docpobierz
download 
Reklamacja Transkrypt
pobierz
Kolektory słoneczne w Suchej Beskidzkiej Odnawialne i alternatywne źródła energii w Małopolsce zbiór „dobrych praktyk” cz. IV Kraków, październik 2009 SPIS TREŚCI WSTĘP 3 Kolektory słoneczne na ośrodku w Żmiącej 4-5 Pompa ciepła w urzędzie w Jerzmanowicach 6-7 Ciepło z biomasy w Domu Pomocy Społecznej w Łyszkowicach 8-9 Solarny system w Suchej Beskidzkiej 10-11 Mała elektrownia wodna Kuźnice 12-13 Parkometry zasilane słońcem w Krakowie 14-15 Woda termalna w Aqua Parku w Zakopanem 16-17 Kolektory słoneczne na szkołach w Osielcu i Wysokiej 18-19 Biogaz z oczyszczalni ścieków w Chrzanowie 20-21 Pompa ciepła ogrzewająca szkołę w Miechowie 22-23 Kolektory słoneczne na Domu Pomocy Społecznej w Trzemeśni 24-25 Ekologiczne Centrum w Stryszowie 26-27 Kotłownia na biomasę w szkole w Wojniczu 28-29 Słoneczna straż pożarna w Krakowie 30-31 Pompy ciepła ogrzewające szkoły w Jodłowniku 32-33 Elektrownia wodna Dąbie 34-35 Kolektory słoneczne na Domu Pomocy Społecznej w Harbutowicach 36-37 2 Ciepło z biomasy w szkołach w Jordanowie 38-39 Pompa ciepła w szkołach w Wielkiej Wsi 40-41 Słoneczne dachy w Sułoszowej 42-43 Polityka ekologiczna województwa – odnawialne źródła energii 44 Dotychczasowe edycje publikacji 45 Wstęp Stan naszego środowiska wpływa na zdrowie i samopoczucie społeczeństwa, co podkreśla znaczenie dbałości o poprawę jego jakości. Dlatego też ważne jest stosowanie się do zasady zrównoważonego rozwoju, łączącego korzyści ekologiczne, ekonomiczne poprzez wyrównanie bilansu energetycznego. W tym zakresie duże znaczenie ma ograniczenie stopnia zużycia naturalnych zasobów środowiska, poprzez wykorzystanie potencjału alternatywnych, a zwłaszcza odnawialnych źródeł energii. Jednym z ważniejszych projektów województwa małopolskiego jest wspieranie rozwoju inwestycji wykorzystujących te źródła, w celu rozpowszechnienia podejścia ekologicznego pośród podmiotów w zaawansowany sposób korzystających ze środowiska. Znaczny rozwój gospodarki wpływa na wzrost produkcji odpadów, ścieków, a dodatkowo emisji zanieczyszczeń do atmosfery, m.in. dwutlenku węgla, pyłu zawieszonego PM10, węglowodorów, tlenków siarki, azotu. Stanowi to przyczynę rozwoju efektu cieplarnianego, jak również zwiększenia ilości szkodliwego ozonu troposferycznego, wpływającego negatywnie na stan zdrowia człowieka i roślin. Z tej przyczyny należy ograniczyć antropopresję do minimum, jednocześnie dbając o względy ekonomiczne, poprzez wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. Z dumą przyglądam się zmianom zachodzącym w gospodarce zasobami środowiska województwa małopolskiego, co jest wyznacznikiem znacznej poprawy świadomości ekologicznej naszego społeczeństwa. Mam nadzieję, że programy i projekty realizowane przez Samorząd Województwa Małopolskiego będą nadal stymulować to zjawisko. Niniejsza publikacja jest kontynuacją cyklu wydawniczego tworzonego od 2006 roku, promującego ‘dobre praktyki’, mogące być wzorem i inspiracją dla Państwa do tworzenia proekologicznych, energooszczędnych instalacji we własnym otoczeniu. Zawiera ona opis rozwiązań technicznych oraz źródeł finansowania danej inwestycji, ułatwiających organizację analogicznych urządzeń w swoim otoczeniu. Chciałbym, żeby to wydawnictwo zainspirowało instytucje publiczne i podmioty gospodarcze tematem odnawialnych źródeł energii, a także czystych i bezpiecznych technologii oraz zachęciło do własnych inicjatyw, które zaowocują poprawą stanu naszego środowiska. Podejmując działania proekologiczne należy pamiętać o możliwości pozyskania znacznych unijnych środków finansowych m.in. na rozwój infrastruktury energetycznej. Życzę pomyślności w tworzeniu nowych rozwiązań ekologicznych i mam nadzieję, że w przyszłym roku właśnie Państwa przykład będzie nową ‘dobrą praktyką’ dla mieszkańców województwa małopolskiego, a jednocześnie korzystnie wpłynie na poprawę środowiska przyrodniczego i stanu zdrowotnego naszego i przyszłych pokoleń. Marek Nawara 3 Marszałek Województwa Małopolskiego Kolektory słoneczne na ośrodku w Żmiącej SOLARY Miejscowość: Żmiąca Gmina: Laskowa Powiat: limanowski Kontakt: Ośrodek Opiekuńczo-Wychowawczy „Dzieło Pomocy Dzieciom” ul. Rajska 10 31-124 Kraków tel.: (0-12) 631 03 00 fax: (0-12) 631 03 00 [email protected] www.dpd.pl Filia w Żmiącej Żmiąca 144 34-603 Ujanowice tel.: (0-18) 333 40 66 4 wioskę utrzymuje się głównie z rolnictwa. W 1994 roku Fundacji Ruperta Majera „Dzieło Pomocy Dzieciom” zostało przekazane opuszczone gospodarstwo, z którego po gruntownym remoncie utworzono filię krakowskiego Ośrodka Opiekuńczo — Wychowawczego, czynną w okresie letnim. Ośrodek jest wielofunkcyjną placówką. Zapewnia swoim podopiecznym całodobową opiekę oraz wychowanie realizując zadania przewidziane dla placówki wsparcia dziennego: interwencyjne i socjalizacyjne, a także łączy dzienne i całodobowe działania terapeutyczne skierowane na dziecko i rodzinę. jest niewielką wioską położo- Założenia projektu uwzględniały sezoną na przedgórzu Beskidu Sądeckiego nowość funkcjonowania Ośrodka i Gorców w okolicach Limanowej. i oszczędność kosztów eksploatacji Kilkadziesiąt rodzin zamieszkujących Żmiąca GMINA LASKOWA, POWIAT LIMANOWSKI w okresach przejściowych: wiosną i jesienią. Energia cieplna przenoszona jest za pomocą czynnika roboczego w postaci glikolu propylenowego. Dwa szeregowo połączone zbiorniki gromadzą energię w sposób warstwowy. Dalej ciepło przekazywane jest do zbiornika z grupą ładowania zewnętrzusprawniających nego 200 kW, gdzie przygotowywana grzewczy, jest ciepła woda użytkowa do celów system dlatego też w 2003 roku zdecydowano sanitarnych. Z instalacją współpracują się na instalację kolektorów słonecz- kotły gazowe o mocy 200 kW, które nych. uzupełniają niedobory energii w okre- Rozwiązania techniczne sie największego zapotrzebowania. Układ dostarcza ponad 525 kWh/m2. Instalacja składa się z 4 kolektorów Oceniono, że jego funkcjonowanie słonecznych Paradigma SOLAR 750 powoduje zmniejszenie emisji CO2 o powierzchni 32 m2. Układ pracuje o ok. 3,36 tys. kg rocznie. głównie w sezonie letnim, przez co Źródła finansowania prawie w całości pokrywa zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową. In- Inwestycja została sfinansowana stalacja dostosowana jest także ze środków przekazanych Fundacji do wspomagania ogrzewania budynku przez prywatnych sponsorów. 5 Pompa ciepła w urzędzie w Jerzmanowicach Rozwiązania techniczne POMPA CIEPŁA Miejscowość: Jerzmanowice Gmina: Jerzmanowice-Przeginia Powiat: krakowski Kontakt: Urząd Gminy Jerzmanowice-Przeginia Jerzmanowice 372B 32-048 Jerzmanowice tel.: (0-12) 389 52 47 fax: (0-12) 389 55 21 [email protected] www.jerzmanowice-przeginia.pl W roku 2005 zastosowano pompę ciepła do ogrzewania budynku komunalnego w Jerzmanowicach. Mieści się tam Urząd Gminy Jerzmanowice– Przeginia i Ośrodek Zdrowia. Budynek jest usytuowany na dość dużej działce i dlatego zastosowano kolektor poziomy. Został on wykonany w postaci ośmiu pętli rur o długości 420 m każda (w sumie: 3,36 tys. m) zakopanych wokół budynku (na głębokości 1,5 m). Do budowy pętli kolektora zastosowapołożone są na Wyży- no wąż ciśnieniowy z polietylenu nie Krakowsko-Częstochowskiej o średnicy 50 mm. Poszczególne elepo obydwu stronach drogi krajowej menty kolektora są oddalone wzglę- Jerzmanowice 6 nr 4 Kraków – Olkusz, w odległości dem siebie o 1 do 1,25 m. Tak wyko20 km od Krakowa. Zamieszkuje je nany kolektor w czasie swojej pracy ok. 2,3 tys. osób, z których większość pobiera z gruntu ciepło wystarczające utrzymuje się z