Ocena - ztkig.pl

OCENA WDRAśANIA I FUNKCJONOWANIA
NIEKTÓRYCH PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH REEMITOWANIA
PROGRAMÓW TELEWIZYJNYCH I RADIOWYCH W SIECIACH
KABLOWYCH
Podstawa prawna, art. 4 ust. 2 ustawy o izbach
gospodarczych [Dz. U. z 1992 r. Nr 75, poz. 368 z późn. zm.]:
izba gospodarcza moŜe dokonywać ocen wdraŜania i
funkcjonowania
przepisów
prawnych
dotyczących
prowadzenia działalności gospodarczej.
Reemitowanie (rozprowadzanie) programów telewizyjnych i radiowych w sieciach
kablowych, podstawowa działalność zrzeszonych w Izbie podmiotów,
polega na
przejmowaniu w całości i bez zmian tych Ŝe programów i wprowadzenie do sieci. Programy
„są w sieci” dzięki czemu abonent ma do nich dostęp. W terminologii ustawy z dnia 4
lutego1994 r o prawie autorskim i prawach pokrewnych [Dz. U.z 1994 r. Nr 24 poz. 83 z
późn. zm.] oznacza to, Ŝe operator sieci kablowej wprowadził doń dobra intelektualne
[utwory, artystyczne wykonania, itp.], przez co umoŜliwił swym abonentom dostęp do nich.
Za to umoŜliwienie dostępu pobiera od abonentów opłaty. Korzystanie przez operatora z dóbr
intelektualnych na polu reemisji polega zatem na pobieraniu od swych abonentów opłat za
umoŜliwienie im dostępu do tych dóbr intelektualnych, które są w sieci. Wysokość
wynagrodzenia, które winien operator płacić uprawnionym za takie korzystanie z ich dóbr
intelektualnych powinna uwzględniać zatem te z nich, które do sieci wprowadził, a nie to
jakim powodzeniem cieszyły się u jego abonentów.
Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26
marca 2009 r. [Monitor Polski z 2009 r. Nr 21 poz. 270] Stowarzyszeniu Filmowców Polskich
udzielono zezwolenia na zbiorowe zarządzanie, między innymi, prawami autorskimi do
utworów audiowizualnych na polu eksploatacji reemitowanie. Ostatnią z decyzji Ministra
Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie zezwolenia udzielonego tej organizacji
datowano 28 lutego 2003 r. [Decyzja DP.WPA.024/36/03/ik]. Tym samym, praktycznie przez
cały okres, w którym obowiązuje w kraju ustawowy przymus pośredniczenia zbiorowego
zarządu w udzielaniu operatorowi sieci kablowej zezwolenia na reemitowanie utworów, w
odniesieniu do utworów audiowizualnych, winna to czynić ta organizacja. Co więcej, winna
to czynić w imieniu wszystkich uprawnionych, których uprawnienia obejmuje określony w
udzielonym jej przez Ministra zezwoleniu zakres. PoniewaŜ przysługujące producentom
utworów audiowizualnych uprawnienia naleŜą do kategorii autorskich praw majątkowych
winna to czynić równieŜ w imieniu producentów utworów audiowizualnych w odniesieniu do
autorskich prawa majątkowych, które im przysługują , bez względu na to czy producenta stać
było na to by być jednocześnie nadawcą, czy teŜ nie.
Tymczasem zezwolenia udzielała i chce udzielać wyłącznie w imieniu tych producentów
utworów audiowizualnych, którzy nadawcami nie są.
Dowód:
Oświadczenia o treści: niniejsze zezwolenie obejmuje całość autorskich praw majątkowych
przysługujących producentowi utworu audiowizualnego z wyjątkiem praw posiadanych i
nabytych przez nadawców…
są:
a)
w umowach zawieranych z operatorami,
b)
w proponowanej w trakcie negocjacji prowadzonych przez Związek Telewizji
Kablowych w Polsce Izba Gospodarcza umowie licencyjnej [załączona do pisma
z 01.03.2006 r. L.dz. 574/03/06] ,
c)
w proponowanym tzw. kontrakcie generalnym załączonym do pisma
z 05.04.2006 r ,
d)
w licencji na korzystanie z praw autorskich zarządzanych przez SFP, która
stanowi treść oświadczenia, o złoŜenie którego przez pozwanego wnosi dla
rozstrzygnięcia sporu związanego z zawarciem umowy, o której mowa w art.211ust. 1
ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który trwa
przed sądem powszechnym z jej powództwa o ustalenie [pismo procesowe powoda z
daty 10.01.2011 w sprawie przez Sądem Okręgowym w Jeleniej Górze, sygn. akt IC
774/09].
