PROGRAM NAUCZANIA ROZKŁAD MATERIAŁU PLAN
Transkrypt
PROGRAM NAUCZANIA ROZKŁAD MATERIAŁU PLAN
PROGRAM NAUCZANIA ROZKŁAD MATERIAŁU PLAN WYNIKOWY Fizyka i Astronomia Klasa 2B i 2D Fizyka, poziom rozszerzony Rok szkolny 2013/2014 Teresa Wieczorkiewicz Numer ewidencyjny w wykazie 548/1/2012 Podręcznik: "Z fizyką w przyszłość" pod redakcją Marii Fiałkowskiej, Barbary Sagnowskiej, Jadwigi Salach, wydawnictwo ZamKor Warszawa, wrzesień 2013 1 PROGRAM NAUCZANIA W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 Nr lekcji Dział fizyki 1 Lekcja organizacyjna. Sprawdzian (1) test diagnostyczny (na poziomie podstawowym) wiedzy po gimnazjum i 1 klasie liceum. 1. Niepewności pomiarowe. 2. Opis ruchu postępowego. 3. Siła, jako przyczyna zmian ruchu. 4. Praca, moc, energia. 5. Zjawiska hydrostatyczne. 2 3–7 8 – 22 23 – 36 37 – 44 45 – 50 51 – 52 53 – 66 67 – 68 69 – 80 81 – 82 83 – 102 103 – 104 105 – 123 124 – 125 126 - 142 Sprawdzian maturalny M1 6. Pole grawitacyjne. Sprawdzian maturalny M2 7. Bryła sztywna. Sprawdzian maturalny M3 8. Ruch harmoniczny i fale mechaniczne. Sprawdzian maturalny M4 9. Zjawiska termodynamiczne. Sprawdzian maturalny M5 10. Pole elektryczne Razem Liczba godz. 1 Część podręcznika –––– 1 ––– 5 15 14 8 6 2 14 2 12 2 20 2 19 2 17 145 ––– 1 1 1 1 1 1 2 2 2 Uwaga. Jeśli ostatni rozdział nie zostanie przerobiony, to zostanie on dalej podjęty w klasie 3. OGÓLNY ROZKŁAD MATERIAŁU 1. Lekcja organizacyjna - 1 lekcja 2. Sprawdzian (1) test diagnostyczny wiedzy po gimnazjum i 1 klasie liceum – 1 lekcja Niepewności pomiarowe - 5 lekcje Temat Wiadomości wstępne. Niepewności pomiarów bezpośrednich. Niepewności pomiarów pośrednich. Graficzne przedstawianie wyników pomiarów wraz z ich niepewnościami i dopasowanie prostej. Opisujemy rozkład normalny (doświadczenie 1) 1. Opis ruchu postępowego - 15 lekcji Temat Dodawanie i odejmowanie wektorów, iloczyn skalarny i wektorowy. Podstawowe pojęcia i wielkości fizyczne opisujące ruch. Spadek swobodny i rzut pionowy. Wyznaczenie wartości przyspieszenia w ruchu jednostajnie przyspieszonym (doświadczenie 2). Wyznaczenie wartości przyspieszenia ziemskiego (doświadczenie 3) Rzut poziomy i ukośny. Opis ruchu po okręgu. Powtórzenie Sprawdzian wiedzy i umiejętności (2) Omówienie błędów sprawdzianu (2) Liczba godz. 1 1 1 2 2. Liczba godz. 1 1 2 1 1 4 2 1 1 1 2 Siła jako przyczyna zmian ruchu – 14 lekcji Temat Klasyfikacja poznanych oddziaływań. Zasady dynamiki Newtona. Ogólna postać drugiej zasady dynamiki. Zasada zachowania pędu dla układu ciał. Tarcie. Wyznaczenie współczynnika tarcia kinetycznego za pomocą równi pochyłej (doświadczenie 4). Siły w ruchu po okręgu. Badanie ruch po okręgu (doświadczenie 5). Opis ruchu w układach nieinercjalnych. Powtórzenie Sprawdzian wiedzy i umiejętności (3) Omówienie błędów sprawdzianu (3) 3. 4. Liczba godz. 2 2 1 1 1 1 1 2 1 1 1 Praca, moc, energia - 10 lekcji Temat Iloczyn skalarny dwóch wektorów (zadania). Praca, moc i sprawność. Energia mechaniczna. Rodzaje energii mechanicznej. Zasada zachowania energii mechanicznej. Powtórzenie Sprawdzian wiedzy i umiejętności (4) Omówienie błędów sprawdzianu (4) Liczba godz 1 2 1 2 2 1 1 Zjawiska hydrostatyczne – 6 lekcji Temat Ciśnienie hydrostatyczne. Prawo Pascala. Prawo Archimedesa. Zastosowanie prawa Archimedesa do wyznaczania gęstości Powtórzenie Sprawdzian wiedzy i umiejętności (5) Omówienie błędów sprawdzianu (5) Liczba godz 1 2 1 1 1 5. Sprawdzian maturalny (M1) – 2 lekcje + przerwa 6. Pole grawitacyjne - 14 lekcji Temat O odkryciach Kopernika i Keplera. Prawo powszechnej grawitacji. Pierwsza prędkość kosmiczna. Oddziaływania grawitacyjne w Układzie Słonecznym. Natężenie pola grawitacyjnego. Praca w polu grawitacyjnym. Energia potencjalna ciała w polu grawitacyjnym. Druga prędkość kosmiczna. Stan przeciążenia. Stany nieważkości i niedociążenia. Powtórzenie Sprawdzian wiedzy i umiejętności (6) Omówienie błędów sprawdzianu (6) Liczba godz 1 1 1 1 1 1 2 1 2 1 1 1 Sprawdzian maturalny (M2) – 2 lekcje + przerwa 3 7. Bryła sztywna - 12 lekcji Temat Iloczyn wektorowy dwóch wektorów (zadania). Ruch obrotowy bryły sztywnej. Energia kinetyczna bryły sztywnej. Przyczyny zmian ruchu obrotowego. Moment siły. Moment pędu bryły sztywnej. Analogie występujące w opisie ruchu postępowego i obrotowego. Złożenie ruchu postępowego i obrotowego – toczenie. Sprawdzenie drugiej zasady dynamiki dla ruchu obrotowego (doświadczenie 6) Powtórzenie Sprawdzian wiedzy i umiejętności (7) Omówienie błędów sprawdzianu (7) Liczba godz 1 2 2 1 1 2 1 1 1 Sprawdzian maturalny (M3) – 2 lekcje + przerwa 8. Ruch harmoniczny i fale mechaniczne - 20 lekcji Temat Model oscylatora harmonicznego. Matematyczny opis ruchu harmonicznego. Wahadło matematyczne. Wyznaczenie wartości przyspieszenia ziemskiego (doświadczenie 7). Drgania wymuszone i rezonansowe. Właściwości sprężyste ciał stałych. Pojęcie fali. Fale podłużne i poprzeczne. Wielkości charakteryzujące fale. Funkcja falowa dla fali płaskiej. Interferencja fal o jednakowych amplitudach i częstotliwościach. Pomiar częstotliwości podstawowej drgań struny (doświadczenie 8). Zasada Huygensa. Zjawisko dyfrakcji. Interferencja fal harmonicznych wysyłanych przez identyczne źródła. Fale akustyczne. Zjawisko Dopplera. Powtórzenie Sprawdzian wiedzy i umiejętności (8) Omówienie błędów sprawdzianu (8) Liczba godz 3 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 2 1 1 1 Sprawdzian maturalny (M4) – 2 lekcje + przerwa 9. Zjawiska termodynamiczne - 19 lekcji Temat Mikroskopowe modele ciał makroskopowych. Gazy. Ciecze. Ciała stałe. Temperatura. Zerowa zasada termodynamiki. Energia wewnętrzna. Ciepło. Pierwsza zasada termodynamiki. Równanie stanu gazu doskonałego. Równanie Clapeyrona. Praca siły zewnętrznej przy zmianie objętości gazu. Przemiany gazu doskonałego. Ciepło właściwe i molowe. Przemiana adiabatyczna. Silniki cieplne. Cykl Carnota. Druga zasada termodynamiki. Przemiany fazowe. Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy lub ciała stałego (doświadczenie 9). Rozszerzalność termiczna ciał. Transport energii przez przewodzenie i konwekcję. Powtórzenie Liczba godz 2 1 1 3 1 1 2 2 1 1 1 1 4 Temat Sprawdzian wiedzy i umiejętności (9) Omówienie błędów sprawdzianu (9) Liczba godz 1 1 Sprawdzian maturalny M5 – 2 lekcje + przerwa 10. Pole elektryczne - 17 lekcji Temat Prawo Coulomba. Elektryzowanie ciał. Zasada zachowania ładunku. Natężenie pola elektrostatycznego. Zasada superpozycji natężeń pól. Przewodnik naelektryzowany. Praca w polu elektrostatycznym: jednorodnym i centralnym. Energia potencjalna cząstki naładowanej w polu elektrostatycznym. Wzór ogólny na pracę w polu elektrostatycznym. Rozkład ładunku na powierzchni przewodnika. Przewodnik w polu elektrostatycznym. Badanie kształtu linii pola elektrostatycznego (doświadczenie 10) Pojemność elektryczna ciała przewodzącego Kondensator. Pojemność kondensatora płaskiego. Energia naładowanego kondensatora. Dielektryk w polu elektrostatycznym. Powtórzenie Sprawdzian wiedzy i umiejętności (10) Omówienie błędów sprawdzianu (10) Liczba godz 1 2 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5 SZCZEGÓŁOWY ROZKŁAD MATERIAŁU I PLAN WYNIKOWY Uwaga. Treści podstawowe = ocena 2; treści rozszerzone = ocena 3 lub 4 (w zależności od stopnia opanowania); treści dopełniające = ocena 5 lub 6 (w zależności od stopnia opanowania). 1. Lekcja organizacyjna. 2. Sprawdzian (1) test diagnostyczny wiedzy po gimnazjum i 1 klasie liceum – 1 lekcja. 1. Niepewności pomiarowe - 4 lekcje Nr lekcji 3 4 5 Temat Wiadomości wstępne. Niepewności pomiarów bezpośrednich. Niepewności pomiarów pośrednich. Graficzne przedstawianie wyników pomiarów. Wymagania Rozszerzone Podstawowe Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: wymienić przykłady pomiarów bezpo obliczyć niepewność względną pomiaru. średnich (prostych), odróżnić błędy od niepewności, odróżnić błędy grube od błędów systematycznych, wymienić sposoby eliminowania błędów pomiaru, wskazać źródła występowania niepewności pomiarowych, odczytywać wskazania przyrządów pomiarowych, ocenić dokładność przyrządu. wymienić przykłady pomiarów pośred oszacować niepewność pomiaru pośredniego nich (złożonych). metodą najmniej korzystnego przypadku. 6, 7 Opis rozkładu normalnego (dośw. 1) obliczyć odchylenie standardowe pojedynczego pomiaru, podać wynik pomiaru w postaci x ± x. Dopełniające Uczeń potrafi: przedstawić graficznie wyniki pomiarów wraz z niepewnościami, dopasować graficznie prostą do punktów po- miarowych i ocenić trafność tego postępowania, odczytać z dopasowanego graficznie wykresu współczynnik kierunkowy prostej. obliczyć odchylenie standardowe średniej dla każdej serii pomiarów. dopasować prostą do wyników pomiarów, obliczyć współczynnik kierunkowy prostej dopasowanej do punktów pomiarowych. 6 2. Opis ruchu postępowego - 19 lekcji Nr Temat lekcji 8 Dodawanie i odejmowanie wektorów, iloczyn skalarny i wektorowy. 9 Podstawowe pojęcia i wielkości fizyczne opisujące ruch. Wymagania Podstawowe Rozszerzone Uczeń potrafi: podać przykłady wielkości fizycznych skalarnych i wektorowych, wymienić cechy wektora, dodać wektory, odjąć wektor od wektora, pomnożyć i podzielić wektor przez liczbę, rozłożyć wektor na składowe o dowolnych kierunkach, obliczyć współrzędne wektora w dowolnym układzie współrzędnych, zapisać równanie wektorowe w postaci równań skalarnych w obranym układzie współrzędnych. Uczeń potrafi: zilustrować przykładem każdą z cech wektora, mnożyć wektory skalarnie i wektorowo, odczytać z wykresu cechy wielkości wektorowej. podzielić ruchy na postępowe i obrotowe i objaśnić różnice między nimi, posługiwać się pojęciami: szybkość średnia i chwilowa, droga, położenie, przemieszczenie, prędkość średnia i chwilowa, przyspieszenie średnie i chwilowe, obliczać szybkość średnią, narysować wektor położenia ciała w zdefiniować: szybkością średnią i chwilową, przemieszczenie, prędkość średnią i chwilową, przyspieszenie średnie i chwilowe, skonstruować wektor przyspieszenia w ruchu prostoliniowym przyspieszonym, opóźnionym i w ruchu krzywoliniowym. Dopełniające Uczeń potrafi: wyprowadzić wzór na wartość przyspieszenia dośrodkowego, przeprowadzić dyskusję problemu przyspieszenia w ruchach zmiennych krzywoliniowych. układzie współrzędnych, narysować wektor przemieszczenia ciała w układzie współrzędnych, odróżnić zmianę położenia od przebytej drogi, podać warunki, przy których wartość przemieszczenia jest równa przebytej drodze, narysować prędkość chwilową jako wektor styczny do toru. 7 Nr lekcji Temat 10 11 Spadek swobodny i rzut pionowy. 