Sposoby na dziecięcą agresję

Sposoby na dziecięcą agresję
Rodzice i nauczyciele obserwują u dzieci negatywne zachowania, takie jak agresja i brak
posłuszeństwa. Jako agresywne rozumie się zachowanie, którego celem jest szkodzenie innym.
Dzieci przejawiają dwie formy agresji:
 agresję instrumentalną, która wystepuje w dążeniu do czegoś, np. wyrwanie zabawki. Ten
rodzaj agresji zanika z wiekiem, wraz ze wzrastaniem uspołecznienia dziecka;
 agresję wrogą, zorientowaną na osobę, skierowaną na sprawienie bólu innej osobie, przez
odwet, określenie dominacji itp.; ten rodzaj agresji pojawia się ok. 4 r.ż.
Dzieci obu płci w toku rozwoju wykazują zachowania agresywne. Zwykle chłopcy są agresywniejsi
fizycznie niż dziewczynki. One z kolei, częściej przejawiają agresję werbalną.
Element agresji w rozwoju dziecka jest czymś
naturalnym, dlatego warto, aby dzieci (szczególnie
chłopcy) mieli możliwość bezpiecznego rozładowania
tej potrzeby. Dzieje się to zwykle podczas domowych
zabaw z ojcem: łaskotek, przepychanek, zapasów, tzw.
bezpiecznych ucisków, które prowadzą do naturalnego
rozładowania agresji. To wskazuje jak ważna (choć
często niedoceniana) w rozwoju dziecka jest osoba ojca. Matka nie jest w stanie zrealizować
tej potrzeby, szczególnie w przypadku syna.
JAK REAGOWAĆ, GDY DZIECKO KRZYCZY I BIJE INNE DZIECI?
1. Przede wszystkim wyjaśnij dziecku zasady postępowania w sposób zwięzły, krótki,
stanowczy, ale spokojny. Dzieci czerpią wzorce zachowania od rodziców oraz rówieśników,
nie należy zakładać, że reguły są im znane. Poza tym w naturze dzieci leży notoryczne
sprawdzanie, czy reguły są nadal aktualne, dlatego trzeba im je często przypominać. W tym
celu można sporządzić listę zasad i zawiesić je w widocznym miejscu. Pamiętaj,
aby potwierdzać swoje słowa czynami! Nie ma nic złego w tym, jeśli spróbujesz przytrzymać
rękę dziecka,
gdy podejmie próbę
uderzenia Ciebie
lub kogoś
to konsekwentne działanie mówiące, że nie wolno stosować przemocy.
innego.
Jest
2. Reaguj zawsze, nie udawaj, że nie widzisz agresywnych zachowań dziecka. Na niepożądane
zachowania należy reagować zawsze, kiedy się pojawią. Jeśli dziecko zorientuje
się, że czasem przymykasz oko, możesz mieć trudność z wyegzekwowaniem posłuszeństwa.
3. Mów konkretnie czego oczekujesz. Nie rzucaj ogólnych: „bądź grzeczny”, „dobrze |
się zachowuj”. Mów jasno i zwięźle: „nie krzycz”, „odłóż zabawkę”. Krótkie i stanowcze
komunikaty, mówią o oczekiwaniach. Jeśli jest taka potrzeba należy je powtórzyć. Pamiętaj,
że zdenerwowany malec potrzebuje czasu na uspokojenie. Pomóż mu się wyciszyć: „przytulę
cię” , „oddychaj ze mną”. Następnie spokojnie wytłumacz, dlaczego jego zachowaie nie było
właściwe.
4. Nie ucz dziecka agresywnego myślenia! Nie wypowiadaj w jego obecności kąśliwych uwag
na nauczyciela, sąsiada, członków rodziny. Postępując w taki sposob uczysz dziecko,
że złość można wyładowywać na innych osobach, które nie mogą się obronić, bo nie słyszą,
co mowisz. Nie pochwalaj też agresywnych działań tłumacząc je tym, że dziecko musi umieć
się obronić. Ucz je asertwynych zachowań.
