X. OŚWIECENIE 1. Pojęcia monarchia parlamentarna monarchia

1. Pojęcia
monarchia parlamentarna
monarchia absolutna
absolutyzm oświecony
racjonalizm
empiryzm
oświecenie
rokoko
klasycyzm
konstytucja
burżuazja
republika
kongres
prezydent
2. Postacie
Ludwik XIV
Jerzy Waszyngton
Beniamin Franklin
Tomasz Jefferson
Tadeusz Kościuszko
Kazimierz Puławski
Maksymilian Robespierre
Jan Jakub Rousseau
Monteskiusz
Ludwik XVI (Kapet)
Piotr I
Katarzyna II
Maria Teresa
3. Daty
1701
16 XII 1773
4 VII 1776
17IX 1787
14 VII 1789
26 VIII 1789
3 IX 1791
X. OŚWIECENIE
4. Teksty źródłowe
Deklaracja Niepodległości kolonii angielskich w Ameryce Północnej,
4 lipca 1776r.
Uważamy za niezbite i oczywiste następujące prawdy: że wszyscy ludzie
stworzeni zostali równymi sobie; że Stwórca udzielił im pewnych praw
niezbywalnych, w których rzędzie na pierwszym miejscu należy postawić prawo
do życia, do wolności i do poszukiwania szczęści; celem zapewnienia sobie tych
praw ludzie ustanowili między sobą rządy, których władza wypływa z woli
rządzonych; że ilekroć jakakolwiek forma rządu sprzeciwia się celowi, w jakim
była ustanowiona, naród ma prawo zmienić ją lub znieść zupełnie i ustanowić
rząd nowy na takich zasadach oparty, jakie mu się wydadzą najodpowiedniejsze
do zapewnienia własnego bezpieczeństwa i pomyślności. Dzieje panowania
obecnego króla W[ielkiej] Brytanii są jednym pasmem niesprawiedliwości
i przywłaszczeń, dążących jawnie do rozciągnięcia nad tymi koloniami
nieograniczonej tyranii.
Przeto my, reprezentanci Zjednoczonych państw Ameryki, ogłaszamy
uroczyście w imieniu władzy dobrego ludu tych kolonii, iż te Zjednoczone
Kolonie są i mają prawo być Państwami wolnymi i niepodległymi; że wyzwolone
są od zależności w stosunku do korony Brytyjskiej i że jako Państwa wolne i
niepodległe maja one pełne prawo prowadzić wojnę, zawierać pokój i przymierza,
prowadzić handel, tudzież podejmować to wszystko, co leży w granicach
możliwości państw niezależnych.
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 26 sierpnia 1789r.
Art. I. Ludzie rodzą się i pozostają wolnymi i równymi w prawach. Podstawą
różnic społecznych może być tylko wzgląd na pożytek ogółu.
Art. II. Celem wszelkiego zrzeszenia politycznego jest utrzymanie przyrodzonych
i niezbywalnych praw człowieka. Prawa te to: wolność, własność, bezpieczeństwo
i opór przeciw uciskowi.
Art. III. Źródło wszelkiej władzy zasadniczo tkwi w narodzie. Żadne ciało, żadna
jednostka nie może sprawować władzy, która by wyraźnie od narodu nie
pochodziła.
Art. IV. Wolność polega na tym, że wolno każdemu czynić wszystko, co tylko
nie jest ze szkodą drugiego, korzystanie zatem z przyrodzonych praw każdego
człowieka nie napotyka innych granic, jak te, które zapewniają korzystanie z tych
samych praw innych członków społeczeństwa. Granice te mogą być zakreślone
tylko drogą ustawy.
Art. V. Ustawa ma prawo zakazywać tylko tego, co jest szkodliwe dla
społeczeństwa. To, czego ustawa nie zakazuje, nie może być wzbronione i nikt nie
może być zmuszonym do czynienia tego, czego ustawa nie nakazuje.