12 Wyznaczenie wartości przyspieszenia w ruchu jednostajnie przyspieszonym (dośw. 2). Wymagania Podstawowe Rozszerzone Uczeń potrafi: zdefiniować ruch prostoliniowy jednostajny, obliczać szybkość, drogę i czas w ruchu prostoliniowym jednostajnym, sporządzać wykresy s(t) i v(t) oraz odczytywać z wykresu wielkości fizyczne, obliczyć drogę przebytą w czasie t ruchem jednostajnie przyspieszonym i opóźnionym, obliczać szybkość chwilową w ruchach jednostajnie przyspieszonych i opóźnionych, porównać zwroty wektorów prędkości i przyspieszenia w ruchu po linii prostej i stwierdzić, że w przypadku ruchu przyspieszonego wektory v i a mają zgodne zwroty, a w przypadku ruchu opóźnionego mają przeciwne zwroty. Uczeń potrafi: wyprowadzić i zinterpretować wzory przedstawiające zależności od czasu współrzędnej położenia i prędkości dla ruchów jednostajnych, sporządzać wykresy tych zależności, objaśnić, co to znaczy, że ciało porusza się ruchem jednostajnie przyspieszonym i jednostajnie opóźnionym (po linii prostej), wyprowadzić i zinterpretować wzory przedstawiające zależności od czasu: współrzędnych położenia, prędkości i przyspieszenia dla ruchów jednostajnie zmiennych po linii prostej, sporządzać wykresy tych zależności, zinterpretować pole powierzchni odpowiedniej figury na wykresie vx(t) jako drogę w dowolnym ruchu, zmieniać układ odniesienia i opisywać ruch z punktu widzenia obserwatorów w każdym z tych układów, rozwiązywać zadania dotyczące ruchów jednostajnych i jednostajnie zmiennych. dopasować graficznie prostą do punktów pomiarowych i ocenić trafność tego postępowania, odczytać z dopasowanego graficznie wykresu współczynnik kierunkowy prostej, podać przyczyny ewentualnych błędów systematycznych, oszacować wielkość błędów systematycznych, ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik doświadczenia jest realny, samodzielnie sformułować wnioski wynikające z doświadczenia. przygotować zestaw doświadczalny wg instrukcji, wykonać samodzielnie kolejne czynności, sporządzić tabelę wyników pomiaru, obliczyć wartości średnie wielkości mierzonych, sporządzić odpowiedni układ współrzędnych (podpisać i wyskalować osie, zaznaczyć jednostki wielkości fizycznych), zaznaczyć w układzie współrzędnych punkty wraz z niepewnościami, zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x. Dopełniające Uczeń potrafi: rozwiązywać problemy dotyczące składania ruchów. samodzielnie zaproponować inną metodę wyznaczenia przyspieszenia. 8 Nr lekcji Temat 13 Wyznaczenie wartości przyspieszenia ziemskiego (dośw. 3). Podstawowe 14 – 17 Rzut poziomy i ukośny. 18, 19 Opis ruchu po okręgu. 20 Powtórzenie. 21, 22 Wymagania Uczeń potrafi: przygotować zestaw doświadczalny wg instrukcji, wykonać samodzielnie kolejne czynności, sporządzić tabelę wyników pomiaru, obliczyć wartości średnie wielkości mierzonych, zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x. opisać rzut poziomy, jako ruch złożony ze spadania swobodnego i ruchu jednostajnego w kierunku poziomym, objaśnić wzory opisujące rzut poziomy, objaśnić wzory opisujące rzut ukośny. wyrazić szybkość liniową przez okres ruchu i częstotliwość, posługiwać się pojęciem szybkości kątowej, wyrazić szybkość kątową przez okres ruchu i częstotliwość, stosować miarę łukową kąta, zapisać związek pomiędzy szybkością liniową i kątową. Rozszerzone Uczeń potrafi: podać przyczyny ewentualnych błędów systematycznych, oszacować wielkość błędów systematycznych, ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik doświadczenia jest realny, samodzielnie sformułować wnioski wynikające z doświadczenia. opisać matematycznie rzut poziomy, obliczyć wartość prędkości chwilowej ciała rzuconego poziomo lub ukośnie i ustalić jej kierunek, obliczyć zasięg w rzucie poziomym i ukośnym, wyjaśnić zależność zasięgu od kąta rzutu ukośnego, obliczyć maksymalne wzniesienie w rzucie ukośnym i wyjaśnić jego zależność od kąta rzutu, rozwiązywać zadania dotyczące rzutu poziomego. wyprowadzić związek między szybkością liniową i kątową, przekształcać wzór na wartość przyspieszenia dośrodkowego i zapisać różne postacie tego wzoru, rozwiązywać problemy dotyczące ruchu jednostajnego po okręgu. Dopełniające Uczeń potrafi: samodzielnie zaproponować inną metodę wyznaczenia przyspieszenia. rozwiązywać zadania dotyczące rzutu ukośnego, zaproponować i wykonać doświadczenie pokazujące, że czas spadania ciała rzuconego poziomo z pewnej wysokości jest równy czasowi spadania swobodnego z tej wysokości. Sprawdzian wiedzy i umiejętności (2) i omówienie błędów sprawdzianu (2) 9 3. Siła jako przyczyna zmian ruchu – 14 lekcji Nr lekcji 23, 24 25, 26 27 28 Temat Wymagania Podstawowe Klasyfikacja poznanych oddziaływań. Zasady dynamiki Newtona. Ogólna postać drugiej zasady dynamiki. Zasada zachowania pędu dla układu ciał. Tarcie. Rozszerzone Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: dokonać klasyfikacji oddziaływań na wymagające bezpośredniego kontaktu i oddziaływania „na odległość”, wymienić „wzajemność” jako cechę wszystkich oddziaływań, objaśnić stwierdzenia: „siła jest miarą oddziaływania”, „o zachowaniu ciała decyduje zawsze siła wypadkowa wszystkich sił działających na to ciało”, wypowiedzieć treść zasad dynamiki, wskazywać źródło siły i przedmiot jej działania, rysować siły wzajemnego oddziaływania ciał. posługiwać się pojęciem pędu, zapisać i objaśnić ogólną postać II zasady dynamiki. wypowiedzieć zasadę zachowania pędu. stosować poprawnie zasady dynamiki, posługiwać się pojęciem układu inercjalnego, rozwiązywać problemy, stosując zasady dynamiki. rozróżnić pojęcia siły tarcia statycznego i kinetycznego, rozróżnić współczynniki tarcia statycznego i kinetycznego, zapisać wzory na wartości sił tarcia kinetycznego i statycznego. zdefiniować współczynniki tarcia statycznego i kinetycznego, sporządzić i objaśnić wykres zależności wartości siły tarcia od wartości siły działającej równolegle do stykających się powierzchni dwóch ciał, rozwiązywać problemy dynamiczne z uwzględnieniem siły tarcia posuwistego. Dopełniające Uczeń potrafi: stosować ogólną postać II zasady dynamiki, objaśnić pojęcie środka masy. znajdować położenie środka masy układu dwóch ciał. znajdować graficznie pęd układu ciał, obliczać wartość pędu układu ciał, stosować zasadę zachowania pędu do rozwiązywania zadań. 