Piłki, które bawią i ucząuczą - Kuratorium Oświaty w Białymstoku

Autor: Beata Małgorzata Purta
Szkoła Podstawowa nr 19 w Białymstoku
Piłki, które bawią i uczą
WYKORZYSTANIE PIŁEK
EDUKACYJNYCH EDUBAL
W KSZTAŁCENIU
ZINTEGROWANYM
INNOWACJA PEDAGOGICZNA
(PROGRAMOWA)
SPIS TREŚCI:
WSTĘP
PIŁKI EDUKACYJNE EDUBAL
CELE INNOWACJI
UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU
TREŚCI NAUCZANIA
METODY I FORMY
JAKIE UMIEJĘTNOŚCI NABYWAJĄ UCZNIOWIE?
CO ZYSKUJE NAUCZYCIEL?
EWALUACJA
PROPOZYCJE ZABAW Z WYKORZYSTANIEM PIŁEK EDUKACYJNYCH
„EDUBAL”
WSTĘP
Jestem nauczycielem kształcenia zintegrowanego w Szkole
Podstawowej nr 19 w Białymstoku. W swoim zawodzie
pracuję 12 lat. Ukończyłam szereg kursów doskonalących,
studia podyplomowe, jednak jestem świadoma tego, iŜ
zyskiwanie dojrzałości zawodowej to proces złoŜony
i długotrwały. Nie przyszłam do szkoły wyposaŜona
w znajomość wszystkiego, co wiedzieć powinnam. Miałam
szczęście – środowisko, w jakim się znalazłam wpłynęło
korzystnie na mój rozwój zawodowy. Panująca w szkole
atmosfera sprzyja wyzwalaniu potencjalnych moŜliwości. Jednak nawet w takim
środowisku, asekurując się przed niebezpieczeństwem nauczycielskiej rutyny, staram się
systematycznie rozwijać zawodowo.
Zdaję sobie sprawę, Ŝe jeśli mam pomagać innym w samodzielnym myśleniu, sama muszę
myśleć samodzielnie, działać niezaleŜnie i współpracować z innymi, zachować zdolność
krytycznego sądu. Rozumiem, Ŝe nauka nauczania jest to proces ustawiczny, trwający całe
Ŝycie zawodowe nauczyciela.
SPIS TREŚCI
WSTĘP
Po raz pierwszy z piłkami EDUBAL spotkałam się w 2003r. Pomoc ta wzbudziła moje
zainteresowanie. Widziałam w nich moŜliwość otwarcia się na potrzeby dziecka, potrzebę
nie tylko świetnej zabawy ale równieŜ moŜliwość uspołecznienia i rozwoju intelektualnego.
Radość dzieci, ich zainteresowanie i entuzjazm dały mi podstawy do dalszych działań.
Promując piłki w środowisku – warsztaty dla nauczycieli szkół województwa podlaskiego
oraz rodziców uczniów – pozyskałam fundusze na ich zakup. Dzięki moim działaniom
w tym samym roku szkoła zakupiła zestaw ww. piłek.
Piłki cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem dzieci jak i nauczycieli. Dziecięce zabawy
oglądają oraz biorą w nich czynny udział równieŜ nauczyciele – Polacy mieszkający poza
granicami naszego kraju. Ponadto licznie uczestniczą w prowadzonych przeze mnie
warsztatach organizowanych w ramach współpracy z Podlaskim Oddziałem Stowarzyszenia
„Wspólnota Polska”. Swoimi doświadczeniami dzieliłam się równieŜ na łamach
czasopisma. Opracowany przeze mnie artykuł „Wykorzystanie piłek edukacyjnych
EDUBAL został opublikowany w Dwumiesięczniku Edukacyjnym Ośrodka Doskonalenia
Nauczycieli w Białymstoku „Aspekty”.
SPIS TREŚCI
WSTĘP
Kilkuletnie, pozytywne doświadczenie jakie zdobyłam realizując przedsięwzięcie
edukacyjne stało się przyczynkiem do opracowania i wdroŜenia innowacji pedagogicznej
dotyczącej wykorzystania piłek EDUBAL na całym pierwszym etapie edukacji,
w kształceniu zintegrowanym.
