STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ pt. „KULTURA SIŁ

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
pt. „KULTURA SIŁ ZBROJNYCH REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC I JEJ
ODNIESIENIA DO KULTURY SIŁ ZBROJNYCH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
W XXI WIEKU”
Agnieszka Polończyk
Promotor: dr hab. inż. Andrzej Dawidczyk
Głównym zamiarem badawczym dysertacji stało się wskazanie przewidywanych
kierunków zmian kanwy kulturowej Bundeswehry w świetle prognozowanych warunków jej
funkcjonowania w XXI wieku. W ten sposób sformułowany zamiar badawczy przekształcono
w główny problem badawczy, który przyjął następujące brzmienie: w jaki sposób zmiany
koncepcyjne kształtować mogą kulturę sił zbrojnych Republiki Federalnej Niemiec
w warunkach wyzwań XXI wieku oraz jakie postulaty organizacyjne generować mogą dla
kultury sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej?
Określony powyżej problem umożliwił sprecyzowanie głównego celu badawczego –
stało się nim zbudowanie konceptualnego modelu kultury organizacyjnej sił zbrojnych
Republiki Federalnej Niemiec na podstawie jej relacji ze strategią w okresie prognozy 20152030 oraz wskazanie zbioru wniosków i postulatów organizacyjnych dla kultury sił zbrojnych
RP ze względu na doświadczenia niemieckie.
Zgodnie z przyjętą metodologią badań, w pracy zastosowano szereg metod badawczych,
do których należą:
1. Metoda idealizacji i stopniowej konkretyzacji L. Nowaka zastosowana w celu rozwiązania
głównego problemu badawczego;
2. Metody ogólnologiczne;
3. Analiza strategiczna otoczenia państwa – jako narzędzia, wykorzystano macierze redukcji
zagrożeń i szans oraz macierze opisu zagrożeń, zastosowane w wymiarze politycznym,
wojskowym i ekonomicznym dla RFN i NATO;
4. Metoda delficka – wykorzystanie uogólnionych ocen piętnastu ekspertów dokonujących
analizy strategicznej otoczenia RFN i NATO w latach 1955-1989, 1990-2014 oraz
w okresie prognozy 2015-2030;
5. Metoda scenariuszowa – techniką jest tu opracowanie scenariusza realistycznego; jako
narzędzie, wykorzystano macierz opisu scenariusza realistycznego dla RFN i NATO
w okresie prognozy 2015-2030;
6. Analiza i krytyka dokumentów formalnych: źródeł pierwotnych oraz polskich i
zagranicznych (anglo- i niemieckojęzycznych) źródeł wtórnych;
7. Obserwacja bezpośrednia nieuczestnicząca – pobyt badawczy w Zentrum Innere Führung
der Bundeswehr w Koblencji, Sozialwissenschaftliches Institut der Bundeswehr w
Strausbergu oraz Militärgeschichtliches Forschungsamt w Poczdamie;
8. Obserwacja pośrednia nieuczestnicząca – jako narzędzia, wykorzystano badanie
dokumentacji oraz netnografię.
Rozprawa składa się z wprowadzenia obejmującego metodologiczne podstawy badań,
czterech rozdziałów merytorycznych oraz zakończenia.
W rozdziale I, obejmujący lata 1955-1989, dokonano analizy strategicznej otoczenia
państwa, tj. identyfikacji głównych zagrożeń narodowych i sojuszniczych w wymiarach:
politycznym, wojskowym i ekonomicznym. Następnie, wyodrębniono zbiór wymogów
organizacyjnych (tj. narodowych i sojuszniczych wartości, interesów i celów), określono
charakter wojny i konfliktu zbrojnego, jak również scharakteryzowano wynikające
z dokumentów strategicznych NATO i RFN koncepcje oraz formy użycia i działania
Bundeswehry jako elementu struktury NATO. Dalszy wysiłek badawczy został
ukierunkowany na wskazanie elementów kanwy kulturowej Bundeswehry wspierających
implementację i realizację zidentyfikowanych rozwiązań koncepcyjnych. Rezultatem
podjętych czynności badawczych stało się określenie typu kultury sił zbrojnych Republiki
Federalnej Niemiec na podstawie jej relacji ze strategią w eksplorowanym okresie.
Rozdział II, obejmujący lata 1990-2014, rozpoczęto analogicznie do rozdziału I od
analizy strategicznej otoczenia państwa. Wyodrębnienie zbioru wymogów organizacyjnych
(wartości, interesów oraz celów) poprzedziło wskazanie misji i wizji państwa. W dalszych
rozważaniach, uzupełnionych o obraz charakteru zagrożeń, wojny i konfliktu zbrojnego na
lata 1990-2014, skupiono się na koncepcjach oraz formach użycia i działania Bundeswehry
jako elementu struktury NATO, określonych na podstawie dokumentów strategicznych
NATO i RFN powstałych po 1990 roku. Rozdział zakończyło wskazanie elementów kanwy
kulturowej sił zbrojnych RFN oraz, konsekwentnie, określenie typu kultury na podstawie jej
relacji ze strategią właściwą po 1990 roku do czasów współczesnych.
W rozdziale III, stanowiącym zasadniczą część dysertacji, przedstawiono rozwiązanie
pierwszej składowej głównego problemu badawczego i tym samym realizację głównego celu
pracy. Konsekwentnie, na początku dokonano analizy strategicznej otoczenia państwa,
dokonując identyfikacji prognozowanych na lata 2015-2030 zagrożeń i szans w skali ogólnej.
Równoległe wskazanie wymogów organizacyjnych (prognozowanych interesów i celów RFN
i NATO) oraz określenie charakteru przyszłych warunków użycia sił zbrojnych i pożądanego
profilu zdolności i umiejętności przywódczych, umożliwiło scharakteryzowanie
przewidywanych koncepcji użycia, działania i rozwoju Bundeswehry na lata 2015-2030.
W rezultacie, wskazano pożądany typ kultury Bundeswehry na podstawie jej relacji ze
strategią na okres prognozy 2015-2030 oraz, w dalszej kolejności, określono elementy jej
kanwy kulturowej, czego pokłosiem stało się zbudowanie konceptualnego modelu kultury sił
zbrojnych RFN na lata 2015-2030 na podstawie idealizacyjnej teorii nauki L. Nowaka.
W rozdziale IV przedstawiono rozwiązanie drugiej składowej głównego problemu
badawczego. Wyodrębniono w nim elementy kanwy kulturowej Wojska Polskiego w latach
1990-2014 z pominięciem prezentowanego szeroko we wcześniejszych rozdziałach procesu
prowadzącego do identyfikacji koncepcji użycia i działania sił zbrojnych RP.
Zidentyfikowano typ kultury sił zbrojnych RP zestawiono i odniesiono do modelu kultury
Bundeswehry, właściwego na lata 1990-2014. Na podstawie tych rozważań, wskazano zbiór
wniosków i postulatów organizacyjnych dla kultury sił zbrojnych RP ze względu na
doświadczenia niemieckie.
Pracę wieńczy zakończenie, w którym zawarto najważniejsze wnioski, dokonano
oceny metodologicznej oraz wskazano obszary wymagające podjęcia dalszych wysiłków
badawczych związanych z przedstawioną problematyką.