10 Nr lekcji Temat 29 Wyznaczenie współczynnika tarcia kinetycznego za pomocą równi pochyłej (dośw. 4). 30 Podstawowe Siły w ruchu po okręgu. 31 Badanie ruchu po okręgu (dośw. 5). 32 33 Opis ruchu w układach nieinercjalnych. 34 Powtórzenie . 35, 36 Wymagania Rozszerzone Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: przygotować zestaw doświadczalny wg instrukcji, wykonać samodzielnie kolejne czynności, sporządzić tabelę wyników pomiaru, obliczyć wartości średnie wielkości mierzonych, zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x. sformułować warunek ruchu jednostajnego po okręgu z punktu widzenia obserwatora w układzie inercjalnym (działanie siły dośrodkowej stanowiącej wypadkową wszystkich sił działających na ciało), objaśnić wzór na wartość siły dośrodkowej. przygotować zestaw doświadczalny wg instrukcji, wykonać samodzielnie kolejne czynności, sporządzić tabelę wyników pomiaru, obliczyć wartości średnie wielkości mierzonych, zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x. rozróżnić układy inercjalne i nieinercjalne, posługiwać się pojęciem siły bezwładności. podać przyczyny ewentualnych błędów systematycznych, oszacować wielkość błędów systematycznych, ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik doświadczenia jest realny, samodzielnie sformułować wnioski wynikające z doświadczenia. Dopełniające Uczeń potrafi: samodzielnie zaproponować inną metodę wyznaczenia przyspieszenia. stosować zasady dynamiki do opisu ruchu po okręgu, rozwiązywać problemy dynamiczne dotyczące ruchu po okręgu. podać przyczyny ewentualnych błędów systematycznych, oszacować wielkość błędów systematycznych, ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik doświadczenia jest realny, samodzielnie sformułować wnioski wynikające z doświadczenia. potrafi opisywać przykłady zagadnień dynamicznych w układach nieinercjalnych (siły bezwładności). Sprawdzian wiedzy i umiejętności (3) i omówienie błędów sprawdzianu (3) 11 4. Praca, moc, energia - 8 lekcji Nr lekcji 37 38 39 Temat Podstawowe Rozszerzone Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: Iloczyn skalarny (zadania). Praca, moc i sprawność. obliczyć iloczyn skalarny dwóch wektorów. obliczać pracę stałej siły, obliczać moc urządzeń. Energia mechaniczna i jej rodzaje. obliczać energię potencjalną ciała w pobliżu Ziemi, obliczać energię kinetyczną ciała, wyprowadzić wzór na energię potencjalną ciała w pobliżu Ziemi, korzystając z definicji pracy, zapisać i objaśnić wzór na energię kinetyczną ciała. zdefiniować iloczyn.skalarny dwóch wektorów, podać cechy iloczynu skalarnego. zdefiniować pracę stałej siły jako iloczyn skalarny siły i przemieszczenia, obliczać chwilową moc urządzeń. objaśnić pojęcia: układ ciał, siły wewnętrzne w układzie ciał, siły zewnętrzne dla układu ciał, sformułować i objaśnić definicję energii potencjalnej układu ciał, posługiwać się pojęciem siły zachowawczej, rozwiązywać zadania, korzystając ze związków: Em = Wz, Ep = Wsiły zewn. równoważącej siłę wewn., 40, 41 Zasada zachowania energii mechanicznej. 42 Powtórzenie. 43, 44 Wymagania podać przykłady zjawisk, w których jest spełniona zasada zachowania energii. Ep = −Ww, Ek = WFwyp.. rozwiązywać zadania, korzystając ze związku: Em = Wz, zapisać i objaśnić zasadę zachowania energii, stosować zasadę zachowania energii i pędu do opisu zderzeń, stosować zasadę zachowania energii do rozwiązywania zadań. Dopełniające Uczeń potrafi: podać sposób obliczania pracy siły zmiennej. wyprowadzić wzór na energię kinetyczną. wyprowadzić zasadę zachowania energii dla układu ciał, Sprawdzian wiedzy i umiejętności (4) i omówienie błędów sprawdzianu (4) 12 5. Zjawiska hydrostatyczne – 7 lekcji Nr lekcji 45 46, 47 Temat Wymagania Podstawowe Rozszerzone Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: Ciśnienie hydrostatyczne. Prawo Pascala. Prawo Archimedesa. zdefiniować ciśnienie, objaśnić pojęcie ciśnienia hydrostatycznego, objaśnić prawo Pascala, objaśnić prawo naczyń połączonych, podać i objaśnić prawo Archimedesa. Zastosowanie prawa Archimedesa do wyznaczania gęstości. skorzystać z prawa Archimedesa do wy- wyjaśnić, na czym polega zjawisko paradoksu hydrostatycznego, objaśnić zasadę działania urządzeń, w których wykorzystano prawo Pascala, objaśnić sposób wykorzystania prawa naczyń połączonych do wyznaczania gęstości cieczy, objaśnić warunki pływania ciał. rozwiązywać zadania, stosując prawa Archimedesa. rozwiązywać problemy z hydrostatyki. Dopełniające Uczeń potrafi: wyprowadzić prawo Archime- desa. znaczania gęstości ciał stałych i cieczy. Powtórzenie. 48 49, 50 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (5) i omówienie błędów sprawdzianu (5). 51, 52 Sprawdzian maturalny (M1) – 2 lekcje + przerwa 6. Pole grawitacyjne - 15 lekcji Nr lekcji Temat Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: 53 O odkryciach Kopernika i Keplera. Rozszerzone Uczeń potrafi: przedstawić założenia teorii heliocen zastosować trzecie prawo Keplera do planet Ukłatrycznej du Słonecznego i każdego układu satelitów krążących wokół tego samego ciała. sformułować i objaśnić treść praw Keplera opisać ruchy planet Układu Słonecznego. Dopełniające Uczeń potrafi: przygotować prezentację na temat roli odkryć Kopernika i Keplera dla rozwoju fizyki i astronomii. 