rolnictwa. do ogrzania budynku o łącznej powierzchni ponad 1,4 tys. m2 i kubatu- GMINA JERZMANOWICE-PRZEGINIA, POWIAT KRAKOWSKI grzewczego jest automatycznie regulowana w stosunku do temperatury zewnętrznej. Temperaturę w poszczególnych pomieszczeniach ustawia się za pomocą termostatu klimakonwektora. Teren wokół budynku, na którym zakopano kolektor gruntowy, będzie stanowił rekreacyjny teren zieleni, częściowo wykorzystywany jako parrze 4,2 tys. m3. Sercem całego syste- king. mu jest umieszczona w piwnicy maszynownia, której najważniejszym Źródła finansowania elementem jest pompa ciepła typu Całkowita wartość inwestycji wyniosła IVT Greenline D70 szwedzkiej produk- 203,74 tys. zł. Dofinansowanie z Wocji o mocy grzewczej 69,8 kW i chłod- jewódzkiego Funduszu Ochrony Śroniczej 47,5 kW. dowiska i Gospodarki Wodnej w KraW systemie istnieje ponadto możli- kowie wynosiło 83,2 tys. zł, pozostałe wość schładzania pomieszczeń biuro- koszty zostały pokryte przez gminę. wych w okresie letnim, osiągana bar- Wg szacunków inwestora, koszt budodzo niskim kosztem. System sterowa- wy pompy zostanie wyrównany nia powoduje również obniżenie tem- po około 8 latach. peratury w godzinach popołudniowych i w dni wolne od pracy, co pozwala na znaczne oszczędności energii. Parametry pracy instalacji: instalacja ogrzewania — 50/42° C; instalacja chłodu — 15/7° C. Oszczędności kosztów w stosunku do tradycyjnych rozwiązań: 65 – 75 %. Zastosowanie pompy ciepła eliminuje emisje NOx, CO2, CO i pyłów; nie powstają żadne odpady wymagające utylizacji. Praca urządzeń jest w pełni automatyczna. Temperatura czynnika 7 Ciepło z biomasy w Domu Pomocy Społecznej w Łyszkowicach BIOMASA Miejscowość: Łyszkowice Gmina: Koniusza Powiat: proszowicki Kontakt: Dom Pomocy Społecznej im. Adama Chmielowskiego w Łyszkowicach Łyszkowice 64 32-104 Koniusza tel.: (0-12) 386 95 25 [email protected] Łyszkowice to mała wieś usytuowana 8 na skrzyżowaniu dwóch dróg: z Koniuszy prowadzącej do drogi ProszowiceKraków E-776 i drogi z Polekarcic do Posądzy i dalej do Proszowic. Dom Pomocy Społecznej został powo- łany w 1952 roku. Obecnie jest placówką stałego pobytu dla 135 osób niepełnosprawnych i chorych; pracuje tu 98 osób. Przy DPS-ie od 1999 roku działają Warsztaty Terapii Zajęciowej dla 25 osób upośledzonych intelektualnie, którzy przebywają tu na pobyt dzienny przez 5 dni w tygodniu. Przy DPS-ie funkcjonuje Gospodarstwo Pomocnicze zajmujące się uprawą zbóż, ziemniaków, warzyw i nowalijek. Mieszkańcy DPS-u zajmują pokoje zlokalizowane w 4 budynkach mieszkkalnych. W 2005 roku został podpisany list intencyjny pomiędzy powiatem proszowickim a Fundacją Partnerstwo dla Środowiska, która działała na zlecenie Ministra Środowiska jako jednostka GMINA KONIUSZA, POWIAT PROSZOWICKI wane), suche pestki owoców jako paliwo zastępcze. Paliwo jest uzupełniane automatycznie z zasobnika. Za pomocą załadunku ręcznego można stosować także: drewno, brykiety z drewna oraz węgiel kamienny i brykiety z węgla. Kocioł HL 200 w większości swojej mocy pracuje na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej, a w okresie przejściowym również na potrzeby centralnego ogrzewania. Kotły HL 140 pracują w większości na potrzeby ogrzewania. Co ważne, wdrażająca projekt „Zintegrowane układ jest przystosowany do współPodejście do Wykorzystania Odpadów pracy z kolektorami słonecznymi Drzewnych do Produkcji Energii Ciepl- w przyszłości. nej w Polsce”, dotyczący realizacji Źródła finansowania inwestycji. W ramach projektu w budynkach Domu Pomocy Społecznej Przedsięwzięcie sfinansowano przez wykonano przebudowę i modernizację Program Rozwoju Narodów Zjednokotłowni zaopatrującej w ciepło oraz czonych (UNDP) w ramach Global Environment Facility (GEF): kwota w ciepłą wodę użytkową. dotacji 310 tys. zł, oraz dzięki środRozwiązania techniczne kom powiatu proszowickiego pozyskaPrace modernizacyjne podzielone były nym od Wojewody Małopolskiego – na 2 etapy. W pierwszym zainstalowa- w kwocie 224 tys. zł. no 1 kocioł BIO PLEX HL 200 firmy THERMOSTAL o mocy 233 kW, w drugim — 2 kotły BIO PLEX HL 140 firmy THERMOSTAL o mocy 160 kW każdy. Kotły są wielopaliwowe, można w nich spalać: pelet, węgiel, suche ziarna (np. owies lub kukurydzę) jako paliwa podstawowe oraz: zrębki drewna, trociny, wióry (maszynowo rozdrobnione drewno z korą lub okoro- 9 Solarny system w Suchej Beskidzkiej SOLARY Miejscowość: Sucha Beskidzka Gmina: Sucha Beskidzka Powiat: suski Kontakt: Zespół Szkół im. Wincentego Witosa ul. Spółdzielców 1 34-200 Sucha Beskidzka tel.: (0-33) 874 27 71 [email protected] www.zsw.powiatsuski.pl Dom Pomocy Społecznej w Łętowni Łętownia 353 34-788 Łętownia tel.: (0-18) 277 30 10 [email protected] Dom Pomocy Społecznej w Makowie Podh. ul. Żeromskiego 17 34-220 Maków Podhalański tel.: (0-33) 877 14 94 10 Kryta Pływalnia w Suchej Beskidzkiej ul. Zielona 1 34-200 Sucha Beskidzka tel.: (0-33) 874 55 30 [email protected] www.basen-sucha.pl Powiat suski leży w Beskidach, w południowej części województwa małopolskiego. Zamieszkuje go około 82 tys. mieszkańców. Jest to obszar typowo górski, którego ok. 50 % powierzchni stanowią lasy. W celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń do środowiska oraz obniżenia kosztów utrzymania placówek publicznych postanowiono przeprowadzić modernizację systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej w kilku obiektach. Od 2008 roku systemy solarne funkcjonują w Zespole Szkół i na Krytej Pływalni w Suchej Beskidzkiej oraz w Domach Pomocy Społecznej w Łętowni i Makowie Podhalańskim. GMINA SUCHA BESKIDZKA, POWIAT SUSKI Rozwiązania techniczne Energia słoneczna podgrzewa wodę użytkową dla 7 obiektów oraz wodę basenową na pływalni. Ciekawe połączenie technologii zostało wykonane pomiędzy szkołą a pływalnią. Niewykorzystana przez budynek szkoły energia cieplna, szczególnie w okresie wakacji, przekazywana jest automatycznie do budynku pływalni, w celu podgrzania wody. gią słoneczną przyczyni się do rocznej oszczędności zużycia gazu o 38,1 tys. m3 i energii elektrycznej w ilości 38,5 tys. kWh na łączną kwotę 89,7 tys. zł/rok. Źródła finansowania Przedsięwzięcie zostało zrealizowane za kwotę 1,082 mln zł, z czego 90 % pochodziło z dotacji. Inwestycja została dofinansowana przez: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie – 490 tys. zł, Fundację EkoFundusz – 373 tys. zł oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Łącznie zostało zainstalowanych 206 Środowiska i Gospodarki Wodnej paneli słonecznych o powierzchni w Krakowie – 110,9 tys. zł. 2 375 m . Moc wszystkich kolektorów wynosi 370 kW. Instalacje uzupełniają zbiorniki wody użytkowej: 3 sztuki po 800 l, 6 sztuk po 1 tys. l oraz 2 sztuki po 1,5 tys. l, a także wymienniki ciepła, naczynia przeponowe, automatyka sterująca. Każda instalacja została również wyposażona w ciepłomierze w celu prowadzenia monitoringu pozyskanego ciepła. Oszacowano, iż projekt spowoduje ograniczenie emisji szkodliwych związków węgla, siarki, azotu oraz pyłów o ok. 87 t/rok. Ogrzewanie wody ener- 11 Mała elektrownia wodna Kuźnice ENERGIA WODY Miejscowość: Zakopane Gmina: Zakopane Powiat: tatrzański Kontakt: Zespół Elektrowni Wodnych Rożnów Sp. z o.o. Rożnów 433 33-316 Rożnów tel.: (0-18) 440 30 23 fax: (0-18) 440 30 05 [email protected]; [email protected] www.zewroznow.pl niczych, usytuowanych poniżej drogi Mała Elektrownia Wodna zlokalizowa- na Kalatówki. Rurociąg zasilający, na jest na potoku Bystry w Zakopa- kanał odpływowy i budynek elektrownem. Elektrownię wzniósł hrabia ni nie wyróżniały się spośród otoczeW. Zamoyski na fundamentach jedne- nia, stanowiąc jakby integralną część go z XIX-wiecznych zakładów papier- krajobrazu Tatrzańskiego Parku Narodowego. W maszynowni zainstalowano dwie turbiny Francisa, z roku 1915 i 1930. W roku 2003 rozpoczęto gruntowną modernizację Elektrowni Kuźnice. Przebudowane zostały: końcowy odcinek rurociągu zasilającego i część obiektu elektrowni. Rozwiązania techniczne Zastosowano nowatorskie rozwiąza12 nia, m.in. w technologii wytwarzania wirników turbin Francisa za pomocą obrabiarek sterowanych numerycznie. Dla nowych hydrozespołów przezna- GMINA ZAKOPANE, POWIAT TATRZAŃSKI czono minimalną powierzchnię, zyskując miejsce na ekspozycję zdemontowanych maszyn i urządzeń jako zabyt- • Ilość hydrogeneratorów: 2 (po 0,13 MW); • Przepływ przez turbiny: 0,43 m3/s; • Spad: 40 m; Ta innowacja służy głównie ochronie środowiska. Szczególną uwagę zwró- • Średnia roczna produkcja energii: ków techniki z początku XX wieku. 