Od początku pracę moją wspierała p. Jadwiga CzyŜewska – konsultant Centrum Edukacji
Nauczycieli w Białymstoku.
Piłki wykorzystuję w swojej codziennej pracy. Uatrakcyjniają i uprzyjemniają one dzieciom
pobyt w szkole. Kontakt uczniów z piłkami to ogromna radość, entuzjazm i współpraca,
a takŜe lepsza komunikacja nie tylko z dziećmi ale równieŜ ich rodzicami.
SPIS TREŚCI
PIŁKI EDUKACYJNE EDUBAL
Piłki edukacyjne EDUBAL to zestaw 94 piłek do mini
gier
zespołowych
(koszykówka
i
siatkówka),
w dostosowanym dla dzieci (klasy 0-3) rozmiarze (nr 3),
w czterech kolorach, z nadrukowanymi literami alfabetu,
cyframi, znakami działań matematycznych oraz znakami
interpunkcyjnymi i internetowymi. Piłki te zostały
wyprodukowane przez firmę VEGA Europe, zaś sam
pomysł ich wykorzystania w edukacji dzieci powstał
w Katedrze Zespołowych Gier Sportowych na Akademii
Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Głównymi
pomysłodawcami byli panowie dr Tadeusz Rzepa i dr
Andrzej Rokita pod kierownictwem prof. Zbigniewa
Naglaka, głównego inspiratora działań Fundacji.
W sierpniu 2003 roku Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu podjęło decyzję
o wpisaniu piłek edukacyjnych „Edubal” na listę pomocy dydaktycznych zalecanych przez
Ministerstwo. [Par. 16 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
z dnia 24 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków i trybu dopuszczania do uŜytku
szkolnego programów nauczania, programów wychowania przedszkolnego i podręczników
oraz zalecania środków dydaktycznych (Dz. U. Nr 69, poz. 635)].
SPIS TREŚCI
CELE INNOWACJI
Główną inspiracją do podjęcia decyzji opracowania i wdroŜenia innowacji był fakt iŜ
poziom aktywności ruchowej jest obecnie bardzo niski, zaś wielu rodziców i nauczycieli
nie zdaje sobie sprawy z negatywnych skutków, jakie wywołuje brak ruchu w rozwoju
fizycznym i psychicznym dzieci.
Koncepcję oparłam na przesłankach, Ŝe krzewienie aktywności ruchowej wśród dzieci
i młodzieŜy jest jednym z waŜniejszych celów edukacji.
Naczelnym celem moich działań jest promowanie prawidłowego rozwoju
psychomotorycznego dziecka moŜliwego dzięki połączeniu edukacji z ruchem oraz
aktywnego spędzania czasu.
Cele szczegółowe:
• nabywanie i doskonalenie podstawowych umiejętności, tj. czytania, pisania i liczenia,
przewidzianych w podstawie programowej kształcenia zintegrowanego,
• rozwój zdolności motorycznych i umiejętności ruchowych dzieci w młodszym wieku
szkolnym.
SPIS TREŚCI
UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU
Nauczanie w klasach I –III ma charakter
zintegrowany. Zgodnie z obowiązującą
Podstawą programową kształcenia ogólnego
dla szkół podstawowych i gimnazjów:
„Zajęcia edukacyjne prowadzi nauczyciel
(nauczyciele) według ustalonego przez
siebie planu, dostosowując czas zajęć
i przerw do aktywności uczniów. Nauczyciel
(nauczyciele) układa zajęcia w taki sposób,
aby
zachować
ciągłość
nauczania
i doskonalenia podstawowych umiejętności.
Wskazane jest takie organizowanie procesu
dydaktyczno – wychowawczego, aby
w kaŜdym dniu wystąpiły zajęcia ruchowe,
których łączny tygodniowy wymiar wynosi
co najmniej 3 godziny.”