13 Nr lekcji 54 55 56 57 Temat Wymagania Podstawowe Prawo powszechnej grawitacji. Pierwsza prędkość kosmiczna. Rozszerzone Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: sformułować i objaśnić prawo powszechnej grawitacji, podać przykłady zjawisk, do opisu których stosuje się prawo grawitacji, na podstawie prawa grawitacji wykazać, że w pobliżu Ziemi na każde ciało o masie 1 kg działa siła grawitacji o wartości około 10 N. zdefiniować pierwszą prędkość kosmiczną i podać jej wartość dla Ziemi. podać sens fizyczny stałej grawitacji, wyprowadzić wzór na wartość siły grawitacji na planecie o danym promieniu i gęstości, przedstawić rozumowanie prowadzące od III prawa Keplera do prawa grawitacji Newtona. Oddziaływania grawitacyjne w Układzie Słonecznym. wie, że dla wszystkich planet Układu Słonecznego siła grawitacji słonecznej jest siłą dośrodkową. Natężenie pola grawitacyjnego. wyjaśnić pojęcie pola grawitacyjnego i linii pola, przedstawić graficznie pole grawitacyjne, poprawnie wypowiedzieć definicję natężenia pola grawitacyjnego, odpowiedzieć na pytanie: Od czego zależy wartość natężenia centralnego pola grawitacyjnego w danym punkcie? wyjaśnić, dlaczego pole grawitacyjne w pobliżu Ziemi uważamy za jednorodne. uzasadnić, że satelita tylko wtedy może krążyć wokół Ziemi po orbicie w kształcie okręgu, gdy siła grawitacji stanowi siłę dośrodkową, wyprowadzić wzór na wartość pierwszej prędkości kosmicznej, wyprowadzić wzór na masę źródła pola grawitacyjnego, posiadającego satelitę. obliczać (szacować) wartości sił grawitacji, którymi oddziałują wzajemnie ciała niebieskie, porównywać okresy obiegu planet, znając ich średnie odległości od Słońca, porównywać wartości prędkości ruchu obiegowego planet Układu Słonecznego. obliczać wartość natężenia pola grawitacyjnego, sporządzić wykres zależności (r) dla r ≥ R, rozwiązywać problemy, stosując ilościowy opis pola grawitacyjnego. Dopełniające Uczeń potrafi: opisać oddziaływanie grawitacyjne wewnątrz Ziemi, omówić różnicę między ciężarem ciała, a siłą grawitacji, przygotować prezentację na temat roli Newtona w rozwoju nauki. wyjaśnić, w jaki sposób badania ruchu ciał niebieskich i odchyleń tego ruchu od wcześniej przewidywanego, mogą doprowadzić do odkrycia nieznanych ciał niebieskich. wyprowadzić wzór na wartość natężenia pola grawitacyjnego wewnątrz jednorodnej kuli danej gęstości przygotować wypowiedź na temat „natężenie pola grawitacyjnego, a przyspieszenie grawitacyjne”. 14 Nr lekcji Temat Wymagania Podstawowe Rozszerzone Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: 58 Praca w polu grawitacyjnym. wykazać, że jednorodne pole grawitacyjne jest polem zachowawczym. 59, 60 Energia potencjalna ciała w polu grawitacyjnym. odpowiedzieć na pytania: Od czego zależy grawitacyjna energia potencjalna ciała w polu centralnym? Jak zmienia się grawitacyjna energia potencjalna ciała podczas zwiększania jego odległości od Ziemi? podać i objaśnić wyrażenie na pracę siły grawitacji w centralnym polu grawitacyjnym, obliczać pracę w polu grawitacyjnym, objaśnić wzór na pracę siły pola grawitacyjnego. zapisać wzór na zmianę grawitacyjnej energii potencjalnej ciała przy zmianie jego położenia w centralnym polu grawitacyjnym, poprawnie wypowiedzieć definicję grawitacyjnej energii potencjalnej. poprawnie sporządzić i zinterpretować wykres zależności Ep(r). Druga prędkość kosmiczna. objaśnić wzór na wartość drugiej prędkości kosmicznej, obliczyć wartość drugiej prędkości kosmicznej dla Ziemi. Stan przeciążenia. Stany nieważkości i niedociążenia. podać przykłady występowania stanu przeciążenia, niedociążenia i nieważkości. 61 62, 63 64 65, 66 wyprowadzić wzór na wartość drugiej prędkości kosmicznej, opisać ruch ciała w polu grawitacyjnym w zależności od wartości nadanej mu prędkości, wyprowadzić wzór na promień Schwarzschilda. zdefiniować stan przeciążenia, niedociążenia i nieważkości, opisać (w układzie inercjalnym i nieinercjalnym) zjawiska występujące w rakiecie startującej z Ziemi i poruszającej się z przyspieszeniem zwróconym pionowo w górę. Dopełniające Uczeń potrafi: przeprowadzić rozumowanie wykazujące, że dowolne (statyczne) pole grawitacyjne jest polem zachowawczym. wykazać, że zmiana energii potencjalnej grawitacyjnej jest równa pracy wykonanej przez siłę grawitacyjną wziętej ze znakiem „minus”, wyjaśnić, dlaczego w polach niezachowawczych nie operujemy pojęciem energii potencjalnej. przygotować prezentację na temat ruchu satelitów w polu grawitacyjnym w zależności od wartości nadanej im prędkości. wyjaśnić, dlaczego stan nieważkości może występować tylko w układach nieinercjalnych, wyjaśnić, na czym polega zasada równoważnści, przygotować prezentację na temat wpływu stanów przeciążenia, niedociążenia i nieważkości na organizm człowieka. Powtórzenie. Sprawdzian wiedzy i umiejętności (6) i omówienie błędów sprawdzianu (6). 67, 68 Sprawdzian maturalny (M2) – 2 lekcje + przerwa 15 7. Bryła sztywna - 12 lekcji Nr lekcji Temat Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Rozszerzone Uczeń potrafi: Dopełniające Uczeń potrafi: podać przykład wielkości fizycznej, która zapisać iloczyn wektorowy dwóch wektorów, jest iloczynem wektorowym dwóch wekto- podać jego cechy (wartość, kierunek, zwrot), rów. wyjaśnić, co to znaczy, że iloczyn wektorowy jest antyprzemienny. 