650 tys. kWh. cono na ograniczenie do minimum emisji hałasu oraz wyeliminowanie Źródła finansowania możliwości zanieczyszczenia potoku. Wcześniej, pomimo zabezpieczeń, Modernizację małej elektrowni wodnej zdarzało się, że smary z turbin prze- sfinansowano ze środków własnych dostawały się do wody. Obecnie zmo- Zakładu Energetycznego Kraków S.A. dernizowano węzły łożyskowe, stosu- (od 2004 roku ENION S.A. Zakład jąc materiały smarowane wodą lub Energetyczny Kraków). łożyska bezsmarowe. Jest to możliwe dzięki wykorzystaniu łożysk turbin wodnych wyprodukowanych między innymi z kompozytów brązu z grafitem. Parametry elektrowni: • Moc osiągalna: 0,26 MW; 13 Parkometry zasilane słońcem w Krakowie Od 1 lipca 2009 roku na krakowskich FOTOVOLTAIKA Miejscowość: Kraków Gmina: Kraków Powiat: M. Kraków ulicach pojawiły się nowe parkometry. Mają one zastąpić ręczne wypisywanie biletów parkingowych w strefie C, sprzedawanych do tej pory przez pracowników Biura Strefy Parkowania Kontakt: Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie ul. Centralna 53 31-586 Kraków tel.: (0-12) 616 74 19 fax: (0-12) 616 74 17 [email protected] www.zikit.krakow.pl Zakładów Usługowych "Południe". Obecnie działa 215 takich urządzeń, a do końca lutego 2010 roku pod Wawelem pojawi się kolejne 115. Na obszarze płatnego parkowania, w strefie objętej systemem parkometrów, znajduje się około 12 tys. miejsc postojowych wyznaczonych znakiem drogowym D-44 (miejsca postojowe), D-18 (parking) oraz D-18a (parking — miejsce zastrzeżone). Wraz z uruchomieniem nowego systemu na ulicach centrum miasta pojawiać się będą kontrolerzy, sprawdzający, czy kierowcy płacą za parkowanie. Rozwiązania techniczne Krakowskie parkometry to włoskie urządzenia firmy Solari di Udine. Ich cechą charakterystyczną jest to, że do zasilania mogą wykorzystywać energię słoneczną. Parkomat Spazio, wyprodukowany zgodnie z normą UNI CEI EN 12414 "Parkingowe urządzenia kontrolne. 14 Wymagania techniczne i funkcjonalne", to optymalne narzędzie do zarządzania strefą postoju w mieście. MIASTO KRAKÓW gement („zarządzanie energią”) zapewnia ładowanie akumulatora w trakcie normalnego działania i wyłączenie urządzeń peryferyjnych w okresach nieaktywności. W ten sposób zapewniona jest maksymalna wydajność i ciągłe działanie przez długi okres czasu. Źródła finansowania Przedsięwzięcie zostało zrealizowane Spazio może być zintegrowany z sys- ze środków budżetowych gminy Kratemami do zarządzania płatnościami ków. Koszt inwestycji wyniósł około i systemami księgowymi i jest dostęp- 10,5 mln zł. ny w różnych konfiguracjach, które bazując na modelu podstawowym (wyposażonym w selektor monet) różnią się sposobami płatności. Odpowiednie oprogramowanie zwane SmartPark, zainstalowane w pamięci wewnętrznej parkomatu, umożliwia przez serwer WWW kontrolowanie wszystkich podstawowych funkcji, od programowania różnych parametrów, poprzez różne metody płatności, aż do transakcji parkomat. użytkownik — Model parkomatu w Krakowie jest wyposażony w panel słoneczny i baterię. Aby uzyskać optymalną wydajność panelu, powinien być zainstalowany w miejscu dobrze wyeksponowanym na słońce. Do działania parkomat Spazio wymaga zasilania o mocy 12 V. Zaawansowana funkcja energy mana- 15 Woda termalna w Aqua Parku w Zakopanem GEOTERMIA Miejscowość: Zakopane Gmina: Zakopane Powiat: tatrzański Kontakt: Aqua Park Zakopane ul. Jagiellońska 31 34-500 Zakopane tel.: (0-18) 202 58 15, 200 11 22 fax: (0-18) 202 58 20 [email protected] www.aquapark.zakopane.pl Zakopane 16 jest największym ośrod- kiem miejskim zlokalizowanym w bezpośrednim otoczeniu Tatr, dużym ośrodkiem sportów zimowych, od dawna nazywanym zimową stolicą Polski. W granicach administracyjnych miasta znajduje się także znaczna część Tatrzańskiego Parku Narodowego. Liczbę turystów odwiedzających całe Tatry ocenia się na około 2 – 3 mln rocznie. Aqua Park Zakopane to największy obiekt rekreacyjny na Podhalu. Jego budowa rozpoczęła się w roku 2001, a obiekt uruchomiono w roku 2006. Aqua Park usytuowany jest na zbo- GMINA ZAKOPANE, POWIAT TATRZAŃSKI czach Antałówki, z której rozciąga się przepiękny widok na Giewont oraz pasmo Tatr Zachodnich. Poza halą basenową w Aqua Parku znajduje się również kompleks saun, kręgielnia i fitness. Obiekt posiada trzy rodzaje pływalni: • basen rekreacyjno-pływacki o po- z niego woda o temperaturze 35,5o C. Na początku lat '70 wykonano drugi odwiert, Zakopane-2. Z głębokości 1,11 tys. m wydobywana jest woda o temperaturze 26o C . Aqua Park Zakopane powstał z myślą o wykorzystaniu istniejących odwiertów. Woda termalna, używana w obiekcie, pochodzi z odwiertu IG-1. Siarkowodorowa woda termalna w Aqua Parku posiada właściwości lecznicze. Wykorzystywana jest przede wszystkim w leczeniu chorób reumatycznych, rehabilitacji narządów ruchu, łagodzi także objawy chorób skórnych i poprawia samopoczucie. wierzchni 384,5 m2 i temperaturze Źródła finansowania wody 28,5o C, podzielony na trzy Głównym inwestorem była PEC Geooddzielne tory pływackie; termia Podhalańska S.A. Inwestycja • basen rekreacyjny o powierzchni finansowana była ze środków Geoter2 o 282,1 m i temperaturze 28 C, mii, kredytu zaciągniętego w Banku wyposażony w zespół hydromasaży; Ochrony Środowiska oraz ze środków • zewnętrzny basen geotermalny funduszu PHARE. Prowadzenie inweo powierzchni 390,8 m2 i tempera- stycji przejęła Spółka „Polskie Tatry”, turze wody 32o C, przeznaczony dla która doprowadziła ją do końca i odcelów pływackich i rekreacyjnych. dała obiekt do użytku. Koszt inwestyNa hali basenowej dostępne są rów- cji wyniósł ok. 57 mln zł. nież jacuzzi oraz zjeżdżalnie. Rozwiązania techniczne Badania nad źródłami termalnymi na Antałówce zapoczątkowane zostały w latach '60 ubiegłego wieku w odwiercie IG-1, który służy Aqua Parkowi Zakopane do dzisiaj. Jego głębokość to 1,96 tys. m; wydobywana jest 17 Kolektory słoneczne na szkołach w Osielcu i Wysokiej SOLARY ści należących do gminy Jordanów. W obydwu szkołach wykonano insta- Miejscowości: Osielec, Wysoka Gmina: Jordanów Powiat: suski lacje kolektorów słonecznych mających za zadanie przygotować ciepłą Kontakt: ły pracę w lipcu 2009 roku. Wykorzystanie energii słonecznej Zespół Szkół w Osielcu Osielec 440 34-234 Osielec tel./fax: (0-18) 277 39 02 [email protected] Zespół Szkół w Wysokiej Wysoka 42 34-240 Jordanów tel.: (0-18) 267 28 35 fax: (0-18) 267 28 35 18 Osielec i Wysoka to małe wsie położone w województwie małopolskim. Wchodzą w skład pięciu miejscowo- wodę użytkową. Instalacje rozpoczę- do podgrzewania wody pozwala ograniczyć zużycie paliw konwencjo- GMINA JORDANÓW, POWIAT SUSKI nalnych, co przyczynia się do zmniejszenia emisji szkodliwych związków do atmosfery, a co za tym idzie — do poprawy stanu środowiska naturalnego. Rozwiązania techniczne Na budynku szkoły w Osielcu zamontowano 14 sztuk kolektorów Hewalex KS2000 o łącznej powierzchni ab- Źródła finansowania sorpcji 25,5 m2. Całość przedsięwzięcia kosztowała Szkoła w Wysokiej została wyposażo- ponad 150 tys. zł. Instalacje zostały na w 16 sztuk takich samych kolekto- sfinansowane ze środków własnych rów słonecznych o łącznej po- inwestora — gminy Jordanów — wierzchni absorpcji 29,1 m2. wynoszących ponad 40 tys. zł oraz W obydwu przypadkach dopełnienie dotacji przekazanych przez Fundację kompletu instalacji stanowią: zbiornik EkoFundusz w wysokości ok. 55 tys. ciepłej wody użytkowej o pojemności zł i przez Wojewódzki Fundusz 500 l, pompy obiegowe, solarne Ochrony Środowiska i Gospodarki naczynia przeponowe, wymiennik Wodnej w Krakowie w wysokości ciepła, armatura i instalacja rurowa ok. 55 tys. zł. oraz automatyka sterująca. 