SPIS TREŚCI
UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU
Edukacja w szkole podstawowej powinna
uwzględniać indywidualne potrzeby dzieci,
umacniać wiarę dziecka we własne siły,
kształtować potrzeby i umiejętności dbania
o własne ciało, zdrowie i sprawność
fizyczną. W osiąganiu tych celów pomocne
nauczycielowi są zajęcia ruchowe. O ich roli
i znaczeniu
w Ŝyciu dziecka pisze
A. Janczewski w ksiąŜce „Rozwój i zdrowie
ucznia”:
„Ruch spełnia w tym okresie przynajmniej dwie podstawowe funkcje – stymuluje ogólny
rozwój i decyduje o kondycji fizycznej, która jest wynikiem treningu. Tak więc powinniśmy być
zainteresowani, aby dziecko od najmłodszego wieku rozwijało swe zdolności i sprawność
ruchową. Rzecz jest pozornie prosta, bowiem potrzeba ruchu jest u dzieci wrodzona i nie trzeba
ich do ćwiczeń nakłaniać, naleŜy tylko stworzyć odpowiednie warunki w tym zakresie.”
(A. Jaczewski: Rozwój i zdrowie ucznia. Warszawa 1976.WSiP.)
SPIS TREŚCI
UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU
Znaczenie ruchu dla rozwoju fizycznego wskazuje na konieczność zapewnienia
dzieciom odpowiedniej jego dawki. MoŜna sformułować ogólną zasadę, iŜ dzienna
porcja ruchu powinna być tym większa, im młodsze jest dziecko – co odpowiada
ujawnianym w zachowaniu dzieci potrzebom ruchu.
Z tego wynikają obowiązki rodziców i nauczycieli. Polegają one, na stworzeniu takich
warunków rozwoju i takiego rozkładu dnia dziecka, by mogło ono w naturalny sposób
zaspokoić „głód” ruchu, jak równieŜ na organizowaniu specjalnych ćwiczeń
ruchowych, mających charakter przemyślanych i dobranych do potrzeb dziecka zajęć
wychowania fizycznego.
Aby zapewnić uczniom dobre samopoczucie, swobodę, odpręŜenie psychiczne
nauczyciel powinien organizować zajęcia z przewagą gier i zabaw ruchowych.
SPIS TREŚCI
UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU
Innowacja jest prowadzona w Szkole
Podstawowej nr 19 w Białymstoku,
w grupie dzieci z I etapu edukacji.
Rozpoczęła się 01.09.2007r. Objęła
uczniów klasy I. Trwać będzie trzy
lata. Zakończy się w czerwcu 2010r.
Uczniowie
zakończą
wówczas
klasę III.
Zastosowana
została
zasada
stopniowania trudności w zaleŜności
od
indywidualnych
potrzeb
i umiejętności dzieci. Praca jest
prowadzona systematycznie i ciągle
(nie tylko podczas zajęć ruchowych
lecz równieŜ polonistycznych, matematycznych, środowiskowych, muzycznych),
a zdobyte wiadomości i umiejętności będąą wykorzystane w następnym etapie.
