pobierz - Akademia Orange

Projekt:
„Od Neandertalczyka do Internauty. Wczoraj , dziś, jutro.
Warsztaty edukacyjne z zakresu dziedzictwa kulturowego dla
młodzieży gimnazjalnej”
Scenariusz zajęć
Temat
zajęć:
Warsztaty
etnograficzne
dotyczące
pozostałości
jaćwieskich w dzisiejszym świecie
Odbiorcy: Gimnazjaliści z Sejn
Czas zajęć: 1-1,5 godz.
Wielkość grupy: 20 osób
Miejsce: Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach
Strona
1
Prowadzący: Katarzyna Radziwiłko – historyk, archeolog
TREŚCI PROGRAMOWE:
- wprowadzenie w historię miejsca
- źródła etnograficzne w postaci obrzędów, legend, elementów stroju oraz
przekazu ustnego
- nazwy pojaćwieskie oraz imiona jaćwieskie, których etymologia związana
jest z plemionami bałtyjskimi
- etymologia słowa „Jaćwież”
- rękodzielnictwo Sejneńszczyzny – ówczesne i obecne – podobieństwa i
różnice
CELE OGÓLNE:
- odtworzenie etnograficznego świata Jaćwingów. „cofnięcie w czasie” w
celu
poszukiwania
wspólnych
elementów
kulturowych
z
minioną
cywilizacją
-
wskazanie
podobieństw
między
wytwórczością,
obyczajowością
i
nazewnictwem kultów bałtyjskich, a współczesną cywilizacją
EFEKTY WARSZTATU
- znajomość rodowodu swojej „Małej Ojczyzny” w tym praprzodków
Sejneńszczyzny na przykładzie plemion zamieszkujących region przed
wiekami.
- wiedza na temat etymologii nazw jezior i rzek pochodzenia jaćwieskiego,
których nazwy przetrwały dzięki przekazom ustnym z pokolenia na
pokolenie
- wiedza na temat imion jaćwieskich, a także etymologii pojaćwieskich
nazwisk
- znajomość obrzędów związanych ze światem Bałtów, a także ich
pozostałości widocznych we współczesny świecie
Strona
2
-
wskazywanie
rękodzielnictwa,
którego
korzenie
sięgają
okresu
bałtyjskiego, a którego cechy i elementy występują na sejneńskiej wsi
(krajki, kosze plecionkowe itp.)
METODY
Pokaz multimedialny, dyskusja dydaktyczna, zajęcia praktyczne
POMOCE
Rzutnik, komputer, kartki, długopis, dyktafon
PRZEBIEG ZAJĘĆ
Część teoretyczna:

zapoznanie uczestników z tematem

wskazanie podobieństw i różnic pomiędzy „zapomnianym jaćwieskim
Światem” a współczesną regionalną polsko-litewską wsią.

dyskusja na temat rzemiosła, które może mieć etymologię bałtyjską

zapoznanie uczestników z imionami i nazwami rzek i miejscowości
na terenie Sejneńszczyzny, których etymologii należy szukać u
plemion Jaćwieskich

zapoznanie z obrzędami, które obecne są w tradycji

wskazanie pochodzenia słowa Jaćwież
Część praktyczna:

przeprowadzenie wywiadów z rodzicami i dziadkami na temat historii
rodzinnych oraz życia w dawnych czasach

spisanie historii swoich przodków (najciekawsze rodzinne historie,
znalezienie najstarszego przodka w rodzinie, pochodzenie rodziny
Strona
3
itp.)
 Literatura pomocna do przeprowadzenia zajęć:
- Wiśniewski J., Badania nad dziejami osadnictwa ziem dawnej
Jaćwieży i jej pogranicza- wyniki i propozycje, RB. T. XIV, 1981
- Nalepa J., Jaćwięgowie. Nazwa i lokalizacja, Białystok 1964
Załączniki:

pozostałości Jaćwieskie
Imiona, które obecnie przyjęły formę nazwisk tj. Kolendo, Magalengo,
Krejpcio, Skrunda, Waraksa, Możdżer, Skinder

