KRAKOWSKIE EKSLIBRISY Krzysztof Kmieć

KRAKOWSKIE EKSLIBRISY
Wystawa w podziemiach Muzeum Archidiecezjalnego
Kardynała Karola Wojtyły
E
kslibris, od momentu pojawienia się w 1470 roku przez wartości, wielowiekowych tradycji i dnia dzisiejszego. Honokilkaset lat, spełniał jedną tylko funkcję: oznaczał właś- rowania krakowian i krakowskich instytucji.
ciciela książki, czym ułatwiał
Co można powiedzieć o tak
jej odzyskiwanie w przypadku
zwanym ekslibrisie krakowwypożyczenia lub identyfiskim? Jakie wartości krakowkację w momencie znalezieskie pojawiają się na małych
nia. Dziś szczęśliwie ocalałe
znakach graficznych? Jak
i zachowane ekslibrisy z XVI,
ekslibris realizuje funkcję
XVII, XVIII i XIX wieku inupowszechniania tych warformują dodatkowo o dawno
tości i jak one materializują
nieistniejących księgozbiosię w tym znaku? Na te pytarach, o bibliotekach i ich roznia z pewnością odpowiedzi
mieszczeniu, o właścicielach
udzieli wystawa eksponowana
książnic, dowodząc kultury
w gościnnych podziemiach
czytelniczej w dawnych wieMuzeum Archidiecezjalnego
kach, zainteresowań bibliofilKardynała Karola Wojtyły
skich naszych antenatów.
w Krakowie. Jej przewodnim
Z perspektywy czasu śmiamotywem będzie prezentacja
ło możemy stwierdzić, że
piękna tego miasta – zaklęteJan Krzysztof Hrycek, linoryt, 1996
funkcja informacyjna ekslibrigo w małej formie graficznej
su stała się dużo szersza. Stare
i widzianego oczami twórców
ekslibrisy mówią nam dziś nie tylko o pojedynczych ludziach, ekslibrisów z całego świata. Otwarcie ekspozycji zaplanowano
konkretnych instytucjach, zbiorach czy kolekcjach bibliotecz- na 24 kwietnia, a zamknięcie na 30 maja 2008 roku.
nych, ale przekazują wiadomości o kulturze poszczególnych
Zgromadzone na wystawie ekslibrisy krakowskie zostały
środowisk, warstw czy klas,
podzielone na sześć zasadnina jakie dzieliło się dawne
czych grup tematycznych:
społeczeństwo.
• Ekslibrisy z krakowskimi
zabytkami, mniej lub barWspółczesny nam eksdziej znanymi, urokliwymi
libris niemal całkowicie
zaułkami, pojedynczymi
zmienił swą funkcję. Kiedy
obiektami i ich zespołami,
wziął rozbrat z książką,
detalami architektonicznykiedy zamiast na wewnętrzne
mi, ich twórczymi kompostrony okładek trafił do kozycjami itd., które pojawiają
lekcji i na wystawy, funkcja
się w rysunkach.
informacyjno-propagandowa
Wasilij Kurawski (Ukraina), linoryt, 1996
• Ekslibrisy ilustrujące krazdominowała funkcję znaku
kowskie legendy, tradycje,
własnościowego. Ekslibris
stał się rzecznikiem interesów określonych społeczności czy baśnie i podania.
grup, ambasadorem preferowanych przez nie wartości, a sprzy- • Ekslibrisy odnoszące się do przeszłych i współczesnych
jają temu często organizowane na świecie konwydarzeń dziejących się w Krakowie.
kursy i tematyczne wystawy ekslibrisów oraz
• Ekslibrisy podkreślające duchowość tego mialiczne kontakty, jakie utrzymują ze sobą jego
sta poprzez prezentację na znakach krakowskich
miłośnicy. Znacznym ułatwieniem są niewielkie
kościołów, obiektów sakralnych i przedmiotów
wymiary ekslibrisów pozwalające na przesyłakultu religijnego związanych z Krakowem,
nie go drogą korespondencyjną. Szeroka współekslibrisy wykonane dla instytucji kościelnych,
praca między twórcami i kolekcjonerami tego
dla hierarchów, księży i zakonników, a także
znaku na całym świecie powoduje, że zawarte
poświęcone krakowskim świętym.