SPIS TREŚCI
TREŚCI NAUCZANIA
Treści nauczania (zgodne z podstawą programową) realizowane z wykorzystaniem piłek
edukacyjnych „Edubal” podczas zajęć zintegrowanych:
11) swobodne i spontaniczne wypowiedzi uczniów,
16) uwaŜne słuchanie wypowiedzi innych,
19) czytanie głośne sylab, wyrazów, zdań i tekstów,
20) czytanie ciche ze zrozumieniem,
22) pisanie liter, łączenie liter w sylaby, pisanie wyrazów, zdań,
25) pisanie z wykorzystaniem elementarnych zasad pisowni,
26) liczenie (przeliczanie przedmiotów, niezaleŜność liczby przedmiotów od sposobów ich
przeliczania, porównywanie liczebności zbiorów), zapisywanie liczb w zakresie 1000,
stopniowe rozszerzanie zakresu do 10 000,
SPIS TREŚCI
TREŚCI NAUCZANIA
27) działania na liczbach:
a) dodawanie i odejmowanie pamięciowe w zakresie 100, mnoŜenie i dzielenie liczb
w zakresie tabliczki mnoŜenia,
b) sprawdzanie wyniku odejmowania za pomocą dodawania i wyniku dzielenia za pomocą
mnoŜenia,
e) odczytywanie i zapisywanie liczb rzymskich od I do XII,
34) rozwiązywanie zadań tekstowych wymagających wykonania jednego działania (w tym
zadań na porównywanie róŜnicowe i zadań dotyczących ilości, ceny i wartości),
38) poznanie własnego ciała,
39) dbałość o zdrowie, higiena własna i otoczenia,
55) ruch z muzyką,
57) gry i zabawy ruchowe,
58) umiejętności ruchowe oraz ćwiczenia fizyczne korygujące postawę ciała,
59) przestrzeganie reguł w grach i zabawach ruchowych.
SPIS TREŚCI
METODY I FORMY
Innowacja kładzie nacisk na aktywne
metody nauczania, które skłaniają uczniów
do brania odpowiedzialności za własny
proces
nauczania.
Źródłem
wiedzy
w uczeniu się opartym na doświadczeniu,
jest sam uczący się. Nikt nie narzuca
uczniowi jakie wnioski ma wyciągnąć
z zajęć. To od niego zaleŜy ocena
i wykorzystanie nowego doświadczenia,
którego mu dostarczyliśmy podczas lekcji.
Zadaniem nauczyciela zaś jest stworzenie
optymalnej atmosfery sprzyjającej uczeniu
się, opartej na akceptacji, tolerancji
i obopólnym zaufaniu.
Aktywne metody nauczania sprzyjają równieŜ integracji klasy i budowaniu atmosfery
zrozumienia, gdyŜ wiele technik opartych jest na pracy grupowej, co pomaga w zacieśnianiu
kontaktów między dziećmi.
SPIS TREŚCI
JAKIE UMIEJĘTNOŚCI NABYWAJĄ
UCZNIOWIE?
Dzięki realizacji innowacji uczniowie rozwijają umiejętności kluczowe:
planowania i organizowania uczenia się;
dokonywania samooceny;
skutecznego porozumiewania się;
efektywnego współdziałania w zespole i pracy w grupie;
podejmowania decyzji, zachowania obowiązujących norm;
rozwiązywania problemów w sposób twórczy.
Nabywają umiejętności przedmiotowe zgodnie z programem nauczania. Ponadto
rozbudzą swoje zainteresowania sportowe, rozwiną zdolności motoryczne i umiejętności
ruchowe.
SPIS TREŚCI
CO ZYSKUJE NAUCZYCIEL?
Realizując innowację nauczyciel zyskuje:
większą aktywność uczniów;
świadomość kontaktowania się nie tylko za pomocą słów;
nowe doświadczenia;
lepszy kontakt z uczniami;
satysfakcję;
większą integrację klasy;
lepszą współpracę z rodzicami;
moŜliwość samorealizacji;
wzbogacenie warsztatu pracy.
SPIS TREŚCI
EWALUACJA
Przez cały okres realizacji
innowacji nauczyciel obserwuje
uczniów. Obserwacji podlegają
umiejętności dzieci, ich stosunek
do piłki. Poprzez bezpośredni,
stały i systematyczny monitoring,
rozmowy z uczniami nauczyciel
moŜe stwierdzić, na ile rozwój
nastąpił, czy cele innowacji
zostały osiągnięte.
SPIS TREŚCI
PROPOZYCJE ZABAW Z WYKORZYSTANIEM
PIŁEK EDUKACYJNYCH „EDUBAL”
Ćwiczenie doskonalące umiejętności z zakresu języka polskiego - kolejność liter
w alfabecie:
•Zabawa ze śpiewem „Pociąg” - KaŜdy z uczestników ma piłkę. Wszyscy śpiewają piosenkę
„Jedzie pociąg z daleka”. Zgodnie z rytmem melodii i kolejnością liter w alfabecie, wagoniki
– uczestnicy z piłkami dołączają do lokomotywy i wagoników.
