NYCH Zespołu Elektrowni Wodnych Niedzica SA W dniu 1 VI odbył

WYJAZD NAUKOWO-TECHNICZNY PO OBIEKTACH HYDROENERGETYCZNYCH Zespołu Elektrowni Wodnych Niedzica S.A.
W dniu 1 VI odbył się jednodniowy wyjazd naukowo-techniczny zorganizowany przez
kierownictwo Studenckiego Koła Naukowego Elektroenergetyków ”Piorun”, działającego
przy AGH, przy współpracy z Studenckim Kołem SEP nr 19 przy AGH, , w którym wzięła
udział znaczna grupa studentów zrzeszonych jednocześnie w obu kołach.
Celem wyjazdu była konfrontacja wiedzy teoretycznej z praktycznymi procesami, organizacją i budową zespołów hydroelektrownianych na podstawie rozwiązań zastosowanych przy
budowie i eksploatacji Elektrowni Wodnej Niedzica i Elektrowni Wodnej Sromowce. Program wycieczki obejmował ponadto zwiedzanie zabytku klasy ”0” drewnianego budownictwa
sakralnego – kościółka w Dębnie Podhalańskim i Zamku w Niedzicy.
Budowa Zespołu Elektrowni Niedzica poza założeniem generacji energii elektrycznej,
podyktowana była względami bezpieczeństwa. Plan budowy zbiornika przeciwpowodziowego w tej części
nieujarzmionego Dunajca opracowano w 1905 r, a z procesem planowania związana była osoba późniejszego I premiera Rzeczypospolitej Gabriela Narutowicza,
któremu oddano projekt do zaopiniowania. Katastrofalne skutki powodzi w 1934 r doprowadziły do natychmiastowej decyzji o budowie jako pierwszego na Dunajcu zbiornika w Rożnowie. Następny miał być zbiornik z zaporą usytuowaną w Niedzicy, dla którego szczegółową dokumentację przygotowano w latach 1938-1939. W latach 1965-68 nastąpiło zatwierdzenie założeń wersji zbiornika w obecnym kształcie i zatwierdzenie projektu wstępnego po
badaniach uzupełniających i uzgodnieniach. Po roku 70 podjęto decyzje o budowie zapory
ziemnej ze względu na zagrożenie tektoniczne. W 1975 rozpoczęto budowę zbiornika głównego w Niedzicy, w roku 1994 oddano do użytku zbiornik wyrównawczy Sromowce Wyżne.
Rok później rozpoczęto piętrzenie zbiornika górnego, przy jednoczesnym budowaniu korpusu
górnego zapory. W roku 1997- oddania do eksploatacji (oficjalne otwarcie 9 VII), zapora
przeżyła pomyślnie ”chrzest bojowy”, chroniąc miejscowości zlewiska Dunajca przed powodzią stulecia.
Pod względem energetycznym zbiornik stanowi jeden z największych obiektów hydrotechnicznych w Polsce, a już na pewno najbardziej malowniczy. Elektrownia pracuje jako
elektrownia przepływowa, z możliwością pracy pompowej i zwrotu energii w okresie szczytu
poboru energii el. Czas uruchomienia elektrowni do pracy szczytowej wynosi 3-4 min. Zawiera ona dwie turbiny Kaplana typu Deriaza, o mocy zespołów przy pracy turbinowej przy
spadzie 42-48 m 2 x 46,375 MW, przy pracy pompowej przy wysokości podnoszenia 40,6 m
2 x 44,5 MW. Prędkość obrotowa synchroniczna generatorów to 166,7 obr/min, przy napięciu
generowanym 15,75 kV. Sam zbiornik czorsztyński ma pojemność 231,9 mln m3. Powierzchnia zlewni w przekroju zapory zbiornika Czorsztyn-Niedzica 1 147 km2. Przepływ
średni roczny 23,8 m3 /s.
Zbiornik wyrównawczy Sromowce ma pojemność całkowitą 7,5 mln m3. Usytuowany
jest poniżej zbiornika głównego. Zawiera 4 pionowe turbiny śmigłowe o prędkości obrotowej
303 obr./min, które przy spadzie wody w przedziale 3,4 -10,3 m umożliwiają generowanie
mocy maksymalnej 4 x 502 kW. Zastosowano generatory o prędkości obrotowej 1005obr/min
i napięciu generowanym 660 V. Do dalszego przesyłu energii zastosowano dwa transformatory blokowe 2 x 1250 kVA.
W trakcie zwiedzania udostępniono nam m.in. hale z turbozespołami i nastawnie, a następnie umożliwiono przejście 256 m galerią zastrzykowo – kontrolną, znajdująca się pod
stopą rdzenia korony zapory. Olbrzymia część infrastruktury zapory znajduję się w miejscach
niedostępnych dla oka. Warto wspomnieć z tego miejsca choćby o dwóch sztolniach spustowo – energetycznych o średnicach po 7 m i długości 203 i 224,5 m doprowadzających wodę
ze zbiornika na turbiny elektrowni, i odgałęzieniach sztolni stanowiących spusty denne do
przeprowadzania nadmiaru wód. Każda sztolnia posiada żelbetową wieżę zamknięć głównych, wyposażoną w zasuwy szybkospadowe i zamknięcia remontowe. Przelew stokowy
znajduje się na prawym zboczu doliny. Jest to jaz trzyprzęsłowy o świetle 3 x 12 m z ruchomymi zamknięciami klapowymi sterowanymi hydraulicznie, korytem spływowym z hydrowirażami o spadzie 15,7 %, odskocznią o wysokości 21 m i wypadem o długości 90 m.
Całość zapory wkomponowano w najwęższy przesmyk przełomu Dunajca stwarzając poza wartościami energetycznymi zbiornik o niezwykłym uroku, który w połączeniu z pięknem
górujących po obu stronach brzegu zamkach tworzy niezwykły klimat.
Przewodniczący SKNE ”Piorun”
Członek Zarządu Koła 19 SEP
Łukasz Jasiński
rysunek 1
Uczestnicy wycieczki
naukowo-technicznej