19 Biogaz z oczyszczalni ścieków w Chrzanowie z BIOGAZ uprzemysłowionej części miasta Trzebini i Chrzanowa. Oczyszczalnia Miejscowość: Chrzanów Gmina: Chrzanów Powiat: chrzanowski jest w stanie przyjąć 20 tys. m3 ścieków na dobę. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Chechło należąca do II klasy czystości, będąca Kontakt: Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. Ul. Jagiellońska 8 32-500 Chrzanów tel.: (0-32) 623 32 32 fax: (0-32) 623 32 42 www.rpwik.chrzanow.pl Chrzanów leży w prawobrzeżnym dopływem Wisły. W grupowej oczyszczalni ścieków w latach 1999—2002 przeprowadzono szereg prac modernizacyjnych mających na celu przygotowanie jej do spełnienia odpowiednich wymogów oraz unowocześnienie technologii. północno— Jedną z inwestycji było zamontowanie zachodniej części województwa mało- agregatów prądotwórczych na biogaz. polskiego. Rozwiązania techniczne Na peryferiach miasta, nad potokiem 20 Chechło, zlokalizowana jest grupowa W jednym z etapów procesu oczyszoczyszczalnia ścieków leżąca na dział- czania ścieków dochodzi do powstania ce o powierzchni 14,2 ha. Ścieki spły- gazu, który może być wykorzystywany wające do oczyszczalni pochodzą energetycznie. W części osadowo- GMINA CHRZANÓW, POWIAT CHRZANOWSKI biogazowej następują procesy beztlenowej stabilizacji osadów ściekowych, poprzez rozkład substancji organicznych zawartych w osadach do związków prostych, tworzących biogaz. Fermentacja metanowa osadów jest złożonym procesem biochemicznym, zachodzącym w warunkach beztlenowych. Wysokocząsteczkowe substancje organiczne zawarte w osadach rozkładane są przez bakterie na nologicznych i socjalnych. W roku związki proste: metan i dwutlenek 2001 zainstalowano dwa agregaty węgla. prądotwórcze zasilane paliwem gazo- W oczyszczalni ścieków w Chrzanowie wym, zużywające 0,7 m3 biogazu/ w wyniku fermentacji metanowej kWh, o mocy nominalnej zespołu pozyskuje się około 1,8 tys. m3 bioga- 80 kW i maksymalnej — 100 kW. Na godzinną pracę jednego agregatu gazu/dobę. Biogaz spalany jest w kotłowni gazo- przypada nie więcej niż 34 m3 gazu, wo-olejowej wyposażonej w trzy kotły przy czym produkcja biogazu wynosi przystosowane do pracy ciągłej. Ener- około 1,8 tys. m3. Woda odbierająca gia cieplna uzyskana z gazu służy do ciepło ze spalin jest w obiegu zaogrzewania osadu w Wydzielonych mkniętym i wykorzystywana jest Komorach Fermentacyjnych (WKF) do ogrzewania osadu w WKF-ach. zamkniętych, a w okresie jesiennoŹródła finansowania zimowym wykorzystywana jest do celów grzewczych w budynkach tech- Przedsięwzięcie było częścią modernizacji przeprowadzonej w celu dostosowania obiektu do spełnienia wymogów oczyszczania ścieków. Całość inwestycji kosztowała około 12 mln zł. Częściowo inwestycja została sfinansowana przez Wojewódzki oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 21 Pompa ciepła ogrzewająca szkołę w Miechowie POMPA CIEPŁA Miejscowość: Miechów Gmina: Miechów Powiat: miechowski Kontakt: Szkoła Podstawowa Nr 2 w Miechowie os. Sikorskiego 15A, 32-200 Miechów tel./fax: (0-41) 383 05 97 [email protected] Miechów 22 położony jest na Wyżynie Krakowsko—Częstochowskiej w północnej części województwa małopolskiego. Miejscowość liczy ponad 12 tys. mieszkańców. Miechów posiada korzystną lokalizację przy międzynarodowej trasie E7, pomiędzy dużymi miastami: Krakowem i Kielcami, oraz dogodne połączenie z Górnym Śląskiem. Miechów sprzyja rozwojowi działalności gospodarczej. Mieszczą się tam niezbędne instytucje użyteczności publicznej o znaczeniu ponadlokalnym w zakresie obsługi administracyjno — prawnej, ochrony zdrowia, oświaty i kultury oraz banki. Zdecydowana większość szkół z terenu gminy Miechów ogrzewana jest tradycyjnymi systemami ogrzewania, w których nośnikami energii cieplnej jest węgiel, którego spalanie emituje zanieczyszczenia do atmosfery. Zgromadzenie odpowiedniej ilości opału na zabezpieczenie sezonu grzewczego wymaga odpowiedniego pomieszczenia oraz zorganizowania transportu, co skutkuje dodatkowymi kosztami finansowymi. Pompa wytwarza ciepło w bardzo ekonomiczny i bezpieczny sposób. Cicha praca urządzeń sterowana systemem automatycznym, umożliwiającym produkcję energii cieplnej z uwzględnieniem zmian pogodowych oraz ograniczenie emisji zanieczysz- GMINA MIECHÓW, POWIAT MIECHOWSKI czeń to argumenty, które spowodowały, że w 2000 roku w Miechowie podjęto decyzję o budowie nowoczesnej kotłowni do ogrzewania szkoły. Zastosowanie pompy ciepła do ogrzewania budynków szkolnych było pierwszym tego typu projektem zrealizowanym na terenie gminy Miechów. Rozwiązania techniczne Zastosowanie pompy ciepła do ogrzewania budynków spowodowało wyeliminowanie tradycyjnych nośników energii takich jak węgiel, gaz, olej opałowy na rzecz energii elektrycznej, służącej do napędu pompy ciepła wykorzystującej energię odnawialną skumulowaną w gruncie. Jako źródło ciepła zastosowano pompę ciepła Hibernatus typu glikol — woda. Dolnym źródłem ciepła jest kolektor gruntowy poziomy, czyli układ rur polietylenowych, wypełnionych płynem o obniżonej temperaturze krzepnięcia, umieszczony na głębokości około 1,5 m poniżej poziomu terenu. Płyn ten znajduje się w obiegu zamkniętym układu, a jego obieg wymuszony jest pompą obiegową. Płyn przenosi energię cieplną odebraną od gruntu i oddaje ją w parowniku czynnikowi roboczemu pompy ciepła, która następnie za pomocą sprężarki podnosi potencjał energetyczny nośnika i oddaje otrzymane ciepło do górnego źródła ciepła – systemu grzewczego budynku szkoły, a dokładnie, w pierwszej kolejności — do zbiornika buforowego wypełnionego wodą, której temperatura jest utrzymywana na zadanym poziomie. Do instalacji centralnego ogrzewania woda podawana jest za pomocą pompy. Źródła finansowania Całość przedsięwzięcia sfinansował Urząd Gminy i Miasta w Miechowie. Inwestycja w szkole podstawowej oraz w gimnazjum, w którym także przeprowadzono prace modernizacyjne, kosztowała 441 tys. zł. 23 Kolektory słoneczne na Domu Pomocy Społecznej w Trzemieśni SOLARY i Śląska. W obrębie Myślenic znajduje się Rezerwat Krajobrazowy Zamczysko Miejscowość: Trzemeśnia Gmina: Myślenice Powiat: myślenicki nad Rabą, gdzie zachowane są ruiny średniowiecznego zamku. W małej Kontakt: Pomocy złożony Dom Pomocy Społecznej „Biały Potok” Trzemeśnia 377 32-425 Trzemeśnia tel.: (0-12) 273 50 36 24 wiosce Trzemeśni znajduje się Dom Społecznej „Biały Potok”, z kompleksu budynków, w których w 2005 roku przeprowadzono modernizację instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej, polega- Trzemeśnia to miejscowość położona