5. Spójrz krytycznie na siebie. Dzieci są uważnymi obserwatorami i po prostu naśladują
dorosłych. Jeśli krzyczysz na malca, stosujesz wobec niego kary cielesne, słownie atakujesz
innych, uczysz go, że tak należy. Postępuj z dzieckiem tak, jak chciałbyś,
by ono postępowało z innymi.
6. Poszukuj przyczyny, nie oceniaj dziecka pochopnie. Pamiętaj, że dziecko mogło zostać
sprowkowane do przemocy ze strony innej osoby, także słwonie. Zawsze wysłuchaj relacji
obojga stron i spróbuj ustalić co się wydarzyło. Następnie zastanów się jak właściwie postąpić.
Nie działaj pochopnie.
7. Ustal
konsekwencje.
Jeśli
dziecko
łamie
ustalone
zasady
powinno
ponosić
za to konsekwencje. Nie mogą one jednak być zbyt surowe. Muszą być adekwatne
do przewinienia. Pamiętaj, że masz prawo odmówić dziecku, np. przytulenia, gdy podniosło
na Ciebie rękę. Pokaż mu, jaki skutek miało jego działanie.
8. Nie wzmacniaj agresywnych zachowań. Jeśli rodzic nie wyciąga konsekwencji, a nawet
pochwala niepożądane działanie, wzmacnia je. Malec nie zasługuje na pochwałę
lub nagrodę, gdy jedyne strategie, jakie wykorzystuje do rozwiązywania konfliktów opierają
się na agresji. Wyraź swoje niezadowolenie, które poprzesz odpowiednim zachowaniem.
9. Ustal jednakowe prawa dla wszystkich. Starsze rodzeństwo nie może bić młodszego,
ale odwrotnie również obowiązuje taka zasada. Nie bagatelizuj sprawy. Takie postępowanie
uczy dzieci podwójnej moralności, a w pokrzywdzonym rodzi poczucie niesprawiedliwości i
złość.
10. Naucz dziecko rozładowywać negatywne emocje. Złość to naturalne uczucie, które jest nam
niezbędne. Sęk, aby nauczyć się radzenia sobie z nim, czyli rozładowywania w taki sposób,
by nikogo nie krzywdzić. Ustal więc z dzieckiem, co można robić, gdy się jest złym. Gdy
napięcie wzrasta można np.:
 uderzyć w poduszkę
 narysować obrazek złości
 policzyć do 10
 tupnąć nogą
 uderzyć w worek treningowy
 pójść na spacer
Warto zapewnić dziecku ruch. W tym celu można go zapisać na dodatkowe zajęcia,
np. sportowe, taneczne, aby miało szansę się wyszaleć.
Co zrobić z dzieckiem, które jest poszturchiwane przez kolegę?
Przede wszystkim nie ucz go agresywnego myślenia ani zachowania. Wyjaśnij mu, że należy
się bronić. Wytłumacz dziecku, aby reagowało na zaczepki możliwie najmniej agresywnie.
Na przykład, szarpnięte przez kolegę może powiedzieć: „Słuchaj, nie chcę się bić, ale jeśli mnie
zmusisz, to cię uderzę.” Z reguły w takiej sytuacji napastnik się wycofuje. Jeśli dziecko ma obawy,
że zostanie pobite natychmiast powinno uciekać, krzyczeć i poinformować o sytuacji kogoś dorosłego.
Na zaczepki słowne najlepiej reagować obojetnością.
Powodzenia!:)
Przygotowano na podstawie:
1.
Harwas-Napierała B., Trempała J., (red.) Psychologia Rozwoju Człowieka, PWN, Warszawa: 2006
2. Sych M., 9 sposobów na dziecięcią agresję. Poradnik domowy. Listopad: 2013