Wolą ustawodawcy nadawca programu jest uprawniony wyłącznie do rozporządzania
i korzystania w odniesieniu do operatora sieci kablowej ze swego uprawnienia, które naleŜy
do kategorii praw pokrewnych i zwane jest prawem do nadani (art. 97 pkt. 4 ustawy z dnia 4
lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych [Dz. U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83, z
późn.zm.]). Z innych uprawnień, które posiada, w tym autorskich praw majątkowych
przysługujących mu jako producentowi utworów audiowizualnych, moŜe na polu reemisji
korzystać wyłącznie za pośrednictwem zbiorowego zarządu [ art. 211 ust. 1 (utwory) ; art. 92
w zw. z art. 211 ust. 1 (artystyczne wykonania); art. 951 ust. 2 w zw. z art. 211 ust. 1
(fonogramy i wideogramy) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych].
Takie działanie Stowarzyszenia Filmowców Polskich polegające na samowolnym
ograniczeniu podmiotowym zakresu udzielonego mu przez Ministra Kultury i Dziedzictwa
Narodowego poprzez wykluczenie z niego tych producentów utworów audiowizualnych,
którzy są nadawcami, w konsekwencji pozbawiało ich w świetle regulacji, o których mowa
wyŜej, jakichkolwiek moŜliwości korzystania ze swych producenckich uprawnień w
odniesieniu do operatorów sieci kablowych. Nawet ci operatorzy, którzy z SFP umowy
zawarli naleŜności tym uprawnionym za korzystanie z przysługujących im uprawnień
autorsko prawnych nie płacili, bo nie mogli. Obowiązek zapłacenia im tych wynagrodzeń
pozostał. Dziwi w tej sytuacji bezczynność Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Takie wykonywanie przez organizację zbiorowego zarządzania obowiązków wynikających z
udzielonego jej zezwolenia nie zasługuje na określenie go
mianem „naleŜycie
wykonywanego”. Istniały zatem wszelkie przesłanki dla skorzystania z moŜliwości jakie
ustawodawca Ministrowi stworzył [art. 104 ust. 5 pkt.1 ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych ] i cofnięcia zezwolenia.
Nie dziwi natomiast to, Ŝe sytuację, którą stworzyło naganne działanie SFP
wykorzystał ZAiKS. W okresie niespełna dwóch lat (od 13.05.2008 do 29.11.2010) aŜ
dziesięciokrotnie zmieniał umowę licencyjną , którą za pośrednictwem Związku Telewizji
Kablowych w Polsce Izby Gospodarczej zawarło wielu jej członków. Aneksy, które są w
posiadaniu kaŜdego z licencjobiorców przedmiotowej umowy, dobitnie świadczą o
intensywnym dialogu ZAiKS-u z nadawcami reemitowanych w Polsce programów, których
skutkiem jest wzbogacanie repertuaru tej organizacji o te uprawnienia nadawców tych
programów, które na polu reemisji realizować moŜna wyłącznie za pośrednictwem
zbiorowego zarządu, a do zarządzania którymi poza ZAiKS-em nikt się nie kwapił. Jest
oczywistym, Ŝe celem tych działań ZAiKS-u było uzyskanie od nadawców reemitowanych w
polskich sieciach kablowych programów stosownych pełnomocnictw dla zbiorowego
zarządzania ich uprawnieniami i w konsekwencji wystąpienie do Ministra Kultury i
Dziedzictwa Narodowego o zmianę zakresu zbiorowego zarządu w posiadanym zezwoleniu,
co nastąpiło.
Dla uświadomienia skali problemu jaki powstał skutkiem opisanego wyŜej działania
SFP zwrócić uwagę naleŜy na to, iŜ w trosce o rozwój niezaleŜnej od nadawców produkcji
audiowizualnej zarówno w ustawodawstwie europejskim jak i naszym krajowym
zobowiązano nadawców programów telewizyjnych do przeznaczania co najmniej 10%
kwartalnego czasu nadawania programu na audycje wytworzone przez producentów
niezaleŜnych od nadawców.
Art. 5 Dyrektywy Rady 89/552/EEC z 3 października 1989 r. zmienionej Dyrektywą Rady i
Parlamentu Europejskiego 97/36/EC z 30 czerwca 1997 r. w sprawie koordynacji
określonych przepisów prawa, ustawodawstwa lub działań administracyjnych w państwach
członkowskich w zakresie emisji programów telewizyjnych, zwanej Dyrektywą „O telewizji
bez granic” stanowi:
Jeśli będzie to wykonalne, państwa członkowskie zapewnią, za pomocą odpowiednich
środków, zarezerwowanie przez nadawców co najmniej 10% czasu nadawania programu
lub,
wedle
uznania,
10%
budŜetu
programowego
dla
utworów
europejskich
wyprodukowanych przez producentów niezaleŜnych od nadawców (…) proporcja ta będzie
osiągana stopniowo, z zastosowaniem odpowiednich kryteriów. Musi ona zostać osiągnięta
takŜe poprzez rezerwowanie odpowiedniego udziału utworów nowych, tzn. utworów
nadawanych w ciągu 5 lat od ich produkcji.