jącą na dostosowaniu jej do współpracy z systemem kolektorów słoneczw gminie Myślenice, w niewielkiej nych. dolince u podnóża góry Kamiennik. Jest to jedno z 17 sołectw gminy My- Rozwiązania techniczne ślenice, która wraz z okolicznymi tere- Przed modernizacją ciepła woda przynami jest ważnym zapleczem tury- gotowywana była w kotłowni węglostycznym dla mieszkańców Krakowa GMINA MYŚLENICE, POWIAT MYŚLENICKI natomiast układ pracuje na potrzeby wytwarzania ciepłej wody użytkowej, przy niedoborach energii dogrzewanie wody następuje w kotłowni węglowej. Stacje pompowe układu solarnego wraz z armaturą umieszczone zostały w pomieszczeniu technicznym. Sterowanie systemem solarnym jest całkowicie zautomatyzowane i nie wymaga obsługi. Monitorowanie temperatury w kolektorach i zbiornikach pozwala na uruchamianie instalacji w zależności od aktualnych potrzeb. Źródła finansowania przedsięwzięcia było wej, na która składają się trzy piece Inwestorem o łącznej mocy 218 kW. Jak wiadomo, Starostwo Powiatowe w Myślenicach, węgiel jest nośnikiem energii o naj- korzystając ze środków przyznanych większym wskaźniku emisji szkodli- przez Wojewódzki Fundusz Ochrony wych substancji do atmosfery. Ograni- Środowiska i Gospodarki Wodnej czenie jego zużycia przyczynia się w Krakowie w kwocie ok. 83 tys. zł, więc do znacznej redukcji tych emisji, oraz EkoFundusz — w kwocie ponad poprawy komfortu życia ludności oraz 91 tys. zł. Środki własne powiatu zmniejszenia wydatków na ochronę wynosiły ok. 57 tys. zł. Koszty całkośrodowiska. W Trzemeśni zainstalowa- wite projektu zamknęły się w kwocie ny został system 48 kolektorów sło- 229,14 tys. zł. necznych o łącznej powierzchni czynnej 102,2 m2 i mocy ok. 40 kW. Uzupełnienie instalacji stanowią zbiorniki ciepłej wody o całkowitej pojemności 4,28 tys. l. Układ zaprojektowany został w taki sposób, aby w okresach większego nasłonecznienia (wiosna, jesień) mógł wspomagać tradycyjny system centralnego ogrzewania. Zimą 25 Ekologiczne Centrum w Stryszowie EKOLOGICZNE ROZWIĄZANIA TECHNICZNE Miejscowość: Stryszów Gmina: Stryszów Powiat: wadowiceki Kontakt: Fundacja ICPPC 34-146 Stryszów 156 tel./fax: (0-33) 879 71 14 [email protected] www.icppc.pl www.eko-cel.pl Stryszów to wieś położona w woje- wództwie małopolskim, w południowo-wschodniej części powiatu wadowickiego. Miejscowość liczy ponad 2,1 tys. osób. Do Stryszowa przyciągają przede wszystkim walory turystyczno—przyrodnicze, krajobrazowe oraz kulturowe. Znajdują się tutaj szlaki turystyczne, cenne zabytki XVIwiecznej architektury (dwór stryszowski), oraz dwór w Zakrzowie. Na terenie gminy znajduje się zbiornik wodny Świnna Poręba położony na rzece Skawie, będący jedną z największych i najdłużej powstających inwestycji hydrotechnicznych w Polsce. EKOCENTRUM ICPPC jest członkiem międzynarodowej sieci ECOSITE. Jest jednym z głównych projektów realizowanych przez ICCPC – Międzynarodową Koalicję dla Ochrony Polskiej Wsi, zainicjowaną w październiku 2000 roku. Organizacja podjęła się ochrony różnorodności biologicznej polskiej wsi poprzez zachowanie małych, rodzinnych gospodarstw oraz promocję najnowocześniejszych, proekologicznych technologii na wsi. W EKOCENTRUM można znaleźć przykłady integracji bardzo wydajnych, tradycyjnych technologii z technologiami nowoczesnymi. EKOCENTRUM prowadzi wykłady i warsztaty w zakresie edukacji i technologii ekologicznej. Rozwiązania techniczne 26 Na terenie EKOCENTRUM funkcjonuje: • doświadczalny system fotovoltaiczny składający się z 22 modułów GMINA STRYSZÓW, POWIAT WADOWICKI o łącznej mocy 2,5 kW zainstalowany na budynku konferencyjnym wybudowanym z bloczków gliniano — słomianych na bazie starej stodoły. Wytworzona energia trafia do akumulatorów, skąd może zasilać sieć przez całą dobę; dzi kopuła umieszczona na dachu zbierająca światło, które następnie giętką rurą światłonośną transportowane jest do rozpraszacza, który łagodzi jaskrawość światła i rozprasza go po pomieszczeniu; ciepła w domu zbudowanym z gliny i słomy w postaci ogrodu zimowego zintegrowanego z bryłą budynku. Tworzące ją powłoki szklane pochylone są pod kątem 60o. Ciepło wpadające do środka magazynowane jest w glinianej posadzce, oddającej energię do wnętrza budynku w nocy; większą powierzchnię poboru promieni słonecznych, przez co jej efektywność wzrasta o ok. 20 % w porównaniu do tradycyjnych cieplarni. • cieplarnia sferyczna, która ze • instalacja do pasywnej wymiany względu na kształt zbliżony do kuli ma Źródła finansowania Rozwiązania znajdujące się w EKOCENTRUM sfinansowane zostały czę• system kolektorów słonecznych ściowo ze środków prywatnych, a częściowo z Nagrody Goldmana, zainstalowany na dachu tradycyjnego przyznanej Fundacji ICCPC w roku domu drewniano — kamiennego, 2002, wynoszącej 125 tys. dolarów. który przez ok. 6 miesięcy w całości pokrywa zapotrzebowanie na ciepłą wodę; • wiatrak o mocy 50 W połączony z modułem fotowoltaicznym również o mocy 50 W, produkujący energię elektryczną do zewnętrznego oświetlenia EKOCENTRUM. Ze względu na połączenie technologii energia jest wytwarzana w systemie niezależnie od tego, czy jest słoneczny, bezwietrzny dzień, czy też pochmurna, deszczowa i wietrzna pogoda; • świetliki rurowe zainstalowane w budynkach EKOCENTRUM dostarczające w słoneczny dzień światło do pomieszczeń. W skład instalacji wcho- 27 Kotłownia na biomasę w szkole w Wojniczu tralnie na obszarze gminy. Wojnicz zamieszkuje 3,37 tys. mieszkańców a powierzchnia miasta wynosi Miejscowość: Wojnicz Gmina: Wojnicz ok. 8,5 km2. Powiat: tarnowski W Wojniczu znajduje się Zespół Szkół Ekonomicznych i Gospodarki ŻywnoKontakt: ściowej, gdzie w roku 2006 przeproZespół Szkół Ekonomicznych i Gospowadzono modernizację kotłowni darki Żywnościowej w Wojniczu z zastosowaniem kotłów na biomasę. ul. Jagiellońska 17 32-830 Wojnicz Rozwiązania techniczne tel.: (0-14) 679 00 05 fax: (0-14) 679 01 38 W ramach inwestycji zlikwidowano [email protected] instalację istniejącej kotłowni węglowej zastępując ją instalacją kotłowni Gmina Wojnicz położona jest na opalanej zrębkami drewna, dla poskrzyżowaniu dróg: międzynarodowej trzeb centralnego ogrzewania i wentyKraków — Przemyśl oraz krajowej lacji mechanicznej w całym komplekz Nowego Sącza do Warszawy. Po- sie budynków szkolnych. Instalację wierzchnia gminy wynosi 78,6 km2, technologiczną kotłowni – czyli część zamieszkuje ją 13,13 tys. mieszkań- grzewczą, zadawanie paliwa, automaców. W jej skład wchodzi 14 sołectw, tykę – zaprojektowano w oparciu w tym miasto Wojnicz, położone cen- o przykładowe rozwiązania duńskiej BIOMASA 28 GMINA WOJNICZ, POWIAT TARNOWSKI firmy WEISS. Paliwem dla kotłów Combicrat są: pył, wióry, ścinki pochodzące z litego drewna, płyt wiórowych, płyt MDF bez związków chlorowo – organicznych i materiałów plastikowych. Drewno, jako jedna z form biomasy, jest paliwem odnawialnym. Emisja CO2 w kotłowni opalanej drewnem jest bliska zeru. Ilość popiołu powstającego podczas spalania w nowoczesnych kotłach opalanych drewnem to tylko ok. 1 % objętości spalanego materiału. Kotłownia w zespole szkół to instalacja wodno — pompowa pracująca w systemie zamkniętym. Zainstalowano 2 kotły opalane drewnem firmy WEISS typ VOD Combicrat o wydajności 500 kW każdy. W instalacji hydraulicznej przewidziano dla każdego kotła pompy cyrkulacyjne oraz pompy obie- gowe. System zadawania paliwa oparty jest na podajnikach ślimakowych z instalacją rozdzielczą na oba kotły; układ magazynowania i transportu paliwa oparty jest na wygarniaczu zgrzebłowym z napędem hydraulicznym (ruchoma podłoga). Do systemu dobrano 2 pompy