opowieści rodzinne
Chcąc poznawać historię, jej perypetie i tajniki należy rozpocząć
poszukiwania od własnych korzeni. Poznając swój rodowód poznajemy
siebie, utożsamiamy się z danym miejscem, w którym żyjemy. Podczas
zajęć grupy rekonstrukcyjnej postanowiliśmy odtworzyć nasze drzewa
genealogiczne, historie opowiadane przez dziadków, które zbliżają nas do
odległych nam czasów.
Przykład:
ULA BUDREWICZ
Nazywam się Urszula Budrewicz. Mam lat 14. Urodziłam się 10
września 1998 roku w Sejnach. Uczę się w jednym z sejneńskich
gimnazjum. Mieszkam ze wspaniałymi rodzicami i bratem Michałem
Moja prababcia Eugenia Gibas z domu Topolska była żoną Zenona Gibasa.
Strona
4
Urodziła się w Gibach, i tam też mieszkała. Mąż mojej prababci też
pochodził z Gib. Mama Prababci nazywała się Teresa Malinowska. Mama
prababci miała dwóch mężów, pierwszy z nich został zamordowany
podczas obławy w miejscowości Krzywe i tam też został pochowany w
zbiorowym grobie. Praprababcia miała z pierwszym mężem czwórkę dzieci
Eugenia, Lucyna, Jan i Zofia. Natomiast z drugim mężem trójkę Henryk,
Marek i Antoni.
Prababcia
Eugenia
pracowała
w
gospodarstwie
piekła
sękacze
i
wynajmowała dom letnikom. Jej mąż pracował w Nadleśnictwie Pomoże
jako pilarz. Prababcia z Pradziadkiem miała trójkę dzieci Elżbietę,
Wiesława i Krzysztofa.
Babcia Ela miała pięć córek Aneta, moja mama Edyta, Marta, Kinga i
najmłodsza z sióstr Monika. Babcia pracowała w wielu miejscach. Zmarła
bardzo młodo w wieku 35 lat, nie zdążyła wychować własnych dzieci. Moją
mamusię i ciocie wychowywała mojej mamy babcia a moja prababcia
Gienia.
Panieńskie nazwisko mojej babci to Gibas a mąż babci nazywał się Józef
Budrewicz, miał on trzy siostry Halinę Mariannę i Zofię. Mama dziadka
Józefa Janina pracowała w szkole jako kucharka, mąż prababci Jasi
Eugeniusz zmarł też młodo w 1979 roku.
Rodzice tatusia czyli moi dziadkowie nazywają się Celestyna i Antoni.
Babcia miała mieć na imię Cecylia , przed wyjazdem do urzędu żeby ją
zapisać prababcia powtarzała stryjkowi ”pamiętaj tylko Kaziu Cecylia nie
Celina a że Kaziu miał wadę wymowy taką jak jąkanie się więc póki
zajechał nie dość że zapomniał to i powiedział CZELESZTYNA” i tak babcia
dostała imię Celestyna.
Babcia Celina miała jedenaścioro rodzeństwa Helena, Jadwiga, Bolesław,
Alfred, Janusz, Marianna, Eugeniusz, Franciszek Bolesław, Henryka i
Wanda razem z babcią Celiną było dwunastu dzieci jak apostołów.
Strona
5
Dziadek Antoni miał tylko jedną siostrę Anastazję. Babcia z dziadkiem
mieli troje dzieci córkę Teresę, syna Adama i syna Jarosława mojego
tatusia.
Prababcia Gienia miała dziesięcioro prawnuków i dziesięcioro wnuków.
Prababcia Jasia miała osiemnaścioro prawnuków i trzynaście wnuków.
Opracowała: Katarzyna Radziwiłko
Projekt realizowany w ramach programu Akademia Orange.
Materiał jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie
autorstwa 3.0 Polska.
Strona
6
Fundacja Pogranicze www.pogranicze.sejny.pl