Art. 15a ust. 1. ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji [Dz. U. 1993 Nr 7
poz. 34 z późn. zm .] stanowi:
nadawcy programów telewizyjnych przeznaczają co najmniej 10% kwartalnego czasu
nadawania programu na audycje europejskie wytworzone przez producentów niezaleŜnych
….
Potrzebę takich regulacji uzasadniało małe lub wręcz Ŝadne zainteresowanie
nadawców cudzą produkcją audiowizualną. Wprowadzenie tych regulacji nie mogło, co
oczywiste, w zasadniczy sposób zmienić tej tendencji. Co najwyŜej mogło doprowadzić do
sytuacji, w której udział produkcji audiowizualnej niezaleŜnej od nadawcy w jego programie
telewizyjnym stanowi 10% lub nieco powyŜej 10%.
W świetle powyŜszego, juŜ dziś w repertuarze ZAiKS moŜe znajdować się około 90%
utworów audiowizualnych, do których prawa posiadał i posiada nadawca, a które zawierały
wprowadzane do sieci kablowej przez operatorów programy telewizyjne. I wkrótce moŜe
otworzyć się moŜliwość wyegzekwowanie od operatorów sieci kablowych, poprzez zbiorowy
zarząd wykonywany przez ZAiKS, naleŜnych nadawcom, a dotąd nie regulowanych,
wynagrodzeń z tytułu posiadania przez tychŜe nadawców autorskich praw majątkowych
przysługujących producentom utworów audiowizualnych. Groźba art. 79 ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych realnie pojawia się przed operatorami sieci kablowej,
artykułu, o którym w doktrynie [artykuł pt.„Dostosowanie polskiego prawa własności
intelektualnej do wymogów prawa wspólnotowego. Uwagi na tle projektu z dnia 24 maja
2006 r. ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz o zmianie
innych ustaw” w „Pracach Instytutu Prawa Własności Intelektualnej UJ” zeszyt 97
„Zagadnienia Prawa Autorskiego” (Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska spółka z o.o.
Kraków 2007)] Anna Tuschner i Tomasz Targosz: Ta kuriozalna sankcja nie moŜe być
porównana nawet z sankcjami karnymi, które są uzaleŜnione od winy sprawcy, i nie
znajduje Ŝądnego racjonalnego uzasadnienia ani z punktu widzenia prawnego, ani
sprawiedliwościowego.
Sankcja
taka
pozbawiona
jest
jakiegokolwiek
waloru
prewencyjnego, gdyŜ zgodnie z uwagami zamieszczonymi w pkt 2.2 nie moŜe wpłynąć
prewencyjnie na zachowania sprawcy naruszenia sankcja, która jest niezaleŜna od
subiektywnej wadliwości jego zachowań. Taka obiektywna sankcja moŜe natomiast
oddziaływać prewencyjnie na całość obrotu prawami autorskimi, a takŜe na aktywność
twórczą w społeczeństwie. Rozwiązanie takie moŜe powaŜnie zachwiać pewnością obrotu
prawnego w dziedzinie praw autorskich.
Z kolei w publikacji „Prawo Mediów” pod redakcją prof. prof.. Janusza Barty,
Ryszarda Markiewicza, Andrzeja Matlaka Wydawnictwo Lexis Nexis Warszawa 2005 na
stronie 622 drugi akapit od góry moŜna przeczytać: Obecny kształt roszczeń z tytułu
naruszenia autorskich praw majątkowych uznać moŜna za nieproporcjonalny (a więc
naruszający art. 3 ust. 2 Dyrektywy 2004/48/WE) i sprzeczny z zakazem wprowadzania
odszkodowania o charakterze karnym (por. tezę 26 preambuły dyrektywy 2004/48/WE).
Ponadto zgodnie z pkt 17 preambuły dyrektywy 2004/48/WE, środki prawne powinny
uwzględniać zamierzony i niezamierzony charakter naruszenia. śadnego z tych warunków
nie spełniają obecne rozwiązania dotyczące roszczeń z tytułu naruszania autorskich praw
majątkowych, tj. o zapłatę potrójnego wynagrodzenia w przypadku czynów zawinionych i
podwójnego w przypadku niezawinionych naruszeń, a takŜe o wydanie uzyskanych korzyści.
Dlatego teŜ poŜądana jest rewizja i nowelizacja regulacji roszczeń zawartych w art. 79 pr.
aut. tak by rozbieŜności między dyrektywą 2004/48/WE a prawem krajowym w przyszłości
nie stanowiły argumentu dla ET do uznania niezgodności obowiązującego w Polsce prawa z
prawem wspólnotowym.
A moŜe, nadszedł czas na uruchomienie tych mechanizmów, o których mowa w doktrynie.
Dokument zamieszczono na stronie internetowej www.ztkig.pl