplastine CI Plus; sec)przedstawioe w tabeli 1.
Tabela 1. Zakresy referencyjne INR i PT u dzieci [3].
Badania przeprowadzono na grupie ponad 50 pacjentów obu płci.
Podczas interpretacji wyników PT należy pamiętać, że:
— prawidłowy PT nie wyklucza klinicznie istotnych koagulopatii takich jak
hemofilia A, B i C;
— przy wykrywaniu LA (ang. lupus coagulants) można wykorzystać PT jako
skrining. Test jest jednak mało czuły ze względu na dużą zawartość fosfolipidów,
które neutralizują przeciwciała antyfosfolipidowe;
— PT jest podstawą dla testów 1-stopniowych służących ocenie aktywności
czynników krzepnięcia. Dotyczy to głównie czynnika II, V, VII oraz X. Test może
być jednak mało czuły na niewielkie niedobory niektórych czynników krzepnięcia;
— wyniki oznaczeń PT różnią się w zalezności od stosowanej aparatury
pomiarowej oraz metody oznaczenia, dlatego też zaleca się stosowanie lokalnej
kalibracji tromboplastyny;
— INR nie powinien być używany do oceny ciężkości zaburzeń wątroby, ale do
monitorowania leczenia antykoagulantami antagonistami witaminy K [1, 2].
Oznaczenie czasu protrombinowego oraz okreslenie wartości INR nalezy
do badań przesiewowych zaburzeń hemostazy. Parametry te znajdują także
szerokie zastosowanie w monitorowaniu leczenia doustnymi
antykoagulantami.
mgr Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny
Piśmiennictwo:
1. Practical-Haemostasis. A practical guide to laboratory haemostasis, 2012.
2. Raszeja-Szpecht A., Kabata J. Praktyczne aspekty koagulologii. Grudziądz,
2001; Bio-Ksel.
3. Diagnostica Stago. Reference ranges.
4. Ernst DJ. et al. Procedures for the Collection of Diagnostic Blood Specimens
by Venipuncture. NCCLS H3-A6, 2007; 27, 26.
5. Altman R. New oral anticoagulants: are coagulation units still required?
Thromb J, 2014; 12, 1: 3.
Data publikacji: 23.07.2015r.