firmy Grundfos typ TP 80-30/4. Zakłada się, że w przypadku pracy obu kotłów będą pracować obie pompy a przy pracy jednego kotła – jedna pompa. Źródła finansowania Ogólny koszt wykonania kotłowni wyniósł 1,67 mln zł; z czego środki powiatu tarnowskiego to 189,95 tys. zł, środki EkoFunduszu — 750 tys. zł a wartość dotacji z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie — 450,4 tys. zł. 29 Słoneczna straż pożarna w Krakowie SOLARY Miejscowość: Kraków Gmina: Kraków Powiat: M. Kraków Kontakt: Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej (SAPSP) w Krakowie os. Zgody 18 31-951 Kraków tel.: (0-12) 646 01 00 fax: (0-12) 646 01 99 (sekretariat): [email protected] www.sapsp.pl 30 W marciu 2003 roku szkoła przeprowadziła swoje pierwsze poważne przedsięwzięcie z zakresu ochrony środowiska – instalację 100 paneli słonecznych na dachach obiektów szkolnych. Dysponentem zainstalowanych solarów stała się Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej w Warszawie, a zarządzającym — SAPSP w Krakowie. Rozwiązania techniczne W ramach inwestycji na dachach zainstalowano 100 sztuk kolektorów słoSzkoła Aspirantów Państwowej Straży necznych firmy Hewalex typu KS2000S. Pożarnej zlokalizowana jest w dzielnicy Krakowa — Nowej Hucie. W pobliżu znajduje się Puszcza Niepołomicka oraz ujęcie i zbiornik wody dla dzielnicy Nowa Huta w Zesławicach. Szkoła jest jednostką budżetową, nie posiadającą osobowości prawnej i została powołana Ustawą z 24 sierpnia 1991 roku o Państwowej Straży Pożarnej. MIASTO KRAKÓW Przed wykonaniem inwestycji w obiektach szkoły znajdowały się dwie wymiennikownie ciepła, a przesył ciepłej wody użytkowej z wymiennikowni do poszczególnych obiektów szkoły odbywał się poprzez system sieci ciepłowniczej. Założono, że zainstalowanie kolektorów słonecznych do podgrzewania ciepłej wody przyczyni się do ochrony naturalnego środowiska i zmniejszy środki finansowe ponoszone na dostarczenie ciepłej wody. Energia promieniowania słonecznego jest najbardziej ekologiczną i najtańszą w wykorzystaniu do podgrzewania wody użytkowej. Wykorzystanie energii słonecznej jest w stanie pokryć około 32,6 % całkowitego zapotrzebowania na ciepłą wodę dla szkoły. Wyliczono, że efektem ekologicznym będzie ograniczenie emisji CO2 o ok. 91 t/rok (ze 121 t do 30 t/rok). Zainstalowanie kolektorów słonecznych na obiektach szkoły umożliwiło pozyskanie ciepłej wody, która jest wykorzystywana w pomieszczeniach socjalnych kadetów oraz do przygotowania posiłków w stołówce szkolnej. Zastosowanie tej metody ogrzewania pozwoliło na uzyskanie większej ilości wody przy niższych kosztach w porównaniu do stanu poprzedniego. Źródła finansowania Wartość projektu wyniosła 246,16 tys. zł. Inwestycja została sfinansowana z trzech źródeł: ze środków EkoFunduszu – 48,76 % wartości projektu, ze środków własnych – 2,48 %, oraz ze środków Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej – dotacja z PZU – 48,76 %. 31 Pompy ciepła ogrzewające szkoły w Jodłowniku POMPY CIEPŁA (719 m n.p.m.), od zachodu Ciecień (829 m n.p.m.). Dolinami płyną rzeki: Miejscowości: Sadek, Kostrza, Krasne-Lasocice, Mstów Gmina: Jodłownik Powiat: limanowski Jodłownicką – Tarnawa, Szczyrzycką – Stradomka – prawe dopływy Raby. Gminę zamieszkuje prawie 8,3 tys. mieszkańców. W gminie Jodłownik w ramach moder- Kontakt: Urząd Gminy w Jodłowniku Jodłownik 198 34-620 Jodłownik Plac III Rzeczypospolitej tel.: (0-18) 332 12 51 fax: (0-18) 332 11 21 [email protected] www.jodlownik.pl Gmina Jodłownik położona nizacji kotłowni w kilku obiektach zamontowano pompy ciepła. Są to przyjazne środowisku, ekologiczne, nowoczesne urządzenia grzewcze przekazujące energię nagromadzoną w gruncie do systemu grzewczego jest w północno-wschodniej części Beskidu Wyspowego, w centralnej części woje32 wództwa małopolskiego w powiecie limanowskim. Naturalne granice gminy wyznaczają dwa szczyty: od wschodu Kostrza GMINA JODŁOWNIK, POWIAT LIMANOWSKI budynków. Inwestycje zrealizowano w szkole podstawowej w Mstowie, szkole podstawowej w Sadku—Kostrzy oraz w szkole podstawowej w Krasnem— Lasocicach. Rozwiązania techniczne W szkole w Sadku—Kostrzy zainstalo- W szkole w Mstowie zastosowano wano pompę ciepła Hibernatus pompę ciepła Vatra o parametrach: o parametrach: • moc grzewcza 36,9 kW; • • • • moc grzewcza 116 kW; moc elektryczna 38 kW; • moc elektryczna 9,8 kW; • moc chłodnicza 28,4 kW. moc chłodnicza 78,8 kW; Obliczono, że inwestycja w szkole dolne źródło ciepła: płaski kolektor podstawowej w Sadku—Kostrzy po- zwala zaoszczędzić 130 t węgla lub gruntowy o długości 4,2 tys. m. 3 W budynku szkoły w Krasnem— 60 tys. m gazu rocznie. Lasocicach zastosowano pompę HiberŹródła finansowania natus o parametrach: Przedsięwzięcia zostały zrealizowane • moc grzewcza 71,4 kW; z inicjatywy Urzędu Gminy Jodłownik, • moc elektryczna 19,5 kW; który był inwestorem. Łączny koszt • moc chłodnicza 55,66 kW. inwestycji wyniósł około 920 tys. zł. 33 Elektrownia wodna Dąbie ENERGIA WODNA Miejscowość: Kraków Gmina: Kraków Powiat: Miasto Kraków Kontakt: Zespół Elektrowni Wodnych Rożnów Sp. z o.o. Rożnów 433 33-316 Rożnów tel.: (0-18) 440 30 23 fax: (0-18) 440 30 05 [email protected] [email protected] www.zewroznow.pl Dąbie to obszar Krakowa powstały po 34 przyłączeniu wsi Dąbie do miasta w 1911 roku. Na tym terenie, na rzece Wiśle, zbudowano w latach 1957 – 1961 stopień wodny. W 1966 roku nad stopniem powstał most, łączący dwie dzielnice Krakowa: Grzegórzki oraz Podgórze. Obecnie stopień wodny łączy kilka funkcji – jest zaporą, śluzą, przepławką dla ryb oraz elektrownią wodną o mocy 2,9 MW. Elektrownia wodna zlokalizowana na stopniu wodnym Dąbie zarządzana jest przez Zespół Elektrowni Wodnych Rożnów Spółka z o.o., natomiast sama zapora, urządzenia zrzutowe wody jałowej oraz zbiornik pozostają w gestii Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie. Stopień wodny, oprócz ułatwienia żeglugi na Wiśle, przyczynia się do hamowania procesów erozji dennej, która mogłaby stanowić zagrożenie dla bulwarów i mostów w Krakowie. Wraz z budową stopnia w Przewozie MIASTO KRAKÓW (1945 r.) inwestycje te zapoczątkowa- zostaje odstawiona na czas przechoły program zabudowy górnej Wisły dzenia fali powodziowej. Parametry w celu stworzenia warunków dla małej elektrowni wodnej Dąbie: umożliwienia prowadzenia transportu • Moc nominalna: 2,94 MW; wodnego. • Ilość hydrogeneratorów: 2 Produkcja energii elektrycznej przy (po 1,47 MW); wykorzystaniu zasobów wodnych rzek • Przepływ przez turbiny:105 m3/s; jest ekologicznym rozwiązaniem przyczyniającym się do zmniejszenia zuży- • Średnia roczna produkcji energii: 12 tys. MWh; cia paliw kopalnych, a co za tym idzie — do redukcji emitowanych przez nie • Spad maksymalny: 3,5 m. zanieczyszczeń. Źródła finansowania Rozwiązania techniczne Budowa elektrowni została sfinansoElektrownia wodna pracuje od 1961 wana ze środków własnych inwestoroku. W okresie dużych przepływów ra. Na lata 2012+ planowana jest jej wody Wisły, z uwagi na podpiętrzenie modernizacja. poziomu wody dolnej, elektrownia 35 Kolektory słoneczne na Domu Pomocy Społecznej w Harbutowicach uprawne przeplatają się z terenami SOLARY Miejscowość: Harbutowice Gmina: Sułkowice Powiat: myślenicki zalesionymi. W 2005 roku w Domu Pomocy Społecznej w Harbutowicach wykonano modernizację instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.), obej- Kontakt: Dom Pomocy Społecznej Harbutowice 1 32-440 Harbutowice tel.: (0-12) 273 20 02 mującą przebudowę istniejącego systemu z dostosowaniem go do wykorzystania odnawialnego źródła energii w postaci