70, 71 Ruch obrotowy wymienić wielkości opisujące ruch obro zdefiniować: szybkość kątową średnią i chwilową, wyprowadzić związek między bryły sztywnej. towy, prędkość kątową średnią i chwilową, przyspieszewartościami składowej stycznej Energia kinenie kątowe średnie i chwilowe, przyspieszenia liniowego i przy posługiwać się pojęciami: szybkość kątotyczna bryły spieszenia kątowego, wa średnia i chwilowa, prędkość kątowa opisać matematycznie ruch obrotowy: jednostajsztywnej. średnia i chwilowa, przyspieszenie kątowe ny, jednostajnie przyspieszony, jednostajnie wyprowadzić wzór na energię średnie i chwilowe, opóźniony, kinetyczną bryły w ruchu obrotowym, stosować regułę śruby prawoskrętnej do zapisać i objaśnić związek między wartościami wyznaczenia zwrotu prędkości kątowej, składowej stycznej przyspieszenia liniowego i wyjaśnić, dlaczego energie kineprzyspieszenia kątowego, tyczne bryły obracającej się zta zapisać i objaśnić wzór na energię kineką samą szybkością kątową wotyczną bryły w ruchu obrotowym podać definicję momentu bezwładności bryły, kół różnych osi obrotu (równo posługiwać się pojęciem momentu bez obliczać momenty bezwładności brył względem ległych do osi symetrii bryły) są władności. ich osi symetrii, różne. obliczać energię kinetyczną bryły obracającej się wokół osi symetrii, stosować twierdzenie Steinera. 72, 73 Przyczyny podać warunek zmiany stanu ruchu obro zdefiniować moment siły, zmian ruchu towego bryły sztywnej, obliczać wartości momentów sił działających na obrotowego. bryłę sztywną, znajdować ich kierunek i zwrot, posługiwać się pojęciem momentu siły, Moment siły. podać treść zasad dynamiki ruchu obroto- znajdować wypadkowy moment sił działających Moment pędu wego. na bryłę, bryły sztywnej. rozwiązywać zadania, stosując zasady dynamiki ruchu obrotowego. Analogie wy74 przedstawić analogie występujące w dynamiczstępujące nym opisie ruchu postępowego i obrotowego, w opisie ruchu rozwiązywać zadania, stosując zasady dynamiki postępowego ruchu obrotowego. i obrotowego. 69 Iloczyn wektorowy (zadania). 16 Nr lekcji Temat 75 Złożenie ruchu postępowego i obrotowego – toczenie. Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: 76, 77 Sprawdzenie II zasady dynamiki dla ruchu obrotowego (dośw. 6). 78 79, 80 przygotować zestaw doświadczalny wg instrukcji, wykonać samodzielnie kolejne czynności, sporządzić tabelę wyników pomiaru, obliczyć wartości średnie wielkości mierzonych, sporządzić odpowiedni układ współrzędnych (podpisać i wyskalować osie, zaznaczyć jednostki wielkości fizycznych), zaznaczyć w układzie współrzędnych punkty wraz z niepewnościami, zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x. Rozszerzone Uczeń potrafi: Dopełniające Uczeń potrafi: opisać toczenie bez poślizgu, jako złożenie ruchu postępowego bryły i jej ruchu obrotowego wokół środka masy, opisać toczenie, jako ruch obrotowy wokół chwilowej osi obrotu, znajdować prędkość punktów toczącej się bryły, jako wypadkową prędkości jej ruchu postępowego i obrotowego wokół środka masy, obliczać energię kinetyczną toczącej się bryły, zapisać równania ruchu postępowego i obrotowego toczącej się bryły sztywnej. dopasować graficznie prostą do punktów pomiarowych i ocenić trafność tego postępowania, odczytać z dopasowanego graficznie wykresu współczynnik kierunkowy prostej, podać przyczyny ewentualnych błędów systematycznych, oszacować wielkość błędów systematycznych, ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik doświadczenia jest realny, samodzielnie sformułować wnioski wynikające z doświadczenia. Powtórzenie. Sprawdzian wiedzy i umiejętności (7) i omówienie błędów sprawdzianu (7). 81, 82 Sprawdzian maturalny (M3) – 2 lekcje + przerwa 17 8. Ruch harmoniczny i fale mechaniczne - 20 lekcji Nr lekcji Temat Podstawowe 83 – 85 Model oscylatora harmonicznego. Matematyczny opis ruchu harmonicznego. 86 Wahadło matematyczne. 87 Wyznaczenie wartości przyspieszenia ziemskiego (dośw.7). 88 Drgania wymuszone i rezonansowe. Właściwości sprężyste ciał stałych. 89 Wymagania Rozszerzone Dopełniające Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: wymienić przykłady ruchu drgającego w przyrodzie, wymienić i zdefiniować pojęcia służące do opisu ruchu drgającego, zapisać i objaśnić związek siły, pod wpływem której odbywa się ruch harmoniczny, z wychyleniem ciała z położenia równowagi. obliczyć współrzędne położenia, prędkości, przy- wyprowadzić wzór na okres spieszenia i siły w ruchu harmonicznym, rozkładrgań w ruchu harmonicznym. dając ruch punktu materialnego po okręgu na dwa ruchy składowe, sporządzić i objaśnić wykresy zależności współrzędnych położenia, prędkości i przyspieszenia od czasu, obliczać pracę i energię w ruchu harmonicznym. rozwiązywać zadania dotyczące wahadła matema- wykazać, że ruch wahadła matycznego. tematycznego jest ruchem harmonicznym dla małych kątów wychylenia wahadła z położenia równowagi. podać przyczyny ewentualnych błędów systema samodzielnie zaproponować tycznych, inną metodę wyznaczenia przyspieszenia. oszacować wielkość błędów systematycznych, ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik doświadczenia jest realny, samodzielnie sformułować wnioski wynikające z doświadczenia. wyjaśnić, na czym polega zjawisko rezonansu. przygotować zestaw doświadczalny wg instrukcji, wykonać samodzielnie kolejne czynności, sporządzić tabelę wyników pomiaru, obliczyć wartości średnie wielkości mierzonych, zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x. podać sens fizyczny współczynnika sprężystości. podać przykłady praktycznego wykorzystania właściwości sprężystych ciał, podać treść prawa Hooke’a objaśnić wykres zależności ( ). 18 Nr lekcji Temat Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Pojęcie fali. Fale podłużne i poprzeczne. Wielkości charakteryzujące fale. Funkcja falo91 wa dla fali płaskiej. 92, 93 Interferencja fal o jednakowych amplitudach i częstotliwościach. 90 94 Pomiar częstotliwości podstawowej drgań struny (dośw. 8). 95 Zasada Huygensa. Zjawisko dyfrakcji. Interferencja fal harmonicznych wysyłanych przez identyczne źródła. 