na nim treści mogą docierać do najdalszych
• Ekslibrisy wykonane dla krakowian i dla ludzi
z Krakowem związanych, między innymi: artyzakątków globu.
stów, malarzy, aktorów, pisarzy i poetów, a także
Ekslibris z motywami krakowskimi stał
się graficzną formą popularyzacji i promocji Krzysztof Kmieć, linoryt, reprezentantów różnych zawodów pracujących
1999
w Krakowie i dla Krakowa.
podwawelskiego grodu, upowszechniania jego
76
ALMA MATER
• To wreszcie twórczość krakowskich artystów
grafików tworzących ekslibrisy.
Cały ten zakres tematyczny w jego bogactwie, różnorodności i niezwykłych rozwiązaniach kompozycyjnych dowiedzie, że
Cracovia – to istotnie – totius Poloniae urbs
celeberrima.
Wystawę, która odbędzie się w ramach
3. Festiwalu Plakatu Reklamowego (główny
organizator to Izba Gospodarcza Reklamy
Zewnętrznej), przygotowuje Galeria Ekslibrisu
Domu Kultury „Podgórze” w Krakowie.
Andrzej Znamirowski
Stefan Bukowski, cynkotypia, 1974
Krzysztof Kmieć, linoryt, 2005
ROŚLINY LECZNICZE W EKSLIBRISIE (XXVII)
Kardamon malabarski – Elettaria cardamomum Mat.,
imbirowate – Zingiberaceae
T
a bylina o wysokości do trzech metrów rośnie
w stanie naturalnym w górskich tropikalnych
lasach Indii. Ze względu na zapotrzebowanie jest
uprawiana w wielu krajach azjatyckich. Zarówno
surowiec leczniczy, jak i przyprawowy stanowią
nasiona wraz z owocnią. Kilka składników olejku
eterycznego – między innymi 1,8-cyneol, limonen,
sabinen, borneol, alfa-terpineol – decyduje o tym,
że kardamon jest uważany za jedną z najwykwintniejszych przypraw. Ma charakterystyczny zapach
i słodki, silnie korzenny i palący smak. Służy do
przyprawiania ciast, zwłaszcza pierników, potraw
z owocami i niektórych marynat. Nasiona kardamonu są bardzo często składnikiem curry. Co ciekawe, w krajach skandynawskich – tak odległych
od miejsca pochodzenia, sproszkowany kardamon
jest szeroko stosowany jako przyprawa do mięs
i niektórych wędlin. W krajach arabskich dodawany
jest do kawy. Leczniczo może być stosowany jako
surowiec aromatyczno-ostry i żołądkowy. Olejek
pobudza trawienie, działa ożywczo, pobudzająco
i wiatropędnie. W starożytności ceniono kardamon
jako lek i afrodyzjak. W Indiach praktykuje się też
żucie kardamonu, szczególnie po obfitych posiłkach,
także jako składnika betelu. W znajdujących się na
terenie Europy i USA indyjskich restauracjach na
zakończenie posiłku otrzymamy do przegryzienia
między innymi nasiona kardamonu. Aromat kardamonu wykorzystuje też przemysł cukierniczy,
perfumeryjny, tytoniowy i spirytusowy.
Krzysztof Kmieć
Elettaria cardamomum, 1996,
70 x 30 mm, X3, op. 606
KLUB HISTORII IDEI ZAPRASZA NA 75. SPOTKANIE
podczas którego o snach będą rozmawiać:
prof. Jacek Bomba, ks. prof. Jerzy Chmiel, prof. Paweł Dybel, prof. Maria Dzielska.
Spotkanie, które odbędzie się 8 maja 2008 roku o godz. 17.00 w GALERII Austriackiego Konsulatu Generalnego
(Kraków, ul. Cybulskiego 9, I piętro), poprowadzą: prof. Ewa Śnieżyńska-Stolot, prof. Michel Henri Kowalewicz.
Organizatorzy:
Uniwersytet Jagielloński
Zakład Historii Idei
Patronat honorowy:
Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego
prof. Karol Musioł
Konsul Republiki Austrii w Krakowie
Robert Eberwein
Patronat medialny:
Więcej informacji na stronie internetowej www.khi.edu.pl.
ALMA MATER
77