Jarnuszkiewicz

Jerzy Jarnuszkiewcz
Jerzy Jarnuszkiewcz urodził się 27 lutego 1919 roku w Kaliszu, zmarł 14 lipca 2005
roku w Warszawie. W latach 1936-1939 studiował w Instytucie Sztuk Plastycznych
w Krakowie, u prof. Franciszka Kalfasa i prof. Karola Homolacsa, oraz w Miejskiej Szkole
Sztuk Zdobniczych w Warszawie. W latach 1946-1950 kontynuował naukę w Akademii
Sztuk Pięknych w Warszawie. Był rzeźbiarzem, medalierem, artystą grafikiem. Prowadził
swoją pracownię, był profesorem ASP. Jest m.in. twórcą pomnika Małego Powstańca
w Warszawie, rzeźby pomnikowej Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego
ustawionej w Lublinie na dziedzińcu KUL, nagrobnej Piety na warszawskich Powązkach.
Od 1942 roku zajął się grafiką. W świat ekslibrisu wprowadził młodego artystę Jerzy
Kram, przyjaciel i odkrywca jego talentu graficznego. Andrzej Banach rekomendował go
w roku 1942 do Koła Miłośników Ekslibrisu i Grafiki w Warszawie, którego organizatorem
i dobrym duchem był Tadeusz Cieślewski syn. Jarnuszkiewicz połknął twórczego bakcyla,
a umiłowany ekslibris towarzyszył mu przez całe życie. Jak przemożna była wówczas chęć
tworzenia, niech świadczy fakt, iż od czerwca do października 1943 roku wykonał
dwadzieścia pięć ekslibrisów, o czym napisała Zuzanna Kramowa w szkicu „Ekslibrisy
Jerzego Jarnuszkiewicza”, powielonym w tymże samym roku w kilkunastu egzemplarzach.
Pod koniec roku 1944 artysta miał już w dorobku ponad czterdzieści ekslibrisów.
Wspomniany Tadeusz Cieślewski, oczarowany talentem, pracowitością i znakomitymi
pracami, napisał w roku 1944 rozprawę zatytułowaną „Analiza estetyczna drzeworytowych
ekslibrisów Jarnuszkiewicza Jerzego. Próba recenzji wzorcowej”, pozostającą w maszynopisie w niewielu odbitkach do roku 1946, kiedy to ukazała się z inicjatywy Tadeusza
Lesznera i z jego wstępem, w nakładzie stu egzemplarzy.
Do roku 1963 stworzył Jarnuszkiewicz ponad dwieście ekslibrisowych opowieści,
w roku następnym powstał cykl ekslibrisów w technice suchej igły. W sumie wykonał 329
ekslibrisów udokumentowanych przez Jacka Strzałkowskiego w pracy „Ptaki wylatujące
z moich dłoni” (Łódź 2009).
Szczególnie lubił pokazywać swoje ekslibrisy na Międzynarodowych Biennale
Ekslibrisu Współczesnego w Malborku. Miało to miejsce w latach 1963, 1965, 1969 (srebrny
medal) i 1973 (wyróżnienie honorowe oraz udział w jury). Jego ekslibrisy pokazywano też na
kongresach FISAE w Krakowie (1964), Como (Włochy, 1968), Budapeszcie (Węgry, 1970)
i Frederikshavn (Dania, 1972). Ponadto na wystawach w Wołgogradzie (ZSRR, 1967),
Wolfenbüttel (Niemcy, 1986), Toronto (Kanada, 1994), Karvina (Czechy, 2007).
Zaprojektował i wykonał trzy medale przyznawane na malborskich Biennale. Był
przewodniczącym jury konkursu na ekslibris o motywach Powstania Warszawskiego
zorganizowanego przez Bibliotekę Publiczną m.st. Warszawy w 1994 roku.
Ekslibrisy i inne prace graficzne prezentował na wielu wystawach zbiorowych w Polsce
i za granicą; na wystawach indywidualnych zawsze razem z medalami i rzeźbami. Na obecnej
wystawie prezentujemy niemal wyłącznie ekslibrisy, reszta jest maleńkim dodatkiem.
Z długiej listy tych pokazów wymieńmy chociaż dwa, na których jak zawsze prace
Jarnuszkiewicza były wielką ozdobą: „Ekslibrisy twórców warszawskich ze zbioru Biblioteki
Publicznej m.st. Warszawy”, pokaz zorganizowany w roku 2007 na stulecie Biblioteki, oraz
„Ekslibris polski czasu wojny i okupacji 1939-1945” ze zbiorów Mieczysława Bielenia,
pokaz przygotowany przez Warszawską Galerię Ekslibrisu w 70 rocznicę wybuchu II wojny
światowej.
Obecna
prezentacja,
przygotowana
w
dziesiątą
rocznicę
śmierci
Jerzego
Jarnuszkiewicza, gromadzi prace artysty: ekslibrisy, grafikę, rysunki oraz medale ze zbiorów
Anny Grocholskiej-Jarnuszkiewiczowej, Mieczysława Bielenia i Barbary Klein-Szymańskiej.
Tak się szczęśliwie złożyło, że w trakcie przygotowywania wystawy ukazała się długo
oczekiwana książka Aleksandra Jackowskiego „Jerzego Jarnuszkiewicza rzeźby, medale,
ekslibrisy”.
Mieczysław Bieleń