•Zabawa – Wywiad - Uczestnicy siedzą w kręgu. Trzymają piłkę na kolanach, tak, aby litera
umieszczona na piłce była widoczna dla pozostałych. Wywiadem rządzi pewna zasada.
Uczestnik, który ją odgadnie, rzuca piłkę na podłogę. Zabawę rozpoczyna prowadzący –
przedstawia się, a następnie mówi, co lubi jeść. W związku z tym, Ŝe ma piłkę z literą „C”
mówi: Nazywam się Beata i lubię jeść droŜdŜówki. Następnie pyta uczestników np.: Kasiu,
a Ty, co lubisz jeść? Kasia ma piłkę z literą „I”, więc powinna podać potrawę na literę – „J”.
JeŜeli Kasia nie podaje prawidłowej odpowiedzi, wówczas prowadzący mówi: Niestety Kasiu,
ty tego nie lubisz jeść, ale za to bardzo chętnie zjesz jabłko. Zabawa trwa do momentu, aŜ
wszyscy uczestnicy odgadną zasadę rządzącą wywiadem.
SPIS TREŚCI
PROPOZYCJE ZABAW Z WYKORZYSTANIEM
PIŁEK EDUKACYJNYCH „EDUBAL”
Ćwiczenie doskonalące umiejętności z zakresu języka polskiego – pojęcie samogłoski i
spółgłoski:
•KaŜda samogłoska dobiera spółgłoski.
Ćwiczenie doskonalące umiejętności z zakresu języka polskiego – tworzenie wyrazów,
zdań:
•Czteroosobowe grupy układają i zapisują wyraz, w którym pojawią się litery umieszczone
na piłkach.
•Czteroosobowe grupy układają i zapisują zdanie złoŜone z 4 wyrazów rozpoczynających
się od liter umieszczonych na trzymanych piłkach.
SPIS TREŚCI
PROPOZYCJE ZABAW Z WYKORZYSTANIEM
PIŁEK EDUKACYJNYCH „EDUBAL”
Ćwiczenie doskonalące umiejętności z zakresu matematyki – liczby parzyste
i nieparzyste, dziesiątkowy system liczenia:
Uczestnicy na sygnał układają
czterocyfrowe liczby spełniające
podany warunek: np. liczba
dziesiątek jest nieparzysta.
Uczestnicy na sygnał układają
czterocyfrowe liczby spełniające
podany warunek: np. największa
liczba czterocyfrowa.
SPIS TREŚCI
PROPOZYCJE ZABAW Z WYKORZYSTANIEM
PIŁEK EDUKACYJNYCH „EDUBAL”
Ćwiczenie doskonalące umiejętności z zakresu języka polskiego, środowiska:
Zabawa “Państwa – miasta”. KaŜda grupa dostaje 2 ringa. Na nich kładzie dowolnie
wybrane piłki. Otrzymuje arkusz z narysowaną tabelą z hasłami. Zadaniem grup jest jak
najszybsze uzupełnienie haseł tabeli. Na sygnał gwizdka grupy rozpoczynają pracę.
Grupa, która jako pierwsza uzupełni hasła mówi „stop”. Pozostali przerywają pracę.
Grupy, zgodnie z ruchem wskazówek zegara, przekazują swoje prace. Następuje
sprawdzenie i przyznanie punktów. KaŜda poprawna odpowiedź – 1 punkt, błąd lub brak
odpowiedzi – 0 punktów.
Litera
Państwo
Miasto
Zwierzę
Roślina
Rzecz
Suma punktów
Np. K
SPIS TREŚCI
„Nie zadawaj dzieciom gwałtu nauczaniem – tylko niech się bawią:
wtedy łatwiej potrafisz dostrzec do czego kaŜdy zdolny jest z natury.”
Platon