promieniowania słonecznego. Harbutowice to mała wieś założona w XIV wieku przez Kazimierza Wielkie- 36 Rozwiązania techniczne go. Leży w dolinie potoku Harbutów- Przed wykonaniem inwestycji jedynym ka, na sąsiadujących stokach w Beski- źródłem energii cieplnej była kotłowdzie Makowskim, co sprawia, że rzeź- nia koksowa składająca się z trzech ba terenu jest tu bardzo urozmaicona. kotłów o łącznej mocy 218 kW. MonJest najwyżej położoną częścią gminy taż instalacji kolektorów słonecznych Sułkowice, do której należy jako jedno pozwolił na ograniczenie zużycia kokz 4 sołectw. Na obszarze gminy pola su oraz redukcję szkodliwych gazów GMINA SUŁKOWICE, POWIAT MYŚLENICKI powstających podczas jego spalania. nego nagromadzenia ciepła. W okreProjekt obejmował podłączenie syste- sach szczytowego zapotrzebowania mu 48 paneli słonecznych, których na energię woda dogrzewana jest moc wynosi 81,6 kW, a powierzchnia w kotłowni koksowej. absorpcji 102,24 m2. Osiemnaście System sterowania instalacją jest kolektorów położono na dachu warsz- całkowicie zautomatyzowany, dostotatów terapii zajęciowej, kolejne 30 sowując warunki pracy układu do na dachu Domu Pomocy Społecznej. aktualnych wymagań energetycznych. Układ został połączony z istniejącym Źródła finansowania układem c.w.u. Zamontowano także przedsięwzięcia było dodatkowe zbiorniki na ciepłą wodę Inwestorem w budynku warsztatowym oraz Starostwo Powiatowe w Myślenicach, budynku DPS. Układ obsługują którego środki własne wyniosły ok. cztery stacje solarne, służące do 55 tys. zł. Na realizację przedsięwzięotrzymano także dotację transportu energii solarnej z kolekto- cia rów do zbiorników magazynujących z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony gorącą wodę. Każda stacja solarna Środowiska i Gospodarki Wodnej w obsługuje część układu, podzielonego w Krakowie w kwocie ok. 80 tys. zł na ten cel na 4 elementy (2 po 9 pa- oraz z EkoFunduszu w kwocie ok. neli i 2 po 15 paneli). Instalacja jest 86 tys. zł. Całość projektu kosztowała dostosowana do wspomagania syste- 220,9 tys. zł. mu grzewczego w okresach nadmier- 37 Ciepło z biomasy w szkołach w Jordanowie BIOMASA Miejscowość: Jordanów Gmina: Jordanów Powiat: suski Kontakt: Szkoła Podstawowa w Jordanowie ul. Kolejowa 7, 34-240 Jordanów tel.: (0-18) 267 55 31 fax: (0-18) 267 49 60 www.spjordanow.prv.pl kiego (Pasmo Babiogórskie). Na powierzchni ponad 20 km2 żyje ok. 5,2 tys. mieszkańców. Gimnazjum w Jordanowie W 2005 roku wykonano modernizację ul. Konopnickiej 2, kotłowni w szkole podstawowej oraz 34-240 Jordanów tel.: (0-18) 267 56 90 gimnazjum wraz z przedszkolem fax: (0-18) 267 56 90 w Jordanowie polegającą na [email protected] waniu nowych kotłów przystosowawww.gimjordanow.iap.pl nych do spalania biomasy. Miasto Jordanów położone jest Wybór tego rodzaju ogrzewania podyktowany został dużą dostępnością w dolinie rzeki Skawy, na pograniczu drewna i jego odpadów na terenie Beskidu Wyspowego, Beskidu Makowmiasta oraz w miejscowościach sąskiego (Średniego) i Beskidu Żywiec- 38 GMINA JORDANÓW, POWIAT SUSKI siednich oraz chęcią ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Stare kotły odznaczały się niską sprawnością, co powodowało zwiększenie zużycia paliwa oraz jednocześnie emisję większej ilości szkodliwych związków w spalinach. Zły stan kotłowni powodował stosunkowo częste przerwy w jej pracy, co utrudniało właściwe ogrzewanie pomieszczeń. Potencjał odpadów drzewnych w kraju jest w znacznym stopniu niewykorzystany, więc jego rozwój mógłby spowodować powstanie znaczącego źródła czystej energii cieplnej w Polsce. Różnorodność asortymentu powoduje możliwość wyboru nośnika w zależności od aktualnych cen rynkowych. Paliwo znajduje się w zasobniku usytuowanym obok kotła i przenoszone jest do komory spalania poprzez automatycznie sterowany podajnik. Pojemność zasobnika umożliwia nieprzerwaną kilkudziesięciugodzinną pracę kotła. Maksymalne godzinowe spalanie biomasy dochodzi do 85 kg/h, natomiast średnio wynosi 35 kg/h dla obydwu szkół. Źródła finansowania Przedsięwzięcie zostało zrealizowane w ramach projektu „Zintegrowane Podejście do Wykorzystania Odpadów Drzewnych do Produkcji Energii Cieplnej w Polsce”, który zapewnił współfinansowanie przez Fundację Partnerstwo dla Środowiska w wysokości około 50 %. Oprócz tego otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Rozwiązania techniczne Wodnej w Krakowie wynoszącą około W ramach inwestycji przeprowadzono 40 %. Całość inwestycji kosztowała przebudowę istniejących kotłowni i ich ponad 380 tys. zł. adaptację do zainstalowania nowych urządzeń. Wycofano z użycia dotychczasowe, stare kotły żeliwne, a w ich miejsce zainstalowano nowe urządzenia typu BIO-WULKAN, po 2 w każdej kotłowni, o sprawności ok. 82 %. Moc każdej z kotłowni wynosi 240 kW. Do spalania można stosować zrębki drzewne, brykiety drzewne lub pelety. 39 Pompa ciepła w szkołach w Wielkiej Wsi śnych na północy po pasma wzgórz Pogórza Wiśnickiego na południu. W zlokalizowanym w Wielkiej Wsi Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum dokonano w 2004 roku modernizacji instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody z wykorzystaniem pompy ciepła, która zastąpiła stary kocioł węglowy. Rozwiązania techniczne POMPA CIEPŁA Funkcjonująca w budynku instalacja Miejscowość: Wielka Wieś Gmina: Wojnicz Powiat: tarnowski składa się z podstawowego źródła ciepła w postaci pompy ciepła firmy Ochsner oraz współdziałającego z nią kotła Kontakt: Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Wielkiej Wsi Wielka Wieś 210 32-830 Wojnicz tel.: (0-14) 679 12 12 [email protected] Wielka Wieś to miejscowość leżąca w miejsko—wiejskiej gminie Wojnicz, położonej na skrzyżowaniu często uczęszczanych tras województwa małopolskiego (drogi: Kraków — Tarnów czy Dąbrowa Tarnowska — Nowy Sącz). W skład gminy, której powierzchnia wynosi 78 km2, wchodzi 15 sołectw, zamieszkiwanych łącznie 40 przez około 13 tys. osób. Gmina oferuje turystom zróżnicowane krajobrazy: od wyżynnych kompleksów le- gazowego, uruchamianego GMINA WOJNICZ, POWIAT TARNOWSKI w momencie spadku temperatury tłowni osiąga wartość ponad 300 %. zewnętrznej do —5 °C. Zainstalowana Przedsięwzięcie wpłynęło na redukcję pompa ma moc 35 kW, co stanowi zużycia gazu o ok. 2,5 tys. m3 roczokoło 1/3 maksymalnego zapotrzebo- nie. Dodatkową zaletą jest automawania budynku. Dolne źródło ciepła tyczna praca instalacji utrzymująca na układu stanowi specjalnie wykopana stałym poziomie zadaną temperaturę, do tego celu studnia o głębokości ok. nie dopuszczając ani do jej spadku ani 15 m, z której pobierana jest woda do przegrzania pomieszczeń. Taki i kierowana do układu, gdzie oddaje komfort nie byłby możliwy do uzyskaenergię. Następnie w stanie niepogor- nia w przypadku ręcznie sterowanych szonym woda jest wpompowywana do kotłów węglowych. drugiej studni. Pierwotne plany zakłaŹródła finansowania dały wykorzystanie niezagospodaroprzedsięwzięcia wanego terenu przy budynku szkoły Inwestorem była do położenia kolektora poziomego, gmina Wojnicz, która sfinansowała jednak możliwość budowy sali gimna- remont instalacji centralnego ogrzestycznej w przyszłości wykluczyła wania w szkole, oraz Zakład Energetego rozwiązania. tyczny ENION S.A., którego wkład Sprawność energetyczna nowej ko- finansowy wyniósł 45 tys. zł. zastosowanie 41 Słoneczne dachy w Sułoszowej architektury. Z myślą o ekologii oraz oszczędnościach finansowych już w latach 19921998 we wszystkich budynkach użyteczności publicznej stare kotłownie węglowe zastąpiono gazowymi. Kolejnym krokiem była decyzja