96 Rozszerzone Uczeń potrafi: wyjaśnić, na czym polega rozchodzenie się rozwiązywać problemy dotyczące ruchu falowefali mechanicznej, go. wymienić i objaśnić wielkości charakteryzujące fale, podać przykład fali poprzecznej i podłużnej. zinterpretować funkcję falową dla fali płaskiej, rozwiązywać problemy dotyczące ruchu falowego. wyjaśnić pojęcie interferencji fal. matematycznie opisać interferencję dwóch fal o jednakowych amplitudach i częstotliwościach, opisać fale stojące, wyjaśnić pojęcie spójności fal, rozwiązywać problemy dotyczące ruchu falowego. przygotować zestaw doświadczalny wg podać przyczyny ewentualnych błędów systemainstrukcji, tycznych, wykonać samodzielnie kolejne czynności, oszacować wielkość błędów systematycznych, sporządzić tabelę wyników pomiaru, ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik doświadczenia jest realny, obliczyć wartości średnie wielkości mierzonych, samodzielnie sformułować wnioski wynikające z doświadczenia. zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x. wyjaśnić zasadę Huygensa. rozwiązywać problemy dotyczące zjawiska dyfrakcji. wyjaśnić zjawisko dyfrakcji. wyjaśnić pojęcie interferencji fal. Dopełniające Uczeń potrafi: wyprowadzić warunki wzmocnienia i wygaszania w przypadku interferencji fal harmonicznych wysyłanych przez identyczne źródła. opisać fale stojące, rozwiązywać problemy dotyczące instrumentów strunowych i piszczałek. 19 Nr lekcji 97 Temat Wymagania Podstawowe Fale akustyczne. 98, 99 Zjawisko Dopplera. Rozszerzone Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: opisać fale akustyczne, wyjaśniać pojęcia: natężenie dźwięku i poziom natężenia dźwięku. opisać sytuację, w której występuje zjawisko Dopplera. rozwiązywać zadania dotyczące natężenia i poziomu natężenia dźwięku. Dopełniające Uczeń potrafi: rozwiązywać zadania dotyczące efektu Dopplera w przypadku poruszającego się źródła i nieruchomego obserwatora. 100 Powtórzenie. 101 102 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (8) i omówienie błędów sprawdzianu (8). 103, 104 Sprawdzian maturalny (M4) – 2 lekcje + przerwa 9. Zjawiska termodynamiczne - 21 lekcji Nr lekcji 105 106 Temat Wymagania Podstawowe Mikroskopowe modele ciał makroskopowych. Gazy. Ciecze. Ciała stałe. Temperatura. 0 zasada termodynamiki. Energia wewnętrzna. Ciepło. I zasada termodynamiki. Rozszerzone Dopełniające Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: wymienić właściwości gazów, wyjaśnić, na czym polega zjawisko dyfuzji, wymienić właściwości cieczy i ciał stałych. zapisać związek temperatury ciała ze średnią energią kinetyczną jego cząsteczek, zdefiniować energię wewnętrzną i ciepło, przeliczać temperaturę ze skali Celsjusza na skalę Kelvina i odwrotnie. opisać skutki działania sił międzycząsteczkowych, wyjaśnić co to znaczy, że energia wewnętrzna jest funkcją sta wyjaśnić zjawiska menisku, nu. wypowiedzieć i objaśnić zerową i pierwszą zasadę termodynamiki. wypowiedzieć i objaśnić zerową i pierwszą zasadę termodynamiki, rozwiązywać zadania, stosując pierwszą zasadę termodynamiki. 20 Nr lekcji Temat Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: 107 Równanie stanu gazu doskonałego. Równanie Clapeyrona. Praca siły zewnętrznej przy zmianie objętości gazu. Przemiany gazu doskonałego. opisać założenia teorii kinetycznomolekularnej gazów, objaśnić pojęcie gazu doskonałego, zapisać i objaśnić równanie stanu gazu doskonałego. wyjaśnić pojęcie pracy przy zmianie objętości gazu. zapisać i objaśnić równanie Clapeyrona. zapisać i objaśnić wzór na ciśnienie gazu (podstawowy wzór teorii kinetyczno- molekularnej). wyprowadzić wzór na ciśnienie gazu w zbiorniku zamkniętym. wymienić i opisać przemiany gazowe. zastosować pierwszą zasadę termodynamiki do opisu przemian gazowych, 112 Ciepło właściwe i molowe. posługiwać się pojęciami ciepła właściwego i ciepła molowego. 113 Przemiana adiabatyczna. Silniki cieplne. Cykl Carnota. Druga zasada termodynamiki. wyjaśnić pojęcie przemiany adiabatycznej. Przemiany fazowe. Bilans cieplny. opisać zjawiska: topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji, resublimacji, wrzenia i skraplania w temperaturze wrzenia, skorzystać z równania stanu gazu doskonałego i równania Clapeyrona, opisując przemiany gazu (izotermiczną, izobaryczną, izochoryczną, adiabatyczną), sporządzać i interpretować wykresy, np. p(V), p(T), V(T), dla wszystkich przemian, obliczać pracę objętościową i ciepło w różnych przemianach gazu doskonałego, rozwiązywać problemy, stosując ilościowy opis przemian gazu doskonałego. opisać przemianę adiabatyczną i porównać ją z izotermiczną. sporządzić wykres p(V) dla cyklu Carnota i opisać go, zdefiniować sprawność silnika cieplnego. zapisać wzór na sprawność idealnego silnika Carnota, obliczać sprawności silników cieplnych, zdefiniować wielkości fizyczne opisujące te procesy, sporządzać i interpretować odpowiednie wykresy, opisać przemiany energii w tych zjawiskach, rozwiązywać problemy dotyczące przejść fazowych stosując metodę bilansu cieplnego. 108 109 110 111 114 115 116 117 Wymagania Podstawowe opisać zasadę działania silnika cieplnego, wymienić przemiany, z których składa się cykl Carnota. Rozszerzone Dopełniające Uczeń potrafi: wyprowadzić związek między Cp i Cv. rozwiązywać problemy dotyczące drugiej zasady termodynamiki, na podstawie wykresów opisywać cykle przemian zachodzących w silnikach. 21 Nr lekcji Temat Wymagania Podstawowe 118 Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy lub ciała stałego (dośw. 9). 119 Rozszerzalność termiczna ciał. 120 Transport energii przez przewodzenie i konwekcję. 121 122 123 Powtórzenie. Rozszerzone Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: przygotować zestaw doświadczalny wg instrukcji, wykonać samodzielnie kolejne czynności, sporządzić tabelę wyników pomiaru, obliczyć wartości średnie wielkości mierzonych, zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x. omówić na przykładach zjawisko rozszerzalności ciał. podać przyczyny ewentualnych błędów systematycznych, oszacować wielkość błędów systematycznych, ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik doświadczenia jest realny, samodzielnie sformułować wnioski wynikające z doświadczenia. obliczać zmiany objętości ciał spowodowane zmianami temperatury, zdefiniować współczynniki rozszerzalności liniowej i objętościowej, podać związek między współczynnikami rozszerzalności liniowej i objętościowej ciała stałego. omówić doświadczenia, pozwalające zbadać zjawisko przewodnictwa cieplnego ciał stałych, cieczy i gazów oraz sformułować wnioski wynikające z tych doświadczeń, wyjaśnić przyczyny różnic przewodnictwa cieplnego różnych substancji na podstawie teorii kinetyczno-molekularnej, wyjaśnić, na czym polega zjawisko konwekcji. podać przykłady ciał, które są dobrymi przewodnikami ciepła i ciał, które źle przewodzą ciepło, opisać zjawisko konwekcji w cieczach i gazach, podać przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska konwekcji. Dopełniające Uczeń potrafi: samodzielnie zaproponować inną metodę wyznaczenia ciepła właściwego. objaśnić analogie między przewodzeniem ciepła i prądu elektrycznego. Sprawdzian wiedzy i umiejętności (9) i omówienie błędów sprawdzianu (9). 124, 125 Sprawdzian maturalny (M5) – 2 lekcje + przerwa 22 10. Pole elektryczne - 17 lekcji Nr lekcji Temat Podstawowe 126 Prawo Coulomba. Elektryzowanie ciał. Zasada zachowania ładunku. 127 128 Natężenie pola elektrostatycznego. Zasada superpozycji natężeń pól. 129 Przewodnik naelektryzowany. Praca w polu elektrostatycznym: jednorodnym i centralnym. Energia potencjalna cząstki naładowanej w polu elektrostatycznym. 130 131 132 133 Wymagania Rozszerzone Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: opisać oddziaływanie ciał naelektryzowanych, zapisać i objaśnić prawo Coulomba, wypowiedzieć i objaśnić zasadę zachowania ładunku, opisać i wyjaśnić sposoby elektryzowania ciał, posługując się zasadą zachowania ładunku. poprawnie wypowiedzieć definicję natężenia pola elektrostatycznego, przedstawić graficznie pole jednorodne i centralne, odpowiedzieć na pytanie: od czego zależy wartość natężenia centralnego pola elektrostatycznego w danym punkcie? objaśnić pojęcie przenikalności elektrycznej ośrodka, obliczać wartości sił Coulomba, rozwiązywać zadania, stosując prawo Coulomba. Dopełniające Uczeń potrafi: sporządzić wykres E(r), korzystać z zasady superpozycji pól i opisać jakościowo pole wytworzone przez układ ładunków, posługiwać się pojęciem dipola elektrycznego, obliczyć wartość natężenia pola elektrycznego w środku dipola, opisać zachowane dipola w zewnętrznym, jednorodnym polu elektrostatycznym. opisać rozkład ładunku wprowadzonego na przewodnik. podać definicję elektronowolta, zapisać i objaśnić wzór ogólny na pracę wykonaną przy przesuwaniu ładunku przez siłę dowolnego pola elektrostatycznego. potrafi zapisać i objaśnić wzór na energię potencjalną elektrostatyczną ładunku. obliczyć pracę siły pola jednorodnego i centralnego przy przesuwaniu ładunku. wyprowadzić wzór ogólny na pracę w polu elektrostatycznym. obliczyć energię potencjalną naładowanej cząstki w polu elektrostatycznym, rozwiązywać problemy, stosując ilościowy opis pola elektrostatycznego. wyprowadzić wzór na energię potencjalną ładunku w polu centralnym, 23 Nr lekcji Temat 134 Rozkład ładunku na powierzchni przewodnika. Przewodnik w polu elektrostatycznym. Badanie kształtu linii pola elektrostatycznego (dośw. 10) 135 136 137 138 139 140 141 142 Wymagania Podstawowe Pojemność elektryczna ciała przewodzącego Kondensator. Pojemność kondensatora płaskiego. Energia naładowanego kondensatora. Dielektryk w polu elektrostatycznym. Powtórzenie. Rozszerzone Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: opisać rozkład ładunku na różnych powierzchniach. opisać wpływ pola elektrycznego na rozmieszczenie ładunków na przewodniku, wyjaśnić działanie piorunochronu i klatki Faradaya. przygotować zestaw doświadczalny wg instrukcji, wykonać samodzielnie kolejne czynności, wykonać rysunki kształtu linii pola elektrostatycznego w różnych, charakterystycznych sytuacjach. zdefiniować pojemność przewodnika i jednostkę pojemności i wymiar, wyjaśnić od czego zależy pojemność elektryczna? objaśnić pojęcie kondensatora. odpowiedzieć na pytanie: od czego i jak zależy pojemność kondensatora płaskiego? wyjaśnić wpływ dielektryka na pojemność kondensatora, objaśnić, od czego i jak zależy energia naładowanego kondensatora. ocenić krytycznie, czy otrzymane wyniki doświadczenia są realne, samodzielnie sformułować wnioski wynikające z doświadczenia. Dopełniające Uczeń potrafi: zaproponować doświadczenie sprawdzające rozkład ładunku na powierzchni przewodnika. objaśnić pojęcie stałej dielektrycznej, wyjaśnić wpływ dielektryka na pojemność kondensatora. rozwiązywać zadania dotyczące pojemności układu kondensatorów. rozwiązywać zadania dotyczące pojemności i energii kondensatora płaskiego, opisać zjawiska zachodzące w dielektryku umieszczonym w polu elektrostatycznym. Sprawdzian wiedzy i umiejętności (10) i omówienie błędów sprawdzianu (10). Uwaga 1. Ostatni sprawdzian (10) zostanie zrobiony na początku klasy 3, jeśli zakończenie tego działu wypadnie po klasyfikacji rocznej. Uwaga 2. Jeśli okaże się, że pozostaną wolne godziny przed końcem roku szkolnego, to zostaną one przeznaczone na zadania przekrojowe typu maturalnego. 24