o wykorzystaniu energii słonecznej do ogrzewania wody oraz wspomagania ogrzewania podjęta w 2004 roku. SOLARY Rozwiązania techniczne Miejscowość: Sułoszowa Gmina: Sułoszowa Powiat: krakowski Inwestycja solarna objęła: • Szkoły Podstawowe nr 1 i 2 w Sułoszowej; Kontakt: Urząd Gminy Sułoszowa Sułoszowa I 80 32-045 Sułoszowa tel.: (0-12) 389 60 28 fax: (0-12) 389 60 28 w. 29 [email protected] www.suloszowa.pl • Szkoły Podstawowe w Woli Kalinowskiej i Wielmoży; • Gminny Ośrodek Zdrowia; • Przedszkole Publiczne; • Urząd Gminy. Łącznie zamontowano 67 kolektorów jest słonecznych Solahart. Wszystkie ukław północno — zachodniej części dy solarne zostały dostosowane do województwa małopolskiego, w Oj- istniejących instalacji ciepłej wody Gmina Sułoszowa położona cowskim Parku Narodowym. Jest to obszar rolniczy, jednak ostatnio dynamicznie rozwija się tu sektor usług turystycznych. Gmina obejmuje trzy miejscowości: Wolę Kalinowską, Wielmożę i Sułoszową, która jest jedną 42 z najdłuższych wsi w Polsce – ma ok. 10 km. Układ przestrzenny Sułoszowej zaliczany jest do II grupy zabytków GMINA SUŁOSZOWA, POWIAT KRAKOWSKI użytkowej wykorzystywanej w łazienkach oraz pod prysznicami. W pięciu obiektach układ solarny wspomaga także centralne ogrzewanie. W każdym przypadku instalację uzupełniają kotły gazowe. Panele słoneczne zamontowano na południowych stronach dachów budynków pod kątem 30—45°. W przypadku budynku szkoły w Wielmoży potrzebne było ustawienie specjalnej konstrukcji na płaskim dachu. Kolektory Solahart funkcjonują także w warunkach niskiego nasłonecznienia, ponieważ odbierają promieniowanie ultrafioletowe. Powłoka absorbująca promieniowanie wykonana została koszty związane z paliwem konwenz czarnego chromu, natomiast izolacja cjonalnym oraz eksploatacją pieca. cieplna — z pianki wstrzykiwanej pod Zredukowano również emisję szkodliciśnieniem. Wykonana w znaczący wych związków do atmosfery, co zainwestycja sposób pozwoliła owocowało poprawą jakości powiezaoszczędzić trza. Źródła finansowania Projekt został sfinansowany z programu SAPARD w ramach „Rozwoju i poprawy infrastruktury obszarów wiejskich – zaopatrzenie w energię” oraz ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Łączny koszt inwestycji 576,26 tys. zł. wyniósł około 43 Polityka ekologiczna województwa – odnawialne źródła energii 44 Podstawowa odpowiedzialność samorządu województwa koncentruje się na nowoczesnym rozwoju gospodarczym, szeroko rozumianej sferze kulturowej oraz zrównoważonym gospodarowaniu środowiskiem i przestrzenią. 30 stycznia 2006 r. Uchwałą Nr XLI/527/06 Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013. Realizowana jest ona w dziewięciu obszarach polityki rozwoju województwa, w tym w obszarze dotyczącym ochrony środowiska, w którym celem działań jest wysoka jakość życia w czystym i bezpiecznym środowisku przyrodniczym. W ramach tego obszaru rozwoju został wskazany kierunek polityki: VI.2 Ochrona powietrza i zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. Celem działań w zakresie ochrony powietrza jest spełnianie norm jakości powietrza atmosferycznego poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń, oraz wzrost wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. Cel ten realizowany będzie poprzez budowę, rozbudowę i modernizację infrastruktury służącej do wykorzystania energii odnawialnej. Uchwałą nr XI/1333/07 w dniu 24 września 2007 r., Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął „Program ochrony środowiska Województwa Małopolskiego na lata 20072014”. Dokument ten prezentuje działania do realizacji w latach 2007-2010 oraz w ogólnym zarysie kierunki działań do roku 2014. Celem nadrzędnym polityki ekologicznej województwa, sformułowanym w Programie, jest poprawa jakości życia mieszkańców województwa małopolskiego poprzez działania zmierzające do likwidacji zaniedbań w ochronie środowiska i racjonalnego gospodarowania jego zasobami. Długoterminowa polityka ochrony środowiska do roku 2014 Cel: Spełnienie norm jakości powietrza atmosferycznego poprzez sukcesywną redukcję emisji zanieczyszczeń do powietrza. Kierunek działań: - Zwiększanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w szczególności energii geotermalnej oraz wodnej. Plan działań krótkoterminowy na lata 2007-2010 Cel: Zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. Działania obejmują: - Budowę, rozbudowę i modernizację infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej (energia wiatrowa, wodna, geotermalna, ogniwa słoneczne, biomasa). - Aktywizację i wspieranie samorządów lokalnych w kierunku wykorzystania lokalnych zasobów OŹE. - Rozeznanie potrzeb i możliwości wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii w województwie małopolskim. - Stworzenie bazy informacji o wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. - Zwiększenie udziału biopaliw w odniesieniu do paliw używanych w transporcie. - Promocję i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz technologii zwiększających efektywne wykorzystanie energii i zmniejszających materiałochłonność gospodarki. - Prowadzenie upraw roślin energetycznych zwłaszcza na terenach o słabych parametrach rolniczych. Dotychczasowe edycje publikacji Małe elektrownie wodne: 2006 Kolektory słoneczne: • Schronisko, Klikuszowa • Budynki użyt. publicznej, Mszana Dolna • Kryta pływalnia, Proszówki • Szkoła Podstawowa, Sierosławice • Dom prywatny, Stara Wieś • Klasztor i Seminarium, Tuchów • Znaki drogowe, Czasław Biomasa, biogaz: • Składowisko odpadów Barycz • Kocioł na ziarno energetyczne, prywat- ny dom, Miechów • Bioelektrownia, Tarnów Małe elektrownie wodne: • Stopień Wodny Dwory • MEW Piotrowice • MEW Skawica • MEW Szaflary • MEW Waksmund Pompy ciepła: • Zamek Królewski, Niepołomice Geotermia: • Geotermia Podhalańska S.A. • Instalacja geotermalna, Słomniki Energia wiatru • Wiatrak, Rytro • Wiatrak, Zawoja 2007 Kolektory słoneczne: • Zespół Szkół, Łętownia • Dom Pomocy Społecznej, Płaza • Gimnazjum, Sułkowice • Klasztor, Szczyrzyc • Dom Zakonny, Trzebinia Biomasa, biogaz: • Elektrociepłownia, Andrychów • Budynki użytecz. publicznej, Korzenna • Oczyszczalnia ścieków, Niepołomice • Elektrociepłownia; Trzebinia • Park Kulturowy, Dolina Prądnicka • MEW Myślenice • MEW Podczerwone i Konikówka • MEW Smolice • Stopień wodny Kościuszko (Wisła) • Stopień wodny Łączany (Wisła) Pompy ciepła: • Centrum Dialogu i Modlitwy, Oświęcim • Kościół, Trzebinia • Klasztor, Tyniec Geotermia: • Baseny termalne, Zakopane Inne: • Odzysk ciepła, basen Dąbrowa Tarnow. 2008 Kolektory słoneczne: • Komenda Straży Pożarnej, Chrzanów • Budynki Szkół, Kasina Wielka • Dom prywatny, Kraków • Dom prywatny, Krasne Lasocice • Sanatorium, Krynica-Zdrój • Dom Pomocy Społecznej, Pcim • Przychodnia, Wieliczka Biomasa, biogaz: • Zakład stolarski; Gruszów • Kościół, Mszana Dolna • Zakład stolarski, Nieczajna Górna • Remiza OSP, Nowe Brzesko • Oczyszczalnia ścieków, Nowy Sącz Małe elektrownie wodne: • MEW Dolina Chochołowska • MEW Olcza Pompy ciepła: • Dom Pomocy Społ., Białka Tatrzańska • Maltańskie Centrum Pomocy, Kraków • Budynek firmy Wolimex, Limanowa • Sanktuarium, Wadowice Geotermia: • Baseny termalne, Bańska Niżna Energia wiatru: • Wiatrak, Rupniów 45 Ekologiczny dom w Stryszowie URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO DEPARTAMENT ŚRODOWISKA I ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 Adres do korespondencji: 30-017 Kraków, ul. Racławicka 56 tel.: (012) 63 03 140, fax: (012) 63 03 141 www.malopolskie.pl Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie
